• Nie Znaleziono Wyników

LX X X Y 1II ADNOTATIO CRITICA

16 M. TULLI CICERONIS

M. TU LLI CICEROMS

suaserat n u llis i liu m iu d ic ib u s e ffugcre posse, c o n tra x i ve la p e rsp icie n s in o p ia m iu d ic u m ñeque d ix i q u ic q u a m p ro te s tim o n io , n is i q u o d e ra t it a n o tu m atque te s ta ­ tu m , u t n o n possem p ra e te rire . ita q u e , si causam q u a e ris a b s o lu tio n is , u t ia m jrpog to Ttoottoov re ve r- 5 ta r , egestas iu d ic u m f u i t et tu r p itu d o . _ I d a u te m u t a c c id e re t, co m m issu m est H o rte n s i c o n s ilio , q u i d u m v e ritu s e st, ne F u fiu s ei le g i in te rc e d e re t, quae ex senatus c o n s u lto fe re b a tu r, n o n v id it illu d , sa tiu s esse iliu m in in fa m ia r e lin q u i ac s o rd ib u s qu a m in fir m o 10 iu d ic io c o m m itti, sed d uctus odio p ro p e ra v it re m de- ducere in iu d ic iu m , cum i liu m p lú m b e o g la d io iu g u la - tu m i r i ta m e n d iceret.

3 Sed iu d ic iu m s i q uaeris quale f u e r it , in c r e d ib ili e x itu sic u t i n u n c ex e ve n tu ab a liis , a m e ta m e n 15 ex ip s o in it io c o n s iliu m H o rte n s i re p re h e n d a tu r. N a m , u t re ie c tio fa c ta est c la m o rib u s m a x im is , cum accu- s a to r ta m q u a m censor b o n u s b o m in e s n e q u issim o s re- ic e re t, reus ta m q u a m clem ens la n is ta fru g a lis s im u m q uem que secerneret, u t p rim u m iu d ice s co n se d e ru n t, 20 v a ld e d iffid e re b o n i coeperunt. N o n e n im u m q u a m t u r p io r in lu d o ta la r io consessus f u i t , m a c u lo s i sena- to re s , n u d i e q u ite s , t r ib u n i n o n ta rn a e ra ti q u a m , u t a p p e lla n tu r, a e ra rii. P a u c i ta m e n b o n i in e ra n t, quos re ie c tio n e fu g a re ille n o n p o tu e ra t, q u i m a e s ti in te r 2»

s u i d is s im ile s e t m aerentes sedebant e t c o n ta g io n e 4 tu r p itu d in is vebem enter p e rm o v e b a n tu r. H ie , u t quae-

que res ad c o n s iliu m p rim is p o s tu la tio n ib u s refereba- t u r , in c re d ib ilis e ra t severitas n u lla v a rie ta te senten- tia ru m . N i b i l im p e tra b a t reus, p lu s a c c u s a to ri d a b a tu r, so q u a m p o s tu la b a t; tr iu m p b a b a t (q u id q u a e ris ? ) H o rte n - sius se v id isse ta n tu m ; nem o e ra t, q u ig iliu m re u m ac n o n m ilie n s co n d e m n a tu m a r b itr a re tu r . M e v e ro te ste p ro d u c to credo te ex a cclam atione C lo d i advoca- to r u m audisse quae c o n s u rre c tio iu d ic u m fa c ta s it, u t 35 m e c irc u m s te te rin t, u t aperte iu g u la sua p ro meo c a p ite P. C lo d io o s te n ta rin t. Quae m ib i res m u lto 20

n o n o rific e n tio r v isa est qu a m a u t ilia , cu m iu ra re t u i cives X e n o c ra te m te s tim o n iu m d ice n te m p ro h ib u e ru n t, a u t cum ta b u la s M e te lli N u m id ic i, cura eae, u t m os est, c irc u m fe rre u tu r, n o s tr i iu d ice s aspicere n o lu e ru n t.

5 M u lto haec, in q u a m , n o s tra res m a io r. Ita q u e iu d i- curu v o c ib u s , cu m ego sic ab iis u t salus p a tria e defenderer, fra c tu s reus e t u n a p a tr o n i omnes conci- d e ru n t; ad m e a u te m eadem fre q u e n tia p o s trid ie con­

d u i t , q u a cu m abiens c o u s u la tu sum d o m u m reductus.

10 C lam are p ra e c la ri A rio p a g ita e se n o n esse v e n tu ro s u is i p ra e s id io c o n s titu to . R e fe rtu r ad c o n s iliu m . U n a s° la s e n te n tia p ra e s id iu m n o n d e sid era vit. D e fe rtu r res ad senatum . G ra v is s im e o rn a tis s im e q u e d e c e rn itu r;

U u d a n tu r iu d ic e s ; d a tu r n e g o tiu m m a g is tra tib u s . Re- 15 sp o n su ru m h o m in e m nem o a rb itra b a tu r.

r’’EôTtRXE v v v pot, M o v0 a t —

07CJTCQÇ ârj TTQ i'ltO V JtVQ EUTTf.Ôë.’

N o s ti C a lv u m ex N a n n e ia n is iliu m , iliu m la u d a to - re m m e u m , de cu iu s o ra tio n e erga m e b o n o rific a ad te 20 scripseram . B id u o p e r u n u m s e rv u m e t eum ex lu d o g la d ia to rio c o n fe c it to tu m n e g o tiu m ; a rc e s s iv it ad se, p ro m is it, in te rc e s s it, d é d it. Ia m v e ro (o, d i b o n i, re m p e rd ita m !) e tia m noctes c e rta ru m m u lie r u m atque a d u le s c e n tu lo ru m n o b iliu m in tro d u c tio n e s n o n n u llis 851u d ic ib u s p ro m ercedis c u m u lo fu e ru n t. I t a sum m o discessu b o n o ru m , p le n o fo ro s e rv o ru m x x v iu d ice s ita fo rte s ta m e n fu e ru n t, u t sum m o p ro p o s ito p e ric u lo v el p e rire m a lu e rin t qu a m perdere o m nia. x x x i fu e ­ ru n t, quos fam és m a g is q uam fam a c o m m o v e rit. Quo- 30 ru n i C a tu lu s cum v id is s e t quendam , 'Q u id v o s’, in q u it, p ra e s id iu m a n o b is p o s tu la b a tis ? an, ne n u m m i v o b is e rip e re n tu r, tim e b a tis ? ’ H a b e s , u t b re v is s im e p o tu i, genus iu d ic ii e t causam a b s o lu tio n is .

Q uaeris deinceps, q u i n u n c s it s ta tu s re ru m et q u i 35 m|eus- B e i p u b lic a e s ta tu m iliu m , quem t u meo con- s ilio , ego d iv in o c o n firm a tu m p u ta b a m , q u i b o n o ru m

EPISTÜLARUM AD ATTICUM I 16. 21

22 M. TU LLI CICERONIS

o m n iu m c o n iu n c tio n e e t a u c to rita te c o n su latu s m e i f i n is et fu n d a tu s v id e b a tu r, n is i q u is nos deus respexe- r i t , e la p sum sc ito esse de m a n ib u s u n o h o c iu d ic io , si iu d ic iu m est t r ig in t a h o m in e s p o p u li P o m a n i le v is s i- m os ac nequissimo.s n u m m u lis acceptis iu s ac fas om ne 5 delere et, q u o d omnes n o n m odo h o m in e s, y e ru m e tia m pecudes fa c tu m esse s c ia n t, id T a ln a m et P la u tu m et S p o n g ia m et ceteras h u iu s m o d i q u is q u ilia s sta tu e re 7 n u m q u a m esse fa ctu m . Sed ta rn e n , u t te de re p u ­

b lic a consoler, n o n ita , u t s p e ra ru n t m a li ta n to im p o s ito 10 re i p u b lic a e v u ln e re , a la c ris e x s u lta t im p ro b ita s in

•victoria. N a m p la n e ita p u ta y e ru n t, cum r e lig io , cum p u d ic itia , cum iu d ic io ru m tides, cum senatus a u c to rita s c o n c id is s e t, fo re u t aperte v ic t r ix n e q u itia ac lib id o poenas ab o p tim o quoque p e te re t s u i d o lo ris , quern 1a im p ro b is s im o cu iq u e in u s s e ra t seyeritas c o n su latu s m ei.

8 Id e m ego ille (n o n e n im m ih i y id e o r in s o le n te r g lo - r i a r i , cum de m e apud te lo q u o r , in ea p ra e s e rtim e p is tu la , qu a m n o lo a liis le g i) id e m , in q u a m , ego re c re a v i a d flic to s a nim os b o n o ru m u n u m quem que con- so firm a n s , e x c ita n s ; in se cta n d is v e ro e x a g ita n d is q u e n u m - m a riis iu d ic ib u s o m nem o m n ib u s s tu d io s is ac fa u to rib u s illiu s y ic to ria e TtuoQtjdiav e rip u i, P iso n e m consulem n u lla i n re consistere u m q u a m sum passus, desponsam h o m in i ia m S y ria n i ademi, senatum ad p ris tin a m suam 25

s e v e rita te m re v o c a v i atq u e a b ie c tu m e x c ita y i, C lo d iu m praesentem fr e g i in senatu cu m o ra tio n e p e rp e tu a p le - n is s im a g ra y ita tis tu rn a lte rc a tio n e h u iu s m o d i; ex qua lic e t pauca degustes; n a m cetera n o n p o s s u n t habere eandem neque y im neque y e n u s ta te m re m o to illo s tu d io so 9 c o n te n tio n is , quern aycovcc yos a p p e lla tis. N a m , u t

Id ib u s M a iis in senatum convenim us, ro g a tu s ego sen- te n tia m m u lta d ix i de sum m a re p u b lic a , atq u e ille lo cu s in d u c tu s a me est d iy in itu s , ne una p la g a accepta p a tre s c o n s c rip ti co n cid ere n t, ne d e fic e re n t; y u ln u s esse 35 eius m o d i, q u o d m ih i nec d is s im u la n d u m nec p e rti- m escendum v id e re tu r, ne a u t ig n o ra n d o s tu ltis s im i aut

EPISTULARUM AD ATTICUM I 16. 23 metuendo ignavissim i iu d ic a re m u r; b is a b s o lu tu m esse L e n tu lu m , b is C a tilin a m , b u n c te r tiu m ia m esse a lu d ic ib u s i n re m p u b lic a m im m is s u m . ' E r r a s , C ł o d i ; n o n t e i u d ic e s u r b i , s e d c a r c e r i r e s e r v a r u n t 5 ñ e q u e te r e t i ñ e r e i n c i y i t a t e , s e d e x s i l i o p r i ­ v a r e v o l u e r u n t . Q u a m o b r e m , p a t r e s c o n - s c r i p t i , e r i g i t e á n im o s , r e t i n e t e v e s t r a m d i ­ g n i t a t e m . M a n e t i l l a i n r e p u b l i c a b o n o r u m c o n s e n s io ; d o l o r a c c e s s it b o n i s v i r i s , v i r t u s 10 n o n e s t i m m i n u t a ; n i b i l e s t d a m n i f a c t u m A o y i, s e d , q u o d e r a t , i n y e n t u m e s t. I n u n i u s b o m i n i s p e r d i t i i u d i c i o p l u r e s s i m i l e s r e p e r t i s u n t . ’ Sed q u id ago? paene o ra tio n e m in e p is tu la m 10 in c lu s i. Redeo ad a lte re a tio n e m . S u r g it p u lc b e llu s 3r> p u e r, o b ic it m ih i m e ad B aias fuisse. F a ls u m , sed tarnen q u id boc? ' S i m i l e e s t ’ , in q u a m , ' q u a s i i n o p e r t o d ic a s f u i s s e . ’ ' Q u i d ’ , in q u it , ' b o m i n i A r p i n a t i c u m a q u is c a l i d i s ? ’ ' N a r r a ’ , in q u a m , ' p a t r o n o t u o , q u i A r p i n a t i s a q u a s c o n c u p i v i t ’ ; 20 n o s ti e n im M a rin a s . 'Q u o u s q u e ’ , in q u it, ’b u n c r e g e m

fe r e m u s í ’ 'R e g e m a p p e l l a s ’ , in q u a m , 'c u m R e x t u i m e n t io n e m n u l l a m f e c e r i t ? ’ ; ille a u te m R e g is b e re d ita te m spe d e v o ra ra t. 'D o r n u m ’ , in q u it , ' e m i s t i . ’ ' P u t e s ’ , in q u a m , 'd i c e r e : I u d i c e s e m i s t i . ’ ' I u - 25 r a n t i ’, in q u it, ' t i b i n o n c r e d i d e r u n t . ’ ' M i b i y e r o ’ , in q u a m , ' x x v i u d ic e s c r e d i d e r u n t , x x x i , q u o n - ia m n u m m o s a n t e a c c e p e r u n t , t i b i n i b i l c r e - d i d e r u n t . ’ M a g n is c la m o rib u s a d ilic tu s c o n tic u it et co n c id it.

30 N o s te r a u te m s ta tu s est b ic . A p u d b o n o s iid e m n su m u s, quos r e liq u is t i, apud sordem u rb is e t faecem m u lto m e liu s n u n c , q u a m re liq u is ti. N a m et illu d n o b is n o n o b e s t, y id e ri n o s tru m te s tim o n iu m n o n va lu isse ; m issus est sanguis in y id ia e sine d o lo re a tq u e 35 e tia m b o c m a g is , quod omnes i l l i fa u to re s illiu s tía- g i t i i re m m a n ife s ta m illa m re d e m p ta m esse a iu d ic i- bus c o n fite n tu r. A c c e d it illu d , quod i li a c o n tio n a lis

24 M. TULLI CICERONIS

L ira d o a e ra rii, m is e ra ac ie iu n a p le b e c u la , m e ab hoc M a g n o u n ice d i li g i p u ta t, e t h e rc u le m u lta et iu c u n d a co n su e tu d in e c o n iu n c ti in te r nos sum us usque eo, u t n o s tr i i s t i com issatores c o n iu ra tio n is b a r b a tu li iuvenes i liu m in s e rm o n ib u s 'C n . C ic e ro n e m ’ a p p e lle n t. Ita - que e t lu d is et g la d ia to rib u s m ira n d a s !:7Ci6r¡uuGÍag sine u lla p a s to ric ia fis tu la auferebam us.

12 N u n c est e xsp e cta tio c o m itio ru m ; in quae o m n ib u s in v it is t r u d it n o s te r M a g n u s A u li filiu m a tque i n eo ñeque a u c to rita te ñeque g ra tia p u g n a t, sed q u ib u s P h ilip p u s o m n ia ca ste lla e x p u g n a ri posse d ic e b a t, in quae m o d o asellus o n u stu s a u ro posset ascenderé.

C o n s u l a u te m ille d e te rio ris h is tr io n is s im ilis susce- pisse n e g o tiu m d ic it u r et d o m i d iv is o re s h a b e re ; quod ego n o n credo. Sed senatus c o n s u lta duo ia m fa cta s u n t odiosa, q u o d i n consulem fa c ta p u ta n tu r, C atone e t D o m itio p o s tu la n te , u n u m , u t apud m a g is tra tu s in q u ir í lic e re t, a lte ru m , cu iu s d o m i d iv is o re s h a b ita -13 r e n t, adversus re m p u b lic a m . L u rc o a u te m tr ib u n u s

p i., q u i m a g is tra tu ra *j* in s im u l cu m lege a lia i n ii t , s o lu tu s est e t A e lia e t F u fia , u t le g e m de a m b itu fe r re t, q u a m ille b o n o a u sp icio claudus h o m o p ro m u l- g a v it. I t a c o m itia i n a. d. v i K a l. S ext. d ila ta su n t.

N o v i est in lege h o c , u t , q u i n u m m o s in t r ib u p ro - n u n t ia r it , s i n o n d e d e rit, im p u n e s it , s in d e d e rit, u t, quoad v iv a t, s in g u lis tr ib u lib u s H S Cío c ío c ío debeat.

D ix i h anc le g e m P. C lo d iu m ia m a n te servasse; p ro - n u n tia re e n im s o litu m esse e t n o n dare. Sed heus t u ! videsne c o n s u la tu m iliu m n o s tru m , quem C u rio antea ccTtoftifoGiv v o c a b a t, si h ie fa ctu s e r it, fa b a m m im u m fu tu r u m ? Quare, u t o p in o r, (piXo6o<pr]x¿ov, id q u o d t u fa c is , et is to s c o n su la tu s n o n fio c c i facteon.

U Q uod ad m e s c rib is te in A s ia m sta tu isse n o n ire , e quidem m a lle m , u t ire s, ac ve re o r, ne q u id in is ta re m in u s com m ode f ia t ; sed ta m e n n o n possum re p re h e n ­ deré c o n s iliu m tu u m , p ra e s e rtim cum egom et i n p ro - v in c ia m n o n s im p ro fe ctu s.

5

10

is

20

25

30

35

E p ig ra m m a tis tu is , quae in A m a lth e o p o s u is ti, 15 c o n te n ti e rim u s , p ra e s e rtim cu m et T h y illu s nos re li- q u e r it, et A rc h ia s n i h il de m e s c rip s e rit. A c ve re o r, n e ; L u c u llis q u o n ia m G raecum poem a c o n d id it, n u n c 5 ad C aecilianam fa b u la m spectet. A n to n io tu o n o m in e 16

g ra tia s e g i eamque e p is tu la m M a llio dedi. A d te ideo antea ra r iu s s c rip s i, q u o d n o n habeham id o n e u m , c u i darem , nec sa tis sciebam , quo darem . V a ld e te ve n d i- ta v i. C in c iu s s i q u id ad m e t u i n e g o tii d e tu le rit, 17 io s u s c ip ia m ; sed n u n c m a g is i n suo est o ccu p a tu s; in

quo ego e i n o n desum. T u , s i u n o i n lo c o es fu tu ru s , crebras a n o b is litte r a s exspecta; ast p lu re s e tia m ipse m it t it o . Y e lim ad me s c rib a s , cu iu s m o d i s it 18 A fp aA&siov tu u m , quo o rn a tu , qua xoxodstSicc, e t, quae is poem ata quasque h is to ria s de ,A [ia lQ l£ia babes, ad me m itta s . L u b e t m ib i facere in A r p in a ti. E g o t i b i a liq u id de m e is s c rip tis m itta m . N i h i l e ra t a b s o lu ti,

X Y I I .

Scr. Somae Non. Nec. a. 693 (61).

20 CICERO A T T IC O SAL.

M a g n a m ib i -varietas v o lu n ta tis e t d is s im ilitu d o 1 o p in io n is ac iu d ic ii Q u in ti f r a tr is m e i d e m o n s tra ta est ex lit t e r is tu is , i n q u ib u s ad m e e p is tu la ru m illiu s exem pla m is is ti. Q ua e x re e t m o le s tia sum ta n ta 25 adfectus, q u a n ta m m ib i m eus a m o r sum m us erga u tru m q u e v e s tru m ad fe rre d e b u it, e t a d m ira tio n e , q u id - Ram a ccid isse t, q u o d a d fe rre t Q u in to f r a t r i m eo a u t offensionem ta rn g ra v e m a u t c o m m u ta tio n e m ta n ta m v o lu n ta tis . A tq u e illu d a m e ia m ante in te lle g e b a tu r, 80 quod te quoque ip s u m discedentem a n o b is su sp ica ri

v id e b a m , subesse nescio q u id o p in io n is incom m odae saucium que esse eius a n im u m e t insedisse quasdam odiosas suspiciones. Q u ib u s ego m e d e ri cum cuperem antea saepe et v e b e m e n tiu s e tia m p o s t s o rtitio n e m 35 p ro v in c ia e , nec ta n tu m in te lle g e b a m ei esse o ffe n sio n is, EPISTULARUM AD ATTICUM I 16, 17. 25.

Powiązane dokumenty