Wystąpienia generalne w zakresie prawa do wychowania w rodzinie

■ Rola kuratora sądowego w postępowaniu wykonawczym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych – wystąpienie z 18 lutego 2016 roku

Rzecznik Praw Dziecka w wystąpieniu¹²³ do Ministra Sprawiedliwości wniósł o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do prawnego uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, w szczególności statusu kuratora wykonującego orzeczenia sądu jako organu postępowania wykonawczego.

Zgodnie z art. 113² § 1 i § 2 pkt 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego¹²⁴, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może ograniczyć utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, a w szczególności – może zezwolić na spotykanie się z dzieckiem w obecności kuratora sądowego.

Stosownie do § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych¹²⁵ kurator rodzinny, któremu zlecono obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi, ustalonych przez sąd opiekuńczy, stawia się w określonym w postanowieniu sądu terminie i miejscu i jest obecny przez cały czas trwania kontaktu, zapewniając, by kontakt ten nie trwał dłużej niż postanowił sąd. Nadto z każdej obecności przy kontaktach kurator rodzinny niezwłocznie składa sądowi pisemną notatkę (§ 10 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Powołując się na powyższe przepisy, Rzecznik zwrócił uwagę, że w obecnym stanie prawnym kurator ma obowiązek obecności przy kontaktach dziecka z rodzicem, a narzucona przepisem ww. rozporządzenia treść notatki z odbytego kontaktu i brak ustawowych przepisów postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych powodują, że rola i zadania kuratora ograniczają się tylko do roli biernego obserwatora w zakresie, czy kontakt dziecka z rodzicem rozpoczął się i zakończył w czasie określonym orzeczeniem sądu oraz czy kontakt odbył się w miejscu wskazanym przez sąd. Do takiego też zakresu tematycznego sprowadza się treść notatki sporządzonej przez kuratora po zakończeniu kontaktu dziecka z rodzicem.

Niedostateczna zdaniem Rzecznika regulacja prawna na poziomie aktu wykonawczego nie wskazuje expressis verbis, co jest zadaniem kuratora – czy tylko bierna obecność przy kontakcie dziecka z rodzicem, czy też rola kuratora powinna być aktywna i jaki powinien mieć on wpływ na przebieg kontaktów. Jak zauważył, z powołanych

123 ZSR.422.9.2016.MK

124 Dz. U. z 2015 r. poz. 2082 z późn. zm.

125 Dz. U. z 2014 r. poz. 989

przepisów nie wynika przy wystąpieniu jakiej sytuacji kurator może uznać, że ze względu na dobro dziecka zachodzi potrzeba przerwania kontaktu.

Rzecznik zaznaczył, że kurator rodzinny nie ma żadnych narzędzi oddziaływania, co powoduje, że uczestnicząc w kontaktach dziecka z rodzicem, ma ograniczone możliwości podjęcia działań mających na celu prawidłowy ich przebieg, ochronę dobra i interesu dziecka, w tym prawa do wychowywania przez oboje rodziców. Zauważył również, że brak regulacji uprawnień i obowiązków kuratora w praktyce rodzi wiele nieporozumień, nierzadko wręcz utrudnia wykonanie orzeczeń i jest źródłem szerokich oczekiwań ze strony rodziców wobec kuratora, przy – jak wskazano wyżej – równoczesnym braku środków prawnych do wykonania orzeczenia.

Analiza zgłaszanych do Rzecznika Praw Dziecka spraw dotyczących realizacji orzeczeń sądowych ustalających kontakty w obecności kuratora wskazywała, że dla skutecznego wykonywania orzeczeń sądowych koniecznym będzie podjęcie działań legislacyjnych i unormowanie w ustawie postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz ustanowienia kuratora rodzinnego organem wykonawczym sądu, ze szczególnym uwzględnieniem powierzonych mu zadań, a także określeniem jego praw i obowiązków niezbędnych do wykonania tych zadań.

Rzecznik zwrócił również uwagę, że wobec braku przepisów postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych dochodzi do różnic interpretacyjnych i zróżnicowania praktyk odnośnie udziału i postępowania kuratorów podczas realizacji orzeczenia sądu (w tym uczestnictwa kuratora w kontaktach dziecka z rodzicami, nadzoru kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej). Podniósł, że istnieje konieczność rozważenia takiego usytuowania kuratora w postępowaniu wykonawczym, aby pełnił on rolę pomocową przy odbudowie lub uzdrowieniu relacji rodzic–dziecko.

W odpowiedzi¹²⁶ Minister Sprawiedliwości poinformował, że postulat Rzecznika Praw Dziecka dotyczący uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, w tym statusu kuratora wykonującego orzeczenia sądu, zasługuje na uwagę.

Zdaniem Ministra wprowadzenie odrębnych przepisów wykonawczych w sprawach rodzinnych i opiekuńczych powinno być szersze i odnosić się również do kwestii sądowej kontroli działań podejmowanych przez kuratora.

Minister Sprawiedliwości uznał, że proponowane przyznanie kuratorom sądowym w sprawach rodzinnych funkcji władczych, dość głęboko wkraczających w sferę praw i wolności obywateli, np. poprzez przyznanie możliwości przerywania kontaktów, nie

126 DL-I-072-3/16/5, 160330-00162

zasługuje na aprobatę. Oznaczałoby to bowiem zmianę dotychczasowej roli kuratorów w sprawach rodzinnych i opiekuńczych z pomocniczej na interwencyjną.

Minister przyznał, że aktualne regulacje w zakresie wykonywania orzeczenia ustalającego kontakty z małoletnim w obecności kuratora sądowego są lakoniczne.

Minister zapewnił, że poruszona w wystąpieniu Rzecznika problematyka zostanie wzięta pod uwagę w toku badania zagadnień dotyczących wykonywania orzeczeń w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, prowadzonego pod kątem oceny potrzeby podjęcia prac legislacyjnych w tym zakresie.

■ Prawo rodziców do uczestniczenia w procesie edukacji dziecka – wystąpienia z 19 lutego i 20 czerwca 2016 roku

Rzecznik Praw Dziecka w wystąpieniu¹²⁷ do Ministra Sprawiedliwości zwrócił się o zajęcie stanowiska w przedmiocie dostępu rodzica, który nie sprawuje bezpośredniej pieczy nad dzieckiem lub któremu orzeczeniem sądu rodzinnego ograniczono władzę rodzicielską, do decydowania w istotnych sprawach dziecka, w tym w zakresie wyboru szkoły, do informacji o dziecku, o jego postępach w nauce i zachowaniu, udziału w wywiadówkach, zajęciach organizowanych z udziałem rodziców oraz uczestnictwa w uroczystościach okolicznościowych, wycieczkach czy występach przygotowywanych przez uczniów.

Rzecznik podkreślił, że zgłaszane były do niego liczne skargi, w których rodzice wskazywali na odmowę udzielania przez placówki oświatowe informacji o dziecku, o jego postępach w nauce i zachowaniu, udziału w życiu szkoły/przedszkola, w przypadku, gdy rodzic nie sprawował bezpośredniej pieczy nad dzieckiem. Najczęściej było to skutkiem złożenia przez rodzica pierwszoplanowego wniosku o nieudzielanie informacji drugiemu z rodziców.

W ocenie Rzecznika działania te godziły przede wszystkim w prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, a także podważały zaufanie rodziców do szkół i przedszkoli.

Zgodnie z art. 97 § 1 k.r.o.¹²⁸ jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

Rzecznik wskazał, że wykonywanie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami dziecka. Chodzi o wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Jednym

127 ZSR.422.4.2016.MK 128 Dz. U. z 2015 r. poz. 2082

z obowiązków rodziców jest uczestniczenie w procesie edukacji dziecka. Szkoła powinna ściśle współpracować z rodzicami. Współpraca ta powinna przybierać różne formy, wśród których można wyróżnić: wywiadówki, spotkania indywidualne, lekcje otwarte, uczestnictwo i współorganizowanie wycieczek oraz imprez okolicznościowych.

Rzecznik podkreślił, że rozstrzygnięcie o miejscu pobytu dziecka przy jednym z rodziców nie pozbawia drugiego rodzica władzy rodzicielskiej ani jej nie ogranicza.

Stanowisko to zostało ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego¹²⁹.

Zdaniem Rzecznika w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej możliwość sprawowania przez rodziców opieki nad dzieckiem powinna każdorazowo wynikać z treści orzeczenia sądu opiekuńczego, ustalającego sposób podziału obowiązków i uprawnień wynikających z władzy rodzicielskiej. Przy tym treść orzeczenia ograniczającego władzę rodzicielską jednego z rodziców nie może być interpretowana rozszerzająco. Jeżeli zatem nie zostało wydane stosowne orzeczenie sądu, pozbawiające rodzica prawa do uczestniczenia w procesie edukacji dziecka, to rodzic ten ma prawo na równi z drugim rodzicem do utrzymywania kontaktu z placówkami oświatowymi, do których dziecko uczęszcza, w tym uczestniczenia w życiu szkoły/przedszkola swojego dziecka.

W ocenie Rzecznika Praw Dziecka stosowana przez placówki oświatowe praktyka odmowy udzielania informacji o dziecku i jego postępach w nauce oraz różna interpretacja orzeczenia sądu w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców do istotnych spraw dziecka jest niewłaściwa i skutkuje trudnościami w wykonywaniu orzeczeń sądów, a w niektórych przypadkach – nierespektowaniem prawa rodzica do uczestnictwa w życiu dziecka.

W odpowiedzi¹³⁰ Minister Sprawiedliwości podzielił zawartą w wystąpieniu krytykę praktyki placówek oświatowych odmawiających jednemu z rodziców udziału w procesie edukacji dziecka. Zdaniem Ministra ani sama placówka, ani jeden z rodziców nie ma uprawnienia do reglamentowania udziału drugiego rodzica we współpracy ze szkołą/przedszkolem. Zasady takiej współpracy powinny być określone w porozumieniu rodziców. W odpowiedzi Minister przywołał również regulacje prawne dotyczące sposobów postępowania w przypadku braku porozumienia rodziców oraz odniósł się do poprzednich stanów prawnych, które nie w pełni gwarantowały realizację prawa dziecka do obojga rodziców. W ocenie Ministra w konsekwencji zmian w prawie z czerwca 2015 roku liczba

129 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., III CZP 20/11; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 21/12

130 DL-I-072-4/16/2

orzeczeń, w których jednemu z rodziców ograniczono władzę rodzicielską do ściśle określonych uprawnień, powinna zdecydowanie zmaleć, gdyż zasadą ustawową stało się pozostawienie pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, a za jej ograniczeniem jednemu z rodziców musi przemawiać dobro dziecka.

Podkreślił, że w praktyce orzeczniczej sędziowie powinni zwracać uwagę na precyzyjny sposób formułowania orzeczeń, a placówki przy ich stosowaniu winny uwzględniać dobro dziecka.

Rzecznik Praw Dziecka, kontynuując kwestię realizacji prawa dziecka do wychowania przez oboje rodziców, przesłał Prezesom Sądów Apelacyjnych kopię wystąpienia, które skierował do Ministra Sprawiedliwości oraz udzieloną przez Ministra odpowiedź¹³¹, wnosząc o zapoznanie z ich treścią sędziów orzekających w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

Dokumenty te przekazał również Kuratorom Oświaty¹³², wnosząc o rozpowszechnienie treści wśród dyrektorów szkół, przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego.

■ Monitoring wizyjny wewnątrz budynków placówek opiekuńczo-wychowawczych – wystąpienie z 22 lutego 2016 roku

Rzecznik Praw Dziecka wystąpił¹³³ do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie problemu dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w aspekcie instalowania monitoringu wizyjnego wewnątrz budynków placówek. Zdaniem Rzecznika praktyka ta budzi poważne wątpliwości w zakresie budowania bezpiecznych i przyjaznych warunków, adekwatnych do potrzeb dzieci w miejscu ich stałego zamieszkania, w szczególności, że znany jest Rzecznikowi przypadek, gdy ekrany do odczytu obrazu z monitoringu zostały zainstalowane w mieszkaniu dyrektora placówki i prezesa stowarzyszenia prowadzącego tę placówkę. Rzecznik Praw Dziecka zwrócił uwagę, że zadaniem placówki jest kształtowanie właściwych warunków do swobodnego i nieskrępowanego rozwoju dzieci i młodzieży w atmosferze wzajemnego zaufania oraz poszanowania prawa do prywatności. Instalowanie kamer jest zaprzeczeniem tej idei.

Podkreślił również, że praktyka instalowania monitoringu wizyjnego w placówkach opiekuńczo-wychowawczych nie jest uregulowana w przepisach polskiego prawa. Brak jest więc podstawy do ograniczenia konstytucyjnego prawa do prywatności dzieciom przebywającym w monitorowanych placówkach. Wobec powyższego wniósł o analizę tego problemu.

131 ZSR.422.4.2016.MK 132 ZSR.422.4.2016.MK 133 ZEW.422.6.2016.AS

W odpowiedzi¹³⁴ Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował, że nie ma informacji dotyczących niewłaściwego wykorzystania monitoringu wizyjnego wewnątrz budynków placówek opiekuńczo-wychowawczych. Nie otrzymywał w tej sprawie zgłoszeń od służb wojewodów przeprowadzających bieżące kontrole w zakresie przestrzegania praw dziecka w placówkach pieczy zastępczej.

■ Małoletnie matki w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich – wystąpienia z 24 lutego 2016 roku Rzecznik Praw Dziecka^135,po raz kolejny zwrócił się do Ministra Edukacji Narodowej i do Ministra Sprawiedliwości o analizę problemu małoletnich matek przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych, które ze względu na obowiązujące przepisy nie mogą przebywać w tych placówkach razem ze swoimi dziećmi oraz podjęcie pilnych działań mających na celu jego rozwiązanie. Rzecznik wyraził pogląd, że władze publiczne powinny pomagać małoletnim matkom w budowaniu więzi rodzinnej z dzieckiem, wspierać je w ich funkcji rodzicielskiej i dawać szansę na godne życie. Niezbędne są więc m.in. właściwe regulacje prawne w tym zakresie.

Rzecznik podkreślił, że wprawdzie rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach¹³⁶ zmodyfikowano przepis dotyczący możliwości sprawowania opieki nad dzieckiem przez małoletnią matkę przebywającą w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, wskazując, że młodzieżowy ośrodek wychowawczy wspiera nieletnią matkę w uczestniczeniu w bieżącej pieczy nad dzieckiem i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy postanowi inaczej, jednak nadal nie ma szczegółowych uregulowań określających, jak ma przebiegać bieżąca piecza w praktyce. Nie wprowadzono także zmian w ustawie o systemie oświaty w zakresie możliwości przebywania dzieci poniżej 3. roku życia w placówkach oświatowych.

W odpowiedzi¹³⁷ Minister Sprawiedliwości poinformował, że trwają intensywne prace analityczne dotyczące ww. problemu. Opracowywany jest również projekt ustawy zmieniającej ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich w celu umożliwienia nieletnim

134 DSR.I.8302.60.2016.AKU

135 ZEW.422.7.2016.AR, ZEW.422.8.2016.ZA 136 Dz. U. poz. 1872

137 DWOiP-III-070-21/16

matkom przebywającym w placówkach resocjalizacyjnych pobyt wraz z ich małoletnimi dziećmi.

Minister Edukacji Narodowej poinformował¹³⁸, że zarówno specyfika stosowanych rozwiązań, jak i skala problemu nie wydaje się uzasadniać potrzeby skonstruowania nowego rozwiązania umożliwiającego zaspokajanie potrzeb resocjalizacyjnych i rodzinnych wychowanek MOW będących matkami, w tym zapewnienia możliwości budowania więzi nieletnich matek z dziećmi. Jednocześnie zapewnił, że podejmie wszelkie działania, aby zarówno nieletnim matkom, jak i będącym w ciąży wychowankom MOW zapewnić optymalny przebieg procesu resocjalizacji i kształcenia, odpowiednich do ich potrzeb warunków pobytu w ośrodku oraz umożliwić, w miarę możliwości, udział w sprawowaniu opieki nad dzieckiem.

■ Wykonywanie orzeczeń sądowych zobowiązujących osoby uzależnione od alkoholu do poddania się leczeniu w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego – wystąpienia z 23 marca i 17 października 2016 roku

Rzecznik Praw Dziecka w wystąpieniu¹³⁹ do Ministra Zdrowia zwrócił się o analizę problemu i podjęcie działań zmierzających do wprowadzenia rozwiązań mających na celu przyspieszenie realizacji postanowień sądów zobowiązujących osoby uzależnione od alkoholu do poddania się leczeniu w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego.

Stosownie do art. 26 w zw. z art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r.

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi¹⁴⁰ osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od pracy albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, jeżeli uzależnione są od alkoholu, zobowiązać można do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd.

Leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu prowadzą podmioty lecznicze wykonujące działalność leczniczą w rodzaju świadczenia stacjonarne i całodobowe oraz ambulatoryjne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej¹⁴¹. Zgodnie z art. 32¹ ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, podmioty te przyjmują na leczenie poza kolejnością osoby zobowiązane orzeczeniem sądu do leczenia

138 DWKI-WSPE.5015.1.2016.KT 139 ZSR.422.11.2016.MK

140 Dz. U. z 2015 r. poz. 1286, z późn. zm.

141 Dz. U. 2015 r. poz. 618

odwykowego. Limit miejsc dla osób zobowiązanych do leczenia stanowi 20% ogółu miejsc przeznaczonych do leczenia odwykowego w podmiocie leczniczym. Wykonalność postanowienia o obowiązku poddania się leczeniu jest ograniczona czasowo (2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu).

Analiza spraw napływających do Rzecznika Praw Dziecka wskazywała na niską efektywność obecnego sytemu w zakresie zapewnienia odpowiedniej liczby miejsc w zakładach leczniczych dla osób skierowanych na leczenie orzeczeniem sądu. Zdarzało się, że okres oczekiwania na miejsce przekraczał okres 2 lat od uprawomocnienia się postanowienia sądu o przymusowym leczeniu.

Wynikające z powyższej analizy wnioski Rzecznika były zbieżne z informacjami podanymi w składanych corocznie Sejmowi RP przez Radę Ministrów sprawozdaniach z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi¹⁴².

W ocenie Rzecznika przedstawione w sprawozdaniach informacje świadczyły o małej efektywności obecnego systemu i budziły uzasadnione obawy, że wykonalność zobowiązań (i tak bardzo niska) nie będzie rosła w tempie wystarczającym do likwidacji wielomiesięcznej kolejki osób oczekujących na leczenie.

Rzecznik zwrócił także uwagę na ścisłą korelację występowania w rodzinie problemu z alkoholem ze zjawiskiem przemocy w rodzinie. Na tę zależność wskazuje również Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014–2020 za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 roku¹⁴³.

142 W sprawozdaniu za okres od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku wskazano, że w 2014 roku wpłynęły 34 083 wnioski o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, w tym uwzględniono 24 020 wniosków. Z kolei z danych statystycznych przedstawionych w sprawozdaniu za okres od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku wynika, że w 2013 roku liczba wniosków, które wpłynęły do sądów rodzinnych o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu, wyniosła 39 394, natomiast liczba osób zobowiązanych oczekujących na leczenie w zakładzie stacjonarnym wyniosła 14 524. Zarówno w sprawozdaniu za rok 2013, jak i 2014 wskazano, że czas oczekiwania na przyjęcie do całodobowych oddziałów terapii dla osób sądownie zobowiązanych do leczenia wynosi nawet kilka miesięcy.

143 W ramach przeprowadzonych badań spośród wszystkich odpowiedzi ofiar przemocy najwięcej (28,8%) wskazywało na występowanie w rodzinie problemu z alkoholem jako główną okoliczność wystąpienia w rodzinie przemocy psychicznej (wśród odpowiedzi sprawców przemocy – 17,8%). Średnio 30% uczniów doświadczających przemocy w rodzinie oceniło, że przynajmniej jedno z rodziców/opiekunów prawnych nadużywa alkoholu. Badanie ujawniło związek między stosowaniem poszczególnych rodzajów przemocy a tendencją rodziców do nadużywania alkoholu. Dzieci, które deklarowały, że ich rodzice/opiekunowie prawni nadużywają alkoholu, częściej doświadczały każdego z rodzajów przemocy niż dzieci, w których opinii rodzice nie nadużywają alkoholu. Przemocy fizycznej częściej doświadczały dzieci i młodzież, których rodzice nadużywali alkoholu (47%) niż dzieci i młodzież, których rodzice/opiekunowie prawni nie nadużywali alkoholu (29%). Znacznie częściej zaniedbywane były dzieci i młodzież, których rodzice/opiekunowie prawni nadużywali alkoholu (30%) niż dzieci i młodzież, których rodzice/opiekunowie prawni nie nadużywali alkoholu (18%).

Przemocy psychicznej częściej doświadczały dzieci i młodzież, których rodzice nadużywali alkoholu (28%) niż dzieci i młodzież, których rodzice/opiekunowie prawni nie nadużywali alkoholu (9%).

W 2014 roku liczba osób będących pod wpływem alkoholu, wobec których istniało podejrzenie, że stosują

Wynikający z ustawy antyalkoholowej obowiązek leczenia odwykowego stanowi prawną formę ochrony społecznej przed kwalifikowaną grupą osób uzależnionych od alkoholu, których postępowanie godzi głównie w interesy rodziny i stanowi zagrożenie dla dobra dzieci. Rzecznik zaznaczył, że analiza zgłaszanych do jego Biura spraw oraz sprawozdań i danych statystycznych z ostatnich kilku lat nasuwa niepokojące wnioski, że państwo nie potrafi bądź nie widzi potrzeby wprowadzenia rozwiązań mających na celu poprawę efektywności wykonywania orzeczeń sądowych zobowiązujących do przymusowego leczenia odwykowego.

W odpowiedzi¹⁴⁴ Minister Zdrowia podzielił stanowisko Rzecznika Praw Dziecka, że udzielanie pomocy rodzinom z problemem alkoholowym oraz ochrona dobra jej członków są kwestiami niezwykle istotnymi. Podkreślił, że przedstawione przez Rzecznika uwagi z zakresu zapobiegania i rozwiązywania problemów alkoholowych wpisują się w realizację idei wspólnej odpowiedzialności za zdrowie publiczne. Podziękował jednocześnie za zaangażowanie Rzecznika w działania mające na celu ochronę trzeźwości narodu oraz promocję zachowań prozdrowotnych.

Minister poinformował również, że z danych będących w dyspozycji Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynika, że zarządy województw nie zgłaszały uwag dotyczących braku miejsc i potrzeby podniesienia limitu powyżej 20% dla realizacji orzeczeń sądów zobowiązujących do leczenia odwykowego. Uwagi na ten temat zgłaszane były natomiast przez kierowników Wojewódzkich Ośrodków Terapii Uzależnień od Alkoholu i Współuzależnienia na etapie ustalania limitu.

Minister Zdrowia zobowiązał się do przeanalizowania danych dotyczących liczby osób zobowiązanych przez sąd do leczenia odwykowego, liczby miejsc przeznaczonych do leczenia odwykowego oraz średniego czasu oczekiwania na przyjęcie do podmiotu leczniczego na leczenie odwykowe w województwach, a wyniki tych analiz przekaże Rzecznikowi Praw Dziecka.

Rzecznik Praw Dziecka, mając na względzie udzieloną przez Ministra Zdrowia odpowiedź, ponownie zwrócił się¹⁴⁵ o przekazanie informacji o efektach podjętych działań i poczynionych ustaleniach, a także realizowanych i planowanych działaniach mających na celu rozwiązanie sygnalizowanego problemu.

przemoc w rodzinie, wynosiła łącznie 50 073 (co oznacza, że 63,80% osób, wobec których istniało podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, znajdowała się pod wpływem alkoholu), co w porównaniu z 2013 rokiem oznacza wzrost o 33,00% (2013 rok – 37 650).

144 ZP-P.073.9.2016 145 ZSR.422.11.2016.MK

W odpowiedzi¹⁴⁶ Minister poinformował, że wystąpił do zarządów województw o przekazanie danych sprawozdawczych dotyczących liczby osób zobowiązanych przez sąd do leczenia odwykowego oraz liczby miejsc przeznaczonych do leczenia odwykowego

W odpowiedzi¹⁴⁶ Minister poinformował, że wystąpił do zarządów województw o przekazanie danych sprawozdawczych dotyczących liczby osób zobowiązanych przez sąd do leczenia odwykowego oraz liczby miejsc przeznaczonych do leczenia odwykowego