Wizyta w Narodowym Centrum Zasobów Poradnictwa Zawo- Zawo-dowego w Ljubljanie (Słowenia)

Spotkanie prowadziła: Zlata Slibar – koordynator projektu NCZPZ

Słoweńskie NCZPZ ulokowane jest w instytucji centralnej – Służ-by Zatrudnienia w Słowenii (Zavod Republike Slovenije za Zaposlovanje).

Usługi poradnictwa zawodowego realizowane są w ramach sło-weńskich służb zatrudnienia (SZS).

Podstawowe zadania SZS obejmują m.in. poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy, określanie strategii i realizację polityki zatrudnie-nia, pozwolenia na pracę i zatrudnianie obcokrajowców, opracowywanie i realizację programu stypendiów dla młodzieży, prowadzenie odnośnych analiz i opracowywanie materiałów nt. podstawowych działań i zadań SZS, opracowywanie i udostępnianie informacji nt. rynku pracy.

W 2006 r. system Słoweńskich Służb Zatrudnienia posiadał struk-turę trójpoziomową. Na poziomie centralnym organem zarządzającym była Rada Administracyjna, w skład której wchodzili m.in. przedstawi-ciele rządu, pracodawców, związków zawodowych oraz służb zatrudnie-nia. Na poziomie wykonawczym funkcjonowało 12 urzędów regional-nych (łącznie z urzędem centralnym) oraz 59 urzędów lokalregional-nych. Do podstawowych zadań urzędów regionalnych należała realizacja polityki zatrudnienia na poziomie regionu, w tym m.in. zadań w zakresie orienta-cji zawodowej, usług poradnictwa i pośrednictwa, aktywnej polityki zatrudnienia, stypendiów i zasiłków, a także współpraca z innymi partne-rami (pracodawcy, związki zawodowe, władze lokalne, placówki realizu-jące programy zatrudnienia) w zakresie tworzenia, rozwijania i wdrażania polityki i programów zatrudnienia. Lokalne urzędy zatrudnienia w ra-mach bezpośrednich kontaktów z klientami odpowiedzialne były za zapewnienie realizacji praw i oczekiwań klienta związanych z poradnic-twem i pośrednicporadnic-twem pracy, świadczeniem usług doradczych, współpra-cę z pracodawcami, realizację zadań związanych z ubezpieczeniem bez-robotnych, orientację zawodową dla dorosłych i młodzieży, stypendia oraz współpracę z różnymi partnerami lokalnego rynku pracy.

Służby zatrudnienia zatrudniały w 2006 r. łącznie ok. 900 osób, od 1999 r. liczba ta ulega nieznacznym wahaniom. Większość pracowników posiada wykształcenie wyższe – 38% na poziomie uniwersytetu, 31,7%

na poziomie licencjatu. Pozostali posiadają wykształcenie średnie ogólne lub zawodowe.

Usługi adresowane są do następujących grup docelowych: bezro-botni, pracownicy zagrożeni zwolnieniem z pracy, pracodawcy, młodzież oraz inne osoby poszukujące informacji bądź porady zawodowej.

W roku 2004 liczba bezrobotnych wynosiła ok. 90 tys. osób. Stopa bezrobocia wynosiła ok. 10% i była zróżnicowana w poszczególnych regionach.

Działania na rzecz bezrobotnych obejmowały przede wszystkim udostępnianie szerokiej informacji dotyczącej rynku pracy: możliwości zatrudnienia, informacji o zawodach, informacji o prawach bezrobotnego, informacji o funkcjonujących programach zatrudnienia. Obejmowały one także pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe indywidualne i gru-powe, włączanie klientów do programów realizowanych w ramach aktywnej polityki zatrudnienia oraz obsługę bezrobotnych związaną z przyznawaniem zasiłków. Wszyscy pracodawcy zobowiązani byli do zgłaszania do urzędu wolnych miejsc pracy wraz ze specyfikacją wyma-gań (zawód i stanowisko, wymagany poziom wykształcenia i kwalifika-cji, wymagania specjalne, wymagany staż pracy, czas pracy, wysokość zarobków i ewentualnych innych świadczeń, sposób ubiegania się o pra-cę, itp.).

Przed podjęciem zatrudnienia klienci często uczestniczyli w pora-dach indywidualnych lub grupowych. Celem porady indywidualnej było doprowadzenie do opracowania indywidualnego planu działania zapew-niającego zatrudnienie. Plan budowany był w oparciu o identyfikację cech klienta – m.in. jego zdolności, zainteresowań i preferencji zawodowych, motywacji i wybranych cech osobowościowych oraz o charakterystykę rynku pracy. Poradnictwo grupowe realizowane było w różnych formach:

zajęcia w klubie pracy, szkolenia, treningi, warsztaty – dotyczące poszu-kiwania pracy, określania własnych celów i możliwości, kształtowania i wzmacniania motywacji i inne. Prowadzone były też specjalne zajęcia pod nazwą SOS dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji (długotrwale bezrobotnych znajdujących się w trudnych warunkach ro-dzinnych, itp.).

NCZPZ w Słowenii powołane zostało w 1999 r. w strukturze służb zatrudnienia, w ramach utworzonego w 1996 r. Centrum Informacji i

Po-radnictwa Zawodowego. NCZPZ funkcjonowało w ramach Sieci NCZPZ Programu Leonardo da Vinci, realizując podstawowe cele dotyczące wspierania mobilności oraz gromadzenia i udostępniania informacji nt.

możliwości kształcenia, szkolenia i życia w krajach Europy oraz we wła-snym kraju. Prowadziło też szeroką promocję projektów i działań realizowanych w obszarze poradnictwa zawodowego o wymiarze euro-pejskim. Centrum organizowało wizyty studyjne słoweńskich doradców do innych krajów w Europie a także przyjmuje i organizuje wizyty part-nerów zagranicznych. Centrum odpowiedzialne było za działania związa-ne z utrzymaniem i aktualizacją danych dotyczących Słowenii w portalu PLOTEUS oraz realizację międzynarodowych projektów z obszaru po-radnictwa zawodowego.

Krajowymi partnerami Centrum były liczne instytucje szczebla centralnego, regionalnego i lokalnego, w tym: Ministerstwo Pracy, Ro-dziny i Spraw Społecznych, Ministerstwo Edukacji i Sportu, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Techniki, Słoweńskie Centrum Kształce-nia i SzkoleKształce-nia Zawodowego, Centrum Programów Europejskich i Mo-bilności Republiki Słowenii, Instytut Edukacji Narodowej, Słoweński Instytut Edukacji Dorosłych, Słoweńska Izba Handlu i Przemysłu, Izba Rzemiosła, Uniwersytety w Ljubljanie, Mariborze i Primorsku. Ponadto NCZPZ współpracuje z Centrami Informacji i Poradnictwa Zawodowego (Center za Informiranje in Poklicno Svetovanje – CIPS), z lokalnymi urzędami zatrudnienia, ze szkołami różnych szczebli, z pracodawcami oraz społecznościami lokalnymi.

Działania na poziomie krajowym dotyczyły głównie gromadzenia, opracowywania i udostępniania informacji, również o zasięgu europej-skim, w tym także opracowywania specjalnych materiałów w wersji elek-tronicznej i drukowanej na użytek doradców zawodowych oraz klientów.

NCZPZ koordynowało i wspierało pracę sieci centrów CIPS, która obejmuje 24 Centra w kraju, opracowuje i upowszechnia mate+

riały informacyjne, programy komputerowe, organizuje też seminaria i szkolenia dla doradców zawodowych. NCZPZ realizuje też usługi po-radnictwa zawodowego, głównie popo-radnictwa o wymiarze europejskim, bezpośrednio na rzecz klientów. Posiada salę informacji bogato wyposa-żoną w różne materiały informacyjne oraz kilka stanowisk

komputero-wych umożliwiających samodzielną pracę klientów. Czterech doradców pracujących w NCZPZ świadczy też usługi w zakresie porad indywidual-nych oraz grupowych. W ostatnich latach obserwuje się stały wzrost licz-by klientów zainteresowanych usługami Centrum. W roku 2001 liczba klientów w Centrum oraz sieci CIPS wynosiła 41,5 tys. zaś w 2003 roku ponad 70 tys. i w kolejnych latach utrzymuje się na podobnym poziomie.

Doradcy i klienci mają do dyspozycji program komputerowy Gdzie i jak?

(Kam In Kako?). Program ten został zakupiony od brytyjskiej firmy Cas-cad. Jest on prostym, nie standaryzowanym narzędziem, umożliwiającym uzyskanie informacji dotyczących typu oraz środowiska pracy, które naj-bardziej interesują osobę poszukującą pracy. Dostarcza także w szybki sposób podstawowych informacji dla klienta na temat różnych zawodów.

Jego modyfikacją jest program „Gdzie i jak?” przeznaczony dla młodzie-ży, który był stosowany m.in. w szkołach podstawowych i ponadpodsta-wowych.

Misa Hrovath Derganc – przedstawiła działania Służb Zatrud-nienia Słowenii realizowane w obszarze aktywnej polityki zatrudZatrud-nienia i rozwoju kwalifikacji zawodowych na rzecz bezrobotnych i poszukują-cych pracy, w szczególności osób młodych, bez zawodowych kwalifi- kacji. W 2006 r. Służby Zatrudnienia Słowenii realizowały na rzecz ww. grup trzy duże projekty, współfinansowane z Europejskiego Fundu-szu Społecznego.

Głównym celem projektu Narodowe Kwalifikacje Zawodowe, re-alizowanym z udziałem Ministerstwa Pracy, była pomoc w podwyższeniu i dostosowaniu kwalifikacji zawodowych do potrzeb rynku pracy. Benefi-cjentami projektu były osoby powyżej 18 roku życia, które chciały uzu-pełnić lub potwierdzić posiadane kwalifikacje. Udział w projekcie umoż-liwiał osobom bezrobotnym powrót do pracy oraz zaadaptowanie do zmieniających się warunków rynku pracy w Słowenii.

Projekt „Programme 10000+” był projektem edukacyjnym dla bezrobotnych poniżej 25 r.ż., umożliwiającym doskonalenie lub uzupeł-nienie wykształcenia na wszystkich poziomach, w celu zwiększenia per-spektyw zatrudnienia. Nazwa tego projektu pochodzi od liczby osób w nim uczestniczących. Projekt był prowadzony przez dwie instytucje:

Ministerstwo Pracy oraz Ministerstwo Edukacji. Istniały dwie możliwości

udziału w tym projekcie: nauka w klasach dla bezrobotnych, gdzie pro-gramy nauczania były dostosowywane do potrzeb dorosłych. W ten spo-sób uzupełniano podstawowe oraz średnie wykształcenie. Drugą możli-wością był indywidualny udział w regularnych zajęciach edukacyjnych dla dorosłych lub w zajęciach uniwersyteckich dla pracujących. Ta forma dotyczyła głównie osób chcących zdobyć edukację w szkołach wyższych lub wykształcenie uniwersyteckie.

Służby Zatrudnienia Słowenii pokrywały koszty związane m.in.

z wstępnymi badaniami lekarskimi, polisami ubezpieczeniowymi, opła-tami za szkoły, pożyczkami, transportem, zakwaterowaniem, stypendiami oraz zabezpieczeniem finansowym dla niepełnosprawnych.

Projekt Nauka dla młodych dorosłych był częścią przedsięwzię-cia „Programme 10000+”. Jest to program nieformalnej edukacji, pro-wadzony od 1993 roku przez Centra Edukacji Dorosłych Słowenii.

W 2006 r. było osiem grup działających w ramach powyższego projektu, skupiających od 18 do 24 uczestników w wieku od 15 do 25 lat. Główne cele ww. projektu to zmotywowanie młodych osób do kontynuowania przerwanej edukacji, pomoc w wyborze właściwej formy edukacji oraz możliwości dokształcania, udzielanie indywidualnego wsparcia. Działania podejmowane w trakcie realizacji projektu Nauka dla młodych dorosłych są alternatywną formą edukacji, dającą możliwość nabycia konstruktyw-nych wzorców zachowania, m.in. wzbudzenia odpowiedniej motywacji, podwyższenia ogólnej wiedzy, zwiększenia elastyczności edukacyjnej.

Poprzez uczestnictwo w programie, młode osoby uzyskują m.in. dobry poziom w zakresie posługiwania się językiem, orientację w technologiach informatycznych, wiedzę na temat swoich praw, ekologii itp. Jednym z ważniejszych zadań, realizowanych w trakcie projektu, było opracowa-nie planu kariery zawodowej, a także przygotowaopracowa-nie kandydata do podję-cia odpowiednich działań prowadzących do zatrudnienia.

Powyższe projekty cieszą się dużym zainteresowaniem młodych, bezrobotnych osób w Słowenii. Dzięki dużej efektywności tych progra-mów ważny problem społeczny Słowenii, którym jest duża liczba mło-dych osób nie posiadających kwalifikacji zawodowych zostanie poważnie ograniczony.

7.2. Wizyta w Centrum Informacji i Poradnictwa Zawodowego