§. I. Cel Towarzystwa • i prace , które sobie zam ierza.
I ' T owarzys t wo Warszawskie P r z y ia c ió ł nauk, ftanowi sobi e za cel iii;otny , p r z y k ła d a ć się do rozszerzenia nauk i umieietności w P o l -C skim igzyku.
2. Zab ran ia sobie T o w a rz y ftw o matery y ś c i ą g a i ą c y c h sig do religii k r a i o w e y i rz ą d ó w te raźnieyszyck
3 BI a p or zą d n eg o odbywania pra c zamie
r z o n y c h , dzieli się T o w a r z y flw o na trzy działy j . D zi ał Mat ematyczny. 2. Dział Filozoficzny.
3. D zi ał Historyi, L itera tury , ię z y k ó w szcze- g ó l n i e y Słowiańskich i Sztuk w y z w o lo n y c h .
4. W k a ż d y m dziale te sobi e sz cz egó lnie y p r a c e i zatrudnienia przepisuie :
a. Starać się zboga ci ć iczyk potrzeb nemi dziełami w nauk ac h i umieiętnościach.
b.
D zi eła k t ó r e przez poftępek światła ftały sig n i e d o k ład n e m i , przelać i w y dos ko nalić .c. W y d a w a ć ro zp raw y (D yss ertac ye) W przed miotach uc zo nych i p o ży te c zn y ch .
300 UJlawy Towarzyjłwa
d.
P ra c o w a ć nad przekładami autorów wzorowych ( Klassycznych) , i do po do bney prądy w spółrodaków zachęcać.e. Dzieła kt ó re od członków w imieniu Towarzyftwa mają bydź wydawane, przed .wy
drukowaniem rozważać.
f . Przedrukować ważnieysze w jęz y ku o y - Czyftym dz ie ła , osobliwie autorów dawnych , z przydaniem potrzebnych uw ag, i ułatwienia tańszego ich nabycia,
g. D l a zachęcenia ży ią cyeh, p a m ię ć zmar
ł y c h członków potomno ści p o d aw ać , wyltawu- i ą c ich cnoty i zasługi w naukach.
5. Na pod e ym ow anie potrzebnych kosztów To w a rz yl tw a , członki czynić będą cot ocz nie
lkładkę. Ofiara ta i ilość ie y zostawuie się d o - b r e y woli każdego*
IJ, S k ła d Towarzystwa, obowiązki iego członków.
6
. Tow arz yft wo pr zy ia c ió ł nauk, Ikłada się z członk ów C z y n n y c h , P r z y b r a n y c h , H o n o r o wych i Do p uszc zon ych .
7. Sześćdziesiąt cz łonk ów czynnych liczy T o warzy fi, w o , k a ż d y z nich w dziale nauk sobi e w ła ś c i w y m p r ac ow ać będzie.
8. K ażd y członek czynny, o b o w i ą z a n y ieft, W rzeczy n a leż ące y do iego działu , w y p r a c o w a ć przynay mniey iednę rozprawę w przeciągu lat sześciu, i oddadź p o d sąd Towarzyftwa.
Przyjaciół
nauk
* 201 9. Członki czynne nie m i e s z k a n c e w m ie y s cu posiedzeń, pow in ny uw ia dom ia ć Z g r o madzenie o wszyftkich przedmiotach ty cz ący ch się nauk i urnieiętności, k t ó r e lub same za g o d n e uwagi uznaią , lub wzgłgdem nich z a p y tan e będą.10. P rz y to m n y ch cz łonkó w w Warszawie obowiązkiem ieft z n ay d ow ac się na posiedze
n i a c h , tak o g ó l n y c h , iak działowych.
1 1. N i e b y w a i ą c y na nich ciągle przez trzy m ie s ią ce , za odftępnych mieysca swego uznani będ ą, leżeli Prezesowi p r zy cz y n nie pr zeł ożą.
12. O s o b y siedemdziesiątletnie o d w y ź e y W y r a ż o n y c h o b o w i ą z k ó w są uwolnione.
13. B ę d ą t a k i e wybierane z o b y w at e ló w k r a i o w y c h c z ł o n k i , m aią ce tytuł P r z y b r a n y c h , k t ó r e razem z c z y n n e m i , tak. na p r y w a t n y c h , i a k na publicznych posiedzeniach ( p r ó c z w y b o r o w y c h ) z a s i a d a ć , zdania s w o ie otwie rać i Itanowić mogą.
1 4 O b o w ią z e k w ło ż o n y na członki cz ynn e w punkcie gtym , ifiotnie należy do c z ło n k ó w przybr anych . W e z w a n i do zdania sprawy o iakiem d zi el e, od pracy tey w ym a w ia ć się nie mogą.
1 5. C ud zo zi em c y mogą b yd ź obier ani na członki h o n o r o w e : względem k t ó r y c h za ch ow a- ia się naftępuiące prawidła,
a. W y b i e r a n e m i b ę d ą , k t ó r z y albo przez n a u k ę , albo przez gorliwość o rozszerzeni©
światła , gasługuią na szczególnieyszy szacunefc T o warzy Rwa.
b. Będzie m i a r y wzgląd na pisarzów » któ
rz y iuż nad wydoskonaleniem lub okrzesaniem ia ki ey gałęzi ięz yka Słowiańłkiego p r a c o w a l i , lub są znanemi przez iakie dokład ne dzieło , do rzeczy Polfkich Itosowne.
16. O p r ó c z tych osób będzie w yb ie ra na młodzież po d imieniem dopu szc zon ych , k t ó r z y powinni :
a Z n a y d o w a ć się na wszyftkich posiedze
niach To w arz yR wa ( p r ó c z w y b o r o w y c h ) , iako te ż i na posiedzeniach działów.
b. Wezwrani do wydzia łu, do k t ó r e g o są zda
tn i, p r a c o w a ć w nim są obowiązani iako i ż m a i ą c powierzoną pracę od P r e z y d u i ą c e g o , w y m a w ia ć się od nie y nie mogą,
§. III. Prywatne i publiczne posiedź n ia , porządek w obradowaniu , posie
dzenia działo l u
.
1 7 .' Skład k a ż d e g o p o s ie d z e n ia , o p r ó r z w y b o r o w y c h , ma b y d ź przynaymniey z osób o ś m i u , łą c z ą c w to Pr e zy du ią ce go .
18* Posiedzenia zwyęzayne będą raz w m i e s i ą c , to ieft w niedzielę pierwszą k a ż d e g o miesiaca. O odmianie tego dnia g dy by była p o t r z e b a , Prezes na pop rzedzaiącem pos ied ze
niu uwiadomi. Godzina dziesiąta z rana ozna
cza się do zaczęcia posiedzenia.
19. N a d z w y c z a j n y c h posiedzeń łkładanie sależy od-Prezesa-,
202 Uftawy Towarzyjłwa
20. K a ż d e pr yw at ne po s ie d ze n ie iśdż b ę dzie tym p o r z ą d k i e m :
a. Z a c z n i e się od czytania dziennika p o s ie dzenia p o p r z e d z a i ą c e g o , i imiona pr zy to m n yc h zapisane będą.
b, Uła tw io ne zoftaną o g ó l n e TowarzyJtwa sp rawy 1 działowe
c. N a ft ąp ią p ry wa tn e prze ło że ni a osób.
9
. N a k o n i e c r oz p ra w y literack ie , lub tłumaczenia od c z ło n k ó w przyniesione.
3 i . W e wszyftkich rzeczą c l i , p r ó c z w y ł ą cz on y ch w oddzielnych pu n k ta c h , głośne zda
nia flanowią,
2 3 , W k a ż d e y ie dn ak sprawie, na żąd anie k t ó r e g o k o l w i e k z c z ł o n k ó w , iśdź powinno taie- m ne k r e s k o w a n i e , bez po p rz ed za i ą ce g o nawe t gł oś ne g o.
23. S k o r o zacho dzi ć będzie potrzeb a l^re- fkowania się , kr e sk ow an ie ta k o w e na przód b ę dzie dla uftanowiema sa m ey zasady , a p o w t ó r n e dla oznac ze nia , b ą d ź ie y o p i s ó w , b ą d ź środ
k ó w , kt ór em i l ą do skutku pr zypro wa dzi ć na- le ż y .
s j . P o s ie d z e ni a publiczne oznacza T o w a - rzyflwo , i o dniu ich wprzód na niedziel czte
r y uw iadomia przez publiczne pisma. Be z w a żn y c h przyczyn posiedzenia publi czn e o d k ła d a - nemi b y d ź nie mogą.
25. P r z e d ogłoszeniem posiedzen ia publi*
cz ne go , u ł o ż y się na prywatnem :
a. G o i iakim p o rząd k iem czytan e bedzie, Przyiacioł nauk. 203
304
tJjlawy Towarzyftwab. Czyli i iakie maią b y d ź p o d a n e zaga
dnienia
c. Czyli i ia ki e g o t o w e dzieła mai ą byd ź doniesione publiczności.
26. K a ż d y D z i a ł lub W y d z i a ł mieć będzie swoie posiedzenia oddzielne dwa ra zy w mie
siąc , to ieft dnia 12 i 2.Ą..
Na tych posiedzeniach:
a. Rozdzieli pr ac e między swoie członki , i ten układ na posiedzeniu ogólnem do p o t w i e r
dzenia poda.
b. Roztrząsać będzie pr ac e i pisma swoich członków , równ ie dzieła, kt ó re P r e z y d u i ą c y p o d ieg o zdanie podda, i o tein Zgromadzeniu spra
w ę przyniesie.
c. Zas ię ga ć wiadomości, iaki po ft ępe k nauki do niego n a le ż ą c e czynią w o b c y c h narodach, do nosi ć Zgromadzeniu o wyszłych w ka żdy m rodzaiu dziełach ; dlatego w pisma p e r y o d y - czne będzie opa trzon y , tudzież ut rzymyw ać ma liftowne związki k r a i o w e 1 zagraniczne,
§. IV, Urzędnicy Towarzystwa i ich obowiązki.
37. Zgrom adz anie ma Prezesa, Sekretarza Kassyera i Bibliotekarza.
cg. Prezesa urząd trwa lat cztery. P ra w a jeg o i obowiązki są te :
o. Pre zydów ać i irtieć pierwszeńftwo w zaga-*
ieniu rzecay.
b.
R o z w a g ę ia k i e y k o ł w i e k m at er y i raz tylk o do pierwszego posiedz en ia o d ł o ż y ć , dla d okł ad n i e j s z e g o roztrząśnienia.
c. W imieniu T o w a r z j f t w a p i s y w a ć , o d p o - wiad ić, z a p y t y w a ć się, posiedzenia zw oły wa ć.
d Z d a w a ć sprawę przy k o ń c u cz terpl etn ie ga u r z ę d o w a n i a, z pr ac T o w a r z j f t w a w tym p r z e ciągu czasu d o k o n a n y c h .
e. W k a ż d y m dziale ma m o c p r e z y d o w a ć . f . S ł u ż y mu pierwszeńftwo w przedftawianiu k andy dat ów .
g. Rozw ię zuie r ó w n o ś ć zdań we wszjftkiem.
h. Mtanuie tymczasowych zaftępców na urzę
d y , aż do pierwszego obrania.
i . ' W e wszyftkirh rzeczach, nie wymaga ią cyc h roztrząśnienia przez właściwy d z i ał , we wszyft
kich potocznych wydarzeniach, t y c z ą c y c h się o g ó łu T o w a r z j f t w a , wyznacza o s o b j do zdania s p ra wj.
ag. Sekretarza obowi ązk i są n a f t ę p u i ą c e : a. Dzielić prace p r e z j d u i ą c e g o .
b. T r z y m a ć dzienniki obrad Towarzyftwa.
c. M i eć skład papierów p o d swoim dozorem.
d. C o ro cz n i e na pr jw atn em p os ie d ze n iu , w j f t a w i ć obraz pra c i usiłowań T o w a r z j f t w a zeszłorocznych.
e. Urzę do wan ie iego ieft dożywotnem: uftaie przecięż w przypadkach w §- II. obiętych.
3o. O bo w ią zk i Kassyera są te:
a. Jak o dwoiakie są wydatki z k a s s y T o w a ~
T z y f t w a , iedne z w y c z a j n e , drugie nieprzewi- d z i a n e ; tak na pierwsze nie po t rz eb u i e kassyer
Przyiaciół nauk. 20$
206 UJławy Towarzyftwa
żadn yc h zleceń na p i ś m i e , drugich c z y n i e n i e m o ż e bez w yr aźn eg o zlecenia Towarzyftwa.
b. P o c z to w e i inne drobn e wydatk i sani kas- syer zaspokaia.
c Z dziel d ru ko wanyc h nakładem T o w a r z y ftwa, przychó d n a le ż y do kassy. Pisarzowi k t ó reg o dzieło drukuie się, p e w n ą umowioną liczbę exemplarzów To w arz ylt w o udzieli.
d. Stan w y c h o d u i wy da tku roztrząsanym b ę d z i e c o r o c z n i e , przez wydział umyślnie do t e g o o d p r ez yd u i ące go wyznaczony, k t ó r y spra
w ę o tem zda Zgromadzeniu.
5 1. Bibliotekarza po w in n o śc ią ieft, za r z ą dzać b ib lio te ką Towarzyftwa , m ieć d o z o r nad fkładem narzędzi fizycznych, w zor ów m a c h in , i n a d gabinetem hiftoryi naturalney.
§. V . Porządek ppstępowania w wyborze członków i urzędników.
32. N i e b ę Izie w olno w y b ie r a ć cz łonków i a k dwa ra zy na r o k , to ieft w Liftopadzie i
Kwietniu. N a s t ę p u i ą c e za ch ow ane będą przy obieran iu w a r u n k i :
a. K i e d y liczba cz łonkó w nie ieft do p e łn i o n a . Prezes o po trze bie wyboru u w i a d o m i , i ka n d y d a t a lub k a n d y d a t ó w poda.
Jnn e członki r ó w n ie p o d a d z ą , i to zapi
sane b ęd zi e w dzienniku.
b. K a ż d y z nieprzytomnych cz łonkó w ma p ra wo przez lift do T o w a r z y s t w a , p o d a ć k a n
Przyjaciół nauk
d y d a t ó w w k a ż d y m c z a s i e , nie c z e k a i ą c n a w et w y b o r ó w : p o w i n i e n ie d n a k w y r a z i ć za sługi li
t e r a c k i e t e y o s o b y , k t ó r a p o l e c a .
c. Prz^7 w y b o r a c h d o n i e s i o n o b ę d z i e , k t o i z j a k i c h p r z y c z y n k a n d y d a t a przedltąwił.
5 3 . Z a l e t y p o t r z e b n e w p o d a n y m k a n d y da ci e na m i e y s c e c z ło n k a c z y n n e g o :
a. Je ż e l i w y d a ł iaki e p o w a ż a n e dzieło w u - m ie ie t n o s c i a c h , albo w n a u k a c h p r z y i e m n y c h w j ę z y k u P o ll k im , bfjdź o r y g i n a l n e , b ą d ź z o b c e g o i ę z y k a t łu m a c z on e .
b. J eż el i się wsławił iak im p o ż y t e c z n y m w y * natazkiem.
c. J e ż e l i ieft p u b l i c z n y m n a u c z y c i e l e m w s z k o ł a c h k r a i o w y c h , lub c z ł o n k i e m i a k i e g o T o - w arz yf tw a u c z o n e g o ,
34 . P r ó ż n e m ie y s c e w z g r o m a d z e n i u uwa»
ż a sie :
a . Przez śmierć.
b. Przez w y r a ź n e z rz e c z e n ie się.
c. P r z e z n i e d o p e ł n i a n i e o b o w i ą z k ó w p o d l i c z b ą 8- 9 ’ io- w y r a ż o n y c h .
d. J e ż e l i czł n ek b ą d ź p r z y t o m n y , b ą d ź n i e p r z y t o m n y ma iąe p o l e c o n e r o z w a ż e n i ‘ dzieł l ub r o z p r a w , t r z y ra z y s w e go o b o w i ą z k u n ie
do p eł n ił.
35- N a p o si e d z e n i u p o p r z e d z a i ą c e m w y b o r y , k a n d y d a c i b ę d ą o g ł a s z a n i ; na sam em zaś p o s i e d z e n i u w y b o r o w e m k a n d y d a c i n ie m o g ą b y d ź p o d a w a n i .
3 6 . N i e m o ż e b y d ź m n i e y o s ó b w y b i e r a j ą c y c h , i a k dw a n a śc i e . J e ż e l i się n ie zb ie rze t a
oznaczona l i c z b a , naówczas p r ez yd u i ą cy do naftępuiącego posiedzenia w y b ó r od ło ży .
G d y b y zaś na to drugie posiedzenie nie zebrało się osób dw anaście , p r e z y d u i ą c y drugi raz o d ło ż y w y b ó r do naftępuiącego posiedzenia, i o tem uwiadomi członki naybliźey W arsza wy mieszkaiące, aby przybyły p o m n o ż y ć liczbę wy- bi er aią cyc h. Jeżeliby i po takow em wezwaniu, posiedzenie trzecie nie miało ieszcze ozn acz o- n e y iloś ci c z ł o n k ó w , naówczas przytomni w mnieyszey nawet l i c z b i e , przyftąpić m og ą do • wy boru .
37* K a ż d e , przynaymniey trzecie mieysce w a k u i ą c e w T ow ar zy ltw ie , osadzone bydż ma o s o b ą w Warszawie mies zka iącą, aby w tętn mieyscu k a ż d y dział po trzeb ną miał liczbę pra
co w ników . Przeto k a ż d y dział w przyzwoitym czasie przed wyborami uwiadomi pr ez ydu ią ce- g o o tey potrzebie, aby wybieraiący mieli wzgląd na dopełnienie d z i a ł ó w , który m nie doltaie li
cz by pra.cuiących.
3 8* G d y się zbierze oznaczona liczba, wy
b ó r tym sposobem naltąpi:
a. Sekretarz przeczyta zł o żo n e w kancela- ryi pisma o literackich zasługach k a n d y d a t ó w ' r ó w n ie od nieprzytomnych przesłane pol ec enia przeczyt ane będą.
b. G d y ieft kilku k an dy dató w , w jakim p o r z ą d k u imiona ich losem wyciągni one b ę d ą , w ęakim p o r zą dk u kreskowanie naltąpi.