René Girard jest autorem ponad 20 opracowań książkowych. Spośród nich ważniejsze dzieła, nie licząc siódmej książki Girarda (Des choses cachées depuis la fondation du monde, Paris 1978), zostały wydane w języku polskim62. Teksty Girarda przetłumaczono na wiele języków, w tym na: angielski, niemiecki, duński, polski i hiszpański.
Niektóre z książek René Girarda stanowią zapis rozmów przeprowadzonych z zaproszonymi do dyskusji uczonymi, inne antologie wcześniej opublikowa-nych tekstów, uporządkowane według tematycznego klucza, bądź publikacje zbiorowe wydane pod jego redakcją. Językiem oryginalnym większości książek jest francuski. Konsekwencją tego był „poślizg” w dyskusji nt. jego poglądów.
60 Tamże, 181-183; por. wywiad z René Girardem pt. Ludzkie, arcyludzkie, „Newsweek Polska“ 2008, nr 52, s. 16.
61 The Anthropology of the Cross, s. 286.
62 Fragmenty ww. opracowania zostały opublikowane pt. Rzeczy ukryte od założenia świata,
„Literatura na Świecie” 1983, nr 12, s. 182-74; Logos Heraklita i Logos Jana, „Studia Filozoficzne”
1988, nr 10, s. 180-193; Rzeczy ukryte od założenia świata. Geneza kultury i instytucji, s. 17-50.
Szerszemu gronu czytelników stawały się one dostępne po przetłumaczeniu ich na język angielski.
W poniższym chronologicznym zestawieniu zaprezentowano opracowania książkowe René Girarda – informacje bibliograficzne o wydaniach oryginalnych oraz polskich i angielskich.
1. Mensonge romantique et vérité romanesque (Paris 1961); Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne (Warszawa 2001)63; Deceit, Desire and the Novel: Self and Other in Literary Structure (Baltimore 1966);
2. Proust: A Collection of Critical Essays, red. R. Girard (Englewood Cliffs 1962);
3. Dostoïevski, du double à l’unité (Paris 1963); Resurrection from the Under-ground. Feodor Dostoevsky (New York 1997; East Lansing 2012);
4. La violence et le sacré (Paris 1972); Sacrum i przemoc (Poznań 1993-1994)64; Violence and the Sacred (Baltimore 1977);
5. Critique dans un souterrain (Lausanne 1976);
6. „To double business bound”. Essays on Literature, Mimesis, and Anthropology (Baltimore 1978);
7. (z J. M. Oughourlianem i G. Lefortem) Des choses cachées depuis la fonda-tion du monde (Paris 1978); Things Hidden since the Foundafonda-tion of the World (Stanford 1987);
8. Le bouc émissaire (Paris 1982); Kozioł ofiarny (Łódź 1987, wyd. 2: 1991); The Scapegoat (Baltimore 1986)65;
9. La route antique des hommes pervers (Paris 1985); Dawna droga, którą kroczyli ludzie niegodziwi (Warszawa 1992); Job, the Victim of His People (Stanford 1987)66; 10. A Theater of Envy: William Shakespeare (New York – Oxford 1991); Szekspir.
Teatr zazdrości (Warszawa 1996);
11. «Quand ces choses commenceront…», Entretiens avec Michel Treguer (Paris 1994); When These Things Begin. Conversations with Michel Treguer (East Lansing 2014);
12. The Girard Reader, red. J. G. Williams (New York 1996);
13. Je vois Satan tomber comme l’éclair (Paris 1999); Widziałem szatana spada-jącego z nieba jak błyskawica (Warszawa 2002); I See Satan Fall Like Lightning (Maryknoll 2001);
63 Fragmenty ww. opracowania zostały opublikowane pt. Pragnienie „trójkątne”, w: Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974, s. 342-357.
64 Fragmenty ww. opracowania zostały opublikowane pt. Edyp z plemienia Ugadugu, „Brulion”
1991, nr 16, s. 84-88 oraz Kryzys ofiarniczy, w: Antropologia widowisk, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2005, s. 298-309 (wyd. 2: 2010, s. 332-343).
65 Fragmenty ww. opracowania zostały opublikowane pt. Demaskacja przemocy w ewange-licznym opisie Męki, „W drodze” 1985, nr 4, s. 17-28.
66 Ww. opracowanie w skróconej formie zob. R. Girard, “The Ancient Trail Trodden by the Wicked”: Job as Scapegoat, „Semeia” 1985, t. 33, s. 13-41.
14. Il risentimento. Lo scacco dei desiderio nell’uomo contemporaneo, red. S. To-melleri (Milano – Cortina 1999);
15. Um longo argumento do princípio ao fim. Diálogos com João Cezar de Castro Rocha e Pierpaolo Antonello (Rio de Janeiro 2000); Początki kultury (Kraków 2006)67; Evolution and Conversion: Dialogues on the Origins of Culture (London 2007);
16. (z M. S. Barberi) Celui par qui le scandale arrive. Entretiens avec Maria Stella Barberi (Paris 2001); The One by Whom Scandal Comes (East Lansing 2014);
17. La voix méconnue du réel. Une théorie des mythes archaïques et modernes (Paris 2002)68;
18. Le sacrifice (Paris 2003); Sacrifice (East Lansing 2011);
19. Oedipus Unbound. Selected Writings on Rivalry and Desire, red. M. R. Anspach (Stanford 2004);
20. (z G. Vattimo) Verità o fede debole. Dialogo su cristianesimo e relativismo, red. P. Antonello (Massa 2006); Christianity, Truth, and Weakening Faith.
A Dialogue, red. P. Antonello (New York 2010);
21. (z A. Gounellem i A. Houziaux) Dieu, une invention? Questions de vie (Ivry-sur-Seine 2007);
22. (z M. Serresem) Le Tragique et la Pitié: Discours de réception de René Girard à l’Académie française et réponse de Michel Serres (Paris 2007);
23. (z B. Chantre) Achever Clausewitz. Entretiens avec Benoît Chantre (Paris 2008);
Battling to the End. Conversations with Benoît Chantre (East Lansing 2010);
24. Anorexie et désir mimétique (Paris 2008); Anorexia and Mimetic Desire (East Lansing 2013);
25. Mimesis and Theory. Essays on Literature and Criticism, 1953-2005, red.
R. Doran (Stanford 2008);
26. La Conversion de l’art (Paris 2008);
27. Gewalt und Religion. Ursache oder Wirkung?, red. W. Palaver (Berlin 2010).
Obok ww. opracowań książkowych René Girard jest autorem blisko 200 ar-tykułów. Ok. 100 tekstów stanowi zapis wywiadów, które udzielił, bądź rozmów, w których uczestniczył69.
67 Polskie wydanie oparte jest na tłumaczeniu francuskim: Les origines de la culture. Entretiens avec Pierpaolo Antonello et João Cezar de Castro Rocha (Paris 2004).
68 Korzystam z niemieckiego wydania ww. opracowania: R. Girard, Die verkannte Stimme des Realen. Eine Theorie archaischer und moderner Mythen (München – Wien 2005).
69 Więcej nt. bibliografii René Girarda zob. R. J. Golsan, René Girard…, s. 181-199; W. Pala-ver, René Girards mimetische Theorie, s. 413-418; D. Regensburger, Bibliography of René Girard, www.uibk.ac.at/theol/cover/girard/bibliography.html (23.09.2014). Zestawienie publikacji René Girarda wydanych w języku polskim można znaleźć w opracowaniach: S. Budzik, Dramat odkupienia. Kategorie dramatyczne w teologii na przykładzie R. Girarda, H. U. von Balthasara i R. Schwagera, Tarnów 1997, s. 357-358; J. Bolewski, Mit i prawda kultury. Z inspiracji René Girarda, Warszawa 2007, s. 301 oraz na stronie internetowej René Girard – polska bibliografia, http://girard.c0.pl/ (15.12.2014).
Biorąc pod uwagę znaczenie poszczególnych publikacji René Girarda, można je uporządkować w ramach trzech grup. Do pierwszej należą trzy opracowania, w których Girard zaprezentował podstawy teorii mimetycznej: 1. Prawda powie-ściowa i kłamstwo romantyczne; 2. Sacrum i przemoc; 3. Des choses cachées depuis la fondation du monde (Rzeczy ukryte od założenia świata). Okres pomiędzy pierwszym a ostatnim spośród ww. opracowań obejmuje lata 1961-1978. Wska-zanie powyższych publikacji potwierdza sam René Girard. Zapytany o najważ-niejsze momenty w karierze naukowej przywołał dokonane przez siebie odkry-cia, których zewnętrznym wyrazem są ww. dzieła: 1. mimetyzm i rywalizacja;
2. mechanizm kozła ofiarnego; 3. Biblia jako świadectwo demaskacji mechanizmu kozła ofiarnego70; Do drugiej grupy należą publikacje, w ramach których René Girard stosował założenia teorii mimetycznej. Można tu wskazać np. książki:
Kozioł ofiarny; Dawna droga, którą kroczyli ludzie niegodziwi; Szekspir. Teatr zazdrości; Widziałem szatana spadającego z nieba jak błyskawica oraz różnego rodzaju artykuły w dziełach zbiorowych i periodykach naukowych. Do trzeciej grupy zaliczają się teksty, które są dostępne węższemu gronu czytelników, w tym wywiady publikowane w różnojęzycznych czasopismach71.
1.2. Główne założenia teorii mimetycznej