A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FO LIA IURIDICA 34, 1988
Urszula Promińska
STATUS PRAWNY PRZEDSIĘBIORSTWA MIESZANEGO
Uchwalona 10.07.1985 r. usta wa o p rzed siębio rstwac h mieszanych (ustawa o p.m.) zaw ier a przepisy o k reślające w ar u n k i two rzen ia i za -sad y f un k cjo no w ania tych p od m iotó w1. Lektura u sta w y o p.m. sk łania do zastan o wien ia się nad kilkom a problemami. Je d n y m z nich jest s ta -tus p r aw n y p rzed sięb io rstwa m ieszaneg o i pozycja, jak ą zajm uje wśró d pod miotów p r aw a cywilnego. R ozwiązanie tego pr ob lem u w y m a g a ro z str zygn ięcia dwóch zasadn iczych wątpliwości. Pierw szą z n ich jest fo -rma przed sięb iorstw a mieszanego. Drugą n ato m iast k o nc ep cja legislacy jn a u sta w y o p.m., a więc zak res i c h ar a k te r p rzepisó w w niej z a -wartych.
Przed pr zystąp ien ie m do an alizy pierwszeg o z w y m ien ion y ch z ag a -dn ień na leży przyp omnieć, że na możliwość tw orzen ia przez pr zed się-b io rstwa p ań stw o w e w drodze um ow y p rze d sięsię-b io rstw m ieszan ych wskazała u staw a o p rzed się bior stw ach p ań stw o w y c h (ustawa o p.p.)2. Z agad nien iu tem u p oświęcon e zostały dwa p rzep isy (art. 15 i 16 u st a wy o p.p.), z k tó r y c h wyn ika, że p od staw ę u two r zen ia p rzed sięb io r -stwa mieszan eg o sta no w i umowa. Przepisy te nie ok reśliły jed n a k typ u umowy, p ozo stawiając ro zw iązan ie tego p roblem u twó rcom od ręb nej u sta w y o p.m. Między innymi z tego względ u forma przed sięb iorstw a mieszanego, a zatem i ty p um owy, n a p o d staw ie k tó rej b ęd ą u k ład an e sto sun ki pom iędzy uczestnik ami p rzed sięb iorstw a mieszanego, stan o wiło ce ntru m d ysku sji jeszcze na g r u n cie p r o je k tu u s ta w y o p.m. W za -sadzie po wszechn ie pr zy jm o wano , że n ajwłaściw szą jest um owa spółki3. W y r aź n e stan ow isko w tej kw estii zajął J. Okolski, k tó r y stw ier
-1 Dz.U. n r 32, poz. -142, U staw a ta o k r e ś la n a je s t d a le j w s k ró c ie „ u s ta w a o p.m .”. S k ró ty c zaso pism u ż y te w p rz y p isa c h : PiP — „ Pa ń stw o i P ra w o "j PUG — „P rz eg ląd U s ta w o d a w s tw a G osp o darc zeg o".
2 U sta w a z 25.09.1981 r. o p rz e d s ię b io rs tw a c h pa ń stw o w y c h , Dz.U. n r 24, poz. 122. 3 J. O k o l s k i , U wagi w spr awie k s z ta łtu p r ze d się bio r stw a m ie sz a neg o, PUG 1984, n r 7, s. 171—172.
dził, że najlep szy m rozwiązaniem by ło by p rzy zn an ie założycielom p rzed siębio rstw a m ieszanego p rawa w y b o ru rod zaju spółki p rzy z ało żeniu, że chodzi o k ap ita ło w e spółki handlowe. Spółki te ,,c h a r a k te r y zuje zn aczne w y o dr ęb n ie n ie in stytu cjo na ln e i majątkowe, są one s a -modzielnymi podmiotami ob ro tu g osp od arczego z reg u ły m ający mi oso-bowość p r aw n ą ”4. Au tor r ozważał również możliwość z asto so wan ia form y spółki jawnej, któ ra choć należy do spółek osobowych, może n a b y -wać p r aw a i zaciągać zobowiązan ia (art. 81 k.h.), a nad to po zwala na swo bod ne i od form alizow ane zrzeszanie się w celu p row ad zen ia w sp ó l-nej d ziałalności5. Dodać należy, że wśró d w yw o dó w J. O ko lskieg o z n a j-d uje się twierj-dzen ie, iż ro zw ażan e przez a u to r a a rg u m en ty e ko n o m iczne i p r aw n e prz em aw iają za k o n stru k c ją spółki z og ran iczo n ą od po -wiedzialnością.
Z treści p rzep isu art. 4 u s taw y o p.m. wy nik a, że w z ak resie nie u r eg u lo w an y m w u sta wie do um owy o u two rzen iu i działalności p rz ed sięb iorstwa m ieszan eg o sto su je się od powiednio p rzepisy k o d ek su h a n -dlowego d o ty czące spółki z o gr aniczo ną od powiedzialnością. Przepis art. 5 u sta w y o p.m. stanow i natom iast, że p rzep isy u s taw y n ie n a r u -szają u p r aw nień osób p r aw n y ch w y m ien ion y ch w art. 1 ust. 2 do tw o rzenia spółek na za sa da ch o kr eślo n y c h w k od e k sie cywilny m i k o d e k -sie handlowym .
Z brzm ienia wy żej prz yto czo n y ch pr zepisów można wy p ro wa dz ić dwa wniosk i. Po pierwsze, u staw o d a w ca wy łąc zy ł możliwość w y b o r u spółki. Po drugie, wsk azał na spółkę z og raniczon ą odp owiedzialnością zastrzeg ając jednocześn ie, że przepisy k od ek su ha nd lo we go reg u lu jące jej ustrój mają b y ć stoso wane odpowiednio.
W u zasad nien iu pierwszego w n io sk u n ależy podnieść, że art. 5 u sta -w y o p.m. jed y n ie po zo rnie zez-wala n a -w y b ó r ro dzaju spółki. Należy całk owicie zgodzić się z tezą J. Okolskiego, że „u sta w a o p.m. nie n a -rusza wp raw dz ie u p raw n ień ok r eślo n y ch podm iotó w do utwo rzen ia innej spółki, ale nie będzie ona przed sięb iorstw em mieszanym...''6. Po-zba wienie założycieli przed sięb iorstw a m ieszaneg o p ra w a sw obodn ego w y b o r u r od zaju spółki można oceniać k ry ty czn ie. Stanowi to bo wiem k o le jn y p rze jaw o graniczen ia z ak resu zdolności p raw n ej u p ra w n io n y ch osób pr awn y ch. Og ran ic zen ie to p rzejaw ia się zwłaszcza w tym, że chcąc do konać po łączen ia w ła sn y ch k ap itałó w w celu p row ad zen ia wspóln ej działalności są p ozbaw io ne możliwości swo bod neg o ułożenia stosu nk ó w po między sobą, a r a d t o są zmuszone do p rzy jęcia g o to w ych
* I b i d e m , s . 171. 5 Loc. cii.
6 J. О к o 1 s к i, P rz ed s ię bio r s 'w a m ie s z a ne w gosp oda rc e u sp o łe cz n io n ej w ś w i e -tle n o w e j u s ta w y , PUG 1Э85, n r 12, s. 342.
stru k tu r. Z drug iej je d n ak str o n y w y d aj e się, że w y b ó r u staw o d a w cy padł n a ten rodzaj spółki, która n a w e t przy istniejący m pr aw ie wyboru, w p r ak tyc e miałaby n ajw iększe znaczenie. Je s t bowiem n ajle piej p o zn an ą i najczęściej dotąd sto sow an ą spółką p r aw a han dlowego , g w a -ran tu je bezpieczne dla stro n rozw ią zanie w za k resie odpo wiedzialności i nie jest anon im owa. W r eszcie d y sp o z y ty w n y w zasad zie c h a ra k ter przepisów kodeksu han dlo wego reg ulu jący spółkę z ograniczoną o d p o
-wiedzialnością pozwala wspólnikom sam odzielnie określić stru k tu r ę i org anizację tej osoby p raw nej. Z ty ch względów w y d a je się, że r o z-wiązanie p rzy jęte przez u staw ę o p.m., p oz ba wiające założycieli p raw a w yb or u ro dzaju spółki z jedn ocz esn ym w sk az an ie m na spółkę z o g r a-niczoną odpowiedzialn ością, nie osłabia ich pozycji wzg lędem siebie ani nie n aru sz a ich interesów.
Gdy chodzi o d rug i z p rzed staw io n y c h wy żej wniosk ów, za stan o -wien ia wy m aga kwestia, czy w ro zu m ieniu art. 4 u sta w y o p.m. jest spółką z og raniczo ną odpowiedzialnością, czy też in ny m rod zajem o so -by prawnej, do któ rej jed yn ie odpowiednio, a nie wprost, stosuje się przepisy ko deksu hand loweg o dotyczące spółki z ogran iczoną o dp o wie-dzialnością. Zdaniem J. Okolskiego, k on cep cja ju ry d y c zn a p rzed się-biorstwa m ieszanego nie jest jasna. W ed ług autora, p rzep isy u sta w y o p.m. nie po zwalają na przyjęcie, że p rzed sięb io rstwa mieszan e w y -posażo ne przez u sta w ę o p.m. w osobowość p raw ną, k tó rą n a b y w a ją z chwilą wpisu do r ej e str u hand lowego, są jed n ocześnie spó łką z o g r a -niczoną odpowiedzialnością. „Podobnie teza, że p rzed sięb io rstwo m ie-szane zo rga nizo w an e jest w formie spółki z o g ran iczo n ą o dp owiedzial-nością — jest zbyt dużym upr oszczeniem i nie ma po d staw w p rze p isach u sta w y o p.m.1'7. J. Okolski uważa, że możliwość jed y n ie o dp o wiedn iego sto so w an ia przepisó w ko d eksu h an dlow e go n ad aje tym p r z e -pisom znaczenie posiłkowe. Stąd teza au to ra, że pr zedsięb io rstwo m ieszane jest no w y m ro dzajem spółki, nie zn any m ko d ek sow i h a n d lo w e -m u8.
W y d a je się, że ud zielenie odpowiedzi na pytanie, jak ie u s taw o d aw ca p ostawił w art. 4 u sta w y o p.m., w y m ag a an alizy p rzep isó w k o d e k -su h andloweg o r eg u lu jąc y c h ustrój spółki z o gr aniczon ą o dpo wiedz ialnością, zwłaszcza pod ką te m ich c h a ra k te ru praw neg o. Zakres swo b o -dy p rzy zn an y przez te p r zepisy wspólniko m może sta no w ić klucz do ro związan ia po sta wion ego wcześniej problemu. Niezbędn ym jest r ó w nież ro zw ażen ie u no r m ow ań z aw ar ty c h w u staw ie o p.m., przede w sz y stkim tych, k tó re dotyczą: o rg an ó w pr zedsiębiorstw a mieszanego, o d -powiedzialności za zobowiązania oraz pod m io tów u p r aw n io n y c h do
7 Loc. cit. 8 Loc. cli.
u tw o rzen ia p rzed się bior stw a mieszanego. Po r ó w n an ie wyżej o k reślo n ych reżimów p r aw n y ch pozwoli na zajęcie stan o wisk a w k westii k o n -cepcji legislacy jn ej, jak ą przyjęli tw ór cy u staw y o p.m., a to z kolei na sform ułow an ie ostatecznej tezy w przed miocie sta tu su p raw n eg o pr zedsiębiorstw a mieszanego.
Tem at arty k u łu oraz okoliczność, że p rob lem aty k a spółki z o gr ani-czoną o dpo wiedzia lno ścią ma b o g atą i ob szern ą liter atu rę zwalnia od obo wiązku drob iazgo wej analizy przepisów k o de ksu h an dlow eg o d o ty czący ch tej insty tu cji0. Niemniej dla po trzeb da lszy ch rozważań k o n ie -cznym w y d a je się p r zed staw ien ie k o d ek so we go u n or m o w a n ia kilku kwestii, a mianowicie: um o wy o u tw o rz en iu spółki, jej o rg anó w , k o m -p eten cji zg ro m ad zen ia w s-p óln ik ów o raz ro zw iązan ia s-półki.
Spółka z o gran iczoną o dp owiedzialn ością n a le ży do spółek k a p ita ło -wych. Spółka ta ma jed n ak p ew n e ce ch y spółki o so bow ej w y r a ża ją ce się nie tylk o w z ak resie pr zewidz ian ego p rzez k od e ks h an d lo w y o b o -wiązku dop łat na rzecz m ajątk u spółki, a le rów nież w siln ym p o wią zaniu w spó ln ikó w 10. Uwid aczn ia się to w za g w ar an to w a n y m p r a w ie um o wneg o o graniczenia zby waln ości udziałów, p r aw ie p r zed staw ien ia n a -b y w cy ud ziału w p r zy p a d k u zezwo lenia przez sąd r eje s tro w y na z-bycie udziału pomimo od mo wy zgody spółki, u stan o w ie n ia o bow iązk u p r ze -jęcia przez p ozo stały ch wspó ln ikó w udziału wy łączon ego wspó lnika, czy w reszcie w p r aw ie in d yw id u aln ej k on troli w sp ó ln ikó w w p r zy p a -dku n iep o wo łan ia r ad y nadzorczej. Spółka z o graniczon ą od po wiedz ial-nością p o wstaje w drodze um ow y z aw ar te j w formie ak tu n otar ialn eg o po d ry g o r em nieważności. Założycielami jej mogą by ć za ró w n o osoby fizyczne, ja k i prawn e. Do p o wstan ia sp ółki z o g ran iczo n ą o dp o wiedzialnością — oprócz po d pisan ej przez założycieli um o wy ;— k o n ie -czne jest: wniesienie całego k apitału zakładowego, u stan ow ienie władz
spółki oraz wpis do r eje stru han dlo wego . Przez z a re je str o w a n ie spółka n ab y w a osobowość p r a w n ą 11. Ko deks h an dlow y p rze w id u je trzy o r -gan y: zarząd, rad ę nad zo rcz ą lub kom isję r ew izy jn ą oraz zgro madzenie wspólników.
Zarząd (art. 195 i n. k.h.) skład a jąc y się z jedn eg o lub większej licz-b y członk ów r ep r ez e n tu je spółkę na zew n ątr z i a dm in istru je spółką.
8 T. D z i u r z y ń s k i , Z. F e n i c h e l , T. H o n z a t k o , K o d e k s h a n d l o w y . K o -m e n t a r z , K ra k ó w 1935; S. G r z y b o w s k i , [w;] S y s t e m p r a w a c y w i l n e g o , t. III, cz. 2, W ro c ła w 1976, s. 865— 874. 10 J. N a m i t к i e w i с z, P r z e m y ś l i h a n d e l a p r a w o . P o p u l a r n y z a r y s p r a w a h a n d l o w e g o , w e k s l o w e g o , c z e k o w e g o i p r z e m y s ł o w e g o , Łódź 1948, 72—73; n a te -m a t sp ó łe k zob. J. J a k u b o w s k i , M. T o m a s z e w s k i , A. T y n e l , A. W i -ś n i e w s k i , Z ar ys m i ę d z y n a r o d o w e g o p r a w a h a n d l o w e g o , W a rs z aw a 1983, s. 92 i n. 11 A. O h a n o w i c z , J. G ó r s k i , Z a rys p r a w a z o b o w i ą z a ń , W a rs z a w a 1970, s. 485—486.
Zarząd spółki musi być w y b r a n y przed zar ejestro w an ie m . O ile um o -wa nie stan owi inaczej, członko wie za rządu są p ow o ły -wa ni u ch -wałą wsp ólników sp o śr ód ich g ro n a lub spoza g ro n a wspó lników.
Kon tro lę n ad działalnością za rząd u s p r a w u je w zasad zie k ażd y wspóln ik in dywidu alnie, ch yb a że um owa p rze w id u je po wo łanie r ad y nadzorczej. Przepisy k od e k su h and lo w ego u sta n a w i ają je d n a k p r z y p ade k o b lig ato ry jneg o p ow oła nia r a d y nadzorczej. C zło nków r ad y n a d -zorczej w y b ie ra ją wspólnicy. Ob ow iązuje zasada, że czło nków r ad y n adzorczej n ależy w y b ier ać spoza członk ów zarządu, p r aco w n ikó w spółki i likwidato rów . C złonk owie rady , tak ja k i zarządu, mogą być w każdej chwili o d w oła ni12.
Zg romad zen ie w sp ó ln ikó w jest o rg ane m u ch w alający m . Szczególnie istotne jest pod kreślenie, że do właściwości zgrom adzen ia w sp ó ln ikó w należą w zasad zie w szystkie sp r aw y z w y jątk iem w y łą cz o n y ch umową. Umowa spółki może p r ze kazać p e w n e k o m p eten cje n a rzecz in n ych o r -ganó w. Kodeks h an d lo w y przewiduje, że do wy łączn ej właściwości zgrom adzenia wspó lnikó w należy: z atw ier d za n ie b ilan su r ac h u n k u z y -sku i s tr at o raz u dzielan ie ab solu to rium władzom spółki, u ch wa lan ie w y stąp ien ia o n a p ra w ie n ie szkody, u ch w alan ie zbycia i w y d z ierż aw ie-nia p rzed siębio rstw a spółki, u ch w ala n ie zw ro tu dopłat, zmiana um owy, ro związan ie spółki, po łączenie spółek, sprzedaż n ieruch om ości z w o l-nej ręki oraz p od ejm o w an ie u chw ały w sp raw ie dalszego istn ienia spółki w razie u tr a ty p o ło w y k a p itału zak ład o we go i k ap itałó w z ap a-sowych. Konieczne jest w ty m m ie jscu po dk reślen ie, ż e o podziale zysku spółki nie musi decydo wać zgro madzenie w spó lnikó w13.
Spółka z og ran iczon ą od po wied zialn ością może b y ć roz wiąz an a na sku tek powstania okoliczności o kreślon ych w umowie, w sku tek u chw ały wspólników, w razie n iewy płacaln ości oraz n a p od stawie o
rzeczenia sądowego. R ozwiązanie spółki w k aż d y m p rzy p ad łu rodzi k o -nieczność p r zep ro w ad zen ia likwidacji.
Z p rzedstawion ej k ró tk ie j c h a ra k te r y sty k i spółki z og ran iczon ą o d -po wiedzialnością w yn ika , że p r zep isy k o d ek su h and lo we go — z własz-cza te, k tó r e od noszą się do stosu nk ó w z ew n ętr zn y ch spółki — m ają c h ar ak ter d ysp ozy ty w ny . M ogą b yć zm ie nia ne p ostan ow ie niam i u m o -w y spółki. Umo-wa ta może też za-w ierać roz-w ią zania n ie p rze-wid zian e w k o de k sie han dlo wym . Oznacza to, że z ak res swo bo d y stro n z a w i e-ra jąc y c h um owę spółki je st szeroki, a treść u m o wy spółki ró żno rodn a. Z p raw a od mienneg o niż w k od ek sie h an d lo w ym u reg u lo w an ia sto s u n
-12 O h a n o w i e z, G ó r s k i , Zarys..., e. 487 ; Cz. P r z y m u s i ń s k i , S półki h an d lo we ja k o ło r m y w sp ółdz iała nia p rz e ds ię bior s tw p a ń s t w o w y c h ( W s p ó ln e p rz ed -s ię bior-s twa p ań -s two w e), P UG 1982, nr 7, -s. 144.
ków p r a w n y c h teg o r od zaju spółki może o pr ócz str o n sk or zy sta ć także u sta w o d a w c a two rząc o d ręb n e przepisy. Jeżeli sko rzy sta z tego p r aw a w g r an ic ac h oz naczony ch przez p rzep isy d y s p o zy ty w n e k od ek su h a n -dloweg o i od m ienn ie u n or m u je ustrój p ra w n y tw or zo n ego przez siebie podmiotu, to i tak zacho wa formułę .spółki z o gran iczo n ą od po wiedz ial-nością.
N ależy więc ob ecnie wrócić n a g r u n t u sta w y o p.m. ,i prześledzić z aw a rte w niej ro zw iązania do ty czące zwłaszcza u two rzen ia p r ze d się-bio rstw a m ieszaneg o i jego or g anó w oraz podm io tó w u p ra w n io n y c h do z awa rcia um o wy o u tw or zen ie p r zed się bio rstw a mieszanego.
W myśl art. 3 u sta w y o p.m., p r zed się bio rstwo m ieszane je st je d n o -stką g osp od ar ki usp ołeczn ion ej (j.g.u.) i n ab y w a oso bo wo ść p r a w n ą z ch w ilą wp isu d o r e je str u han dlo wego . U two rzen ie p rze dsięb io rstw a m ieszanego n a stę p u je w d rodze u m o wy za w ar tej pom iędzy zało życie-lami. Krąg po dm io tó w u p r aw n io n y c h do u tw o r zen ia pr zedsiębio rstw a m ieszaneg o jest ściśle o k reślo ny i będzie stano wić przed m iot dalszych rozważań. W tym m iejscu n ależy ró wn ież zaznaczyć, że zgodnie z art.
1 1 ust. 2 u stawy o p.m., do wn io sk u o wpis p r zed sięb io rstw a m
iesza-n eg o do r eje str u h aiesza-nd low e go dołącza się oprócz d a iesza-n y c h w y m a g a iesza-n y c h przez ko d ek s h an dlowy , a w y m ie n io n y ch wcześniej, odpisy d o k u m en -tów z aw ie ra ją c y c h zgodę w sk a za n y ch o r g an ó w założycielsk ich lub n ad rz ęd n y c h na utw or zen ie przez za w i er ają c y c h (im jpodległych) p r ze d -sięb iorstwa mieszanego. W p ro w a d ze n ie o bo wiązk u u zy sk iw an ia przez p o te n cjaln y c h wspó ln ik ów zgody ich o rg an ó w zało życielskich lub n a d -rzę dn y ch stan owi wymóg nie zn any ko dek so wi handlowemu. Można
odnieść się do niego kry ty cznie , i patr ząc na tę przesłank ę przez p r y -zmat samo dzielności p odm iotów g ospo darczyc h, w y su n ą ć p rze ciwk o niej zastrzeżenia14. N ależy jed n ak zgodzić się, że wp ro wadzen ie po-wyższego, d o datko w eg o w ym og u n a etap ie u tw o rzen ia p rz ed sięb io r-stwa mieszanego nie p od waża zasadn ości twierdzenia, że nie zostają
przez to n ar u sz o n e p rzep isy k o d ek su h an dlow eg o o u t w o rz en iu spółki z o gr aniczo ną odpowiedzialnością.
In ny m rozwiązaniem, również n iezn an y m k od ek so wi hand lowem u, a stan o w iąc y m k o n se k w en c ję w p ro w ad z en ia p rze dstaw io ne go wy żej wym ogu, jest p r zyzn an ie przez u staw ę o p.m. o rg ano m założycielskim lub n adrzęd ny m p raw a wy stąpienia do sądu z powództwem o w y
łą-czenie wsp ólnika z p rz ed sięb io rstw a mieszanego. Pra wo to zostało w p raw d zie o gran iczo n e do ściśle oznaczo ny ch , isto tn y ch p rzy pad k ów , niemniej stano wi w y ra z ing eren cji o r g an ów a d m in istrac ji w stosu nk i
14 O k o l s k i , Uwagi..., s. 172; G, D o m a ń s k i , Z p r o b le m a ty k i u m ó w z a ł o ż y -c ie lsk i-ch w gosp od ar-c e p a ń s two w e j, PiP 1984, n r 1, s. 48 i n.
w yn ikając e z za w arte j pom iędzy wsp óln ik am i umowy. Okoliczności u zasad niające w y stąp ien ie o r g an u ad m in istracji z po wó d ztw em o w y -łączenie p odległego lub n a dz o row an e go p od miotu z p rzed sięb iorstwa mieszanego można ogólnie sc h ar a k te r y zo w ać jako za g ra ża jąc e bądź n a ru sz ają ce in teres g osp o d ar k i n aro d o w e j lub in teres ozn aczo nego wspólnika. Rozwiązanie to jest tru d n e do po go dzenia z k o n stru k c ją spółki p rzy jętej przez ko d eks hand lo wy, a zwłaszcza z po d k reśla n ą przez przepisy k od e k su han d lo w eg o ko n ieczn o ścią o c h ro n y interesów spółki i po zostały ch wspólników. Kodeks h an d lo w y p rze w id u je p rawo w ystąp ien ia o w yłączen ie wspólnika, ale czyni to w celiu zabezpiecze-nia in teresó w spółki i wspó lników. Z teg o też wzg lęd u p r aw o tak ieg o żąd an ia p r zy zn an e jest sam ym wspólnikom, o ile p rze d staw ia ją więcej niż p oło wę k ap itału zakład owego . Umowa może to p r aw o pr zyzn ać mniejszej liczbie (niekoniecznie wszystkim) wspólników. Muszą oni jed n ak rep r ez en to w ać p rz yn ajm n iej poło wę k ap itału z ak ła d o w eg o 15. Po-ró w n a n ie ty c h dwó ch reg u la cji d aje p od staw ę do stw ierd zenia , że u p od staw rozw iązania p rz yjęteg o przez ustaw ę o p.m. legła k o n iec zność och ro n y zup ełnie inn ych interesów, niż te, k tó re zabezpiecza k o -deks handlo wy.
Z p ro b le m aty k ą zaw ar cia um ow y o u tw o r ze n iu pr zedsiębio rstw a m ieszaneg o wiąże się bezp ośredn io za gad nien ie po dm io tó w u p r aw n io n y ch do jej zawarcia. Ja k już wcześniej syg nalizow ano, k r ąg u p ra w n io ny ch do u tw o rzen ia p rzedsięb io rstwa m ieszaneg o jest ściśle o k r e -ślony. Pu nk t wyjścia dla rozważań nad zak resem jedn ostek up oważnio-n y ch do zaw arc ia umowy, o k tór ej mowa, staoważnio-n o w ią p rzep isy art. 15 i 16 u sta w y o p.p.
Z brzmienia tych przep isó w wy nik a, że in icjaty w a u tw o rzen ia przed sięb iorstw a m ieszaneg o n ależ y wy łączn ie do przed sięb iorstw a p ań stw o we g o i udział p rze dsiębio rstw a p a ń stw o we g o w p r zed siębio rstwie m ieszan ym jest niezbęd ny. Przeciwko tak u jętem u k ręg o w i p od -m iotowe-m u w y su nię to w lit era tu rz e szereg zastrzeżeń. M iędzy inny-mi sform uło wan o stan owisk o, wed łu g k tó re g o u sta w a o p.p. nie u z asa d nia, a w ręcz p rzeciwn ie — sprzeciwia się o g raniczen iu zdolności p r a wn ej p rzed siębio rstw a p aństw ow ego do za w iera n ia um ów spółki j e d y -nie z tymi podmiotami, k tó re w y m ien ia ją art. 15 i 16 u sta w y o p.p. 16
W sk a zy w an o nad to na małą elasty czn o ść i og ran iczon ą przy datn ość rozwiązania, k tó re tak wiele podm io tó w go spo d arc zy ch staw ia poza kręg iem u p r aw n io n y c h do utw or zen ia pr zedsiębio rstw a m ieszan ego 17.
15 N a m i t k i e w i c z , Przemyśl..., s. 82. 16 D o m a ń s k i , Z pr ob lem atyk i..., s. 55.
17 О к o 1 s к i, Uwagi..., s. 171; J. M o d r z e j e w s k i , U wagi na tle u s ta w y o p rz e d się bio rs twac h m ie s z an y ch , PU G 1985, n r 12, s. 360 i n,
Postulowano, aby w u staw ie o p.m. znalazły się postano wien ia dopusz-czające two rzen ie przed sięb iorstw m ieszanyc h w inn ych ko m b in a cja ch p od miotowy ch niż te, k tó re p r zew id u je u staw a o p.p.ls Przep isy u staw y o p.m. w dużej mierze uwzg lędn iły w y su w an e postu laty . Zgodnie z art. 1 ust. 2 u sta w y o p.m., ka p itał p ań stw o w y w pr ze dsięb io rstw ie
m ieszany m może rep re ze n to w ać oprócz prze dsięb iorstw p ań stw o w y c h także Skarb Państwa, inne p a ń stw o w e jedn o stk i o rg an izacy jn e m ające oso bowo ść p r aw n ą oraz in sty tu ty nau ko wo -bad awc ze . W y m ie n io n e p odm ioty mogą zaw ier ać um owę o u tw o rze n iu p rze d sięb io rstw a m ieszaneg o z or ganizacjami spółdzielczymi i spo łecznymi tworząc p rz e d -sięb io rstwo państwowo -sp ółdzielcze, państwowo -społeczne, i państwo- wo-spółdzielczo-społeczne.
Ustaw a o p.m. rozszerza k r ąg po dm iotó w u p r aw n io n y c h do u tw o r ze -nia przed sięb iorstw a mieszanego, ale ty lk o o te, k tó re re p re z en tu ją własn ość państwową. Nie dopuszcza jedn ak do udziału w przedsię-b ior stwie m ieszan ym pod mio tów spoza sekto ra uspołecznionego. Rozszerze nie k ręg u u p ra w n io n y c h o w y m ie n io n e p a ń stw o w e osob y p r a w ne sp owo do w ało zwiększen ie liczby do pu szczaln ych k o m binac ji p o d -miotowych. Niezb ędn ość k ap itału pr zed sięb iorstw a pa ństwo wego , tak c h ar ak ter y sty cz n a dla w e rsji p rzedsięb io rstwa m ieszaneg o w ujęciu u sta w y o p.p., została zastąpion a n iezbęd nością k ap ita łu p aństwowego.
W y d a je się, że ro zw iązanie u staw y o p.m. w tym względzie opiera się na dwó ch p o d staw o w y c h założeniach. Przedsiębiorstwo mieszan e może p o wsta ć ty lko na bazie ró żn y ch kapitałów, ale w y w o d zą cy c h się z własności społecznej, a udział w nim k a p itału p ań stw a jest k o n ie czny. Po drugie, k r ąg podm iotów jest ozn aczon y i w y ty cz a zak res obo -w iązy-w ania przepisó-w u sta -w y o p.m. Zatem -w u jęciu analizo -wan y ch
przepisó w nie jest p rzed siębio rstw em m ieszany m tak i podmiot, k tó r y p ow stał w w y n ik u połączen ia k a p itału pa ństw ow eg o rep re ze n to w an e g o przez u pr aw n io n ą pa ń stw o wą osobę p r aw n ą z k apitałem po dm io tó w nie b ęd ą cy ch o rg an iza cja m i spółdzielczymi lub społecznymi. Nie jest nim rów nież podmiot k o n ce n tr u ją c y różne k apitały , z k tó r y c h żad en nie jest kap itałem pań stwo wy m . Nie może być u zn a ny za p r ze d się-bio rstwo mieszane p od m iot re p r e ze n tu ją c y jed n ą tylko formę w ła sn o ści, choćby p ow stał w sk u te k um o wy z aw arte j pom ięd zy u p r a w n io n y -mi do u tw or zen ia pr zed sięb iorstw a m ieszan eg o 19. W w y m ien io n y c h wyżej p rzy p a d k ac h może dojść oczywiście do za wa rc ia u m o wy spółki, ale nie będzie ona objęta działaniem przepisów u staw y z 10.07.1985 r.
Og ran ic zen ie k rę g u u p r aw n io n y c h do zaw arcia um o wy o u t w o r z e -n iu p rzedsięb io rstwa m iesza-neg o -nie w y klu cz a możliwości u z-na-nia
18 O k o l s k i , Uwagi..., s. 171 i n. 19 M o d r z e j e w s k i , Uwagi..., s. 361,
tej um ow y za tę, k tó ra rodzi spółkę z o gran iczon ą odpo wiedzialn ością, pomimo że stanowi to zaw ężenie p odm iotowe w sto su n ku do r e g u la cji przepisów k o de k su han dlowego . R ozwiązanie to jest jed n ak b r ze -m ien ne w sk u tk a ch z ininego powodu. W y zn a cz a bowie-m n ie ty lko k rąg u p ra w n io n y ch do u tworzen ia p rzed sięb iorstwa m ieszanego, ale stan o wi ró wnież o tym, kto może być jego uczestnikiem. Pr zed się bio r-stwo m ieszane nie jest przecież tw or em zamk niętym . W tr ak c ie jego działalności sk ład po dm iotow y może uleg ać zmianie. Mogą p r zy stę p o -wać do nieg o nowi uczestnicy, jak ró wn ież k ażd y uczestnik ma w za-sadzie p ra w o w ystą p ien ia z p rze dsięb io rstw a mieszanego.
Rozumując k o n se k w e n tn ie do założeń u sta w y o p.m., p rz y stę p u ją -cym do pr zed sięb iorstw a m ieszanego może być ty lko podm iot wsk aza-n y w art. 1 ust. 2 u s ta w y o p.m. W y d a je się rówaza-nież, że zbycie u d ziału może nastąp ić ty lko na rzecz podm iotu u p raw n io n e g o do u tw o r z e n ia p rzedsięb io rstwa mieszanego, i to n a rzecz takiego, k tó ry r e p r e -ze ntu je właściw ą -ze wzg lędu na kon ieczno ść zach ow an ia ró żn o ro dn o ś-ci po ch od zenia k ap ita łu formę własnośś-ci społecznej. Kwestię tę można ro zstrz yg ną ć w umowie, n iem niej stan ow i ona n iewą tp liw ie o o g r a n iczeniu swobody, zar ów n o pr zedsiębio rstw a mieszanego, jak i jego u c z e -stników.
Na in ną istotną k o n sek w e n cję zamk n ięteg o k r ęg u p od miotów u p r a -w n io n y ch do u t-w o rzen ia p rzed sięb io rst-wa m ieszaneg o -w sk az u je J. Oko- lski. Au to r stwierdza, że z uwa gi na niezbęd ność k ap itału p a ń s tw o w e -go w przedsiębiorstwie mieszanym, należy przyjąć, ,,że nie tylko
w w y p ad k u p rzew id zian y m w art. 44 u sta w y o p.m., a więc wted y , gdy w s k u tek zmian p od m io tow ych w p r zed sięb io rstwie p ozo stanie tylko j e dna forma własno ści [...] przedsiębiorstwo rozwiązuje się z mocy p r a -wa, ale także wówczas, g d y w ła sn ość p a ń stw o w a p r zesta je być w przedsiębio rstwie m ieszany m r ep rez en to w a n a, a p ozosta ją ty lko dwie inne form y własności, tj. spółdzielcza i sp o łecz na'’20.
Zam y kając rozw ażania d oty czące za warcia u m o w y o u two rzen iu p rze dsięb io rstw a mieszanego, n ależ y stwierdzić, że ro zw iązan ia u staw y o p.m. rod zą szereg wątpliwości. N iek tó re z nic h mogą by ć ro zstrz y -g nięte przez samy ch założycieli w umowie. Po zo stają wó w czas bez w p ły wu na p rzyjęcie, że je st to u m owa two rząc a spółkę z o gran iczo n ą odp owiedzialnością. Są jed n a k i takie p o sta no w ien ia ustawy , k t ó re kwalifikację tak ą czynią wątpliwą.
N a stęp n ą k westię, k tó rej r eg u lacja przez u sta w ę o p.m. w y m ag a rozwa że nia, stan ow ią o r g a n y p rzed sięb io rstwa m ieszaneg o i ich k o m -petencje. Na w st ęp ie n ależy zaznaczyć, że u staw a o p.m. nie zajmu je
się bliżej tą p ro b lem aty k ą i po święca jej zaledwie kilka przepisów, k tó re je d n a k rodzą sz ereg zastrzeżeń.
Zgod nie z art. 13 u sta wy o p.m., o rgan am i p rzed siębio rstw a m iesza-nego są o r g an y p rzew id zian e dla spółki z o gr an iczon ą o d p ow ied zialnością i umo wie o u tw o rzen iu p rz ed sięb io rstw a mieszanego. W y c h o -dząc z założenia, że cy to w an y przepis u poważn ia do stw ier dzen ia, że o rg anam i p rzedsięb io rstwa m ieszaneg o są o r g an y p rzew id zian e przez p r zep isy k o d ek su h an dlow eg o dla tego r od zaju spółki, n ależy zgodzić się rów nież z tezą, że za sad y p r zy ję te w ty m za k re sie przez k od eks h an d lo w y rów nież o b ow iązu ją w sto su n ku do p rzed siębio rstw a m ie sza-nego. Chodzi o czywiście o za sa dy d o ty czące w y b o r u p oszczeg óln ych organów, p raw a ich o dw o ła nia oraz z ak r esu ko mpetencji, zwłaszcza gdy p rzep isy k o d e k su h and lo w ego w ty m za k re sie są bezwzględn ie obo wiązujące.
Analizując po kolei regu lację organów, należy zacząć od zebrania wspó lnikó w i jego kom petencji. Zdaniem J. Okolskiego, z akres u p r a w -nień tego c h a ra k ter y sty cz n eg o dla spółki z o gr an iczon ą od po wiedzialnością o rg a n u nie został przez ustaw ę o p.m. w pełn i u trzym an y, b o -wiem „k om p etenc je ogólnego ze b ran ia p rac o w n ik ó w lub delegatów i r a d y pr aco w n ic zej niemal w całości p o k ry w a ją się z u pr aw n ien iem zgro mad zen ia wspóln ik ó w według przepisó w k.h., a w szczególności w z ak re sie — c hy ba n a jw ażn iejszy m — po działu zy sk u o raz o cen y działalności o r g an ów spó łk i"21. Stwierdzenie, że k o m p eten cje z g rom adzenia niem al w całości p o k r y w ają się z k o m peten cjam i o r ga nó w s a -m o rząd owy ch , n ie jest ścisłe. Różnica p o-międ zy ni-mi tkwi w ty-m, że k om peten cje sam o rząd u m ają w p rze waż ającej m ierze c h ar ak te r o pin iodawczy, pin atom iast k o m p etepin cje zg rom adzepin ia wspó lpin ikó w — w y -łącznie stanowiące. Nie u su w a to je d n ak wątpliwości co do z asad n i-czych u p r aw nień zgromadzenia wsp ólnik ów jak o o rga nu p rzedsiębiorstwa mieszanego. Z tego też w zględu spo strzeżenie J. O ko lskie go n a -leży u zn ać za trafne.
Uzup ełn iając więc w y w o d y au tor a, ko nieczn e w y d a je się zgłoszenie n a stę p u jąc y ch uwag. J a k w cześniej w y kaza no , k o m p eten cje zg ro m a-d zenia w sp ó ln ik ó w można poa-dzielić na w y łą czn e i fak u ltaty wn e . Do w yłą czn y c h n ależy ud zielan ie ab so lu toriu m władzom spółki. J e s t więc bezspor ne, że k o d ek s h and lo w y wy klu cza możliwość p rzek a zan ia tego u p ra w n ie n ia na rzecz in neg o organu. Podział zysku na le ży do w łaści-wości fa k u ltaty w n y c h zgrom adzenia wsp ólników. Umowa spółki może więc w yp o saży ć w tę k o m p eten cję inny organ, ale o czywiście o rg an spółki. M ając na uwad ze, że o r g an y osob y p r aw n ej są w s k a z y w a n e
przez przepisy o jej u str o ju w p rzy p ad k u spółki z o g ran iczo n ą od p o wiedzialnością, p rzek a zan ie u p raw n ien ia do podziałiu zysk u może n a -stąpić tylko na rzecz po zo stałych spośród w sk az a n y c h przez przep isy k od ek su han dlo w ego o rgan ów spółki, a więc zar ządu lub r ad y n a d z o r -czej.
Konieczne jest po dkreślen ie, że sam orząd p raco w niczy re p re z e n to -w a n y przez ogólne ze b ran ie p r aco -w n ikó -w i rad ę pr aco -w n icz ą nie jest o rgan em spółki. Nie jest również o rg ane m p rzed sięb ior stw a m ie szan e-go. W yn ik a to choćby z treści art. 13 u sta w y o p.m. oraz sy ste m aty ki p rzepisów ustawy , k tó r e p oświęcają sam orządow i p raco w niczem u o d-dzielną g ru p ę przepisów. W y p o saże nie więc sam o rz ądu w tak istotne dla spółki i c h ar ak te ry sty c zn e dla zg ro mad zen ia wspó lnikó w u p r aw n ie -nia stanowa sprzeczność w u n o rm o w an ia ch u sta w y o p.m. i k o de k su h and lowego. T wier dze nie takie jest u z asad n io n e ty m bardziej, że u sta -wa o p.m. formalnie (art. 13) u trzy m uje k o m p eten c je zg rom ad zen ia wspólnikó w i nie pr zy zn aje organom samo rząd owym statusu or gan u
p rzed sięb io rstwa mieszanego.
Przechodząc do u n or mo w ania z aw arte go w p rzep isac h u s taw y o p.m., a dotyczącego rad y nadzorczej, za sta no w ien ia wy m a ga art. 17 ust. 2. Zgodnie z nim, ra d a p r aco w n icz a ma p r a w o w y b r ać co n a
j-mniej jedneg o członka r ad y na dzorczej sp ośró d p r ac o w n ik ó w teg o p rzed sięb io rstwa. Na tle p rzed staw ion eg o ro związan ia rodzi się w ątp liwość, czy ra d a n adzo rcza p rzed siębiorstwa m ieszaneg o w ujęciu u s ta wy mieści się w k on cepcji r ad y nad zorczej spółki z o gr an iczon ą o d -powiedzialnością.
Przede wszy stk im — zgodnie z przepisami k o de k su h and low eg o — w p rz y p ad k u u stan ow ien ia stałego o rg an u k o ntro li r adę n ad zo rczą w yb ie rają wspólnicy. Nad to w yb ó r członk ów r ad y n adzo rczej musi n a -stąpić spoza g rona p ra co w n ik ó w 22. Przy zn an ie więc r adzie p r ac o w n iczej, a więc p rzedstawicielo m p ra co w n ik ó w spółki, legity macji do w y b or u o znaczon ej liczby członkó w r ad y n adzorczej n ie mieści się w r o -związan iu k o d ek su h andlo wego. T ra d y c y jn e m odele spółki, do k tó ry c h n ależy ró wn ież spółka z o gran iczo n ą o dpowied zialnością, u legają wp ra wd zie ew o luc ji na całym świecie. Zmierza ona m iędzy innym i do zwięk szenia roli p rzedstaw icieli p ra co w n ik ó w spółki w zarządzan iu n ią23. Na leży liczyć się z p otrzeb ą d osto sow ania str u k tu r y tra d y c y jn e j spółki do d ostr zeg an ej k on ieczności udziału p ra co w n ik ó w w e współza- rządza niu spółką rów nież i w Polsce. C elo wym b y ło by stw o rzen ie w ła
-22 N a m i t к i o w i с z, Pr z e m y ś l.., s. 86.
w J. О к o 1 s к i, S p ółk i h an d lo we w ś wie tle zm ia n w n ie k tó r y c h kr aja ch Euro-p e js k ie j W s Euro-p ó l n o t y GosEuro-podarcz ej, PiP 1986, n r 6, s. 64—65; A. C a ł u s , Pr awo c y w iln e i h a nd lo we p a ńs tw o bc yc h, W arsz a w a 1979, s. 67—78.
ściwej formy samo rząd u i wk om p ono wanie jej w str uk tu rę spółki tak, a b y n ie kłóciła się z jej istotą. W sp o m n ia n e ten d en c je, jak i potrzeb y, nie u za sad n iają je d n ak rozw iązan ia p rz yję teg o przez u sta w ę o p.m., k t ó re w o m aw ia ny m z ak resie w y ł am u ją się ze zn an ej p r a w u h a n d lo -wem u formuły.
O statn im zagad nieniem, k tó r e w y m ag a om ówienia, jest g o sp o d a-rk a finan sow a pr zed sięb iorstw a mieszanego. A rty k u ł 31 u sta w y o p.m. u stan a w ia ogólną zasadę, że p rzed sięb iorstwo m iesz an e pro wad zi s a -m odzielnie działalność g o sp od arc zą na zasad ach r ac h u n k u e ko n o -m icz-nego i jest fin an so w an e ze śro d k ó w własny ch . Pr zedsięb iorstw o m ie-szane od po wiad a za swo je zob owiązania całym m ajątk iem. N ie w ątp li-wie isto tne z p u n k tu w id zenia g e n era lne go o desłan ia do p rzep isów 0 spółce z og ran iczon ą o dpo wiedzia lno ścią jest u trz y m a n ie zasady , że u czestnicy p rzed się bior stw a m ieszaneg o nie o d po w iad ają za jeg o zob o-wiązania. Również istotne jest to, że tylk o zgro m ad zenie wspó ln ikó w jest w ła d n e uch walać p lan y wieloletnie i roczne, jak i to, że p r zed si ęb io rstwo m ieszan e może sam odzielnie d ecy d ow ać o śro d k a ch na w y -n ag ro d ze-n ie pr ac ow -nikó w . Na tym je d -n a k w zasadz ie w y c z erp u je się k atalo g p rzep isó w g w a r an tu ją c y c h p rzed sięb io rstwu m ieszanem u s a-modzielność w zak resie g osp o da rki finansowej. Przepisy u sta w y o p.m. n a rz u c a ją bo wiem p rzed sięb io rstw u m ieszanem u k on ieczn o ść tw o rz enia o k reślon y ch fun du sz y (art. 36) i p rzewid ują ob lig ato ry jn o ść o zn a -czon y ch od pisów z zy sk u (art. 35 i 37). Ja k słusznie więc stw ierdza J. Okolski, u sta w a o p.m. nie realizu je za sad y pełn ej samodzielności, zbliżając ty m sam ym p o zycję p rzed się bior stw a m ieszaneg o bardziej do pr zed sięb iorstw a p ań stw o w eg o niż do spółki. C en n ym w y d a je się sp ostrzeżenie, że u sta w o d aw ca zby t au to m atyc zn ie przejął ca ły szereg rozwiązań z pr zepisó w w ła ściw y ch dla p rzedsiębio rstw a pa ństwo wego , zacie rając różnicę pomiędzy nim a p rzed sięb iorstwem m ieszan ym 24.
Kończąc rozważania, k tó re miały ułatwić u dzie lenie odpowiedzi na pytanie, czy p rzed sięb io rstwo mieszan e jest sp ółk ą z o gr an iczo n ą od powied zialn ością czy in nym rodzajem osob y p raw n ej, należy p o w ie -dzieć, że ustaw a o p.m. zaw iera cały szereg rozwiązań, k tó re wyc hod zą poza ra m y spółki z o gran iczon ą od po wied zialn ością i poza g r an ic e z a -g w a r a n to w an e j przez p rzep isy k o d ek su h and low e-g o sw o b o d y w z ak resie u reg u lo w an ia zasad jej fun ak cjo no wan ia. Do rozw iązań tych n a -leżą w szczególności:
1) og ran iczenie k ręg u uczestn ik ó w p rze dsięb iorstwa mieszanego
1 nie zawsze d o strz eg a n e przez u staw o daw c ę k o n se k w e n c je takiego u n or m ow ania w sferze m ajątk u spółki, a n aw et jej dalszego bytu;
2) przyznanie org an om adm inistracji praw a ing ero wania w stosunki
w ew n ę trzn e p rzedsiębio rstw a
mieszanego,-3) p rzy znan ie sam orządo wi pr acow niczem u k om p etencji w zak resie pr zezn aczan ia korzyści, jakie p rzyn osi działalność p rzed sięb io rstwa
mieszanego oraz spr aw a o ce n y jego władz;
4) auto m atyc zne prze niesien ie właściwej prze d sięb io rstw u p a ń stw o -wem u formy samo rząd u załogi na g r u n t pr zed sięb iorstw a m ieszanego z pom inięciem regu lacji k o de ksu h and low ego i k o nsek w en cji, jak ie z niej wyn ika ją;
5) o g ran iczen ie samodzielności finan so wej p rze dsięb io rstw a m iesza-nego.
Dodać nad to należy, że p rzepisy u staw y o p.m., reg u lu ją ce wyżej w y m ien ion e kwestie, nie są czytelne i d od atk ow o rodzą trudn ości in-ter p r et ac y jn e w p r ak ty c e ich stosow ania.
Obecnie należy zastan owić się n a d k on c ep cją leg islacy jn ą p r z y j ę -tą przez twó rców u staw y o p.m.
Po zostaje poza sporem, że u sta w o d aw ca miał do w y b o ru p r z y n a j-mniej dwa rozwiązania. Przede wszystkim mógł stw orzy ć całkowicie sam odzielny i w y c ze rp u jąc y ak t pr awn y, k tó ry w y zn acz y łb y wła ściwy tylko dla p rzed sięb iorstw a m ieszanego reżim p raw n y. Mógł p rz y -jąć dla tw orzo nego po dmiotu formę spółki z og ran ic zo n ą od po w ied zial-nością, w p ro wad z ają c n iezbęd ne zmiany lub u zupełnien ia w g ran ic ach przepisów d y sp o z y ty w n y ch k o de k su h and lo wego . W ów czas status p r a -wn y p rzedsięb io rstwa m ieszanego by łby niewątpliwy.
Tw ó rcy u staw y o p.m. przyjęli jed n a k metodę pośred nią. Odesłali do od pow iedn iego sto so wan ia pr zepisó w k o d e k su h an d lo w eg o r eg u l u -jący ch ustrój spółki z o gr an iczon ą odp owiedzialn ością, w p ro w ad z ając jedn ocześnie w łasne rozwiązania wy ch o d zące poza formułę wsk a za n ej spółki. Tym samym stworzyli podm iot w yp o saż o n y w cechę o so b o wo ś-ci p r aw n ej i p rzy m iot j.g.u. o w ątpliwy m statu sie p raw ny m . Suma p rzy to czo n ych ar g um en tó w przem aw ia bo wiem pr zec iw ko możliwości u zna nia pr ze dsiębio rstw a m ieszanego za spółkę z o gr an iczo n ą o dp o w ie -dzialnością, czy n a w e t za pr zedsiębior stwo zo rg an iz o w an e w formie takiej spółki.
Dod atko wym pro blem em w yła n iając y m się na tym tle jest zakres o dpo wied nieg o stoso wan ia pr zepisów k o d ek su h an dloweg o. Z p ew n o ś-cią „od powiedn ie" sto sow anie pr zepisów w yłącza możliwość m ec ha nicznego ich stosow ania. Rodzi na to m iast ko niec zność ro zwa żen ia z a k r e su i sensu, w jakim mogą być stoso w an e przepisy, do k tó ry c h u s ta -w od a-w ca odsyła. W ty m celu n iezbęd na jest an aliza p od ob ieńst-w i różnic w zak resie r egu lacji instytucji p r aw ny c h, pom ięd zy k tó ry m i do pu szczalne jest o d po wied nie sto sow anie przepisów. Powyższa a n a
-liza może dop rowad zić do p rzek o n an ia o wyłączeniu w ogóle możli-wości sto so w ania przepisów, do k tó r y c h odesłano. Mo że u zasadnić kon ieczność ich modyfikacji. Może wr eszcie zezwolić na sto sow anie tych p rzep isów bez d o ko n y w a n ia m ody fik acji2r. A rty k u ł 4 u sta wy o p.m. d aje ogólną, w stę pn ą wsk az ów k ę co do za kre su p rzepisów k o -d eksu han-dlowTego, o gr aniczając ich sto so w an ie je-d y n ie -do przepisów d oty czących u m o wy o u two rze niu i działalności p rze dsięb ior stw a mie- sza re g o . G ranice tego o desłan ia są je dn ak mało p recy zy jn e. W z wią-zku z tym k aż d ora zo w e zasto so w an ie p rzep isó w k od e k su h and low ego wym ag ać będzie do głęb nej analizy regu lacji p r a w n y c h z aw arty c h w u sta w ie o p.m. oraz norm k o de k su hand loweg o.
W k on kluzji n ależy więc przych ylić się do sta no w isk a J. O ko l-skiego, że p rzed sięb iorstwo mieszane jest no wym ro dzajem spółki nie zn anej p ra w u handlowem u. C h a r ak ter p r aw n y tego no weg o ro d zaju spółki p ozostaje jed n ak prob lem em otwarty m.
W p ły nę ło do R e da k c ji K a te d ra P ra w a O bro tu
„F olia iu r id ic a " U spo łec znion ego
w p a źd z ie rn ik u 1986 r. U n iw e rs y te t Łódzki
Urszula Prom ińsk a
STATUT JU RIDIQU E D'UN E ENTREPRISE MIXTE
L 'artic le s e ra p p o r te à la loi du 10 ju b ille t 1985 su r les e n tre p r is e s m ix tes et. s u r to u t à la p o ss ib ilité de fix er à la ba se des r é g u la risa tio n s y c o n te n u e s le s ta tu t ju r id iq r e d " l'e n tr e p ris e m ixte . En co n ne x io n ave c le fait, q u 'e n v e rtu de la loi su r le s e n tr e p rise s m ixte s on ap p liqu e le s d isp o sitio n du Co de de C om m erce co n -c e r n a n t la so -cié té à re s p o n s a b ilité lim itée, u n e q ue stion su rgit: L 'e n tre p ris e m ix te e st-e lle u n e s o ciété à r es p o n s ab ilité lim itée , u n e e n tr ep rise a y a n t l'a s p e c t d 'u n e so c ié té à re s p o n sa b ilité lim itée, ou b ien u n a u tr e g en re de la p e rso n n e m ora le ? p o u r r ép o n d r e à la q ue stio n aiinsi form ulée, on a a n a ly s é le s no rm e s du Code de Com -m er ce ré g la n t l'o r g a n is a tio n de la so c iété à re s p o n s ab ilité li-mitée;, ains i que la s p h è re des no rm es à c a ra c tè r e d isp ositif. E nsuite l'a r tic le c o n tie n t l'a n a ly s e des n orm e s de la loi su r les e n tr e p rise s m ixte s c o n c e r n a n t la co n clu sio n d 'u n c o n tr a t de fo rm atio n d 'u n e e n tre p ris e m ixte, les s u je ts a u to ris és à co n du ire ce contrat., les o rg a n e s1 d 'u n e e n tre p r is e m ix te et de son éco no m ie fin a nc ièr e.
La c o m p a ra iso n de« d eux ré g u la ris a tio n m èn e à la con clu sio n, qu e les c ré a te u rs d e la loi su r les e n tr e p r is e s m ixtes, en e ffe ctu a nt les c h a n g e m e n ts 1 et le s s u p p lé m e n ts p ar ra p p o r t aux no rm es du C ode de Com m erce, ré g la n t la so c iété à re s p o n -s a b ilité lim itée, ont dé pa -s-s é la -sp h è re de la lib e rté p erm i-s e d an -s la d é ter m ina tio n
25 J. N o w a c k i , „ O dp o w ie dn ie " sto s ow an ie pr z e p isó w prawa, piP 1964, n r 3, s. 367.
d« l ’organisation de la so ciété. C ela a c o n tr ib u é à r e n d r e im po ssib le la r e c o n -n a iss a -n c e de l'e -n tre p r is e m ix te p ou r u -n e s o cié té s u iv a -n t les ré g le m e -n te du Code d* Com m erce.
En p re n a n t to u t ce ci e n co n s id é ra tio n , l'a u to u r s 'in c lin e d e v a n t la th è s e fo r-m u lé e p a r J. O k ols ki qui dit, qu e les d isp o sitio n s d e la la i s u r l'e n tre p r is e r-m ix te c o n stitu e n t un g e n re n o u v e a u de la so ciété, inco nnu au C o de d e C om m erce et a u q ue l on ap p liq u e se u le m en t les dis po sition s qui c o n v ie n n e n t à la s oc ié té à re s p o n -s a b ilité lim itée.
