VAT Od POdSTAW

XIII. SPÓłKA CYWIlNA JAKO POdATNIK VAT – PRAWA I ObOWIąZKI WSPÓlNIKÓW

Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości praw-nej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmio-tów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegają-ce na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Spółka cywilna jest jednostką nieposiadającą osobowości prawnej. Działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.). W art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego określono, iż przez umowę spółki wspólnicy zo- bowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w spo-sób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobo-wiązany do prowadzenia spraw spółki. Zgodnie z art. 865 § 2 K.c., każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozo-stałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.

U

Na gruncie przepisów ustawy o VAT spółka cywilna (a nie jej wspólnicy) wyko-nująca działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT jest odrębnym podatnikiem VAT.

1. Właściwość urzędu skarbowego w zakresie VAT

W myśl art. 17 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997.r – Ordynacja podatkowa (Dz. U.

z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miej-scową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2.

P

Siedziba spółki cywilnej mieści się w innej miejscowości niż mieszkają jej wspólnicy. Deklaracje VAT-7 powinna składać w urzędzie skarbowym właściwym według adresu siedziby spółki, a nie według miejsca zamieszkania wspólników.

W tym przypadku nie ma znaczenia miejsce zamieszkania wspólników spółki i miejsce rozliczania przez nich podatku dochodowego.

!

2. Zwrot VAT przysługujący spółce zaliczany na poczet zobowiązań jej wspólników

Czynny podatnik VAT, niezależnie od tego czy w danym okresie rozliczeniowym wyko-nał jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu, czy też nie, ma obowiązek zło-żenia deklaracji. Obowiązek ten spoczywa również na spółce cywilnej będącej czynnym podatnikiem VAT.

U

Nawet w przypadku gdy spółka cywilna będąca czynnym podatnikiem VAT nie wykonała w danym okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych, ma obowiązek złożenia deklaracji VAT za ten okres.

Zasady rozliczania podatku VAT przez spółkę cywilną nie różnią się od tych jakie obowią-zują podatników prowadzących działalność gospodarczą w innych formach.

Warto pamiętać, że wykazana w deklaracji VAT kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, czy też kwota podatku naliczonego (przy braku czynności opodatkowanych w da-nym okresie rozliczeniowym) może być – zamiast zwrotu na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek VAT – zaliczona na poczet jego innych zobowiązań podatkowych.

W pierwszej kolejności kwota zwrotu zaliczana jest z urzędu na poczet zaległości po-datkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Zatem w przypadku gdy spółka cywilna posiada zaległości podatkowe nie musi składać do urzędu skarbowego wniosku o zaliczenie kwoty zwrotu na poczet tych zaległości. Urząd skarbowy sam dokonuje takiego zaliczenia, przy zastosowaniu reguł określonych w art. 55 § 2 i art. 62

§ 1 Ordynacji podatkowej. W sytuacji gdy na spółce ciążą zobowiązania z różnych tytułów, a podatnik nie wskaże na poczet którego z tych zobowiązań zaliczony ma być zwrot VAT, zostanie on zaliczony na poczet podatku, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.

Podatnik VAT (a zatem również spółka cywilna będąca podatnikiem) może złożyć wnio-sek o zaliczenie kwoty zwrotu na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Warto do- dać, że istnieje możliwość dysponowania kwotą zwrotu VAT przez wspólników spółek cywil-nych będących podatnikami VAT, poprzez złożenie wniosku o zaliczenie kwoty zwrotu VAT przysługującego spółce cywilnej na poczet zobowiązań wspólników lub byłych wspólników tej spółki. Pozwala na to przepis art. 76 § 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Pamiętać jednak należy, że w przypadku istniejącej spółki wymaga to zgody wszystkich wspólników.

P

W deklaracji VAT-7 za lipiec 2020 r. złożonej w dniu 5 sierpnia 2020 r. spół-ka cywilna „Alfa” wyspół-kazała nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym w kwo-cie 15.000 zł do zwrotu na rachunek bankowy w terminie 60 dni od dnia zło-żenia deklaracji. Wraz z deklaracją spółka złożyła wniosek o zaliczenie zwrotu VAT na poczet zobowiązania w podatku dochodowym dotyczącego jednego ze wspólników spółki. Jeżeli wszyscy wspólnicy spółki wyrażą zgodę, zwrot może zostać zaliczony na poczet wskazanego zobowiązania. Jeżeli kwota zwro-tu będzie wyższa niż zobowiązania podatkowe wskazane we wniosku, różnica VAT zostanie zwrócona na rachunek bankowy spółki cywilnej w ustawowym terminie.

!

3. Skutki likwidacji działalności gospodarczej przez spółkę cywilną

Likwidacja działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej wiąże się z koniecznością sporządzenia spisu z natury towarów, które po nabyciu nie były przedmio-tem dostawy, a przy nabyciu których spółka odliczyła podatek naliczony. Spis ten sporządza się według stanu na dzień rozwiązania spółki. Podatnicy mają obowiązek załączenia infor-macji o dokonanym spisie z natury, a także o ustalonej na jego podstawie wartości i kwocie podatku należnego do deklaracji składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki.

Obowiązek podatkowy w stosunku do towarów objętych spisem z natury powstaje w dniu rozwiązania spółki (art. 14 ust. 6 ustawy o VAT).

U

byłym wspólnikom spółki cywilnej, na podstawie art. 14 ust. 9a ustawy o VAT, przysługuje prawo zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatko- wej za okres, w którym spółka była podatnikiem zarejestrowanym jako podat-nik VAT czynny.

Warunkiem otrzymania zwrotu jest złożenie deklaracji podatkowej wraz z:

a) umową spółki, aktualną na dzień rozwiązania spółki,

b) wykazem rachunków bankowych byłych wspólników w banku mającym siedzibę na te- rytorium kraju, lub rachunków byłych wspólników w spółdzielczej kasie oszczędnościo-wo-kredytowej, której są członkami, na które ma być dokonany zwrot różnicy podatku.

W myśl art. 14 ust. 9c pkt 1 ustawy o VAT, w przypadku likwidacji działalności przez spółkę cywilną lub handlową niemającą osobowości prawnej, zwrot dokonywany jest w proporcjach wynikających z prawa do udziału w zysku określonego w umowie spółki, a jeżeli z załączonej umowy nie wynikają te udziały, przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Warto również pamiętać, że nawet po likwidacji działalności przez spółkę cywilną istnieje możliwość złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji VAT za okres, w którym spółka prowadziła działalność jako czynny podatnik VAT.

W art. 81 § 1a Ordynacji podatkowej wskazano, że osoba, która była wspólnikiem spół-ki cywilnej w chwili rozwiązania spółki, może skorygować uprzednio złożoną deklarację w zakresie wskazanym w art. 75 § 3a. Zgodnie z tym przepisem osoba, która była wspólni-kiem spółki cywilnej w momencie rozwiązania spółki, jest obowiązana złożyć równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty skorygowane zeznanie (deklarację) w zakresie zobo-wiązań spółki oraz umowę spółki aktualną na dzień rozwiązania spółki.

U

Każdemu z byłych wspólników spółki cywilnej, która była podatnikiem VAT, przysługuje po jej likwidacji prawo do skorygowania deklaracji złożonej wcze-śniej przez spółkę, pod warunkiem że:

• skoryguje deklarację za dany okres rozliczeniowy,

• złoży wniosek o stwierdzenie nadpłaty,

• dołączy do wniosku umowę spółki aktualną na dzień rozwiązania spółki.

P

Spółka cywilna będąca czynnym podatnikiem VAT zlikwidowała działalność gospodarczą w lutym 2020 r. Obecnie żaden z jej wspólników nie prowadzi dzia-łalności gospodarczej.

!

!

W wyniku porządkowania dokumentacji odnalezione zostały faktury zakupu ze stycznia br., dotyczące opodatkowanej działalności spółki, które nie były ujęte w rozliczeniu za ten okres.

Każdy z byłych wspólników zlikwidowanej spółki ma prawo do złożenia ko-rekty deklaracji VAT za styczeń 2020 r. oraz wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

Do wniosku należy dołączyć umowę spółki aktualną na dzień jej rozwiązania.

4. Zbycie przedsiębiorstwa spółki cywilnej na rzecz jednego ze wspólników

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT czynność zbycia przedsiębiorstwa spółki cywilnej (w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego) albo zorganizowanej części przedsiębiorstwa spółki cywilnej na rzecz jednego ze wspólników spółki, który będzie kontynuował działal-ność gospodarczą prowadzoną dotąd przez spółkę nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższe potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 czerwca 2019 r., nr 0114-KDIP1-1.4012.208.2019.2.JO.

Ustawodawca zdefiniował zorganizowaną część przedsiębiorstwa jako organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, prze-znaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby sta-nowić niezależne przedsiębiorstwo samo-dzielnie realizujące te zadania (art. 2 pkt 27e ustawy o VAT). W interpretacji indywidualnej z dnia 27 czerwca 2019 r., nr 0115-KDIT-1-2.4012.187.2019.4.RS Dyrektor KIS wyjaśnił, że: „(...) na gruncie ustawy o podatku od to-warów i usług mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli speł-nione są łącznie następujące przesłanki:

• istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania,

• zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie,

• składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych,

• zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze. (...)”

Zatem jeżeli spółka cywilna przekaże swojemu wspólnikowi jedynie majątek w postaci towarów handlowych czy środków trwałych wówczas mamy do czynienia ze zbyciem po-szczególnych składników majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa prowadzo-nego przez spółkę (podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych), a nie ze zbyciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa wyłączonym spod opodatkowania VAT.

Dopiero w sytuacji, gdy przedmiotem zbycia będzie całe przedsiębiorstwo spółki lub jego zorganizowana część w przytoczonym wyżej rozumieniu, to znalazłby zastosowanie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT i taka czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT, a zbywca nie będzie zobowiązany do odprowadzenia podatku należnego z tego tytułu.

J