II. ANALIZA SWOT
6. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
6.6 ROLNICTWO
Uwarunkowania i kierunki rozwoju działalności rolniczej
Rolnictwo stanowi podstawą funkcję gminy Gryfice. Na potencjał rozwojowy obszaru gminy składają się następujące czynniki:
duży areał użytków rolnych o stosunkowo wysokiej klasie bonitacyjnej, wartość szacunkowa 1 ha użytków rolnych wynosi 52,8 pkt. (wg. IUNG), udział kompleksów pszennych wynosi 15,8 %, a żytnich 60,5 % powierzchni gruntów ornych gminy;
znaczny udział gruntów ornych w pow. użytków rolnych (73,7 %);
korzystne warunki klimatyczne dla rozwoju rolnictwa (łagodny klimat, długi okres
faliste ukształtowanie powierzchni, które nie utrudnia produkcji rolnej a podnosi walory krajobrazowe;
możliwość uzyskania wysokiego poziomu produkcji rolnej;
duże zasoby siły roboczej;
wyposażenie większości wsi w wodociągi;
położenie gminy Gryfice w pasie nadmorskim (odległość ok. 30 km od morza);
dobrze rozwinięta sieć dróg, z których część znajduje się w złym stanie technicznym;
wykształcona funkcja miasta Gryfice jako ośrodka subregionalnego w odniesieniu do pozostałych gmin;
obecność i utrzymanie na terenie gminy jednostki prowadzącej działalność w zakresie hodowli roślin oraz w gminie sąsiedniej stacji hodowli zwierząt i tym samym możliwość pozyskania wysokiej klasy materiału siewnego i rozrodczego.
Do najważniejszych czynników ograniczających rozwój zalicza się:
stosunkowo niekorzystną strukturę własności z uwagi na niski potencjał sektora prywatnego i ciągły proces transformacji mienia Skarbu Państwa;
nieprawidłową strukturę agrarną gospodarstw indywidualnych;
zbyt słabo rozwinięty przemysł rolno – spożywczy;
zachwianie bilansu wodnego poprzez odprowadzenie wód z gruntów rolnych w okresach ich nadmiaru do cieków;
mała aktywność społeczności lokalnej;
małe zasoby finansowe społeczności;
niski poziom rozwoju innych funkcji, które mogłyby się przyczynić do podniesienia dochodu gospodarstw rolniczych oraz ożywienia gospodarczego rejonu.
Na przestrzeni ostatnich 10 lat nastąpiło gwałtowne pogorszenie rozłogu gruntów stanowiących własność gospodarstw rolnych. W gminie Gryfice wskaźnik ten przekroczył 80% i jest najwyższy w województwie. Jest to zjawisko niezwykle negatywne, gdyż w największym stopniu dotknęło średnie i duże gospodarstwa rolne. W wyniku pogarszania się rozłogu gruntów, wzrastają koszty produkcji, zwiększa się czas pracy nieproduktywnej, a tym samym obniża się opłacalność i konkurencyjność wytwarzanych przez te gospodarstwa produktów.
Gmina Gryfice ogólnie charakteryzuje się stosunkowo dużym współczynnikiem gruntów rolnych w stosunku do ogólnej powierzchni gminy, który wynosi 68,4 % (w ostatnich dziesięciu latach nastąpił ich przyrost o ok.5%). Dla porównania średnia wojewódzka dla gruntów rolnych stanowi 40 %, a w wielu gminach jest ona dużo niższa.
Tabela nr 31 Użytkowanie gruntów w ha*
Specyfikacja Powierzchn
*Stan na dzień 31.07.2014r. Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii
Jeżeli chodzi o strukturę własności gruntów rolnych to charakteryzuje się ona jeszcze wysokim wskaźnikiem upaństwowienia. Grunty będące własnością Skarbu Państwa stanowią, bowiem, aż 52,31 %, a z kolei we władaniu sektora prywatnego jest ok. 38% gruntów użytków rolnych (uwzględniając osoby fizyczne i spółdzielnie). Należy jednak podkreślić, iż w stosunku do
Wykres nr 24
Struktura gruntów rolnych w gminie Gryfice
Pow. wyr.
Kościół, związki wyznaniowe
Powiat
Skarb Państwa Spółódzielnie
Gmina Osoby fizyczne
Województwo
Tabela nr 32 Struktura władania użytkami rolnymi
Lp. Wyszczególnienie Pow. Ogółem
[ha] [%]
1.
Skarb Państwa, w tym:
- zasób ANR - Lasy Państwowe
- SP. – w użytkowaniu wieczyste - SP. – pozostałe
13.021 52,31
6.398 25,71
5.633 22,63
89 0,35
901 3,62
2. Grunty powiatów 77 0,31
3.
Grunty województw, w tym:
- grunty województw,
- grunty w użytkowaniu wieczystym spółek prawa handlowego,
1.724 6,93
75 0,30
1.641 6,63
4. Grunty gminy 517 2,08
5. Osoby fizyczne, w tym:
- gospodarstwa rolne - pozostałe indywidualne
9.409 37,80
5.755 23,17
3.654 14,68
6.
Spółdzielnie w tym - rolne
- mieszkaniowe
35 0,14
35 0,14
0 0
7. Kościoły i zw. wyznaniowe 62 0,25
8. Pow. wyrównawcza 45 0,18
Powierzchnia geodezyjna 24.890 100,00%
*Stan na dzień 31.07.2014r. Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii
Tabela nr 33 Gospodarstwa indywidualne Lp. Miejscowość
Wielkość gospodarstw w ha
od 1 do 5 ha od 5 do 10 ha od 10 do 50 ha od 50 do 100 ha >100 ha Razem
pow. ilość
gosp. pow. ilość gosp. pow. ilość
gosp. pow. ilość
gosp. pow. ilość
gosp. pow. ilość gosp.
1 Baszewice 17,8661 9 9,4700 1 10,5800 1 0,0000 0 0,0000 0 37,9161 11
2 Barkowo 0,0000 0 0,0000 0 32,0927 1 0,0000 0 0,0000 0 32,0927 1
3 Borzęcin 5,3450 3 15,6908 2 210,3516 10 81,2114 1 195,8317 1 508,4305 17
4 Borzyszewo 47,5124 22 24,7018 3 61,2872 3 0,0000 0 0,0000 0 133,5014 28
5 Brodniki 10,4183 4 5,8609 1 12,2100 1 0,0000 0 257,2299 1 285,7191 7
6 Dobrzyń 0,0000 0 8,9100 1 52,7288 3 0,0000 0 0,0000 0 61,6388 4
7 Dziadowo 5,9600 2 28,0966 4 120,6281 5 70,8417 1 0,0000 0 225,5264 12
8 Górzyca 17,5574 9 9,9200 1 244,5523 9 0,0000 0 0,0000 0 272,0297 19
9 Grądy 20,7318 8 9,4528 1 91,6281 4 0,0000 0 0,0000 0 121,8127 13
10 Jabłonowo 3,9350 2 0,0000 0 42,8154 2 0,0000 0 0,0000 0 46,7504 4
11 Jasiel 15,3218 7 20,0500 3 34,6700 1 0,0000 0 0,0000 0 70,0418 11
12 Kołomąć 10,8865 4 7,2497 1 58,1074 2 0,0000 0 139,8650 1 216,1086 8
13 Kukań 15,7740 6 6,9800 1 176,0780 8 0,0000 0 0,0000 0 198,8320 15
14 Lubieszewo 13,8568 6 21,4200 3 116,1910 6 0,0000 0 0,0000 0 151,4678 15
15 Lubin 1,0000 1 0,0000 0 93,9166 3 0,0000 0 111,8154 1 206,7320 5
16 Łopianów 14,8200 4 17,1000 2 16,9300 1 0,0000 0 0,0000 0 48,8500 7
17 Niedźwiedziska 2,9400 1 30,3900 4 174,3270 7 134,9570 2 0,0000 0 342,6140 14
18 Niekładź 0,0000 0 7,0278 1 0,0000 0 0,0000 0 0,0000 0 7,0278 1
19 Ościęcin 9,3600 5 9,7700 1 131,1580 4 0,0000 0 102,3450 1 252,6330 11
20 Otok 8,3641 4 49,5958 6 142,1148 11 0,0000 0 0,0000 0 200,0747 21
21 Prusinowo 3,4600 2 0,0000 0 136,4753 5 0,0000 0 0,0000 0 139,9353 7
22 Przybiernówko 26,1994 10 20,4700 3 202,2145 11 77,9108 1 465,2966 2 792,0913 27
23 Raduń 4,5359 1 0,0000 0 47,1102 1 0,0000 0 0,0000 0 51,6461 2
24 Rotnowo 9,6577 6 29,2826 4 271,2491 13 0,0000 0 0,0000 0 310,1894 23
25 Rzęskowo 39,4192 19 184,6055 8 54,4667 1 100,9111 1 0,0000 0 379,4025 29
26 Rybokarty 21,3855 8 14,4878 2 180,2918 10 102,1979 2 0,0000 0 318,3630 22
27 Sikory 18,2133 5 0,0000 0 69,2414 4 0,0000 0 0,0000 0 87,4547 9
29 Skowrony 3,2029 2 0,0000 0 41,0206 2 58,1370 1 0,0000 0 102,3605 5
30 Smolęcin 15,3537 8 8,8400 1 52,9600 4 0,0000 0 0,0000 0 77,1537 13
31 Stawno 1,1400 1 0,0000 0 45,7929 2 163,9792 2 550,8877 2 761,7998 7
32 Świeszewo 79,7160 35 88,8954 11 388,3608 21 116,2939 2 0,0000 0 673,2661 69
33 Trzygłów 5,9782 3 45,5312 6 78,3315 3 0,0000 0 268,9648 2 398,8057 14
34 Waniorowo 9,5700 5 15,1500 2 0,0000 0 0,0000 0 0,0000 0 24,7200 7
35 Witno 0,0000 0 7,5300 1 85,7575 4 0,0000 0 112,9791 1 206,2666 6
36 Wilczkowo 4,2762 2 34,2900 4 85,8386 4 51,0774 1 0,0000 0 175,4822 11
37 Wołczyno 2,5477 1 0,0000 0 23,0504 1 0,0000 0 0,0000 0 25,5981 2
38 Zaleszczyce 22,0183 11 8,8700 1 83,2120 4 60,1800 1 0,0000 0 174,2803 17
39 Zacisze 15,1485 6 27,6526 4 98,4184 6 0,0000 0 0,0000 0 141,2195 16
40 Zagórcze 8,6081 4 28,4674 4 74,8300 3 0,0000 0 0,0000 0 111,9055 11
41 Zielin 1,4900 1 14,2498 2 169,2319 7 0,0000 0 192,2095 1 377,1812 11
Razem wieś: 527,7705 230 819,2285 90 4 055,7153 190 1 162,1232 17 2 397,4247 13 8 962,2622 540
Razem miasto: 168,4038 74 151,4586 21 279,4258 13 129,9958 2 410,9348 2 1 140,2188 112
Razem gmina: 696,1743 304 970,6871 111 4 335,1411 203 1 292,1190 19 2 808,3595 15 10 102,4810 652
*Stan na dzień 31.07.2014r. Źródło: Urząd Miejski w Gryficach (Wymiar Podatków)
Tabela nr 34 Średnia powierzchnia gospodarstw rolnych
ogółem 50,92 44,38 31,48 33,75 30,09 26,14
Gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą
37,28 34,52 32,95 33,93 30,91 29,82
Gospodarstwa indywidualne ogółem
19,42 18,42 17,87 21,82 20,70 19,89
Gospodarstwa indywidualne prowadzące działalność rolniczą
20,16 19,13 18,68 24,73 23,49 22,71
*Stan na koniec 2010 rok Źródło GUS
Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Specyfika obszaru gminy Gryfice warunkują następującą waloryzację rolniczej przestrzeni produkcyjnej:
Obszar rolnictwa intensywnego – obowiązuje maksymalna ochrona gleb przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze, zakaz zabudowy na terenach poza obszarami wyznaczonymi w studium. Obszar obejmuje swoim zasięgiem następujące obręby:
Waniorowo, Grębocin, Barkowo
i rozpościera się pomiędzy rzeką Regą a drogą relacji Ościęcin – Gryfice.
Teren jednorodny z dominacją gruntów ornych najwyższej jakości. Podłoże budują w przewadze utwory zwięzłe, gliniaste, ze znacznymi domieszkami pyłowymi. Stanowią je gleby brunatne wyługowane oraz pseudobielicowe. Grunty żyzne o bardzo dobrych stosunkach powietrzno – wodnych i nisko falistej rzeźbie terenu. Na obszarze występują pozostałości własności państwowej i spółdzielczej, duże obiekty inwentarskie zlokalizowane są w miejscowościach: Trzygłów, Grębocin i Barkowo.
Kierunek produkcji roślinnej – okopowo - zbożowy z wysokim udziałem roślin towarowych, w szczególności buraków cukrowych i rzepaku.
Kierunek rozwoju biogospodarki – produkcja odnawialnych zasobów i strumieni odpadów w produkty o wartości dodanej: żywność, pasze, bioprodukty i bioenergię.
Kierunek chowu zwierząt – bydło i trzoda chlewna, chów w cyklu zamkniętym, lokalnie chów owiec. Ze względu na wysoką jakość środowiska przyrodniczego obowiązuje utrzymywanie gleb w wysokiej kulturze. Rozwój przemysłu rolno – spożywczego wyłącznie dla potrzeb terenowych jednostek produkcyjnych.
Na obszarze nie występują bariery dla intensyfikacji produkcji rolniczej i istnieje możliwość rozwoju funkcji turystycznej wysokokwalifikowanej
w oparciu o lokalne walory środowiska i zaplecze budynkowe [pałac w Trzygłowiu].
Obszar rolnictwa średnio intensywnego – zajmuje pozostały obszar gminy Gryfice.
Obszar zróżnicowany zarówno pod względem struktury użytkowej, jak i własnościowo – organizacyjnej. W obszarze tym znajdują się grunty orne przeważnie przeciętnej jakości
oraz użytki zielone
w przewadze kompleksu 2Z. Wśród użytków rolnych rozproszone są kompleksy leśne.
Obszar stanowi fragment wysoczyzny morenowej, pod względem urzeźbienia dość
zróżnicowany, we wschodniej
i środkowej części gminy dominują obszary płaskie, natomiast w zachodniej falisto – pagórkowate. Ponad 60 % powierzchni gruntów ornych stanowią kompleksy żytnie bardzo dobre, a około 20 % żytnie.
W niewielkich obszarach występują gleby najlepsze, rozpościerające się w obrębach: Niekładź, Otok i Borzęcin. Na terenach tych należy prowadzić oszczędną gospodarkę gruntami, ochronę przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze. Największe ośrodki produkcji rolniczej zlokalizowane są w miejscowościach: Prusinowo, Niekładź, Przybiernówko, Otok, Raduń, Smolęcin, Łopianów. Na obszarze znajduje się siedziba SHR w Prusinowie. Część majątku Skarbu Państwa nadal pozostaje niezagospodarowana:
Niekładź, Otok, część zainwestowania w Brodnikach oraz majątek RSP Smolęcin.
Możliwości produkcyjne obszaru:
° kierunek produkcji roślinnej – zbożowo - okopowy z udziałem roślin towarowych, warzyw, krzewów jagodowych (truskawki, maliny) i sadów, lokalnie rozwój ogrodnictwa,
° kierunek chowu zwierząt – tucz trzody chlewnej i chów bydła, lokalnie produkcja drobiarska.
Preferencje:
° przemysł mięsny i mleczarski (obrzeża miasta Gryfice);
° rozwój agroturystyki, w szczególności w rejonie wsi w południowo – zachodniej części gminy;
° zaplecze surowcowe dla miasta Szczecina, Kołobrzegu i pasa nadmorskiego.
Obszary podlegające ochronie zajmują niewielkie powierzchnie. Są to:
° projektowane użytki ekologiczne – na obszarach bezpośrednio przyległych - wyklucza się możliwość lokalizacji obiektów fermowych oraz prowadzenia gospodarki powodującej jakiekolwiek zmiany na terenie tych użytków;
° tereny bezpośredniej alimentacji wód podziemnych – ograniczenia związane są z wysokim nawożeniem mineralnym i stosowaniem środków ochrony roślin, całkowicie wyklucza się rolnicze wykorzystanie gnojowicy;
° obszary chronionego krajobrazu – zaostrzenia w lokalizacji obiektów.
Zagrożenia:
° na niektórych terenach występuje niekorzystny proces erozji gleb. Na obszarach
wskazane jest stosowanie zabiegów
i płodozmianów przeciwerozyjnych z uwzględnieniem upraw wieloletnich (motylkowe drobnonasienne);
° zakwaszenie gleb – konieczność systematycznego wapnowania.
Zgodnie z danymi uzyskanymi podczas Powszechnego Spisu Rolnego w 2010 w powiecie gryfickim występuje najwyższy odsetek gospodarstw domowych, dla których głównym źródłem utrzymania są dochody z działalności rolniczej tj. 39% ogółu gospodarstw domowych.
Równie wysoki odsetek stanowią gospodarstwa domowe, dla których główne źródło utrzymania stanowi dochód z emerytur i rent [10,5%).