Uprawnienia do desygnowania przedstawicieli związkowych

Zbiorowe prawa i interesy ludzi pracy w wymiarze czysto praktycznym chronione są poprzez uczestnictwo przedstawicieli związkowych w ciałach opiniodawczo – doradczych różnego szczebla (krajowego, wojewódzkiego czy powiatowego) oraz różnego rodzaju gremiach kontrolujących, w tym radach nadzorczych. Stanowi to przejaw realizacji zasady szerzej rozumianego dialogu społecznego.

Organizacje reprezentatywne w szczeblu Trójstronnej Komisji (właściwe struktury tych organizacji) mają prawo delegować swoich przedstawicieli do takich oto organów271

: 1. Rada Ochrony Pracy; członków Rady powołuje się spośród posłów, senatorów i

kandydatów zgłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów oraz przez organizacje związkowe i organizacje pracodawców reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, a także przez inne organizacje społeczne zajmujące się problematyką ochrony pracy (art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy272

);

2. Rada Statystyki; w skład Rady wchodzą osoby reprezentujące organy administracji rządowej, stronę samorządową w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, Narodowy Bank Polski, organizacje społeczne, samorząd zawodowy i gospodarczy, a także organizacje pracodawców i organizacje związkowe, reprezentatywne w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych (art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej²⁷³);

3. Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych; Rada składa się z przedstawicieli organów administracji rządowej, przedstawicieli jednostek samorządu

271 Zob. szerzej A. Kowalczyk: Uprawnienia reprezentatywnych ponadzakładowych organizacji związkowych w zakresie desygnowania przedstawicieli związków zawodowych do organów dialogu społecznego, opiniodawczo – doradczych, kontrolnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria Prawnicza 2007, Zeszyt nr 41, s. 81-87.

272

Dz. U. Nr 89, poz. 589.

terytorialnego, przedstawicieli organizacji pozarządowych, w tym po jednym przedstawicielu każdej organizacji pracodawców oraz każdej organizacji związkowej, reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych (art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych274

);

4. Rada Nadzorcza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; członkowie Rady powoływani są przez Prezesa Rady Ministrów w ilości czterech członków powoływanych na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, jeden członek – na wniosek ogólnokrajowych organizacji emerytów i rencistów oraz po jednym członku – na wniosek każdej z organizacji pracodawców oraz każdej z organizacji związkowych, reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych (art. 75 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych275

);

5. Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego; w posiedzeniach plenarnych Rady uczestniczą z głosem doradczym przedstawiciele reprezentatywnych organizacji związkowych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego działających w uczelniach, instytutach badawczych i Polskiej Akademii Nauk, po jednym z każdego związku (art. 46c ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym276

);

6. Naczelna Rada Zatrudnienia; w skład Rady wchodzą osoby powoływane przez ministra właściwego do spraw pracy spośród przedstawicieli wszystkich organizacji związkowych i organizacji pracodawców reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego reprezentowanych w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, wojewódzkich rad zatrudnienia, organizacji pozarządowych o zasięgu krajowym zajmujących się statutowo problematyką rynku pracy, nauki – delegowanych przez Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii

274 Tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407.

275

Tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585.

Nauk (art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy²⁷⁷);

7. wojewódzkie rady zatrudnienia; w skład rady wchodzą osoby powoływane przez marszałka województwa spośród działających na terenie województwa wojewódzkich struktur każdej organizacji pracodawców oraz organizacji związkowej reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych, społeczno – zawodowych organizacji rolników, organizacji pozarządowych zajmujących się statutowo problematyką rynku pracy, przedstawicieli nauki oraz przedstawiciela wojewody (art. 23 ust 2 ustawy);

8. powiatowe rady zatrudnienia; w skład rady wchodzą osoby powoływane przez starostę spośród działających na terenie powiatu terenowych struktur każdej organizacji pracodawców oraz organizacji związkowej reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych, społeczno – zawodowych organizacji rolników, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych zajmujących się statutowo problematyką rynku pracy (art. 23 ust. 3 ustawy);

9. komisje powołane przez wojewodów do przeprowadzenia konkursu na stanowisko

kuratora oświaty; w skład komisji wchodzą trzej przedstawiciele ministra właściwego

do spraw oświaty i wychowania, trzej przedstawiciele wojewody, dwaj przedstawiciele sejmiku województwa oraz po jednym przedstawicielu wojewódzkich struktur związków zawodowych o zasięgu ogólnokrajowym, zrzeszających nauczycieli, reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (art. 30 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty²⁷⁸).

Ponadto organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji mają stanowczy wpływ na listę mediatorów. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych279

skład listy ustala minister właściwy do spraw pracy po uzgodnieniu z organizacjami związkowymi oraz organizacjami pracodawców reprezentatywnymi, w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. W związku z

277 Tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415.

278

Tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572.

tym mediatorami zostają zazwyczaj eksperci (przedstawiciele) danej reprezentatywnej organizacji związkowej.