Zmiany liczby ludnoĞci wiejskiej w latach 1990-2007

Wedáug danych ONZ przez ostatnie lata nastĊpuje niewielki, ale syste-matyczny spadek liczby i odsetka ludnoĞci wiejskiej w paĔstwach Unii Europej-skiej. Od 1990 roku liczba ludnoĞci na terenach wiejskich zmniejszyáa siĊ o nie-caáe 3%, a jej udziaá w ludnoĞci Wspólnoty spadá o 2 punkty procentowe.

Rysunek 6. Liczba ludnoĞci na wsi oraz udziaá ludnoĞci wiejskiej w ludnoĞci ogóáem w Unii Europejskiej w latach 1990-2007

28,5

1990 1995 2000 2005 2007

129000

Udziaá ludnoĞci wiejskiej (proc.) Liczba ludnoĞci na wsi (tys.)

ħródáo: World Urbanization Prospects: The 2007 Revision, 09.11.2009 oraz FAOSTAT, 09.11.2009.

W ujĊciu wedáug poszczególnych paĔstw wysokoĞü odsetka ludnoĞci wiejskiej jest silnie zróĪnicowana, od zaledwie 3% w Belgii do ponad poáowy ogóáu ludnoĞci w Sáowenii. Polska na tle innych krajów charakteryzuje siĊ rela-tywnie wysokim odsetkiem ludnoĞci wiejskiej, jednak jest on mniejszy niĪ w Portugalii, Grecji czy Irlandii.

Rysunek 7. Udziaá ludnoĞci wiejskiej w ludnoĞci ogóáem w krajach Unii Europejskiej w 2007 roku

Belgia Malta Wielka Brytania Dania Szwecja Luksemburg Holandia Francja Hiszpania Niemcy Czechy Buágaria Cypr Estonia àotwa Wáochy WĊgry Austria Litwa Finlandia Polska Irlandia Grecja Portugalia Sáowacja Rumunia Sáowenia

ħródáo: FAOSTAT, FAO, Statistics Division 2009, 02 November 2009.

PaĔstwa dawnej PiĊtnastki cechuje znacznie mniejszy odsetek ludnoĞci wiejskiej niĪ paĔstwa Dziesiątki przyjĊte do Unii w 2004 roku, a tym bardziej w porównaniu do Buágarii i Rumunii, choü w przypadku tych ostatnich dwóch paĔstw relatywnie wysoki odsetek ludnoĞci wiejskiej byá gáównie wynikiem du-Īego udziaáu tej populacji wĞród obywateli Rumunii.

Rysunek 8. Odsetek ludnoĞci wiejskiej w wybranych grupach paĔstw UE w 2000 oraz 2007 roku¹³

24,6 26,5 27,5

UE15 UE25 UE27 UE10 UE2

2000 2007

ħródáo: FAOSTAT , FAO, Statistics Division 2009 , 02 November 2009.

Biorąc pod uwagĊ licznoĞü ludnoĞci wiejskiej w poszczególnych krajach moĪna powiedzieü, Īe w 2007 roku co szósta osoba mieszkająca na terenach wiejskich Wspólnoty byáa narodowoĞci niemieckiej. LudnoĞü wiejska w szeĞciu krajach Unii, tj. Niemczech, Wáoszech, Polsce, Francji, Hiszpanii i Rumunii, sta-nowiáa blisko 70% ludnoĞci wiejskiej wszystkich 27 paĔstw (patrz Rysunek 9).

Przedstawiona kolejnoĞü paĔstw pod wzglĊdem liczby ludnoĞci wiejskiej nie zmieniáa siĊ zasadniczo przez ostatnie lata. W porównaniu do 1990 roku, zanotowano niewielkie zwiĊkszenie siĊ potencjaáu demograficznego na terenach wiejskich w szeĞciu wymienionych krajach (o 1,5 punktu procentowego). Miej-scami zamieniáy siĊ równieĪ Rumunia i Hiszpania, co áączyü naleĪy ze zwiĊk-szeniem siĊ liczby ludnoĞci wiejskiej w Hiszpanii (o 6%), przy jednoczesnym ubytku w Rumunii (o 9%).

13 UE15: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania, Wáochy.

UE25: UE15 oraz UE10 (Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, àotwa, Malta, Polska, Sáowacja, Sáowenia, WĊgry).

UE27: UE25 oraz UE2 (Buágaria, Rumunia).

Rysunek 9. LudnoĞü wiejska w UE wedáug przynaleĪnoĞci do poszczególnych paĔstw w 2007 roku

11,3

31,6 16,6

10,8 14,5

7,5 7,7

Pozostaáe

Rumunia Hiszpania

Francja Polska

Wáochy

Niemcy

ħródáo: FAOSTAT , FAO, Statistics Division 2009 , 02 November 2009.

Podsumowując, w okresie 1990-2007, wzrost liczby ludnoĞci na wsi od-notowano w trzynastu krajach Wspólnoty. NajwiĊkszy na Cyprze (15%) i Luk-semburgu (14%), czyli w krajach cechujących siĊ relatywnie niewielką liczbą ludnoĞci wiejskiej, gdzie stosunkowo niewielki przepáyw ludnoĞci pomiĊdzy miastem a wsią spowodowaá istotne zmiany w wysokoĞci wskaĨników demogra-ficznych. W pozostaáych paĔstwach, tj. czternastu krajach Unii, najwiĊkszy ubytek liczby ludnoĞci wiejskiej odnotowano w Holandii (34%) i na Malcie (31%).

Tereny wiejskie kojarzone są przede wszystkim z rolnictwem. Tymcza-sem jak wskazują dane FAO osoby zawodowo czynne w rolnictwie, jak równieĪ osoby utrzymywane przez nich¹⁴Ğrednio stanowiáy w 2007 roku zaledwie 18%

ludnoĞci mieszkającej na terenach wiejskich. Najmniejszy odsetek ludnoĞci rol-niczej odnotowano w Sáowenii, Niemczech oraz Luksemburgu, najwiĊkszy na-tomiast w Polsce i Belgii (patrz Rysunek 10).

Od poáowy lat dziewiĊüdziesiątych notowany jest trend spadkowy udziaáu ludnoĞci rolniczej wĞród ludnoĞci wiejskiej. W latach 1995-2007 udziaá osób zawodowo czynnych w rolnictwie i ich rodzin zmniejszyá siĊ w paĔstwach Wspólnoty z 28% do 18%.

14 Wedáug metodologii FAO ludnoĞü rolnicza, tj. osoby zawodowo czynne w rolnictwie, jak równieĪ osoby utrzymywane przez nich, niekoniecznie muszą zamieszkiwaü tereny wiejskie.

Rysunek 10. Udziaá ludnoĞci rolniczej wĞród mieszkaĔców wsi w krajach UE w 2007 roku

1,7 6,8 8,4 10,3 11,5 11,7 11,9 14,4 15,1 16,6 17,5 18,0 18,9 20,5 20,8 21,1 21,3 22,3 25,5 27,0 27,8 28,4 31,1 31,1 33,2 41,1 52,5

0 10 20 30 40 50

Sáowenia Niemcy Luksemburg Francja Austria Wáochy Finlandia Holandia Wielka Brytania Buágaria Sáowacja Szwecja Irlandia Cypr Malta Dania Rumunia Hiszpania Czechy Grecja Portugalia WĊgry àotwa Estonia Litwa Polska Belgia

ħródáo: Opracowanie wáasne na podstawie FAOSTAT, FAO, Statistics Division 2009, 02 November 2009.

W rozpatrywanym okresie zmalaá równieĪ udziaá ludnoĞci rolniczej w od-niesieniu do ludnoĞci ogóáem krajów Unii z 8% do 5%. Najmniejszy, nie prze-kraczający 2% ogóáu ludnoĞci, odsetek ludnoĞci rolniczej dotyczyá sytuacji w Sáowenii, na Malcie, w Belgii i w Luksemburgu, Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. Na tle tych paĔstw najwiĊkszy byá, blisko szesnastoprocentowy, odsetek ludnoĞci rolniczej w Polsce.

Rysunek 11. Udziaá ludnoĞci rolniczej w ludnoĞci ogóáem w krajach UE w 2007 roku

2,4 2,7 2,8 2,9 3,8 3,8 4,4 4,8 5,1 6,2 6,8 7,3 7,7 9,4 9,5 9,8 10,0 10,6 11,0 11,4 15,9

0,9 1,2 1,4 1,5 1,6 1,8

0 2 4 6 8 10 12 14 16

Slowenia Malta Belgia Luksemburg Wielka Brytania Niemcy Francja Holandia Szwecja Dania Wáochy Austria Finlandia Buágaria Hiszpania Cypr Czechy Irlandia Sáowacja WĊgry Estonia Rumunia àotwa Grecja Litwa Portugalia Polska

ħródáo: Opracowanie wáasne na podstawie FAOSTAT, FAO, Statistics Division 2009, 02 November 2009.

NaleĪy braü pod uwagĊ, Īe relatywnie niewielki odsetek ludnoĞci rolni-czej w Belgii áączyá siĊ ze stosunkowo niewielkim odsetkiem ogóáu

mieszkaĔ-ców terenów wiejskich. W konsekwencji stosunkowo duĪo mieszkaĔmieszkaĔ-ców wsi wykonywaáo zawód rolnika. Odmienna sytuacja dotyczyáa Polski, gdzie rela-tywnie wysokiemu udziaáowi ludnoĞci wiejskiej towarzyszyá wysoki odsetek osób peániących zawód rolnika.

W 2007 roku jedną czwartą ogóáu ludnoĞci rolniczej we Wspólnocie stano-wiáy osoby narodowoĞci polskiej. W kolejnych krajach, tj. Hiszpanii, Wáoszech, Rumunii byáo po 9% zbiorowoĞci rolników Unii. Interesującym wydaje siĊ fakt, Īe od 1995 roku udziaá ludnoĞci rolniczej z Polski wĞród ogóáu zbiorowoĞci w Unii ulegá powiĊkszeniu. Fakt ten naleĪy wiązaü z relatywnie mniejszym ubytkiem tej grupy spoáeczeĔstwa w Polsce niĪ w pozostaáych krajach Wspólnoty. W latach 1995-2007 liczba osób zawodowo czynnych w rolnictwie, jak równieĪ osób utrzy-mywanych przez nich zmniejszyáa siĊ w Polsce o 27%, podczas gdy na przykáad w Sáowenii o 72%, Buágarii o 58% czy w Rumunii o 48%.