Edukacja dla bezpieczeństwa dotyczyć powinna całego społeczeństwa. Istotne jest jednak to, aby zastosować odpowiednie jej formy i za pomocą nich dotrzeć do wszystkich grup społecznych, a przed wszystkim do mieszkańców terenów szczególnie narażonych na występowanie sytuacji o charakterze nadzwyczajnym121.
Aby społeczeństwo było odpowiednio przygotowane do prawidłowych postaw i zachowań w sytuacjach niebezpiecznych, potrzebne jest wsparcie ze strony sa-morządu lokalnego oraz władz państwowych. Działania informacyjne w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom powinny być poparte odpowiednio przygotowaną edukacją dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych. Dużą rolę do spełnienia przypisuje się organizacjom społecznym i pozarządowym. Mają one duże możliwości działa-nia w tym zakresie. Formy działadziała-nia w zakresie edukacji społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa są różnorodne.
Jak wskazują wyniki badań przedstawione w trzecim rozdziale, w Polsce zda-rzają się ciekawe inicjatywy z zakresu edukacji społeczeństwa w zakresie bezpie-czeństwa. Jednak brak jest systemowego podejścia do prowadzonych badań oraz przygotowania i wykwalifikowania pracowników podejmujących działania edu-kacyjne. Istotne jest również nadanie odpowiedniej rangi niniejszej problematyce. Edukacja społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa jest niezwykle istotnym te-matem, który wymaga zaangażowania zarówno władz państwowych, odpowiednich służb, organizacji, jak i całego społeczeństwa. Tylko kompleksowe, cykliczne i za-krojone na szeroką skalę działania angażujące całe społeczeństwo mogą przynieść oczekiwane efekty – podniesienie poziomu świadomości społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa. Dlatego w projektowaniu edukacji dla bezpieczeństwa konieczne 121 J. Gołębiewski, Bezpieczeństwo społeczeństwa wobec współczesnych wyzwań, w: „Edukacja
ale również narzędzia konieczne do jej realizacji.
Publikacja stanowi próbę usystematyzowania wiedzy w odniesieniu do przed-miotu edukacji dla bezpieczeństwa, a także określenie podprzed-miotu zainteresowań tego obszaru. Ważnym aspektem jest część badawcza pracy, która pozwala na wnioski dotyczące nie tylko systemu prowadzenia tych działań w Polsce, ale również określa jej adresatów, poziom ich wiedzy i potrzeb informacyjnych. Na tej podstawie, jak również po analizie dostępnych programów z zakresu bezpieczeństwa, wypraco-wane zostały założenia do koncepcji projektowania edukacji dla bezpieczeństwa w Polsce.
W tworzeniu systemu edukacji dla bezpieczeństwa ważne jest uwzględnienie wszystkich elementów, które nie mogą być pomijane i powinny być traktowane priorytetowo. Konieczne jest działanie kompleksowe, zwłaszcza w odniesieniu do edukacji formalnej i pozaformalnej. Istotnym czynnikiem jest koordynacja wszelkich podejmowanych działań. Wykorzystanie wszystkich dróg, na wszystkich etapach edukacyjnych oraz w odniesieniu do osób dorosłych może stanowić gwa-rancję sukcesu w postaci zwiększenia świadomości i umiejętności społeczeństwa w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom.
LITERATURA
Albińska E., Człowiek w środowisku przyrodniczym i społecznym, Wydawnictwo Katoli-ckiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005.
Barszczyńska M., Bogdańska-Warmuz R.,. Konieczny R, Madej P., Siudak M., Zdążyć przed powodzią, Przewodnik metodyczny na temat lokalnych systemów monitoringu i ostrzeżeń powodziowych, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Kraków 2005. Bauman Z., Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000.
Bednarek Z., Marciniak A., Działania ratownicze podczas katastrof budowlanych, Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, Kraków 1995.
Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, red. E. Ura, S. Pieprzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2015.
Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny, red. W. Pieczywok, K. Loranty, AON, Warszawa 2015.
Bezpieczeństwo w teorii i w badaniach naukowych, red. naukowa B. Wiśniewski, Wyższa Bezpieczeństwo zewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej, red. T. Jemioła, K. Malak, Aka-demia Obrony Narodowej, Warszawa 2002.
Białek T., Terroryzm, Manipulacja strachem, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2005. Borkowski R., Cywilizacja� Technika� Technika� Ekologia, Wybrane problemy rozwoju cy-wilizacyjnego u progu XXI wieku, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2001.
Cegiełka R., Zagrożenie terroryzmem, Poczucie bezpieczeństwa na początku XXI wieku oraz wpływ terroryzmu na procesy gospodarcze w wymiarach mikro i makro, Agencja Wydawnicza Synergy, Warszawa 2015.
Cymerski J., Terroryzm a bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2013.
Denek K., Szkolnictwo wyższe u progu nadchodzącego stulecia, w: Edukacja w wyższych szkołach wojskowych, red. R. Stępień, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2001.
Dobrzyński G., Dobrzyńska B. M., Kiełczewski D�, Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1997.
Drabik K., Rola edukacji w kształtowaniu bezpieczeństwa personalnego, w: Bezpieczeń-stwo jako problem edukacyjny, red. A. Pieczywok, K. Loranty, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2015.
Encyklopedia, Tom 2, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2004.
Gawliczek P., Pawłowski J., Zagrożenia asymetryczne, AON, Warszawa 2003.
Gołębiewski J., Bezpieczeństwo społeczeństwa wobec współczesnych wyzwań, w: „Edukacja dla bezpieczeństwa” 2006, nr 1 (27).
Gołębiewski J., Edukacja dla bezpieczeństwa, w: „Edukacja dla bezpieczeństwa”, 2001, nr 1(2). Grabowska-Lepczak I., Praca naukowo-badawcza statutowa „Analiza systemu edukacji dla bezpieczeństwa w procesie kształcenia dzieci i młodzieży”, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Wydział Inżynierii bezpieczeństwa Cywilnego, KBN/E-422/12/2008, Warszawa 2008.
Grocki R., Czamara W., Metody ograniczania skutków powodzi, w: Ograniczanie skutków powodzi w skali lokalnej, BKPBŚ, Wrocław 2001.
Grocki R., Vademecum zagrożeń, Bellona, Warszawa 2003.
Guła P., Tarnowski P., Zubrzycki W., Terroryzm – zagrożenia i przeciwdziałanie, Wydaw-nictwo Zdrowie i Zarządzanie, Kraków 2005.
Jałoszyński K., Koncepcja działań antyterrorystycznych, w: „Zeszyty Naukowe. Dodatek”, Warszawa 2003.
Kardas J.S., Loranty K., Wybrane problemy bezpieczeństwa państwa w opiniach pracowników administracji publicznej, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2001.
Kielin J. (red.), Akcje ratownicze podczas katastrof budowlanych, Szkoła Aspirantów Pań-stwowej Straży Pożarnej, Kraków 1999.
Kociołek K., Taktyka działań ratowniczych – wypadki i katastrofy w transporcie lotniczym, SA PSP, Kraków 1997.
Konieckiewicz M., Maziński E., Broń biologiczna, w: „Edukacja dla bezpieczeństwa” 2002, nr 3. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Muza, Warszawa 1999. Koziej S., Między piekłem a rajem, Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Wydawnictwo
Adam Marszałek, Toruń 2006.
Krawczyński R., Samoobrona powszechna, obrona cywilna i zarządzanie kryzysowe a edu-kacja społeczeństwa w zakresie ochrony ludności, w: Katastrofy naturalne i cywiliza-cyjne, Zagrożenia i reagowanie kryzysowe, red. Marian Żuber, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, Wrocław 2006.
Kuncewicz A., Dobrowolski R., Organizacja lokalnej koalicji, Ograniczanie skutków powodzi w skali lokalnej, Wyd. Biuro Koordynacji Projektu Banku Światowego, Wrocław 2001. Kunikowski J., Problem świadomości w edukacji dla bezpieczeństwa, w: „Edukacja dla
bezpieczeństwa” 2001, nr 3.
Kupisiewicz Cz., Dydaktyka ogólna, Graf-Punkt, Warszawa 2000.
Kwiasowski Z., Bezpieczeństwo w kształceniu nauczycieli, M. Stajszczak, Edukacja dla bezpieczeństwa – inwestycją w przyszłość, w: Bezpieczeństwo i prawa człowieka, Edukacja do bezpieczeństwa i praw człowieka, red. M. Ożóg-Radew, R. Rosy, Tom II, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2004.
Lach Z., Łaszczuk A., Geografia Bezpieczeństwa, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2004. Lorens H., Wiatr jako element zagrożenia, w: Współczesne problemy ekstremalnych zagro-żeń środowiska, red. M. Maciejewski, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 1999.
Marasek A., Lawiny śnieżne – zagrożenia lawinowe, w: Współczesne problemy ekstremal-nych zagrożeń środowiska, III Ogólnopolska Szkoła, Jachranka 5–7 listopada 2001, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2001.
Maslow A., Motywacja i osobowość, tłum. J. Radnicki, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006. Maslow A., W stronę psychologii istnienia, tłum. I. Wyrzykowska, Instytut Wydawniczy
PAX, Poznań 2004.
Modelowy system edukacji obronnej społeczeństwa RP, red. R. Stępień, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 1998.
Michailiuk B�, Broń biologiczna, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2004.
Opaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Muza, Warszawa 2000. Papuziński A., Problemy ekorozwoju, w: Problemy ekorozwoju, Studia filozoficzno-
-sozologiczne, Polska Akademia Nauk, Komitet Człowiek i środowisko, Vol. 2, No 2, 2007, red. A. Pawłowski, Lublin 2007.
Patriotyzm, obronność, bezpieczeństwo, red. E.A. Wesołowska, A. Szerauc, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2002.
Pieczywok A., Wybrane problemy z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa� Konteksty, zagro-żenia, wyzwania, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
Pietrzak E., Parol M., Urząd Miasta Łódź w trosce o mieszkańców Łodzi, UM Łódź, Wy-dział Spraw Obywatelskich, OdWy-dział Profilaktyki Pożarowej, Łódź 1994.
Płoski Z., Słownik Encyklopedyczny – Informatyka, Wydawnictwo Europa, Warszawa 1999. Płusa T., Jahnz-Różyk K., Broń biologiczna. Zagrożenie i przeciwdziałanie, Medpress,
Poskrobko T., Zarządzanie bezpieczeństwem ekologicznym w świecie, www.kee.ae.wroc.pl, listopad 2007.
Prawda moralna� Dobro moralne, red. E. Nowicka-Włodarczyk, W. Sztombka, Wydawni-ctwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1993.
Public awareness and public education for disaster risk reduction: a guide, International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2011.
Rathaus S.A., Psychologia współczesna� Lepiej, więcej, przystępniej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Ropski J., Dydaktyka szczegółowa edukacji dla bezpieczeństwa, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki, Katowice 2013.
Rudnicki B., Edukacja dla bezpieczeństwa i jej interpretacja, w: Edukacja dla bezpieczeń-stwa, materiały konferencyjne, red. R Stępień, Warszawa 1994.
Siuda T., Edukacja dla bezpieczeństwa w wybranych czasopismach, w: Edukacja do bezpie-czeństwa i pokoju w obliczu wyzwań XXI wieku, Edukacja do bezpiebezpie-czeństwa pokoju i praw człowieka, część II, red. R. Rosa, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2001. Słownik języka polskiego, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2003.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, opr. pod kier. płka dr. hab. inż. Bogdana Zdrodowskiego, wyd. szóste, Akademia Obrony Narodowej, Wydział Stra-tegiczno-Obronny, Wydanie szóste, Warszawa 2008.
Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, red. J. Bralczyk, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005. Sobczak K., Uniwersalizacja współczesnego bezpieczeństwa światowego i europejskiego
(niektóre problemy), w: Patriotyzm, Obronność, Społeczeństwo, Warszawa 2002. Sobejko Z., Martoś A., Jak uchronić swój dom przed powodzią, Fundacja Rozwoju
Demo-kracji Lokalnej, Warszawa 2000.
Szewczyk J., Nowoczesne środki dydaktyczne w upowszechnianiu wiedzy w zakresie edu-kacji dla bezpieczeństwa, w: „Edukacja dla bezpieczeństwa” 2006, nr 1 (27).
Symon E., Stan bezpieczeństwa w ruchu drogowym w Polsce w 2000 r., w: „Edukacja dla bezpieczeństwa” 2001, nr 3 (4).
Świniarski J., Filozoficzne podstawy edukacji dla bezpieczeństwa, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 1999.
Tomczak M., Evolution of international terrorism, w: The faces of terrorism, Uniwersytet A. Mickiewicza, Poznań 2006.
Tyrała P., Olak A., Prakseologia w edukacji dla bezpieczeństwa, Wydawnictwo Amelia, Rzeszów 2012.
Tyrała P., Edukacja dla ochrony cywilnej, Organizacja i zarządzanie systemem, Wydawni-ctwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów 1999.
Tyrała P., Zarządzanie kryzysowe, Ryzyko – Bezpieczeństwo – Obronność, Adam Marszałek, Toruń 2001.
Wasiak M., Bezpieczeństwo transportu drogowego, w: Bezpieczeństwo w transporcie dro-gowym, red. R. Cichocki, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2004. Wybrane problemy ekonomiki bezpieczeństwa, red. Z. Stachowiak, J. Płaczek, Akademia
Obrony Narodowej, Warszawa 2002.
Wybrane problemy walki z terroryzmem międzynarodowym, red. A. Ciupiński, M. Zając, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2003.
Zabezpieczaj, gasić trudniej, Miejski program poprawy bezpieczeństwa, Urząd Miasta Łódź, Łódź 1995.
Zagrożenia naturalne, red. M. Barszczyńska, R. Konieczny, C. Rataj, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, 2002.
Zaczek-Zaczyński K. M., O skuteczności wdrażania i zarządzania szkolną edukacją dla bezpieczeństwa, w: „Edukacja dla bezpieczeństwa”2006, nr 3 (29).
Zarządzanie kryzysowe, obrona cywilna kraju, ochrona informacji niejawnych, red. S. Mazur, Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach, Katowice 2003.
Zięba S., Dylematy bezpieczeństwa ekologicznego, Zakład Ekologii Człowieka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998.
Strony internetowe www.men.gov.pl www.imgw.pl www.naszebezpieczenstwo.strefa.pl www.pck.org.pl www.bip.uml.lodz.pl www.bezpieczny.piotrkow.pl www.straz.gov.pl Akty prawne
Ustawa Prawo Budowlane, z dnia 7 lipca 1994 r., (Dz. U. z dnia 25 sierpnia 1994 r.), Roz-dział 7, art. 73.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty /t.j. Dz.U. nr 67 z 1996 r., poz. 329, z późn. zm.
Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej /t.j. Dz.U. nr 159 79. z 2003 r., z późn. zm.
SPIS RYSUNKÓW, WYKRESÓW I TABEL
Spis rysunków
Rys. 1. Schemat ciągłości procesu edukacji dla bezpieczeństwa . . . 17
Rys. 2. M. Parol, Ola, Filip i Pożar . . . . 73
Rys. 3. M. Parol, Ewakuacja . . . . 73
Rys. 4. Odnaleźć Zgubka, Dla dzieci, które zgubiły się w lesie . . . . 75
Rys. 5. Podręcznik zapobiegania nieszczęśliwym wypadkom w domu . . . . 75
Rys. 6. Planowanie edukacji dla bezpieczeństwa . . . 175
Rys. 7. Narzędzia edukacji dla bezpieczeństwa . . . 179
Spis wykresów Wykres 1. Liczba zabitych w wyniku wypadków na polskich drogach w latach 2011–2016 . . . . 42
Wykres 2. Liczba wypadków drogowych w Polsce w latach 2011–2016 . . . . 43
Wykres 3. Liczba zarejestrowanych katastrof budowlanych w latach 2003–2012 . . . . 47
Wykres 4. Odpowiedzi na pytanie: Co rozumiesz pod pojęciem bezpieczeństwo? . . 105
Wykres 5. Odpowiedzi na pytanie: Czy miejsce, w którym mieszkasz (miejscowość, dzielnica, osiedle) można nazwać spokojnym i bezpiecznym? . . . 106
Wykres 6. Odpowiedzi na pytanie: Jakie, Twoim zdaniem, są największe zagrożenia w Polsce? (wybierz trzy odpowiedzi, a najważniejszą podkreśl dwukrotnie) . . 107
Wykres 7. Odpowiedzi na pytanie: Wystąpienie których zagrożeń jest, według Ciebie, najbardziej prawdopodobne w Twoim mieście? (wybierz trzy odpowiedzi, a najważniejszą podkreśl dwukrotnie) . . . 108
Wykres 8. Odpowiedzi na pytanie: Jak oceniasz swoją wiedzę i umiejętności w zakresie radzenia sobie na wypadek wymienionych zagrożeń . . . 109
Wykres 9. Odpowiedzi na pytanie: Czy kiedykolwiek uczestniczyłeś w zajęciach, które uczyłyby, jak postępować w przypadku wymiennych zagrożeń? . . . 109
Wykres 10. Odpowiedzi na pytanie: Od kogo najbardziej oczekiwałbyś pomocy
w sytuacji zagrożenia . . . 110 Wykres 11. Odpowiedzi na pytanie: Kto, Twoim zdaniem,
odpowiada za bezpieczeństwo w Twojej miejscowości? . . . 111 Wykres 12. Odpowiedzi na pytanie: Czy brałeś kiedykolwiek udział w programach
mających na celu poprawę bezpieczeństwa? . . . 112 Wykres 13. Jeśli odpowiedź na poprzednie pytanie (wykres 12) była twierdząca,
powiedz, czy program odbywał się w szkole . . . 112 Wykres 14. Odpowiedzi na pytanie: Czy znasz jakiekolwiek programy
z zakresu poprawy bezpieczeństwa? . . . 113 Wykres 15. Wymień znane Ci numery alarmowe (straż pożarna: 998) . . . 113 Wykres 16. Wymień znane Ci numery alarmowe (pogotowie ratunkowe: 999) . . . . 114 Wykres 17. Wymień znane Ci numery alarmowe (Policja: 997) . . . 114 Wykres 18. Wymień znane Ci numery alarmowe (numer alarmowy: 112) . . . 115 Wykres 19. Odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób, Twoim zdaniem,
powinno się informować ludność o zagrożeniu? . . . 116 Wykres 20. Odpowiedzi na pytanie: Czy znasz pojęcie edukacja
dla bezpieczeństwa? Jeśli tak, napisz, co oznacza . . . 117 Wykres 21. Odpowiedzi na pytanie: Czy na zajęciach w szkole omawiane
były procedury postępowania na wypadek konieczności ewakuacji z budynku? . 117 Wykres 22. Odpowiedzi na pytanie: Czy brałeś udział w zajęciach z zakresu
udzielania pierwszej pomocy? . . . 118 Wykres 23. Odpowiedzi na pytanie: Czy Twoim zdaniem szkolenia
z zakresu udzielania pierwszej pomocy powinny być obowiązkowe? . . . 118 Wykres 24. Odpowiedzi na pytanie: Czy potrafiłbyś prawidłowo udzielić
pomocy poszkodowanemu? . . . 119 Wykres 25. Odpowiedzi na pytanie: Co powinien zrobić świadek wypadku
samochodowego? . . . 120 Wykres 26. Odpowiedzi na pytanie: Co zrobisz, jeśli będąc sam w domu,
usłyszysz w radiu informację o zbliżającym się huraganie? . . . 121 Wykres 27. Odpowiedzi na pytanie: Jakie są, według Ciebie, najpoważniejsze
problemy osób, których dom zalała powódź? . . . 122 Wykres 28. Odpowiedzi na pytanie: Jakie znasz sposoby zabezpieczenia
Wykres 29. Odpowiedzi na pytanie: Czy chciałbyś dowiedzieć się więcej
o sposobach postępowania w sytuacjach zagrożeń? . . . 124
Wykres 30. Procentowy rozkład poruszanej problematyki . . . 130
Wykres 31. Procentowy rozkład adresatów programów . . . 132
Wykres 32. Procentowy rozkład podmiotów realizujących programy . . . 134
Wykres 33. Procentowy rozkład stosowanych pomocy dydaktycznych . . . 135
Wykres 34. Procentowy wykres form prowadzenia edukacji . . . 137
Wykres 35. Procentowy rozkład odpowiedzi dotyczących efektywności działań . . . 140
Wykres 36. Wskazania grup, które należy edukować intensywniej niż obecnie . . . . 142
Wykres 37. Rozkład odpowiedzi dotyczących przeszkód w edukacji . . . 142
Wykres 38. Rozkład odpowiedzi dotyczących potrzebnych działań . . . 143
Wykres 39. Czynności wykonywane w czasie wolnym . . . 152
Wykres 40. Odpowiedzi na pytanie o media „najbliższe” badanym . . . 153
Wykres 41. Odpowiedzi na pytanie, jakie media badani uznają za wiarygodne . . . . 154
Wykres 42. Odpowiedzi na pytanie o rolę mediów . . . 155
Wykres 43. Odpowiedzi na pytanie o częstotliwość korzystania z mediów . . . 156
Wykres 44. Odpowiedzi na pytanie o kontrolę rodziców nad korzystaniem z poszczególnych rodzajów mediów . . . 158
Wykres 45. Odpowiedzi na pytanie o źródła informacji o zagrożeniach, niebezpieczeństwach . . . 159
Wykres 46. Odpowiedzi na pytanie o ulubiony program telewizyjny . . . 160
Wykres 47. Odpowiedzi na pytanie o powody czytania książek . . . 161
Wykres 48. Odpowiedzi na pytanie o powody korzystania z Internetu . . . 162
Wykres 49. Odpowiedzi na pytanie, czy media mogą stanowić zagrożenie dla człowieka . . . 163
Wykres 50. Odpowiedzi na pytanie, czy agresja zwiększa atrakcyjność programu . . 160
Wykres 51. Odpowiedzi na pytanie o uczucia wywoływane przez przemoc w mediach . . . 165
Wykres 52. Odpowiedzi na pytanie, jakimi wartościami powinien kierować się bohater . . . 166
Wykres 53. Odpowiedzi na pytanie o kontakt z kampanią społeczną . . . 167
Wykres 54. Odpowiedzi na pytanie o znajomość programów dotyczących bezpieczeństwa . . . 168
Wykres 55. Odpowiedzi na pytanie o zagrożenia w sieci . . . 169
Spis tabel
Tabela 1. Kategorie powodzi . . . . 29
Tabela 2. Skala sejsmiczna . . . 35
Tabela 3. Przyczyny awarii i katastrof budowlanych . . . . 45
Tabela 4. Płeć badanych . . . . 78
Tabela 5. Wiek badanych . . . . 79
Tabela 6. Wielkość miejscowości, w których mieszkają badani . . . . 79
Tabela 7. Regiony w kraju, w których mieszkają badani . . . . 79
Tabela 8. Rodzaj szkoły, do której uczęszczają badani . . . . 79
Tabela 9. Pojęcie bezpieczeństwa . . . . 80
Tabela 10. Bezpieczeństwo w miejscu zamieszkania . . . 81
Tabela 11. Zagrożenia w Polsce . . . . 82
Tabela 12. Zagrożenia w miejscu zamieszkania ankietowanych . . . . 83
Tabela 13. Wiedza i umiejętności w zakresie radzenia sobie na wypadek wymienionych zagrożeń. . . . 84
Tabela 14. Postępowanie w przypadku zagrożeń naturalnych, antropogenicznych i społecznych . . . . 85
Tabela 15. Pomoc w sytuacji zagrożenia . . . . 86
Tabela 16. Bezpieczeństwo w miejscu zamieszkania . . . . 87
Tabela 17. Programy poprawy bezpieczeństwa . . . . 88
Tabela 18. Programy poprawy bezpieczeństwa – wiek badanych . . . . 89
Tabela 19. Znajomość programów z zakresu bezpieczeństwa . . . . 90
Tabela 20. Znajomość pojęcia edukacja dla bezpieczeństwa . . . . 90
Tabela 21. Znajomość numerów alarmowych . . . 91
Tabela 22. Sposoby informowania o zagrożeniu . . . . 92
Tabela 23. Znajomość procedur postępowania na wypadek konieczności ewakuacji z budynku . . . . 92
Tabela 24. Uczestnictwo w zajęciach z udzielania pierwszej pomocy . . . . 93
Tabela 25. Ranga szkoleń z zakresu udzielania pierwszej pomocy . . . . 95
Tabela 26. Umiejętność udzielania pierwszej pomocy . . . . 96
Tabela 27. Postępowanie w przypadku wypadku drogowego . . . . 96
Tabela 28. Postępowanie w przypadku zbliżającego się huraganu . . . . 98
Tabela 29. Poszkodowani przez powódź . . . . 99
dla bezpieczeństwa . . . 101
Tabela 32. Płeć badanych . . . 151
Tabela 33. Czynności wykonywane w czasie wolnym . . . 152
Tabela 34. Media najbliższe . . . 153
Tabela 35. Media wiarygodne . . . 154
Tabela 36. Jaka jest główna rola mediów? . . . 155
Tabela. 37. Częstotliwość korzystania z mediów . . . 156
Tabela 38. Częstotliwość korzystania z telewizji. . . 157
Tabela 39. Częstotliwość korzystania z komputera . . . 157
Tabela 40. Częstotliwość korzystania z Internetu . . . 157
Tabela 41. Częstotliwość korzystania z książki/ prasy . . . 157
Tabela 42. Kontrola rodziców . . . 158
Tabela 43. Źródła informacji o zagrożeniach, niebezpieczeństwach . . . 159
Tabela 44. Ulubiony program TV . . . 160
Tabela 45. Powody czytania książek . . . 161
Tabela 46. Powody korzystania z internetu . . . 162
Tabela 47. Czy media mogą stanowić zagrożenie dla człowieka? . . . 163
Tabela 48. Czy agresja zwiększa atrakcyjność programu? . . . 164
Tabela 49. Uczucia wywołane przez przemoc w mediach . . . 165
Tabela 50. Pożądane wartości, którymi powinien kierować się bohater . . . 166
Tabela 51. Kontakt z kampanią społeczną . . . 167
Tabela 52. Znajomość programów dotyczących bezpieczeństwa . . . 168
Tabela 53. Zagrożenia online . . . 169
Wzór kwestionariusza wywiadu Kwestionariusz
Imię i nazwisko... Płeć M K
Rok urodzenia... Data badania...
Wiek……….. Klasa………...
Nazwa szkoły...
Miejsce zamieszkania...
1. Co rozumiesz pod pojęciem bezpieczeństwo? ...
... 2. Czy miejsce, w którym mieszkasz (miejscowość, dzielnica, osiedle) można nazwać spokojnym i bezpiecznym?
a. tak b. nie
c. trudno powiedzieć
3. Jakie, Twoim zdaniem, są największe zagrożenia w Polsce? Wybierz trzy odpo-wiedzi, a najważniejszą podkreśl dwukrotnie:
• powodzie
• wichury i huragany
• śnieżyce, zaspy śnieżne i oblodzenia • lawiny
• susze, upały • trzęsienia ziemi • pożary
• katastrofy kolejowe • katastrofy drogowe • katastrofy budowlane • katastrofy powietrzne • zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne • zagrożenia ekologiczne
4. Wystąpienie, których zagrożeń jest według Ciebie najbardziej prawdopodobne w Twoim mieście? Wybierz trzy odpowiedzi, a najważniejszą podkreśl dwukrotnie:
• powodzie
• wichury i huragany
• śnieżyce, zaspy śnieżne i oblodzenia • lawiny • susze, upały • trzęsienia ziemi • pożary • skażenia promieniotwórcze • katastrofy kolejowe • katastrofy drogowe • katastrofy budowlane • katastrofy powietrzne • zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne • zagrożenia terrorystyczne • zagrożenia ekologiczne • inne – jakie?
5. Jak oceniasz swoją wiedzę i umiejętności w zakresie radzenia sobie na wypadek wymienionych zagrożeń? • Bardzo dobrze • Dobrze • Raczej dobrze • Raczej źle • Źle
w przypadku wymienionych zagrożeń? a. tak
b. nie
c. nie pamiętam
7. Od kogo najbardziej oczekiwałbyś pomocy w sytuacji zagrożenia?
... ... ...
8. Kto, Twoim zdaniem, odpowiada za bezpieczeństwo w twojej miejscowości? ... ... ... 9. Czy brałeś kiedykolwiek udział w programach mających na celu poprawę bez-pieczeństwa?
a. tak b. nie
c. nie pamiętam
10. Jeśli tak to napisz, jakie tematy były poruszane, przez kogo program był reali-zowany, czy odbywał się w szkole?
... ... ...
11. Czy znasz jakiekolwiek programy z zakresu poprawy bezpieczeństwa?
... ... ...