ROZUMIENIE I POTRZEBA KATECHEZY DOROS£YCH Definicja katechezy doros³ych

Mówi¹c o katechezie doros³ych, mamy na myœli tych, którzy sami stali siê ju¿ dojrzali w wierze i pragn¹ przekazywaæ j¹ innym (przede wszystkim chodzi tu o œrodowisko rodzinne i w pierwszej kolejnoœci o przekazywanie tej¿e wiary dzieciom), b¹dŸ te¿ myœlimy tu o tych, którzy zagubieni w przestrzeni ¿ycia re-ligijnego potrzebuj¹ œwiat³a do dojrza³ego uformowania swojego ¿ycia wiary5. Cel jest jednak zawsze jeden i ten sam: uœwiadomienie doros³ym koniecznoœci ich œwiadectwa i podjêcia apostolskiej misji.

Trudno podaæ jedn¹ zwiêz³¹ definicjê tej¿e katechezy, gdy¿ zazwyczaj ró¿-nicuje siê j¹ ze wzglêdu na zakres, jaki obejmuje, intensywnoœæ i czas trwania. Jednak¿e jest ona zawsze rozumiana jako „element ca³oœciowego procesu ewan-gelizacji”6. Katecheza ta prowadziæ ma przede wszystkim do pog³êbienia wiary zaszczepionej w chrzcie œw. oraz pobudzaæ do nieustannego rozwoju religijnego. Dlatego te¿ z jednej strony katecheza ta musi byæ wpisana w ca³oœæ prowadzo-nych przez Koœció³ dzia³añ, ale z drugiej strony stanowiæ powinna osobn¹ for-mê, poniewa¿ ma byæ ona zupe³nie ró¿na od pierwszego g³oszenia, które jest

3 Dyrektorium Katechetyczne Koœcio³a Katolickiego w Polsce, nr 21: file:///C:/Users/Downlo ads/Dyrektorium_Katechetyczne.pdf [dostêp 05.01.2015].

4 Miêdzynarodowa Rada ds. Katechezy, Katecheza doros³ych we wspólnocie chrzeœcijañskiej, Watykan 1990, red. A. Królikowska, t³um. K. Misiaszek, Kraków 2001, nr 24.

5 Por. Chrzest. Przygotowanie rodziców i chrzestnych do sakramentu chrztu œwiêtego dzieci. Katecheza doros³ych w Archidiecezji Poznañskiej, Poznañ 2011, s. 8.

6 Por. Pawe³ VI, Evangelium nuntiandi, Poznañ 1991, nr 17; Jan Pawe³ II, Catechesi traden-dae, Poznañ 1995, nr 18; Chrzest. Przygotowanie rodziców i chrzestnych do sakramentu chrztu œwiêtego dzieci, dz. cyt., s. 9.

przepowiadaniem Ewangelii tym, którzy nigdy o niej nie s³yszeli, lub tym, któ-rzy ju¿ dawno o niej nie pamiêtaj¹. Jest ona równie¿ zupe³nie ró¿na od systema-tycznego kszta³cenia religijnego (np. w szko³ach), poniewa¿ siêga du¿o dalej. Ponadto nie powinna byæ przypadkowa, gdy¿ winna opieraæ siê na wzajemnych odniesieniach do innych praktyk i dzia³añ prowadz¹cych do rozwoju ¿ycia reli-gijnego (np. powinna byæ ukierunkowana na sakramenty). Jej zadaniem jest rów-nie¿ podejmowanie g³oszenia orêdzia chrzeœcijañskiego z uwzglêdnieniem spe-cyfiki danego œrodowiska. Od fundamentalnych zasad (np. zawartych w Credo) musi przechodziæ do doœwiadczeñ ¿yciowych. Jej zadaniem jest skupianie siê na s³uchaniu s³owa Bo¿ego, jego celebracji i pobudzaniu do ¿ywego œwiadectwa mi³oœci7. Katecheza doros³ych jest wiêc odpowiedzi¹ na wspó³czesne znaki cza-su. Katecheza ta zapobiegaæ ma tak¿e powstawaniu takich zjawisk, które prowa-dzi³yby do os³abienia przez rodziców owoców katechizacji formalnej ich dzieci. Nade wszystko zaœ jest odpowiedzi¹ na pragnienie pog³êbienia swojego osobi-stego ¿ycia wiary8.

Opieraj¹c siê wiêc na definicji tego pojêcia, mo¿na by powiedzieæ, ¿e kate-cheza doros³ych jest „procesem, za pomoc¹ którego w imieniu i na zlecenie Ko-œcio³a dokonuje siê przepowiadanie wiary doros³ym […], by ich wiara oœwieco-na oœwieco-nauk¹ stawa³a siê ¿yw¹, wyraŸn¹ i czynn¹”9.

W tym kontekœcie warto zaznaczyæ, ¿e obecnie katecheza doros³ych poza formalnym, cyklicznym aspektem przyjmuje równie¿ formê tymczasow¹. Czêsto bowiem poprzedza ona wa¿ne wydarzenia, szczególnie te zwi¹zane z ¿yciem sakramentalnym. W tym aspekcie nazywana jest np. „katechez¹ dla rodziców” czy te¿ „katechez¹ chrzcieln¹”. Organizowana jest przed chrztem œw. dzieci, ich Pierwsz¹ Komuni¹ œw. czy te¿ póŸniej przed bierzmowaniem. Przy okazji wiêc wprowadzania dzieci do wspólnoty Ludu Bo¿ego czy te¿ towarzyszenia dzieciom w dalszych latach rozwoju ich wiary pojawia siê szansa formacji rodziców, któ-rzy dla swoich dzieci s¹ pierwszymi œwiadkami i nauczycielami wiary. Staj¹ siê wiêc oni aposto³ami wobec swojego potomstwa, jednak¿e tak jak i aposto³owie, którzy otrzymali pos³anie od swojego Mistrza, tak te¿ i oni potrzebuj¹ tego po-s³ania i umocnienia ze strony Koœcio³a.

Szczególn¹ form¹ katechezy doros³ych jest wy¿ej wspomniana katecheza chrzcielna, która od samych pocz¹tków opiera³a siê na przywo³ywaniu wydarzeñ biblijnych. Wody potopu oraz przejœcie przez Morze Czerwone da³y pocz¹tek rozwa¿aniom na temat wód chrzcielnych. Nastêpnie stosuj¹c przy chrzcie formu-³ê trynitarn¹, w katechezie chrzcielnej zaczêto odwo³ywaæ siê do Paw³owego

7 Por. Chrzest. Przygotowanie rodziców i chrzestnych do sakramentu chrztu œwiêtego dzieci, dz. cyt., s. 9.

8 Por. tam¿e, s. 9-10.

9 R. Cha³upniak, Jaka katecheza dla doros³ych?, w: Katecheza doros³ych we wspólnocie Ko-œcio³a, red. R. Misiaszek, Warszawa 2002, s. 95.

symbolu zanurzenia w œmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa10. Jednak¿e, id¹c za myœl¹ Paw³a, u samych pocz¹tków nie znajdywano podstaw do przeprowa-dzania „programowej” katechezy dla rodziców pragn¹cych ochrzciæ swoje dzie-ci, gdy¿ tekst Kol 3,20 „Dziedzie-ci, b¹dŸcie pos³uszne rodzicom we wszystkim, bo to jest mi³e Panu”11 pozwala³ uznawaæ w pierwotnym Koœciele, ¿e dzieci rodzi-ców chrzeœcijañskich mo¿na równie¿ nazywaæ chrzeœcijanami. Chrzest udziela-ny by³ wiêc dopiero po osi¹gniêciu doros³oœci, a osoba pragn¹ca go przyj¹æ musia³a siê do niego nale¿ycie przygotowaæ. Sama jednak koniecznoœæ wczeœ-niejszego przygotowania siê do tego wydarzenia wyp³ywa³a przede wszystkim z realizacji nakazu misyjnego: „Idzcie wiêc i nauczajcie wszystkie narody chrzcz¹c je w imiê Ojca i Syna, i Ducha Œwiêtego”(Mt 28,19). Realizacja tego nakazu dawa³a przekonanie, ¿e chrztu nie mo¿na udzielaæ bez wczeœniejszego nauczania12. Ponadto w Koœciele pierwotnym sama katecheza rozumiana by³a przede wszystkim jako nauka g³oszona katechumenom przed przyjêciem chrztu13. Dziœ mo¿na zauwa¿yæ przesuniêcie akcentów, gdy¿ przygotowanie do chrztu dzieci nie obejmuje przygotowania samych kandydatów, ale tych, którzy o ten sakrament dla nich prosz¹. Jednak¿e tym, co pozosta³o niezmienne, jest to, i¿ w zwyczajnych okolicznoœciach chrztu nie zwyk³o siê udzielaæ bez wczeœniej-szego nauczania.

1.2. Adresaci katechezy doros³ych

Adresatami tej katechezy s¹ przede wszystkim osoby doros³e, które po przy-jêciu sakramentu chrztu, a tak¿e pozosta³ych sakramentów inicjacji chrzeœcijañ-skiej, podejmuj¹c ró¿ne obowi¹zki wyp³ywaj¹ce ze stanu ich ¿ycia, maj¹ stawaæ siê coraz bardziej œwiadomymi cz³onkami wspólnoty Koœcio³a, któr¹ winni rów-nie¿ rozwijaæ. W katechezie tej szczególn¹ rolê odgrywaj¹ katechiœci œwieccy, czyli te osoby, które ¿yj¹c sw¹ wiar¹ na co dzieñ, pragn¹ dawaæ o niej ¿ywe œwiadectwo. Dlatego te¿ istniej¹ ju¿ specjalne szko³y dla katechistów, które daj¹ odpowiednie przygotowanie do podjêcia tego odpowiedzialnego zadania. Osoby doros³e bêd¹ce podmiotem omawianej tu katechezy maj¹ wiêc zostaæ doprowa-dzone poprzez udzia³ w niej przede wszystkim do œwiadomego uczestnictwa w misterium œmierci i zmartwychwstania Jezusa tak, aby nastêpnie same, œwia-domie uczestnicz¹c w tym misterium, mog³y w nie wprowadzaæ innych14.

10 Por. M. Rusiecki, Katecheza chrzcielna, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. A. Szostek, B. Migut, Lublin 2000, s. 1030.

11Pismo Œwiête Starego i Nowego Testamentu, Poznañ 2003.

12 Por. Chrzest dzieci, w: Encyklopedia Koœcio³a, t. 1, red. F.L. Cross, Warszawa 2003, s. 406--407.

13 Por. Katecheza, w: Encyklopedia Koœcio³a, t. 1, dz. cyt., s. 1127.

14 Por. Chrzest. Przygotowanie rodziców i chrzestnych do sakramentu chrztu œwiêtego dzieci, dz. cyt., s. 14.

Dlatego te¿ szczególnymi adresatami tej katechezy s¹ rodzice. Oni bowiem, uczestnicz¹c w przekazywaniu ¿ycia, dostêpuj¹ wielkiego zaszczytu wspó³pracy w dziele stwórczym Boga. Jednak¿e ten zaszczyt nak³ada na nich równie¿ liczne obowi¹zki, które powinni sumiennie realizowaæ15. Rodzina bowiem, któr¹ za³o-¿yli, jest miejscem nie tylko rozwoju fizycznego czy emocjonalnego jej cz³on-ków, ale równie¿ ma troszczyæ siê o rozwój i wzrost duchowy. W niej poprzez œwiadectwo rodziców ma byæ uwra¿liwiany zmys³ wiary dzieci, który pozwoli im na prze¿ywanie spraw doczesnych w kontekœcie nadziei wiecznej. Rodzicom bowiem, którzy staraj¹ siê zapewniæ wszelkie dobra swoim dzieciom, powinno równie¿ zale¿eæ na osi¹ganiu przez nie dóbr wiecznych.

Dlatego te¿ rodzina staje siê pierwszym adresatem katechezy, jest jej podsta-wowym podmiotem. Potwierdza to Sobór Watykañski II, który rodziców nazywa „pierwszymi zwiastunami wiary”16. Katecheza rodzinna jest wiêc realizacj¹ ka-techetycznej misji Koœcio³a, który pe³ni¹c tê misjê, odpowiada na potrzeby wspó³-czesnego œwiata17. Ma³¿onkowie powinni wiêc wiedzieæ, ¿e rodzina, któr¹ two-rz¹, musi mieæ religijno-apostolski charakter, który pozwoli na w³aœciwy rozwój jej najm³odszych cz³onków tak, aby w przysz³oœci sami umieli dokonaæ w³aœci-wych wyborów i œwiadomi swej wiary mogli wed³ug niej kszta³towaæ swoje ¿y-cie18. Tak¿e Jan Pawe³ II w odniesieniu do katechezy rodziców w Redemptor

hominis napisa³: „owszem trzeba coraz bardziej d¹¿yæ do tego, aby ró¿ne formy katechezy i ró¿ne jej dziedziny – poczynaj¹c od tej podstawowej jak¹ jest kate-cheza rodzinna: katekate-cheza rodziców w stosunku do swych w³asnych dzieci – œwiadczy³y o powszechnym uczestnictwie ca³ego Ludu Bo¿ego w prorockiej pos³udze samego Chrystusa”19.

Nie mo¿na zatem kszta³towaæ dojrza³ej postawy religijnej dzieci bez dojrza-³ej postawy rodziców. Tylko bowiem zak³adaj¹c takie wzajemne odniesienie, mo¿na mówiæ o korzystnych warunkach do przeprowadzenia katechezy, w pierw-szej kolejnoœci katechezy chrzcielnej czy te¿ w póŸniejszym czasie innych kate-chez rodzinnych20. Rodzice jako pierwsi wychowawcy i œwiadkowie wiary wo-bec swoich dzieci wezwani s¹ wiêc do udzia³u w tych¿e katechezach, a tak¿e do g³oszenia s³owa Bo¿ego21. Miêdzynarodowa Rada ds. Katechezy przypomina, ¿e „formacja ta, uwzglêdniaj¹c rolê spo³eczn¹ rodziny, ma staæ siê dla ludzi

wierz¹-15 Por. J. Stala, Rola katechezy doros³ych w formacji katechetycznej rodziców, w: Katecheza doros³ych we wspólnocie Koœcio³a, Warszawa 2002, s. 159.

16 Por. Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele, Poznañ 2005, nr 11; J. Sta-la, Rola katechezy doros³ych w formacji katechetycznej rodziców, dz. cyt., s. 160.

17 Por. J. Stala, Rola katechezy doros³ych w formacji katechetycznej rodziców, dz. cyt., s. 160.

18 Tam¿e, s. 161.

19 Jan Pawe³ II, Redemptor hominis, Poznañ 2001, nr 19.

20 Tam¿e.

cych – ¿yj¹cych w œrodowisku rodzinnym, okazj¹ do przekazania im umiejêtno-œci niezbêdnych dla skutecznoumiejêtno-œci prowadzonych przez rodziców jako wycho-wawców dzia³añ”22. Dlatego te¿ Rada ta uznaje, ¿e udzia³ rodziców w kateche-zach jest jedn¹ z najbardziej wyrazistych form katechezy doros³ych, które dziœ bez w¹tpienia nale¿y wykorzystywaæ23.

Rodzice ju¿ w sakramencie ma³¿eñstwa wobec Boga przysiêgali, ¿e potom-stwo, którym zostan¹ obdarzeni, wychowane zostanie przez nich w wierze kato-lickiej, dlatego te¿ w tym¿e sakramencie zostali wzbogaceni specjalnymi ³aska-mi uzdalniaj¹cy³aska-mi ich do przekazywania wartoœci tak ludzkich, jak i religijnych. Dlatego te¿ w póŸniejszym czasie, realizuj¹c dar prokreacji, powinni byæ wspar-ci dzia³aniem Koœwspar-cio³a i pomoc¹ duszpastersk¹ tak, aby powo³anie, którym zo-stali obdarzeni, mog³o zostaæ w nich o¿ywione, a ³aska przez nich przyjêta mo-g³a zostaæ owocnie wykorzystana.

2. ZADANIA KATECHEZY CHRZCIELNEJ

Ma³¿onkowie wzbogaceni ³askami p³yn¹cymi z zawartego sakramentu ju¿ w chwili zaœlubin powinni byæ œwiadomi, ¿e tak jak wczeœniej przygotowywali siê do zawarcia zwi¹zku ma³¿eñskiego, tak od tego momentu, gdy staj¹ siê ma³-¿onkami, rozpoczyna siê dla nich czas przygotowania do wype³nienia przysz³ych obowi¹zków rodzicielskich. Do podjêcia tej funkcji w mniej œwiadomy sposób przygotowywani s¹ ju¿ wczeœniej. ¯yj¹c bowiem we w³asnych rodzinach, uczyli siê tych ról, które sami teraz bêd¹ odgrywaæ.

Dlatego te¿ u samego pocz¹tku naprzeciw nim wychodzi Koœció³ ze swoj¹ katechez¹, poniewa¿ rodzice, którzy pragn¹ wprowadziæ swoje dziecko do wspól-noty Koœcio³a, powinni byæ œwiadomi tej tajemnicy i ³aski, której ich dziecko dost¹pi. Aby ta œwiadomoœæ mog³a byæ w nich zaszczepiona, katecheza, w której bêd¹ uczestniczyæ, musi zawieraæ kilka istotnych elementów.

Jako pierwszy nale¿y wymieniæ modlitwê. To ona powinna rozpoczynaæ ka-techezê, przed rozpoczêciem bowiem dialogu z katechizowanymi nale¿y zapro-siæ ich do dialogu z samym Bogiem, który ma dotkn¹æ i przemieniæ ich serce24. Dziœ w czasie prowadzenia katechez chrzcielnych sugeruje siê równie¿ odej-œcie od przekazywania wiedzy na temat tajemnicy wiary, gdy¿ to powinno doko-nywaæ siê wczeœniej w czasie systematycznej katechezy szkolnej. Nale¿y siê

22 Por. J. Stala, Rola katechezy doros³ych w formacji katechetycznej rodziców, dz. cyt., s. 162.

23 Tam¿e.

24 Por. Z. Brzezinka, Katecheza przygotowuj¹ca rodziców do chrztu dziecka: http://www.opoka. org.pl/biblioteka/K/chrzcielna1.html [dostêp 09.03.2015].

natomiast skoncentrowaæ na liturgii, która jest Ÿród³em i szczytem ¿ycia oraz pos³ugi Koœcio³a. Chodzi tu przede wszystkim o odniesienie do tajemnicy pas-chalnej Chrystusa, która jest wyrazem mi³oœci Boga do ludzi, o wzbudzenie œwia-domoœci, ¿e obecnoœæ Chrystusa we wspólnocie Koœcio³a najpe³niej wyra¿a siê w³aœnie przez sakramenty. S¹ one skutecznymi znakami, poprzez które Zmar-twychwsta³y wychodzi na spotkanie z cz³owiekiem. Ukazanie takiego zwi¹zku pomiêdzy katechez¹ chrzcieln¹ a liturgi¹ pozwala na uczynienie z niej prawdzi-wej szko³y wiary, w której rodzice ucz¹ siê nawi¹zywaæ i rozwijaæ swój kontakt z Bogiem, a tak¿e ucz¹ siê przyjmowania konkretnych postaw wobec Boga, któ-re póŸniej przeka¿¹ swoim dzieciom25.

Kolejnym wa¿nym elementem katechezy chrzcielnej w ramach wzbudzania w rodzicach œwiadomoœci znaczenia chrztu œw. jest ukazanie trynitarnego wymia-ru tego wydarzenia26. „Katecheza winna kszta³towaæ w wierz¹cym przekonanie o trwaniu w ¿ywym zwi¹zku z Ojcem, Synem i Duchem Œwiêtym, dzia³aj¹cym w momencie chrztu, ale równie¿ i w dalszym ¿yciu chrzeœcijanina. […] Podkreœ-lenie trynitarnego wymiaru […] ma na celu zauwa¿enie równie¿ owoców tego wydarzenia, których inicjatorem oraz samym Ÿród³em jest ca³a Trójca Œwiêta”27. Mówi¹c o katechezie chrzcielnej buduj¹cej na liturgii oraz tajemnicy tryni-tarnej, nie mo¿na pomin¹æ równie¿ jej wymiaru biblijnego. Pismo Œwiête bowiem jest kluczem do odczytania we w³aœciwym œwietle zbawczego orêdzia wpisane-go w wydarzenie chrztu28. Tak jak chrzest jest pocz¹tkiem ¿ycia Bo¿ego, tak Bi-blia jest pocz¹tkiem odkrywania osobistej relacji z Bogiem, który sta³ siê S³o-wem Wcielonym dla jeszcze g³êbszego wejœcia w historiê cz³owieka tak, by tê historiê móc przemieniaæ.

Podczas przygotowania rodziców do chrztu œw. dzieci potrzebna jest równie¿ spowiedŸ œwiêta. Katecheza chrzcielna bowiem jest katechez¹ sakramentaln¹ i choæ g³ównym motywem jej organizowania jest przygotowanie rodziców do wydarzenia chrztu dziecka, to jej sercem ma byæ Eucharystia, w której rodzina bêdzie uczestniczy³a w pe³ny sposób29.

Wa¿nym elementem katechezy chrzcielnej jest te¿ jej wymiar spo³eczny. Rodzice musz¹ wiedzieæ, ¿e z chwil¹ chrztu ich dziecko zostanie w³¹czone w spo³ecznoœæ Ludu Bo¿ego, któremu przewodzi Chrystus. Chodzi tu zatem o to, aby katecheza ta mia³a tak¿e wymiar eklezjalny, by zwraca³a uwagê

katechizo-25 Por. Z. Marek, Rzeczywistoœæ chrztu w ujêciu polskiej katechezy, w: Chrzest na nowo odczy-tany, red. J. Decyk, Warszawa 2001, s. 137-138.

26Tam¿e, s. 140.

27Tam¿e.

28Tam¿e, s. 145-146.

29 Por. Chrzest dziecka. Modlitewnik i praktyczne rady dla rodziców i chrzestnych, red. R. Bagiñski, J. Kamiñski, P³ock 2010, s. 29.

wanych na ich udzia³ w ¿yciu Koœcio³a oraz na ich odpowiedzialnoœæ za jego losy30. Szerzej wymiar ten zostanie omówiony w dalszym paragrafie.

Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e aby katecheza chrzcielna mog³a rozwin¹æ w ka-techizowanych œwiadomoœæ tego, o jak wa¿ny sakrament prosz¹ dla swojego dziecka, powinna byæ przede wszystkim katechez¹ sakramentaln¹, trynitarn¹, biblijn¹ oraz eklezjaln¹. Poprzez uwzglêdnienie tych elementów katecheza ta nabiera pe³nego wymiaru, prowadzi do odkrycia g³êbokiej rzeczywistoœci wyda-rzenia chrztu oraz pozwala na przyjêcie przez rodziców apostolskiej postawy wzglêdem tych, którzy zostali im powierzeni.

2.2. Pobudzanie do œwiadectwa wiary

Szczegó³owym zadaniem katechezy chrzcielnej jest prowadzenie osób w niej uczestnicz¹cych do pog³êbienia ich wiary. Ma siê to dokonywaæ przez nieustan-ne otwieranie przed katechizowanymi dróg umo¿liwiaj¹cych im danie osobistej odpowiedzi na skierowane do nich s³owo Bo¿e31. Rodzice w czasie katechezy chrzcielnej wprowadzani s¹ wiêc w teologiê sakramentu, który niegdyœ sami przyjêli, a o który teraz prosz¹ dla swojego dziecka. Katecheza ta prowadzi jej uczestników od w i e d z i e æ poprzez b y æ, a¿ do d z i a ³ a æ. Jej zadaniem jest wiêc kszta³towanie dojrza³ego i œwiadomego chrzeœcijanina32. W przypadku ro-dziców prosz¹cych o chrzest dziecka jest to rzecz bardzo wa¿na, gdy¿ najpierw sami powinni oni zadbaæ o swoj¹ formacjê, aby nastêpnie móc formowaæ tych, którzy zostali im powierzeni, poniewa¿ „dojrza³ym chrzeœcijaninem jest tylko ten cz³owiek, który wierzy w Chrystusa, a jego wiara spontanicznie wydaje owoce dobrych uczynków i przez te uczynki staje siê doskona³a”33 (por. Jk 2,14.22).

W katechezie tej chodzi równie¿ o doprowadzenie do umiejêtnego formu³o-wania oceny zmian zachodz¹cych w œwiecie tak, aby mog³y byæ one interpreto-wane w œwietle zamys³u Bo¿ego. Nie mo¿na pomin¹æ równie¿ koniecznoœci wyjaœniania wspó³czesnych problemów moralnych oraz religijnych34, bowiem to co niejasne, mo¿e zniechêcaæ do æwiczenia siê w okreœlonych cnotach moralnych i do rozwijania ich w sobie. Katecheza ta bêdzie wiêc szans¹ wyjaœnienia pew-nych w¹tpliwoœci lub w³aœciwego uargumentowania spraw w¹tpliwych. Dlatego te¿ czêsto mówi siê, ¿e katecheza ta powinna byæ „elitarna” (tak jak czêsto jest to w przypadku przygotowania rodziców do chrztu dzieci), to znaczy powinna odbywaæ siê w ma³ym gronie, aby prowadz¹cy j¹ móg³ swobodnie dotrzeæ z w³aœciwym przekazem do wszystkich katechizowanych.

30 Por. Z. Marek, Rzeczywistoœæ chrztu w ujêciu polskiej katechezy, dz. cyt., s. 141-142.

31 Por. Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele, dz. cyt., nr 32.

32 Por. R. Cha³upniak, Jaka katecheza dla doros³ych?, dz. cyt., s. 93-94.

33 Por. tam¿e, s. 94.

34 Por. Chrzest. Przygotowanie rodziców i chrzestnych do sakramentu chrztu œwiêtego dzieci, dz. cyt., s. 10.

Koœció³, realizuj¹c swe doczesne zadania, poprzez katechezê pobudza osoby doros³e do podjêcia odpowiedzialnoœci za przekazywanie wiary, co wyra¿aæ siê ma przede wszystkim w ich odwa¿nym œwiadectwie chrzeœcijañskiego ¿ycia35, a tak¿e d¹¿y do uczynienia z tych¿e osób uwa¿nych s³uchaczy s³owa Bo¿ego, gdy¿ s³owo zasiane w ich ¿yciu i œwiadomie przyjête mo¿e wydaæ obfite owoce w œro-dowisku ich bytowania na p³aszczyŸnie kulturalnej, zawodowej oraz rodzinnej36.

2.3. Odkrywanie potrzeby eklezjalnego prze¿ywania wiary

Osoby doros³e z racji ró¿nych pe³nionych przez siebie funkcji wpisane s¹ w ci¹g rozmaitych relacji. S¹ to najczêœciej relacje zwi¹zane z ¿yciem zawodo-wym oraz podejmowanymi funkcjami spo³ecznymi. Jednak pierwsza z nich wy-nika z za³o¿enia rodziny. Rodzina bowiem bêd¹ca podstawow¹ komórk¹ spo³ecz-n¹ stawia przed cz³owiekiem wiele zadañ, do których musi byæ odpowiednio przygotowany. Cz³owiek potrzebuje tych wszystkich odniesieñ, potrzebuje ró¿-nych relacji, dlatego te¿ w naturalny sposób pragnie realizowaæ siê w ró¿ró¿-nych wymiarach ¿ycia spo³ecznego. Wynika to z potrzeby poczucia wspólnoty, gdy¿ jak pisa³ Thomas Merton: „nikt z nas nie jest samotn¹ wysp¹”. Oznacza to, ¿e potrzebujemy drugiego cz³owieka przede wszystkim do stworzenia tych pierw-szych relacji rodzinnych, które zaspokajaj¹ nasz¹ potrzebê mi³oœci oraz poczucia bezpieczeñstwa, potrzebujemy te¿ innych relacji w ¿yciu spo³ecznym, które po-zwalaj¹ np. na wspólnotowe osi¹ganie wyznaczonych celów. W odniesieniu do drugiego dokonuje siê bowiem równie¿ mój osobisty rozwój, dlatego te¿, jeœli bêdziemy mówiæ o potrzebie rozwoju w dziedzinie ¿ycia religijnego, to równie¿ tu nie mo¿na zapomnieæ o wspólnocie.

Cz³owiekowi doros³emu potrzeba wiêc doœwiadczenia Koœcio³a, który jest wspólnot¹, komuni¹ Boga z ludŸmi. Tak jak w ¿yciu spo³ecznym ludzie ³¹cz¹ swe si³y dla osi¹gniêcia jakiegoœ dobra, tak i w perspektywie wiary trzeba tego zjednoczenia dla osi¹gniêcia dobra najwy¿szego, jakim jest zbawienie. Koœció³ bowiem przewodzi swoim cz³onkom na drodze do osi¹gniêcia królestwa Bo¿e-go, udzielaj¹c na tej drodze odpowiednich œrodków potrzebnych do tego celu37. ,,Taka œwiadomoœæ wiary nie mo¿e pozostaæ tylko doœwiadczeniem we-wnêtrznym. Dojrza³y cz³owiek wierz¹cy musi tê wiarê wyraziæ. W taki sposób powstaje wspólnota braterska, ale równie¿ wspólnota struktur koœcielnych, kon-kretnych programów, spotkañ i grup religijnych”38.

Prze¿ywanie uczestnictwa we wspólnocie Koœcio³a jest wiêc procesem. Dla ka¿dego cz³owieka rozpoczyna siê on wraz z przyjêciem sakramentu chrztu œw.,

35 Por. J. Kochel, Katecheza ewangelizacyjna w nauczaniu pastoralnym Carlo Maria kard. Martiniego, Opole 1999, s. 110.

36 Por. tam¿e s. 140.

37 Por. Jan Chryzostom, Katechezy chrzcielne, Lublin 1993, s. 101.

który wprowadza nas we wspólnotê ludzi wierz¹cych. Jest on pocz¹tkiem budo-wania naszej komunii z Bogiem i braæmi. Nastêpnie komunia ta umacniana jest na drodze przyjmowania kolejnych sakramentów. Tak dzieje siê np. w odniesie-niu do sakramentu ma³¿eñstwa. Ma³¿onkowie pobudzeni przyk³adem oblubieñ-czej mi³oœci Oblubieñca (Boga) do swojej Oblubienicy (Koœcio³a) sami pragn¹ obdarzaæ siê tak¹ mi³oœci¹ i zaœwiadczyæ o niej wobec wspólnoty Koœcio³a. Na-stêpnie zobowi¹zuj¹ siê do wprowadzenia do tej wspólnoty tych, których Bóg