Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Urzędu m.st. Warszawy, N=1975
Liczba głosów potrzebna do wygrania w dzielnicach wzrosła w stosunku do zeszłorocznej edycji średnio ponad trzykrotnie. Częściowo wynika to ze znacznie wyższej ogólnej liczby głosujących.
Biorąc pod uwagę tę różnicę efektywny próg wyborczy wzrósł w stosunku do zeszłego roku o ponad połowę (58%) – w zeszłym roku do wygrania wystarczyło średnio zdobyć 7 głosów na każde 100 głosujących mieszkańców, podczas gdy w tym roku było to 12 głosów. W wyjaśnieniu tego zjawiska może pomóc tegoroczna zmiana zasad głosowania, które umożliwiały oddanie do 15 głosów na projekty dzielnicowe. W związku z tą zmianą w tej edycji BO aż 71% głosujących oddało 10 głosów lub więcej, podczas gdy w zeszłych trzech edycjach robiło to tylko 23-33%
osób. Zmiana zasad zwiększyła ogólną liczbę głosów oddanych na projekty, przez co zwiększyła się również minimalna liczba głosów potrzebna do zwycięstwa.
Tabela 3 Minimalna liczba głosów potrzebna do zwycięstwa projektu w V i VI edycji BO
Dzielnica
Liczba głosów potrzebna do zwycięstwa projektu w V edycji
Liczba głosów potrzebna do zwycięstwa projektu w VI
edycji
Liczba głosów potrzebna do zwycięstwa projektu w VI edycji (na 100 głosujących)
Liczba głosów potrzebna do zwycięstwa projektu w VI edycji (na 100 głosujących)
Bemowo 304 781 9 14
Białołęka 237 871 3 8
Bielany 142 509 2 6
Mokotów 260 525 2 4
Ochota 225 613 6 12
Praga-Południe 149 499 2 3
14
Praga-Północ 224 746 9 25
Rembertów 234 213 32 14
Śródmieście 102 319 3 10
Targówek 153 269 5 5
Ursus 801 506 23 16
Ursynów 377 1356 4 13
Wawer 46 172 1 3
Wesoła 264 231 17 15
Wilanów 49 811 2 31
Włochy 103 392 4 17
Wola 318 543 6 8
Żoliborz 121 156 4 4
Średnia 228 528 7 12
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych ze strony twojbudzet.um.warszawa.pl, z raportu „Badanie ewaluacyjne V edycji budżetu partycypacyjnego w Warszawie” oraz od Urzędu m.st. Warszawy.
Przeprowadziliśmy porównanie przestrzennego rozdysponowania środków tegorocznego BO przy użyciu obszarów dzielnicowych z V edycji budżetu. W tym celu obliczyliśmy udział środków przeznaczonych na dany obszar w stosunku do całej kwoty przeznaczonej na daną dzielnicę w V i VI edycji budżetu. W V edycji BO kwoty przeznaczone na poszczególne obszary były stałe i ustalone z góry przez organizatorów budżetu. W VI edycji – ze względu na likwidację obszarów dzielnicowych – środki budżetu zostały rozdysponowane przestrzennie w ramach dzielnicy w toku głosowania i wyboru projektów do realizacji14.
Wyniki analizy pokazały, że zlikwidowanie obszarów dzielnicowych wpłynęło na częściową zmianę rozłożenia środków w ramach dzielnic przede wszystkim w taki sposób, że obszary o mniejszej liczbie mieszkańców otrzymały procentowo mniej środków z budżetu obywatelskiego niż w roku poprzednim. Innymi słowy, obszary mniej zaludnione otrzymały (poprzez zwycięskie projekty na swoim terenie) względnie mniej pieniędzy z BO niż w roku poprzednim. Jako że w zeszłym roku kwota na obszar była stała, a w tym wynikała z głosowania wszystkich mieszkańców dzielnicy, można postawić hipotezę, że to obszary dzielnicowe odgrywały pewną rolę w zapewnianiu równego dostępu do środków budżetu obywatelskiego różnych części dzielnic.
Należy przy tym zauważyć, że wyniki te nie były jednorodne pomiędzy dzielnicami – w niektórych dzielnicach tegoroczne rozłożenie środków premiowało mniejsze obszary, czyli wbrew ogólnemu trendowi. Podsumowując, wyniki wskazują na istotną, choć niedecydującą, rolę, jaką odgrywał podział dzielnicowy w zapewnianiu równości dostępu do efektów budżety obywatelskiego.
14 Środki przeznaczone na dany obszar w VI edycji BO zostały obliczone w następujący sposób:
1) zsumowano koszty wszystkich projektów wybranych do realizacji mieszczących się na danym obszarze,
2) zsumowano koszty wszystkich projektów wybranych do realizacji mieszących się nie tylko na danym obszarze, ale również na co najmniej jednym innym obszarze i podzielono je przez liczbę obszarów, na których dany projekt się mieścił,
3) nie brano pod uwagę projektów, które obejmowały zasięgiem całą dzielnicę,
4) zsumowano koszty z punktu 1 i 2 i obliczono stosunek tej kwoty do całkowitej kwoty przeznaczonej na dzielnicę, w które dany obszar się mieści.
Należy zwrócić uwagę, że powyższa metodologia zakłada pewne uproszczenia geograficzne, które mogą wpływać na ostateczny wynik, dlatego należy traktować tę analizę jako eksploracyjną.
15
2. Projektodawcy
III.1.3. Charakterystyka społeczno-demograficzna projektodawców
Wśród 1170 projektodawców VI edycji budżetu obywatelskiego było niemal tyle samo kobiet (51%) co mężczyzn (49%). Najwięcej było wśród nich osób w średnim wieku – między 35 a 44 lata (42%). Niedoreprezentowane grupy wiekowe to dzieci, młodzież i młodzi dorośli (do 24 lat), którzy stanowili jedynie 3% projektodawców oraz osoby po 55 roku życia, którzy stanowili jedynie 17% projektodawców (choć stanowią aż 39% mieszkańców Warszawy powyżej 15 roku życia15). Ponad połowa osób, które wypełniły ankietę dla projektodawców, zajmowała się pracą najemną16 (66%), a blisko co siódmy prowadził własną działalność gospodarczą (15%). Wśród osób, które wypełniły ankietę, zdecydowanie niedoreprezentowane były osoby bez wyższego wykształcenia, które stanowiły 13% wszystkich osób składających projekty, podczas gdy w populacji Warszawy jest ich 70%17.
Wykres 6 Charakterystyka demograficzna projektodawców w VI budżecie obywatelskim
Źródło: Badanie CAWI projektodawców, n=253
15 Te oraz wszystkie inne dane społeczno-demograficzne dotyczące mieszkańców Warszawy pochodzą z badania opinii mieszkańców Warszawy na temat budżetu obywatelskiego 2019 (n=1100, badanie na osobach od 15 roku życia).
16 Praca najemna to praca wykonywana przez pracowników niebędących właścicielami przedsiębiorstw, w których pracują, w zamian za płacę (źródło: ZUS.)
17 Nie należy utożsamiać osób, które wypełniły ankietę ze wszystkimi projektodawcami VI edycji BO. Należy zakładać, że ankietę wypełniły osoby najbardziej zaangażowane w budżet obywatelski.
49% 51%
0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+
Wiek
16
III.1.4. Statystyki przestrzenne projektodawców
Projektodawcy zdecydowanie najczęściej składali projekt w dzielnicy zamieszkania. Najwięcej projektodawców spoza dzielnicy miało Śródmieście (36%), a najmniej Ursynów (2,5%).
Zdecydowanie najpopularniejszą dzielnicą wśród projektodawców był Mokotów. W tej dzielnicy złożyli projekty nie tylko mieszkańcy Mokotowa, ale także osoby z 12 innych dzielnic. Poniższy wykres pokazuje szczegółowo, gdzie mieszkają projektodawcy (kolumna z lewej), którzy złożyli projekty w poszczególnych dzielnicach (poziomo, u góry). Przykładowo pierwsza kolumna pokazuje, gdzie mieszkają projektodawcy, którzy złożyli projekty na Bemowie. Zdecydowana większość (92%) była mieszkańcami tej dzielnicy, a pozostali mieszkali na Białołęce (2%) i Bielanach (6%).
Wykres 7 Zależność pomiędzy miejscem zamieszkania a miejscem złożenia projektu dzielnicowego18
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych od Urzędu m.st. Warszawy, N=1170
18 Kolumny sumują się do 100%. Jeśli projektodawca składał projekt w więcej niż jednej dzielnicy, to jest wliczany do kolumn wszystkich tych dzielnic.
Bemowo Białołęka Bielany Mokotów Ochota Praga-Południe Praga-Północ Rembertów Śródmieście Targówek Ursus Ursynów Wawer Wesoła Wilanów Włochy Wola Żoliborz
Bemowo 93,3 3,9 4,1 1,8 7,4 2,4 3,9
Białołęka 2,2 90,9 4,1 1,8 0,9 3,7 4,4 2,4 2,6
Bielany 4,4 1,3 82,4 0,9 4,3 3,7 3,4 4,8 10,8
Mokotów 1,3 1,4 80,7 2,4 1,8 4,3 3,4 5,2 1,0 6,1 4,8 2,6
Ochota 2,8 85,4 4,8 1,9 4,8 1,3
Praga-Południe 2,8 90,0 6,4 4,8 3,7 2,9 5,1 5,3 2,4 2,7
Praga-Północ 1,4 0,9 78,7 1,5
Rembertów 90,5
Śródmieście 1,3 1,4 0,9 0,9 63,0 2,0
Targówek 0,9 1,8 6,4 88,2 3,4 1,3
Ursus 2,4 86,2 2,4 1,3
Ursynów 2,8 2,4 9,3 94,8 1,0 5,3 3,0
Wawer 2,7 0,9 1,8 89,8 5,3 2,7
Wesoła 1,3 2,9 1,0 78,9
Wilanów 1,9 90,9
Włochy 1,4 0,9 2,4 3,4 73,8
Wola 1,8 2,4 1,8 5,6 5,3 84,4 2,7
Żoliborz 1,4 0,9 2,4 2,4 2,6 81,1
d zi el n ic a za m ie sz ka n ia
dzielnica złożenia projektu (w %)
17
Poniższy kartogram pokazuje poziom zagęszczenia projektodawców w podziale na obszary dzielnicowe (według podziału z V edycji BO). Umiejscowienie projektodawców nie rozkłada się przypadkowo ani równomiernie, lecz w skupiskach oznaczonych niebieskimi plamami.
Im ciemniejszy kolor, tym wyższy poziom zagęszczenia na danym terenie. Największe zagęszczenie występuje wzdłuż osi pionowej miasta oraz koncentruje się w częściach centralnych. Dzielnice różnią się między sobą pod względem wielkości i aktywności poszczególnych obszarów na swoim terenie. W części dzielnic, jak np. w Rembertowie, liczba projektodawców rozkłada się stosunkowo równomiernie we wszystkich obszarach. W innych, jak na Ursynowie, występują obszary o bardzo wysokiej liczbie zgłaszających pomysły jak, i bardzo niskiej. Przykładowo południowy obszar Bielan, odznaczający się bardzo wysokim zagęszczeniem, został „rozbity” na kilka stosunkowo małych obszarów, przez co różnice w liczbie głosów są znacznie mniejsze niż na sąsiedniej Białołęce, gdzie najaktywniejsza, wschodnia część dzielnicy była jedynym obszarem o rekordowej liczbie głosujących.