Rozwój agencji franczyzowych w Polsce

Jak pokazują statystyki, rok 2012 był bardziej stabilny dla sieci franczyzy ban-kowej niż lata poprzednie. Na polskim rynku finansowym działały na zasadzie franczyzy 2949 placówki bankowe. Prognozy wskazują, że w roku 2013 tylko niektóre banki rozwiną sieć placówek partnerskich.

Obecnie 15 banków posiada w Polsce placówki licencyjne: Alior Bank, Bank BPH, BNP Paribas, BZ WBK, Crédit Agricole, Eurobank, Getin Noble Bank, Invest Bank, Meritum Bank, Multibank, Polbank przejęty przez Raiffeisena, Pekao SA, PKO BP, Santander Consumer Bank (dawny AIG) oraz mPunkt pro-wadzony przez spółkę Aspiro z Grupy BRE.

Do 31 grudnia 2012 roku na polskim rynku działało 2949 placówek ban-kowych – o 433 mniej niż w roku poprzednim. Cytowane zestawienia nie

15 B. Borkowska, G. Wrzeszcz-Kamińska, Franchising, factoring, forfaiting, venture capital. Techniki finansowania firm, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 1994, s. 83.

Rysunek 1. Graf umowy franczyzowej

Ź r ó d ł o: na podstawie: J. Czaja, R. Śliwa, System wspierania przedsiębiorczości w Polsce, Wyd. AE w Kra-kowie, Kraków 2003, s. 54.

Franczyza jako sposób na samozatrudnienie… 155 uwzględniły jednak liczącej dziś 464 placówek sieci Monetia, która nie należy już do Banku DnB NORD.

Do najbardziej aktywnych banków w zakresie rozbudowy sieci placówek partnerskich należą: Alior Bank, BZ WBK, Eurobank, Getin Noble Bank, Invest Bank, Meritum Bank oraz PKO BP. Od kilku lat rynek jednak się kurczy − od stycznia 2010 r. na rynku bankowym ubyło ponad 1130 placówek partnerskich. Pod względem liczebności rynek powrócił do poziomu z roku 2007. Przyczyną jest zapewne kryzys gospodarczy, który odczuwalny jest w każdej branży. Za znaczną część tych spadków odpowiada również restrukturyzacja sieci PKO BP. PKO buduje swoją sieć agencyjną od lat 50. XX stulecia. Placówki otwarte na przestrzeni lat stały się przestarzałe i nie pasują do współczesnego wizerunku banku. Dlatego też wprowadzono nowe standardy wizualizacji, a także wymóg wyposażenia agencji w co najmniej dwa stanowiska pracy. Łatwo się domyślić, że nie każda agencja posiada taką liczbę dziennie wykonywanych operacji, by konieczna była praca aż dwóch osób. To jednak nie jest wystarczającym powodem, by władze banku zadeklarowały zaniechanie egzekwowania ogólnie przyjętego standardu (wyk. 1).

W roku 2012 dziewięć banków odnotowało wzrosty liczebności swoich sieci partnerskich, spadki były udziałem ośmiu. Na plusie zakończyły rok: Alior Bank (+120), Invest Bank (+46), Meritum Bank (+42), Pekao SA (+19), Eurobank (+19), BZ WBK (+13), Getin Noble Bank (+11), Santander Consumer (+4) oraz Multibank (+1).

Liderem spadków był, jak w latach poprzednich PKO BP (−159), z mniejszą liczbą placówek partnerskich zakończył także rok, przejęty przez Raiffeisena, Polbank (−109), spadki odnotowały również: Bank BPH (−15), BNP Paribas (−14) oraz Crédit Agricole (−1). Po stronie spadków znalazła się także sieć Aspiro, która odmówiła podania liczby placówek licencyjnych. Z rynku zniknęły

rów-Ź r ó d ł o: na podstawie: M. Ziółkowska, Franczyza − nowoczesny model rozwoju biznesu, CeDeWu, War-szawa 2011, s. 198.

156 KatarzyNa StaWicKa

nież ostatnie placówki franczyzowe ING Banku Śląskiego, bowiem w kwietniu 2011 r. bank zrezygnował z rozwoju sieci franczyzowej. Placówki partnerskie przekształcone zostały w oddziały własne, a ostatnia umowa wygasła 31 grud-nia 2012 r. Zakończył też działalność jedyny punkt partnerski FM Banku, który wycofał się z tego modelu rozwoju lub, jak głosi komunikat banku: „podjęto decyzję o czasowym nierozwijaniu kanału franczyzowego”.

O ile w poprzednich latach banki chętnie deklarowały plany otwierania nowych placówek partnerskich, o tyle w ostatnim czasie wykazują się daleko posuniętą ostrożnością w tym zakresie. Najbardziej ambitne plany „inauguracyj-ne” na ten rok ma PKO BP (ale równocześnie likwiduje najwięcej punktów ze wszystkich czołowych banków), który chciałby otworzyć 100 nowych agencji. Eurobank w tym roku planuje otworzyć 30 nowych placówek partnerskich. Również 30 nowych punktów zamierza uruchomić Getin Noble Bank − właś-ciciel jednej z najliczniejszych sieci partnerskich na rynku (254 punkty). Plany inicjacyjne mają również Bank BPH (30), BZ WBK (min. 20), Alior Bank (20) i Meritum (18).

Rynek bankowej franczyzy w Polsce istotnie się skurczył – banki nie chcą już rozwijać jej za wszelką cenę (wyk. 2). Obserwujemy też, że liczba placówek przechodzi w jakość. W bankach, które pracują nad efektywnością oddziałów, kanały partnerskie zyskują na znaczeniu i generują coraz większą część przycho-dów. Bankowcy staranniej dobierają też franczyzobiorców – cenią doświadczenie w sprzedaży i znajomość branży. Franczyza bankowa przestała być w Polsce biznesem dla każdego16.

16 Zob.: www.bankier.pl/wiadomosci/newsroom.html [31.10.2013]. Wykres 2. Liczba placówek agencyjnych w latach 2008-2013

Franczyza jako sposób na samozatrudnienie… 157 Oprócz poszerzenia swoich horyzontów banki przygotowują się również do fuzji i przejęć. Jednym z najnowszych przejęć jest połączenie BZ WBK i Kredyt Banku. Obecnie również PKO BP SA finalizuje rozmowy dotyczące przejęcia banku Nordea. Dość głośno jest także o przejęciu banku BGŻ.

Placówki AIG w związku z fuzją przeszły rebranding. Zgodnie z zapowie-dziami zmiany miały pozostać nieodczuwalne dla klientów banku. Brak jest jednak informacji, jaki wpływ miało to na agentów banku. Nie mniej AIG Bank Polska zaprzestał otwierania nowych placówek.

Dla przedsiębiorców franczyza to szansa na uruchomienie pewnego własnego biznesu. Najzaradniejsi potrafią miesięcznie zarobić nawet po kilkanaście tysię-cy złotych. Dlatego też zauważa się wzrost multifranczyzobiorców – agentów prowadzących więcej niż jedną placówkę tego samego banku. Ich liczba wynosi obecnie około 590.

Powody zamknięć jednostek są różne i nie zawsze odbywa się to wyłącznie z winy franczyzodawcy. Do najczęstszych przyczyn należy zaliczyć wygaśnięcie umowy agencyjnej (rys. 2). Należy zaznaczyć, że większość umów sporządza-na jest sporządza-na czas nieokreślony. Wynika to z faktu, iż klient przyzwyczaja się do

osoby, która pracuje w jednostce, a nie dla samego banku. Dawcy zależy także, by obsługa przebiegała sprawnie, a nowy pracownik to jednocześnie dłuższy czas obsługi i brak kompletnej wiedzy do czasu dokładnej adaptacji do pracy w jednostce.

Rysunek 2. Powody zamknięć jednostki franczyzowej Ź r ó d ł o: na podstawie: M. Ziółkowska, op. cit., s. 175.

158 KatarzyNa StaWicKa