Badania skutków psychologicznych treningów, zwłaszcza pomiary trans feru i uogólnienia przy przenoszeniu czynności lub zasad z jednych zadań na inne.
Dana zdolność została przez Gardnera nazwana inteligencją dopiero wte- dy, gdy spełniała wszystkie założone kryteria.
Gardner przedstawia inteligencję opisowo, a nie normatywnie, wyzna czając osiem obszarów, które tworzą profil inteligencji człowieka. Obszary te nazwał inteligencjami: językową, muzyczną, matematyczno-logiczną, przestrzenną, ruchową, interpersonalną, intrapersonalną i przyrodniczą. Li sta nie jest zamknięta i trwają badania, które może ją poszerzą. Być może dziewiątą inteligencją będzie inteligencja egzystencjonalna, którą Gardner sprawdza - czy spełnia wszystkie kryteria. Mimo że w wielu publikacjach poszczególne inteligencje zostały już omówione, przedstawiam poniżej opi sy wraz z komentarzem do nich, bo często ta taksonomia służy do szuflad kowania uczących się i praktyk dalekich od koncepcji profilu inteligencji Gardnera.
Znaczenie powyższych rodzajów inteligencji należy rozumieć w szero kim zakresie. Inteligencja przestrzenna na przykład jest wykorzystywana nie tylko przez tak zwanych ludzi sztuki i architektów, ale wykorzystują ją także marynarze, ogrodnicy czy murarze. Nie jest ona związana tylko z per
cepcją wzrokową, bo jak podkreśla Gardner (1999), osoby niewidome mają bardzo dobrze rozwiniętą tę inteligencję i dzięki niej mogą łatwiej odnaleźć się w przestrzeni. Inteligencja naturalistyczna nie będzie typowa tylko dla ekologów czy ogrodników, ale także potrzebna rybakom, marynarzom czy pilotom szybowcowym. Można zatem powiedzieć, że każdy człowiek posia da wszystkie te inteligencje, ale występują one w różnych proporcjach i są między sobą inaczej powiązane. Dlatego Gardner odwołuje się do pojęcia „profilu inteligencji”. Inteligencje nie występują w izolacji i gdy opisujemy inteligencję, korzystając z koncepcji inteligencji wielorakich, musimy mó wić o ich zestawie. To ich kombinacja będzie decydowała o tym, w jaki spo sób dany człowiek będzie rozwiązywał problemy i uczestniczył w tworzeniu produktów kulturowych. Aby grać w orkiestrze, nie wystarczy być dobrym muzykiem, konieczna jest także umiejętność współpracy z innymi oraz re fleksja nad własnym warsztatem pracy. Zatem w profilu inteligencji takiej osoby powinniśmy mieć dobrze rozwiniętą inteligencję muzyczną, interper sonalną i intrapersonalną. Warto też podkreślić, że koncepcja ta sprawdza się nie tylko w kulturze europejskiej czy amerykańskiej, ale jest możliwa do zastosowania przy opisie inteligencji osób pochodzących z różnych kultur.
Według Gardnera (2009) nie istnieją dwa takie same profile inteligencji, nawet u bliźniaków jedno jajowych. Zauważa on jednak, że występują dwa typy profili jednostek. Jedne nazwał „laserowymi”, a drugie „szperaczowy- mi”. Jednostki o profilach „laserowych” bazują na jednej lub dwóch inteli gencjach, które są ich atutami. Osoby charakteryzujące się takimi profilami są mocno skoncentrowane na jednej dziedzinie, którą intensywnie zgłębia ją. Profil „szperaczowy” mają osoby posiadające te same zdolności w trzech, a nawet więcej obszarach. Potrafią one poruszać się swobodnie w kilku sfe rach. Z punktu widzenia społecznego obydwa profile są istotne. Takie posta wienie problemu wskazuje na konieczność wzięcia go pod uwagę w eduka cji, w budowaniu programów i działań dydaktycznych. Jak mówi Gardner, osobom mającym profil szperaczowy trudno jest skupić się na czymś dłużej. Nie wynika to z braku ich dobrej woli, ale z tego, że są do tego po prostu niezdolne (Gardner 2009: 59).
Zwraca uwagę to, że każdy profil jest charakterystyczny dla danej jed nostki w danym czasie. Gardnerowski konstrukt inteligencji jest dyna miczny, bo według niego inteligencję można rozwijać. Spostrzeżenie to jest istotne z punktu widzenia edukacji, bo jeżeli inteligencję można zwiększyć, oznacza to, że warto podjąć określone działania dydaktyczne, które pomogą jednostkom w tym rozwoju.
Inteligencja językowa Inteligencja związana z przetwarzaniem informacji ję zykowych w zakresie: fonologii, gramatyki, semantyki oraz pragmatyki danego języka. Uczniowie posiada jący dobrze rozwiniętą inteligencję językową mają ła twość w wypowiadaniu się, bogate słownictwo, spraw nie posługują się językiem i są na niego wrażliwi. Są to osoby z talentem oratorskim, które uczą się i argu mentują, używając słowa mówionego. To mistrzowie słowa, osoby oczytane, potrafiące w przejrzysty sposób spisać myśli, a także doskonale zrozumieć słowo pisa ne i mówione.
Inteligencja
matematyczno-logiczna
Inteligencja związana z umiejętnościami rozumie nia i wykorzystywania abstrakcyjnych relacji. Osoby, u których szczególnie się ona rozwinęła, mają łatwość w wykonywaniu zadań abstrakcyjnych, rozwiązywa niu sytuacji problemowych oraz potrafią sprawnie kla syfikować przedmioty i informacje. Lubią porządek, dokładnie wykonują precyzyjne instrukcje, zbierają informacje, by rozwiązywać problemy. Często potra fią dokonywać szybkich kalkulacji w pamięci. Lubią gry i zagadki prowokujące do myślenia. Mają umiejęt ność logicznego myślenia, szeregowania, dostrzegania przyczyn i skutków, tworzenia hipotez, zauważania prawidłowości możliwych do opisania wzorami. Inteligencja muzyczna Pozwala na rozumienie oraz tworzenie przekazu mu
zycznego, wpływa na poziom wrażliwości jednostki na dźwięk. Dzieci dysponujące tą inteligencją są wrażli we na struktury rytmiczne i dźwiękowe muzyki, a tak że języka.
Inteligencja przestrzenna Umożliwia dobre postrzeganie wzrokowe oraz prze twarzanie informacji, które docierają do nas poprzez ten zmysł. Osoby obdarzone tą inteligencją mają zdol ność tworzenia mentalnych obrazów trójwymiarowych oraz manipulowania nimi. Osoby takie przywołują wspomnienia dzięki wizualizacji i z łatwością inter pretują mapy i plany. Określają, modyfikują i zmie niają różne aspekty świata wizualno-przestrzennego. Osoby o mocnej inteligencji przestrzennej są wyjąt kowo wrażliwe na szczegóły, mają bardzo dobrze wy kształconą wyobraźnię; dużo rysują, w sposób graficz ny przedstawiają swoje pomysły i bez kłopotu orientu ją się w trójwymiarowej przestrzeni.
Inteligencja ruchowa Pozwala na wykorzystanie swojego ciała do wyraże nia emocji i rozwiązania wybranych problemów. Oso by sprawnie korzystające z tego rodzaju inteligencji z chęcią i precyzją wykonują prace manualne oraz z łatwością kontrolują motorykę swojego ciała i bez trudu posługują się przedmiotami. Lubią biegać, spę dzać czas na świewżym powietrzu, pływać, jeździć na nartach, tańczyć, nie potrafią usiedzieć w miejscu. Wszystkiego muszą dotknąć i wrażenia dotykowe są dla nich istotne.
Inteligencja intrapersonalna Jest związana z samoświadomością. Pozwala na reflek sję nad własnym zachowaniem, możliwościami, ucze niem się, motywacją oraz emocjami. Osoby, które mają ją dobrze rozwiniętą, skuteczniej niż inni używają strategii uczenia się. Mają jasno sprecyzowany punkt widzenia, odczucia i motywy działania. Lubią pracę w samotności, zwykle odnoszą sukcesy i nie potrzebu ją motywacji zewnętrznej, odznaczają się samodyscy pliną. Lubią wiedzieć, dlaczego wykonują konkretne zadania. Potrafią właściwie ocenić własne umiejętno ści i słabości, chętnie podejmują wyzwania.
Inteligencja interpersonalna Inteligencja związana z umiejętnościami komuniko wania się z innymi. Osoby sprawnie posługujące się tą inteligencją łatwo wchodzą w interakcje z innymi oraz posiadają umiejętność pracy w zespole. Uczą się przez kontakt z innymi osobami. Umieją wypracować kompromis, negocjują i potrafią odczuć emocje oraz intencje innych osób. Są empatyczne, mają wiele za interesowań i uczęszczają na wiele dodatkowych zajęć. Umieją organizować pracę w grupie i tworzą pozytyw ną atmosferę, która pomaga skupić się na wysiłkach grupy. Potrafią przyjąć konstruktywne uwagi i odpo wiednio zmienić swoje postępowanie. Jasno i precy zyjnie przedstawiają swoje potrzeby; przy konfrontacji wykazują się asertywnością.
Inteligencja przyrodnicza (natu- ralistyczna)
Objawia się umiejętnością wnikliwej obserwacji zja wisk przyrody, a także umiejętnością selekcjonowania, klasyfikowania i organizowania informacji. Osoby, które mają dobrze rozwiniętą tę inteligencję, mają wysoką świadomość otaczającego ich świata, intere sują się przyrodą i lubią zwierzęta, cenią sobie pracę i przebywanie na świeżym powietrzu. Niejednokrotnie bardzo ważna dla nich jest ekologia. Często uprawiają ogródki.