1 Olszewski Edward Produkcja kwasów solnego i octo
wego ze stanow iska bezpieczeństwa i higieny. Str.
V III + 120 (I nakład w yczerpany) . . . zł 4.00 2 Żurawski Kazimierz Przem ysł ceram iczny i cemento
wy ze stanowiska bezpieczeństwa i higieny pracy
Str. V III + 1 6 8 zł 3.00
3 Mazurkiewicz Andrzej i Grużewski Aleksander Z a
gadnienie statystyki wypadkowej ze stanow iska akcji zapobiegawczej. Str. V III + 170 (I nakład wyczer
pany) zł 4.00
4 Roszkowski Stanisław P raca w odlewniach żeliwa pod względem bezpieczeństwa i higieny. Str.
V III + 1 6 8 zł 3.60
5 Liebert Stanisław Mechaniczne przenoszenie siły a bezpieczeństwo pracy. Str. VI + 134 . zł 4.00 6 Adamiecki Wacław Gospodarcze znaczenie bezpie
czeństwa pracy. Str. 3 1 zł 1.00 7 W służbie bezpieczeństwa pracy
R e fera ty i p rzem ów ienia w ygłoszone n a I Z jeździe In ż y n ieró w B ezpieczeństw a P racy , zw ołanym przez I n s ty tu t S p raw S połecznych w dn. 14 i 15 g ru d n ia
1933 r. S tr. 252 z ł 5.00
8 Hessek Karol i Micewicz Stanisław P raca w hutach cynku i ołowiu pod względem bezpieczeństwa i higieny. Str. X + 206 zł 4.00 9 Nowakowski Brunon Zasady wietrzenia i ogrzewania
zakładów pracy. Str. XVI + 180 . . . zł 6.00 10 Szorowa Irena Pozycja przy pracy i sprzęt do siedze
nia. Str. IV + 7 2 ... zł 1.50 11 Ichheiser Gustaw W ypadki przy pracy ze stanowiska
psychologii. Str. V III + 8 8 ... zł 2.00 12 Kuszner Borys J a k pracow ać bezpiecznie na pile ta r czowej. Str. VI + 56... zł 0.60 13 Kamieński Bolesław W yrób drutu, gwoździ i lin ze
stanow iska higieny i bezpieczeństwa pracy. Str.
VI + 5 8 ...zł 1.50 14 Dąbrowski Lesław P raca w m łynach pod względem
bezpieczeństwa i higieny. Str. V III + 167 . zł 3.00 15 Służba lekarska w zakładach pracy
R e fera ty w ygłoszone n a k o n fe re n c ji lek a rzy fa b ry c z n ych, zw ołanej przez I n s ty tu t S p ra w S połecznych w d n iach 2 i 3 m arc a 1936 r. S tr. V III — 170 . . zł 3.50 16 Bortkiewicz Karol Ja k pracować bezpiecznie przy m a
szynach i urządzeniach w rolnictwie. Str. V III + 103 zł 0.75
Lewandowski Józef Ja k obchodzić się ze zwierzętami w gospodarstwie rolnym, aby uniknąć wypadków.
S tr, 5 6 ... . zł 0.40 Głodowski Tadeusz Jak pracować bezpiecznie narzę
dziami ręcznym i w gospodarstwie rolnym . Str. 48 zł 0.30 Ihnatowicz Stanisław Cięcie lasu, tran sp o rt i składo
wanie drewna ze stanowiska bezpieczeństwa pracy.
Str. VIII + 1 6 0 zł 5.00
Prasy- do obróbki metali ze stanowiska bezpieczeństwa pracy. Międzynarodowe Biuro Pracy. Przekład. Str.
V III + 1 1 9 zł 4.00
Melanowski W. H. Higiena i ochrona narządu wzroku.
Str. V III + 1 9 7 zł 6.00
Cwojdzińska Iren a U rządzenia sanitarne w kopalniach
węgla. Str. 5 6 zł 1.50
K uszner Borys Służba bezpieczeństwa pracy w fab ry ce i warsztacie. Str. 8 0 ...zł 1.50 Nowakowski Brunon O rganizacja pierwszej pomocy w zakładach pracy. Str. 131 . . . . zł 3.50 Zalewski Feliks Bezpieczna obudowa drew niana wy
robisk. Str. V III + 216
Co górnik wiedzieć pow inien o badaniach bezpieczeń
stw a pracy w kopalniach. Tłumaczenie z angielskie
go. Str. VIII + 4 5 zł 1.20
Ja k zapobiega się wybuchom gazów w kopalniach.
Tłumaczenie z angielskiego. Str. V + 31 . . zł 1.00 Dzikowski Anatol Szlifierki. Zasady bezpieczeństwa pracy oraz doboru i osadzenia tarcz. Str. 104 zł 3.50 Hummel Henryk Odzież robocza i ochronna. Str. 75 zł 2.50 Puławski Zygmunt Technika ochrony oczu. Str.
X II + 158
Dobrowolski Tadeusz Polowe urządzenia sanitarno—
techniczne na robotach publicznych. Str. 108 zł 3.00 Ivanka Wanda Wczasy ludzi m iasta. S tr. 48 zł 1.50 Kuszner Borys Czego uczy k a rta wypadkowa. Str. 80
PRACE BIBLIOGRAFICZNE
W yciąg bibliograficzny z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Str. 2 9 ...zł 1-00 Rudzińska R. Polskie druki i artykuły z zakresu hi
gieny i bezpieczeństwa pracy do r. 1935 — Część ogólna. S tr. 136... zł 3.50
Część szczegółowa. Str. 144 + 15 . . . zł 3.50 17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32 33
P r z e g l ą d B e z p i e c z e ń s t w a P r a c y
W Y D A W N I C T W O I N S T Y T U T U S P R A W S P O Ł E C Z N Y C H
W A R SZA W A , W IL C Z A 1 ♦ TELEFON RED A K C JI 960-42 ♦ T ELEFO N A D M IN ISTR A C JI 707-41
ROK III L U T Y — 1 9 3 8 Nr 2
PRZEDRUK DOZWOLONY — Z POWOŁANIEM SIĘ NA ŹRÓDŁO. PRAWA AUTORÓW ZASTRZEŻONE
W
V W KOŃCU 1933 r. odbył się w Polsce pierwszy Zjazd w sprawie bezpieczeństwa pracy, który niewątpliwie można uważać za punkt startu w rozwoju akcji w tej dziedzinie.Od tej chwili sprawa postąpiła dość znacznie naprzód, tak że nadszedł czas, aby zebrawszy się znowu, już w szer
szym gronie, spojrzeć krytycznie na to, czego się w ostatnich kilku latach dokonało oraz omówić i powziąć decyzje co do najważniejszych zagadnień, jakie należy rozwiązać w celu wytyczenia wyraźnie i śmiało kierunku dalszego roz
woju akcji.
W tym przekonaniu postanowiono zorganizować w kwietniu (9, 10 i 11) br. ogólno-polski Kongres Bezpieczeństwa Pracy.
Myślą przewodnią, towarzyszącą organizowaniu kongresów, jest stwierdzenie ogólne faktu, że na drodze rozwojo
w ej każdej planowej akcji gospodarczej czy społecznej można ustalić punkty, znaczące wyraźnie szlak, po którym stopniowo postępuje realizacja kierowanych poczynań.
W codziennej bowiem pracy wielu instytucyj, zrzeszeń, organizacyj, wreszcie poszczególnych jednostek, nastawio
nych na realizowanie powziętych wspólnie zamierzeń, łatwo jest zgubić poczucie perspektywy rozwoju i stracić zrozu
mienie historycznego rytmu, zagłuszanego przez dość zgiełkliwy i pozornie chaotyczny rytm dnia codziennego.
I właśnie dlatego, w celu skupienia i wymiany myśli, w yd aje się koniecznym odwoływać się co pewien czas do je d nego ze środków, zapobiegających niebezpieczeństwu zejścia na bezdroża przez tworzenie na szlaku rozwojowym pracy punktów węzłowych.
Tego rodzaju punktami węzłowym i są Zjazdy. Tegoroczny Kongres Bezpieczeństwa Pracy będzie z jednej strony przeglądem dotychczasowych osiągnięć, z drugiej zaś ma dać wskazania dalszej drogi rozwoju akcji. Program i orga
nizacja pomyślane zostały w ten sposób, aby Kongres mógł się przyczynić do rzeczowej wymiany doświadczeń tych wszystkich, którzy bezpośrednio zajmują się w warsztatach wytwórczych organizacją pracy ludzkiej.
Na innym miejscu niniejszego numeru podane są szczegóły, dotyczące programu Kongresu. Tu zaznaczymy tylko, że liczba tematów, które będą poddane dyskusji na Kongresie celow o została ograniczona, gdyż w ten sposób jedynie można będzie skoncentrować uwagę na sprawach obecnie najważniejszych i zupełnie konkretnych.
Kongres skupi przede wszystkim ludzi, którzy realizują akcję bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc kierowników przedsiębiorstw, inżynierów, techników, a nawet odpowiedzialniejszych majstrów.
Ponadto wezmą w nim udział przedstawiciele instytucyj urzędowych i społecznych, szczególnie zainteresowanych powyższym zagadnieniem, przedstawiciele świata lekarskiego, nauki i szkolnictwa.
Przegląd Bezpieczeństwa Pracy poświęci Kongresowi specjalny numer (kwietniowy), który ukaże się w zwiększo
nej objętości.
25
P R O G R A M
godz. 9-ta: Otwarcie KongresuCzęść pierwsza — sprawozdawcza CO ZOSTAŁO ZROBIONE W CIĄGU OSTATNICH CZTERECH LAT?
g. 10— 11: 1. Rozwój akcji bezpieczeń
stwa pracy w polskim prze
myśle i rolnictwie. Sprawo
zdanie ogólne — inż. A. Za
lew ski, dyrektor naczelny Zakładów Ostrowieckich.
g. 11— 14: Dyskusja
g. 14— 16: Przerwa obiadowa
g. 16— 17: 2. Działalność instytucyj u- rzędowych i publicznych w Polsce w dziedzinie bezpie
czeństwa pracy.
botników i propagandy bez
pieczeństwa pracy — inż. S.
dzie poszczególnych referatów mogą zajść zm iany.
Z a g a d n ie n ie s c a le n ia a k cji z a p o b iegaw czej n a Z ach od zie E uropy
Inż. A. Mazurkiewicz
Organizacja bezpieczeństwa pracy w krajach zaawansowanych w akcji za
pobiegawczej jest dość skom plikowana. Pracuje tam bowiem szereg organi
zacyj państw ow ych, publiczno-praw nych i pryw atnych, opartych na rozmai
tych podstawach p r a w n y c h , w ychodzących z różnych założeń, a posłu
gujących się niejednakow ym i organami w ykonaw czym i. Dość w ym ienić tu organy inspekcji pracy (inspekcji przem ysłow ej), Stow . dozoru kotłów, orga
nizacyj pracodawców do w alki z w ypadkam i, wreszcie organizacyj bezp.
pracy, opartych na podstawie ubezpieczeniowej. Nic dziwnego, że nakazy, za
lecania i uwagi, pochodzące z ta k różnych źródeł, mogą być różne, a naw et ze sobą sprzeczne. Tym czasem z a g a d n i e n i e b e z p i e c z e ń s t w a p r a - c y jest z a g a d n i e n i e m n i e t y l e p r a w n y m , l e c z p r z e d e w s z y s t k i m t e c h n i c z n o - o r g a n i z a c y j n y m , które nie znosi sporów i sprzeczności: zawiera liczne, ściśle techniczne problem y, które m u szą być rozstrzygane jednolicie.
W ydaw ałoby się zatem , że najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie zb y t jednostronną, a zatem szkodliwą interpretację tego zagadnienia.
M usiano zatem się zgodzić na istnienie k ilku , równolegle działających orga
nów , kierujących jednocześnie w ysiłk i na unikanie tarć i na skoordynow a
nie ich działalności zarówno w terenie, ja k i ciałach centralnych.
Na obszarze Europy spotykam y w Niem czech i Szwajcarii dwie charakte
rystyczne próby rozwiązania tego trudnego zagadnienia. Obie są stosunkowo nowe, pow stały w latach 1918 — 1921 i wychodzą z dwóch odm iennych zało
żeń: form a n i e m i e c k a opiera się na równorzędności elem entów składo
w ych, podczas gdy s z w a j c a r s k a podporządkowuje w szystkie składniki Zakładow i Ubezpieczeń od W ypadków w Lucernie.
Poniżej om ów im y je pokrótce.
PODSTAWY SCALENIA W NIEMCZECH
W hierarchii instytucyj, nadzorujących bezpieczeństwo p racy w Niemczech, pierwsze miejsce, jako organy władzy p a ń s t w o w e j , zajm u ją w ładze 'po
licyjne i inspekcje: górnicza i przem ysłow a w raz z inspekcją lekarską.
Obu władzom nadano praw o w ydaw ania zakładom przem ysłowym takich nakazów indyw idualnych, jakie w ynikają z istniejącego ustaw odaw stw a ochronnego. Nie m ają one w zasadzie ingerencji na podstaw ie przepisów bezpieczeństwa, w ynikających z ustaw odaw stw a ubezpieczeniowego (p. n iż e j).
26
wszelkie upraw nienia władzy adm inistracyjnej, ta k że może .posługiwać się policją jako organem pomocniczym.
Te same upraw nienia m a inspekcja górnicza i budowlana.
In n ą grupę inspektorów, o znacznie węższych u p raw nieniach, stanow ią organy zrzeszeń uprzywilejowanych,, wykonujących swe zadania na zlecenie państw a, oraz zrzeszenia publiczno-praw ne. Są to:
(1) inspektorzy stowarzyszeń kotłów parowych, m ają
cych pod sw ym nadzorem również dźwigi, urządzenia acetylenowe, pojazdy mechaniczne itp.; działają oni na zasadzie przepisów wydanych przez państwo, lecz są pracow nikam i pryw atnym i, angażowanymi i płaconym i przez stowarzyszenia;
(2) mężowie zaufania ra d zakładowych (do r. 1934);
'wybierani przez robotników danego zakładu pracy, współdziałali z inspekcją państw ow ą;
(3) nadzorcy budow lani utrzym yw ani przez gminy i ich związki; w ystępują jako organ pomocniczy policji budow lanej;
4) urzędnicy techniczni organizacyj zawodowych (technische Aufsichtsbeamten der Berufsgenossen- schaft); powierzone m ają w yłącznie zagadnienia bez
pieczeństwa pracy i pierwszej pomocy w przedsiębior
stw ach przymusowo zrzeszonych w organizacjach zawo
dowych.
Ponieważ te ostatnie zrzeszenia stały się w Niemczech ośrodkiem akcji scalającej, należy poświęcić im nie
co więcej miejsca.
Organizacja zrzeszeń zawodowych. W edług definicyj praw nych „organizacje” lub „zrzeszenia zawodowe”
(Gewerbliche und Landwirtschaftliche Berufsgenossen- schaften) są przymusowymi, celowymi związkam i ubez
pieczeniowymi pracodawców, opartym i na wzajemności i posiadającym i upraw nienia o mocy publiczno-praw nej.
P ow stały one n a zasadzie postanow ień ustaw y (ordy
nacji) ubezpieczeniowej z dn. 6 lipca 1884. R ealizują one t r z y ściśle ze sobą związane cele:
1 zapobieganie w ypadkom przy pracy, 2 leczenie poszkodowanych przez w ypadki, 3 odszkodowanie ofiar wypadku.
Z W Y P A D K A M I S T E L L E
VERH U TU NG P r z e d r o k ie m 1936 Od r o k u 1936
W ładzą nadzorczą zrzeszeń jest Urząd Ubezpieczeń Rzeszy (Reichsversicherungsamt). Zatwierdza on statut poszczególnych zrzeszeń, opracowany n a podstaw ie sta
tu tu ramowego, skład zarządu oraz osoby technicznych inspektorów bezpieczeństwa pracy. W razie zaniedbania przez Zarząd prow adzenia akcji zapobiegawczej, Urząd 'ma praw o na zasadzie §§ 31, 32 i 689 O rdynacji Ubez
pieczeniowej prowadzić akcję zapobiegawczą na koszt danego zrzeszenia. Ponadto Urz. Ubezp. Rzeszy jest in
stancją zatw ierdzającą przepisy bezp. pracy, oraz sta
nowi instytucję odwoławczą od w ym iaru składek i kar, nakładanych n a robotników za nieprzestrzeganie przepi
sów bezpieczeństwa.
Zrzeszenia zawodowe tworzono w Niemczech jedno
cześnie — n a podstawie branżowej i regionalnej. P rzed
siębiorstwa należące do jednego typu przem ysłu łączo
no razem, po czym przyjm ow ały one nazwę tego prze
mysłu, np. zrzeszenie zaw. kamieniołomów, cukrow ni
cze, m łynarskie itp. Jeżeli jednak dany typ przem ysłu reprezentow ał liczne przedsiębiorstw a, rozsiane w róż
nych częściach Rzeszy — tworzono k ilk a takich zrzeszeń, dodając im w nazwie zabarw ienie regionalne. W ten sposób powstało pięć regionalnych zrzeszeń hutniczych (środkowo-niem ieckie, śląskie, północno-zachodnie, sa skie, zachodnie), tyleż włókienniczych, dwanaście budo
w lanych itd. W sumie pow stało 70 zrzeszeń prze
mysłowych i 44 rolnicze. O rganizacje zawodowe dzielą się n a sekcje, których liczba jest rozm aita, zależnie od zasięgu terytorialnego danego zrzeszenia.
Z arząd zrzeszenia pochodzi z wyborów, w których uczestniczą członkowie-przedsiębiorcy z liczbą głosów zależną od wysokości opłat n a ubezpieczenie. Przew od
niczącym i członkam i Zarządu są więc przedsiębiorcy tej sam ej gałęzi przem ysłowej. U praw nienia Zarządu jednak ograniczono. Nie m a on p raw a w ydaw ania n a kazów indyw idualnych, .skierowanych do jednego lub kilku przedsiębiorstw i nie m a .prawa zwiedzania przed
siębiorstw. Zapew ne ograniczenia te są podyktow ane chęcią przeciw działania ewent. nadużyciom władzy, po
legającym n a możliwości podpatryw ania tajem nic zaw o
dowych kon k u ren ta lub też chęci pognębienia go nie
uzasadnionym i nakazam i.
N atom iast większą w ładzę w tym za
kresie m a inspektor techniczny (tech
nische A ufsichtsbeam te). Nie jest on w praw dzie urzędnikiem państw o
wym, ale posiada c h arak ter osobisto
ści oficjalnej. Na stanow isku zatw ier
dza go Urz. Ubezp. Rzeszy, przed k tó rym składa przysięgę n a dochowanie tajem nicy służbowej i tajem nic pro
dukcji. Po przejściu stage’u Zrzesze
nie angażuje go zazwyczaj dożywot
nio, po dziesięcioletniej zaś służbie może być zwolniony jedynie na sku
tek przestępstw a dyscyplinarnego.
Fachowe kw alifikacje inspektora są dostosowane do technicznego pozio
m u zakładów, k tóre m a wizytować.
W izytacje m ają n a celu w spółpracę z przedsiębiorcą nad popraw ą stanu bezpieczeństwa. W zależności od sta nu inspektor przedkłada zarządowi w niosek o odpowiednie zaliczenie za
kładu pracy w tary fie składek na