Rok drugi doświadczeń wykazał to, co i pierwszy, a mianowicie, że pszenice ościste zajęły pierwsze miejsca, a nawet wybitniej jeszcze wysunęły się na czoło z po
śród odmian poddanych obserwacyi.
Pole, w którym szły odmiany, ma następującą kolej płodów: ziemniaki bez obornika, owies, wyka nasienna na 4 ctn. superf., pszenica na 4 ctn. superf. i 1 ctn. saletry w stosunku na mórg.
Uprawa była następująca: po ścięciu wyki nasiennej 12 sierpnia i sprzątnięciu jej 18 — 20, nastąpiła podo- rywka 20—22J na 3 dni przed siewem rozsiano superfo- sfat po 4 ctn. na mórg, zgruberowano, zabronowano i siano odmiany 23 września ręcznym siewnikiem pięcio- rzędowym; 1 — 3 października pszenice wzeszły, wygląd ich jednak nie był zadawalający, gdyż roślinki z powodu ciągłych zimnych deszczów, rozwijały się bardzo słabo.
Wogóle i cała uprawa nie mogła być tak dobrą, jak po
winna, gdyż wszystkim wiadome deszcze w sierpniu i wrze
śniu roku 1913 na to nie pozwoliły. Zasiano następujące odmiany w stosunku 220 f. na mórg: Wysokolitewkę i Płoc
ką, produkcyi Sobieszyńskiej, Sobieszyńską, wytworzoną jeszcze przez Prof. A. Sempołowskiego z krzyżówki Pu- ławka -|- Hanna, Square Head Kutnowską nad aklima
tyzacją, której pracował ówczesny kierownik Kutna pan Dr. S. Leśniowski, Książe Bülow Cimbala (1 reprodukcja z Sobieszyna) i 6 pszenic produkcyi Niemierczańskiej,
49
z których krzyżówka № 2 gólka, a pozostałe ostki: Jubi
leuszowa, Ulepszony Tryumf Podola, Ostka biała, Ostka brunatna, Krzyżówka № 1.
Na wiosnę, przy przeglądzie pól, wszystkie odmiany wyglądały bardzo słabo, zaledwo gdzieniegdzie były wido
czne listki. Nadmiar wilgoci widocznie im szkodził, gdyż mrozów ubiegłej zimy u nas nie było tak dużych, by można mówić o wymarzaniu.
Pszenice silnie zbronowano 20 marca, uprzednio dając saletrę w ilości 1 cent, na mórg.
Po tych czynnościach pszenice tak znacznie się po
prawiły, że przybrały wygląd zupełnie normalny.
Dnia 7 i 8 maja przyszły bardzo silne przymrozki;
w obawie o zasiewy dano pół cent, saletry na mórg bez
pośrednio po przymrozku. Rezultat tego saletrowania był nadzwyczajny, co można było obserwować na parce
lach demonstracyjnych; te pszenice, które azotu nie do
stały po mrozie, w kilka dni miały listki poskręcane i uschnięte, widocznie zmarzły; tam gdzie poszedł azot, a więc i na odmianach, w daleko mniejszych rozmiarach schnięcie zauważono, z wyjątkiem krzyżówki № 2, która silnie ucierpiała.
Potem pszenice szły zupełnie normalnie, silnie się rozwijały i krzewiły. Zaobserwowanego w roku 1912 na pszenicach Square Head i Książe Bülow wymarznięcia — nie zauważono, chociaż wyglądały znacznie gorzej od in
nych odmian.
Kłoszenie notowano, gdy większość kłosów wyszła z pochew:
7 czerwca Ostka biała, Ostka brunatna, Krzyżów
ka № 2J
11 czerwca Ulepszony Tryumf Podola, Krzyżówka
№ 1, Jubileuszowa;
18 czerwca Płocka, Sobieszyńska, Square Head;
20 czerwca Wysokolitewka, Książe Bülow.
Tak samo, jak i roku ubiegłego i w bieżącym
zau-Borowina 4
50
ważono na Krzyżówce № 2 w okresie kłoszenia tak sil
ną rdzę, że poletka te zdaleka można było wyróżnić.
Co się tyczy warunków atmosferycznych, to były za 5 miesięcy letniego i wiosennego okresu wegetacyj
nego następujące:
Tablica ii. 1 dekada
mm
2 dekada mm
3 dekada Razem mm Marzec... 9,6 10,5 11,4 31,5 Kwiecień... 2,3 12,7 20,0 35,0 Maj... 22,5 29,7 65,2 117,4 Czerwiec... 22,5 17,4 33,5 73,4 Lipiec ... 50,9 25,1 23,2 99,2 356,5
W roku 1912 było za ten sam okres 233,3 mm czyli o 123,2 w roku bieżącym więcej, co aczkolwiek jest już dużym naddatkiem, jednak gdyby rozkład opadów był inny, jeszcze byłoby znośnem. Za 3 najważniejsze mie
siące, a mianowicie: maj, czerwiec i lipiec w 1912 było tylko 144,2, co zbliżonem jest do normy, a w bieżącym roku mieliśmy aż 290,0 mm za te 3 miesiące.
Z tego też tytułu i plony musialy się obniżyć i ziar
no jest mniej dorodne, chociaż nie notowano wylegnięcia żadnej z odmian.
Dojrzewanie nastąpiło jak poniżej:
24 lipca Krzyżówka № 2;
28 lipca Ostka biała, Ostka brunatna, Jubileuszowa i Krzyżówka № 1J
4 sierpnia Ulepszony Tryumf Podola;
6 sierpnia Książe Bülow, Square Head, Sobieszyń- ska, Wysokolitewka i Płocka.
Zbiory dały następujące rezultaty: (Tablica 12).
Tablica12.
G G У
s
produkcji Niemiercze Niemiercze Sobieszyn Niemiercze Sobieszyn Cimbal Niemiercze Niemiercze Sobieszyn Sobieszyn Niemiercze
Хшо(8
Ostkabrunatna. Wysoko-Litewka KsiążeBülow Jubileuszowa.. Krzyżówka№1 0
bd
52
Przy obliczaniu przyjęto dotyczczasowe zasady Wy
działu Doświadczalno-Naukowego przy C. T. R.
Z tablicy tej widocznem jest, że pierwsze miejsce zajęły pszenice ościste, jak: Ostka biała — która w roku ubiegłym także prym trzymała; ulepszony Tryumf Po
dola — który wysunął się na drugie miejsce (w 1912 r.
zajmował trzecie miejsce); Ostka brunatna zajmuje w ro
ku bieżącym 4 miejsce, gdy w 1912 r. zajmowała 7-me;
Gołka Sobieszyńska zajmuje już rok drugi poczesne miejsce: w 1912 — 2-ie, a w obecnym — 3-ie miejsce.
Pszenica ta, według mnie, rokuje duże nadzieje na przy
szłość. Cimbala Bülow i Square Head Kutnowska oka
zały lepsze rezultaty, niż roku zeszłego, jak i Wosoko- litewka; Płocka zaś zajęła miejsce przedostatnie (w 1912 roku była na 6-tem).
Krzyżówka № 1 i Jubileuszowa w porównaniu do roku zeszłego uległy zniżce, zaś Krzyżówka № 2 zajęła miejsce ostatnie.
Rok drugi doświadczeń wyświetlił jeszcze jedną ważną sprawę, a mianowicie, że pszenice pochodzenia zagranicznego są dla nas nieodpowiednie, gdyż nasze krajowe w obydwu latach: suchym zeszłym i mokrym obecnym — zajęły pierwsze miejsca. Zwracamy uwagę na fakt ten dlatego, że od niedawna zauważyć się dał u nas prąd w kierunku sprowadzania odmian niemieckich, a szczególniej angielskich, co już kilkanaście lat temu odbiło się w przykry sposób na kieszeniach właścicieli.
Poniżej umieszczona tablica 13 z zestawieniem cię
żaru hektolitra i 1000 ziarn pszenic zagranicznych i na miejscu zbieranych, ilustruje nam wpływ przebiegu po
gody na jakość ziarna.
Przegląd tej tablicy daje nam obraz, jak zależny jest ciężar hektolitra i 1000 ziarn od ilości opadów.
W 1912 roku, suchszym, wszystkie prawie pszenice od
znaczały się bardzo wysokim ciężarem hektolitra, lecz z powodu braku opadów w czasie dojrzewania, ziarno,
53
Tablica 13.
NAZWA ODMIANY
Ciężar hektolitra Ciężar 1000 ziarn Ziarna
wysia
nego
Ziarna zebra
nego
Ziarna wysia
nego
Ziarna zebra
nego Książe Bülow... 76,80 68,25 35,0 43.25 Płocka ... 75,40 71,20 35,8 36,50 Sobieszyńska... 76,80 70,50 35,0 38,40 Wysokolitewka... 75,90 70,30 38,9 42,85 Krzyżówka № 2... 79,90 71,20 31,0 32,34 Square Head... 75,45 70,50 35,0 38,32 Ostka brunatka... 83,00 71,20 37,8 38,50 Jubileuszowa... 181,25 64,62 34,2 36,65 Ostka biała... 79,00 68,50 38,4 37,01 Krzyżówka Ла 1... 79,00 64,00 40,2 38,73
Ulepszony Tryumf Podola. 76,90 70,30 39,0 37,08
aczkolwiek było zbitem bardzo, jednak dość drobnem;
w roku zaś obecnym ciężar hektolitra zmalał znacznie, gdyż ziarno było o budowie więcej luźnej, a ciężar ty
siąca ziarn znacznie się powiększył, gdyż ziarno było grubsze. U niektórych tylko pszenic widzimy względnie małe odskoki od powyżej wysnutych wniosków.
*
* *
Dwa lata doświadczeń, przeprowadzone z odmiana
mi pszenic, nie upoważniają do wyciągania wniosków, i dlatego też tego nie czynię, a poprzestaję tylko na ze
stawieniu obydwu doświadczeń za dwa lata podług miejsc, jakie zajmują pod względem plonu ziarna, słomy, jako też względem oceny ziarna, a mianowicie: ciężaru hekto
litra i ciężaru 1000 ziarn (tabl. 14).
54
Zajmuje miejsce podług plonu 1912(19131912 1913 19121913 1912 1913 1 Ostka biała... I I II I V VIII IV VIII 2 Sobieszyńska... II III VI IX VII IV IX V 3 Ulepszony Tryumf Podola III II VII VII VI VI II VII 4 Jubileuszowa... IV VII IV II II X X IX
5 Krzyżówka № 1 . . . . V VIII X VI IV XI I III
6 Płocka ... VI X III VIII XI II VI X
7 Ostka brunatna .... VII IV IX V I I V IV
8 Wysokolitewka .... VIII V VIII IV IX VII III II 9 Książe Bülow... IX VI V III VIII IX VII I
10 Krzyżówka № 2 ... . X XI XI XI III III XI XI
11 Square Head z Kutna XI IX I x X V VIII VI
Pierwsze miejsca pod względem plonu ziarna zajęły pszenice: Ostka biała, Sobieszyńska, Ulepszony Tryumf Podola, Jubileuszowa. Książę Bülow i Square Head za obydwa lata nie wykazały wybitnych plonów. Inne psze
nice miejsca zajmują pośrednie.
Krzyżówka № 2 za obydwa lata wykazuje plony nizkie w porównaniu do innych i tu oddziaływuje głów
nie obfita rdza, jaką się ta odmiana pokryła w czasie kłoszenia i to tak znacznie, że zdaleka można było po
znać tę pszenicę z powodu rdzawej barwy, jaką przybie
rały całe pólka.
Tablica 15 uwidocznia nam długość okresów wege
tacji w latach 1912 i 1913. Rok 1913 odznacza się prze
ciętnie o tydzień dłuższym okresem. Na tej samej ta
blicy uwidocznione są liczby podające ilości części słomy w stosunku do ilości ziarna, jak do 100. W roku więc 1913, jako wilgotniejszym, na 100 części słomy przypada znacznie więcej, bo dla niektórych odmian trzy i pół raza tyle słomy, co ziarna.
55
Tablica iy.
NAZWA ODMIANY
Okres we
getacji
Na 100 części ziarna części
słomy 1912 r. 1913 r. 1912 r. 1913 r.
Krzyżówka № 2... 296 304 233 359 Ostka biała... 299 308 220 310 Krzyżówka № 1... 299 308 191 282 Jubileuszowa... 301 308 223 305 Ostka brunatna... 303 308 208 276 Tryumf Podola Ulepszony... 304 315 208 260 Wysokolitewka... 309 317 223 283 Sobieszyńska... 309 317 221 253 Płocka... 309 317 233 280 Square Head... 310 317 229 262 Książe Bülow... 310 317 267 299
Na rok 1914 zasiano, prócz wyżej opisanych psze
nic, jeszcze dwie, a mianowicie Wandę i Żmudkę hodo
wli Prof. D-ra Kazimierza Rogóyskiego z Mydlnik pod Krakowem.
W roku 1913 przeprowadzono doświadczenia z ilo ścią rzędowego wysiewu pszenicy; wysiano w następują
cych ilościach: 180, 220 i 250 funtów w stosunku na mórg 300-prętowy; jednak rezultatów nie otrzymano żadnych;
każdy z powyższych wysiewów dał plon jednakowy- Ciężar hektolitra różni się nieznacznie; ciężar zaś 1000 ziarn umieszczono poniżej:
Doświadczenie to założono i na rok 1914.
Wysiano na mórg 180 funtów—ciężar 1000 ziarn 42,3 gr
n n n 220 » * У У 43,2 „
У У n 250 • n » у 40,9 „