ROZMAITOŒÆ OBSZARÓW APOSTOLSTWA ŒWIECKICH

Chrzest w³¹cza cz³owieka we wspólnotê Koœcio³a i daje mu udzia³ w potrój-nej godnoœci Chrystusa. To staje siê Ÿród³em i podstaw¹ powo³ania ka¿dego ochrzczonego do apostolstwa. Mówi¹c o chrzcie jako Ÿródle apostolstwa œwiec-kich, nie sposób pomin¹æ zagadnienia realizowania tego powo³ania, jego obsza-rów i specyfiki. Nie jest to bezpoœrednio „Ÿród³owe” ujêcie zagadnienia zwi¹zku miêdzy chrztem a apostolstwem œwieckich, ale ukazuj¹c obszary realizacji po-wo³ania œwieckich do apostolstwa, wskazuje siê jego chrzcielne Ÿród³o w per-spektywie skutków.

Zaanga¿owanie apostolskie œwieckich mo¿na podzieliæ na dwa zasadnicze obszary. Pierwszy to dzia³ania wewn¹trzkoœcielne, w które anga¿uj¹ siê œwieccy we wspó³pracy z Koœcio³em hierarchicznym.

Polem ich dzia³ania staj¹ siê wspólnoty koœcielne, w których œwieccy czer-pi¹ si³y z udzia³u w ¿yciu liturgicznym, w pracach apostolskich, g³oszeniu s³owa Bo¿ego zw³aszcza przez katechizacjê. Œwieccy mog¹ spe³niaæ rozmaite pos³ugi, urzêdy i funkcje, przys³uguj¹ce im w obrêbie liturgii, przekazywania wiary i we-wn¹trzpasterskich struktur Koœcio³a, czyni¹c to w zgodzie ze swym specyficz-nym œwieckim powo³aniem, które ró¿ni siê od powo³ania do pos³ugi urzêdowej. Jan Pawe³ II ujmuje te zadania w perspektywie posoborowej eklezjologii, gdzie wspólnota Mistycznego Cia³a Chrystusa prowadzona i oœwiecana przez Ducha Bo¿ego odkrywa w sobie nowe zdolnoœci i zadania.

Duch Œwiêty nieprzerwanie odnawia³ m³odoœæ Koœcio³a, budz¹c w wielu œwieckich nowe energie œwiêtoœci i uczestnictwa. Œwiadcz¹ o tym miêdzy innymi: nowy styl wspó³pracy miêdzy kap³anami, zakonnikami i œwieckimi, czynny udzia³ œwieckich w liturgii, w g³oszeniu S³owa Bo¿ego i w katechezie, powierzanie œwieckim

wielora-23 J. Gocko, Koœció³ obecny…, dz. cyt., s. 370-371; por. E. Weron, Laikat i apostolstwo. Zarys teologii laikatu i apostolstwa ludzi œwieckich, Poznañ 1999.

24 Por. Katechizm Koœcio³a katolickiego, dz. cyt., 901-903.

kich pos³ug oraz zadañ, bujny rozkwit grup, zrzeszeñ, ruchów duchowoœci i zaanga¿o-wania œwieckich, szerszy i bardziej znacz¹cy udzia³ kobiet w ¿yciu Koœcio³a i w roz-woju spo³eczeñstwa26.

Najwa¿niejsz¹ przestrzeni¹ realizacji tego apostolatu jest niew¹tpliwie para-fia. Ona „dostarcza naocznego przyk³adu apostolstwa wspólnotowego, groma-dz¹c w jedno wszelkie wystêpuj¹ce w jej obrêbie ró¿norakie w³aœciwoœci ludz-kie i wszczepiaj¹c je w powszechnoœæ Koœcio³a”27. Jan Pawe³ II zachêca w swojej adhortacji Christifideles laici: „Wszyscy powinniœmy odkryæ poprzez wiarê prawdziwe oblicze parafii, czyli sam¹ tajemnicê Koœcio³a, który w³aœnie w niej istnieje i dzia³a”28. Najwy¿szy pasterz Koœcio³a nazywa parafiê domem rodzin-nym, braterskim i goœcinrodzin-nym, wspólnot¹ wiernych, wspólnot¹ eucharystyczn¹, podkreœlaj¹c tym samym jej wa¿n¹ rolê. Z kolei: „Wi¹¿¹c parafiê z tajemnic¹ Chrystusa i Koœcio³a, Jan Pawe³ II ukazuje jej relacjê do Koœcio³a powszechne-go, oraz do jego pe³nego urzeczywistnienia w Koœciele partykularnym. Parafia jawi siê w tej podwójnej relacji jako pewna czêœæ ca³oœci organizmu koœcielne-go”29. Zadanie œwieckich polega na odnawianiu i kszta³towaniu parafii przez pe³-niejsze uczestnictwo parafian w ¿yciu tej wspólnoty i ich wiêksze zaanga¿owa-nie ewangelizacyjne.

Odrêbn¹ kwesti¹, wykraczaj¹ca poza ramy tego opracowania, jest sposób widzenia relacji miêdzy œwieckimi a duchowieñstwem w ramach spe³niania tych zadañ, czy jest to wspó³praca, czy te¿ zastêpowanie spowodowane wycofaniem siê duszpasterzy urzêdowych ze swojej misji, czy wreszcie jest to spe³nianie przez œwieckich ról duszpasterzy z powodu braku tych ostatnich. Odpowiedzi na te pytania nie s¹ oczywiste i zale¿¹ w znacznej mierze od konkretnej sytuacji Koœcio³ów lokalnych. Niezale¿nie od konkretnego kszta³tu relacji miêdzy œwiec-kimi a duchowieñstwem w dziele apostolskim konieczne jest sta³e uznanie od-rêbnoœci specyfiki tych dwóch podmiotów apostolstwa.

Dwa konstytutywne Ÿród³a pochodzenia Koœcio³a jako Ludu Bo¿ego, chrzest i bierz-mowanie, s¹ równoczeœnie ¿yciodajnym fundamentem komunii i równoœci wszyst-kich cz³onków Koœcio³a, œwiecwszyst-kich i duchownych zarazem. Œwieccy jako ludzie ochrzczeni s¹ w pe³nym s³owa znaczeniu w³¹czeni przez Chrystusa w Duchu Œwiê-tym w Koœció³ i pe³ni¹ wraz z duchowieñstwem misjê powierzon¹ przez Chrystusa Koœcio³owi. Tym samym zaanga¿owanie ich nie ma charakteru s³u¿ebnego wzglê-dem dzia³alnoœci duchowieñstwa, lecz spe³niaj¹ swe w³asne pos³annictwo30.

26 Jan Pawe³ II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, dz. cyt., 2.

27 Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich Apostolocam actuositatem, w: ten¿e, Konstytucje, dekrety, deklaracje, dz. cyt., 10.

28 Jan Pawe³ II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, dz. cyt., 26.

29 Komisja Duszpasterska Episkopatu Polski, Jaka parafia u progu Trzeciego Tysi¹clecia?, w: Nowa ewangelizacja u progu Trzeciego Tysi¹clecia, red. R. Kempny, Katowice 2000, s. 154.

30 J. Gocko, Koœció³ obecny…, dz. cyt. s. 371; por. J. Kracik, Historyczne etapy klerykalizacji Koœcio³a, „ Znak” 43(1991)6, s. 57-65.

Drugim obszarem, w którym œwieccy spe³niaj¹ zadania apostolskie, s¹ te sfe-ry ¿ycia, które z natusfe-ry podlegaj¹ kompetencjom œwieckich. Mówi o tym adhor-tacja Evangelii nuntiandi, która w du¿ej mierze pobudzi³a œwieckich do ró¿no-rodnych form wspó³pracy w ¿yciu i ewangelizacyjnej misji Koœcio³a:

Polem w³aœciwym dla ich ewangelizacyjnej aktywnoœci jest szeroka i bardzo z³o¿ona dziedzina polityki, ¿ycia spo³ecznego, gospodarki; dalej, dziedzina kultury, nauki i sztuki, stosunków miêdzynarodowych, œrodków przekazu spo³ecznego; do tego do-chodz¹ niektóre dziedziny szczególnie otwarte na ewangelizacjê, jak mi³oœæ, rodzina, wychowanie dzieci i m³odzie¿y, praca zawodowa, cierpienia ludzkie. Im wiêcej bê-dzie ludzi œwieckich owianych duchem ewangelicznym, odpowiedzialnych za te spra-wy, oraz wyraŸnie im oddanych, i im kompetentniej zdo³aj¹ je wspieraæ oraz œwiado-mi bêd¹ obowi¹zku zaanga¿owania wszystkich swoich si³ chrzeœcijañskich, – które czêsto zostaj¹ ukryte – tym wiêcej wszystkie te sprawy bêd¹ s³u¿yæ budowaniu Kró-lestwa Bo¿ego i przynoszeniu zbawienia w Jezusie Chrystusie31.

Ojciec Œwiêty Jan Pawe³ II, w Adhortacji apostolskiej Christifideles laici mówi:

rzecz¹ nieodzown¹, zw³aszcza dla katolików œwieckich w ró¿ny sposób zaanga¿owa-nych na polu spo³ecznym i politycznym, jest dok³adniejsza znajomoœæ spo³ecznej nauki Koœcio³a. Mówi¹c o zaanga¿owaniu politycznym œwieckich, Ojcowie synodal-ni wyrazili siê w sposób nastêpuj¹cy: A¿eby œwieccy mogli czynsynodal-nie realizowaæ w polityce to szlachetne postanowienie, nie wystarczy ich do tego nawo³ywaæ, ale trzeba zapewniæ im nale¿n¹ formacjê w zakresie ich spo³ecznego uœwiadomienia, a zw³aszcza w zakresie spo³ecznej nauki Koœcio³a, która dostarcza zasad refleksji, kryteriów ocen i wytycznych dzia³ania. Natomiast wszyscy chrzeœcijanie maj¹ obo-wi¹zek wystêpowania w obronie ludzkich praw. Tym niemniej, tylko œwieccy mog¹ aktywnie uczestniczyæ w dzia³alnoœci partii politycznych32.

Te dwa obszary ¿ycia i apostolskiej dzia³alnoœci œwieckich wymagaj¹ ich zaanga¿owania w ró¿nych wymiarach ¿ycia: indywidualnego, ma³¿eñskiego, ro-dzinnego, zawodowego, spo³ecznego itd. Wystarczy je tutaj tylko zasygnalizo-waæ. We wszystkich podmiotem jest ochrzczony œwiecki, który sam bêd¹c adre-satem apostolskiej dzia³alnoœci Koœcio³a, staje siê jednoczeœnie – na mocy chrztu i kolejnych sakramentów inicjacji – ontologicznie uzdolniony i, w konsekwen-cji, powo³any do bycia tak¿e podmiotem apostolstwa.

To wszystko nie by³oby mo¿liwe bez pierwszego aktu sakramentalnego – chrztu. Oznacza to, ¿e chrzest jest rzeczywiœcie Ÿród³em apostolstwa œwieckich widzianego i realizowanego we wszystkich wymiarach ludzkiego ¿ycia, tak¿e, a mo-¿e przede wszystkim tych dostêpnych wy³¹cznie dla ludzi œwieckich.

31 Pawe³ VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi, dz. cyt., 60.

ABSTRACT

The issue of lay apostolate understood as the engagement of the whole Church in the preaching of the Gospel must be referenced to the sacrament of baptism as its source. The source nature of baptism can be seen in several aspects. The following are the main two.

The first one is the inclusion by baptism into the Church, which is apostolic and missionary by its nature. The Church fulfills the apostolic task by both the consecrated and involved in the sacramental priesthood as well as all the baptized laity. Baptism, which includes into the Church, is the act of salvation which enables us to carry out the tasks of the Apostles.

The second aspect is the participation in the triple dignity of Christ – the priestly, prophetic and kingly. In all of these three concepts is hidden the mystery of communion with Christ, who himself being the first to preach the Gospel, enables and calls all the baptized to this task.

In both these aspects the crucial and source role is played by the sacrament of baptism. Keywords

the Church, sacrament, apostolate, priesthood, vocation

LITERATURA

Gocko J., Koœció³ obecny w œwiecie – pos³any do œwiata, Lublin 2003.

Jan Pawe³ II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków1996, t. 1, s. 271-377.

Katechizm Koœcio³a katolickiego, Poznañ 2002.

Komisja Duszpasterska Episkopatu Polski, Jaka parafia u progu Trzeciego Tysi¹clecia?, w: Nowa ewangelizacja u progu Trzeciego Tysi¹clecia, red. R. Kempny, Katowice 2000, s. 154.

Kracik J., Historyczne etapy klerykalizacji Koœcio³a, „Znak” 43(1991)6, s. 57-65. £ukaszyk R., Apostolstwo œwieckich, w: Encyklopedia katolicka, Lublin 1985, vol. 1,

s. 830-831.

Pawe³ VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi, Watykan 1976.

Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich Apostolocam actuositatem, w: So-bór Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. 377-401. Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele Lumen gentium, w: Sobór

Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. 104-166.

Sobór Watykañski II, Konstytucja duszpasterska o Koœciele w œwiecie wspó³czesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. 526-606.

Szafrañski A., Apostolat, w: Encyklopedia katolicka, Lublin 1985, vol. 1, s. 797-800. Œwierzawski W., IdŸcie i nauczajcie udzielaj¹c chrztu. Sakrament chrztu, Wroc³aw 1984. Weron E., Laikat i apostolstwo. Zarys teologii laikatu i apostolstwa ludzi œwieckich,