Z problematyki stratygraficznej osadów górnojurajskich Jury Polskiej

JAN KUTEK, ANDRZEJ WIERZBOWSKI, JACEK BEDNAREK, BRONISLAW ANDRZEJ MATYJA, TOMASZ ZAPA$NIK

Instytut Geologil Podstawowej UW

Z PROBLEMATYKI STRATYGRAFICZNEJ OSADOW GORNOJURAJSKICH

-"1'1lY POLSKIEJ

Autorzy niniejszego artykulu prowadzll od wielu lat badania osad6w g6rnojurajsklch, wysuwujllcych w strefie 'wychodni ml-:dzy Wieluniem a Skalll i OJ-cowem, a wi-:c na obszarze, kt6ry w polskim pl~­ miennictwie geologicznym okrcllany bywa wProwa-dzonll przez S. Z. R6Zyckiego nazwll Jura Polska. Podczas . tych badan, kt6re obejmujl\ zagadnienia stratygraficzne, sedymentologiczno-facjalne I tekto-niczne, wykonano mm. mapy geologiczne wychodni g6rnej jury w skali· od 1: 12500 do 1: 100000, w przewata.jllcej cz~ci obszaru w skali 1: 25000; u-wzgl~ono . ok. 400 wierceiJ., w tyro okolo stu spro-filowanych przez autor6w; wykorzystano bogate zbio-ry amonitow, zebranych zar6wno przez autor6w, jak i przez licznych magistrant6w Instytutu Geologii Podstawowej Unlwersytetu .Warszawskiego. Wyniki dotychczasowych badan w nlewielkiej tylko mierze staly sl-: dotychczas przedmlotem prac opublikowa-nych lub z}ozoopublikowa-nych do druku (2; 3, 14, 27, 28).

W niniejszym artykule, ze wzgl-:du na jegO ogra-.niczone rozmiary, podj-:to tylko stratygraficznll pro-blematyk-: badanych osad6w g6rnojurajskich, przy czym poruszone w nim wybrane zagadnienia przed-stawiono jedynie w szkicowej formie. Autorzy za-mierzajll rozwinll~ zar6wno te, jak i lnne zagadnle-nia w innych publlkacjach,

na

tie dostatecznie szcze-~6lowego i odpowiednio udokumentowanego materia-lu faktograficznego. Szczuple rozmiary artykumateria-lu nie pozwalajll takze na om6wienie historii badan l"ozwa-~nych osad6w, i kazll ograniczy~ si-: do wymienienia kilku publikacji powojennych (5, 6, 11, 18, 19, 20, 24, 25), w kt6rych zawarte Sll dane bibliograficzne innych, niekiedy r6wniez wamych prac, dotYCZllcych rozwaianych tu zagadnien.

'Biostratygraficzna c~~ niniejszego artykulu zo-staia opracowana przez J. Kutka, B. A. Matyj-: i A. Wierzbowskiego, natomiast jego cz-:sc litostratygra-ficzna - przez wszystkich autor6w, na podstawie material6w naukowych zebranych przez nich w r6t-nych cz~ciach Jury Polskiej.

BIOSTRATYGRAFIA

Uwagi wst~pne. Blostratygrafii i amonitom dol-. nego I ~rodkowego oksfordu Jury Polskiej poswi-:co-no jut do tej pory liczne publikacje, m.in. prace L. Malinowskiej (18, 19, 20) i W. Brochwicza-Lewinskie-go (4, 5, 6), zawierajl\Ce wyczerpujl\cl\ blbliografi~ 11-438

UKD 551.'I'e2.3.022:564.53(43B-14 .Jura Polska) teratury przedmiotu. Zagadnienia biostratygraficzne dolnego klmerydu podj~te zostaly stosunkowo obszer-nie w pracy A. Wlerzbowskiego (27). Natorniast skll-pe i wyrywkowe Sll do tej pory dane dotYCZllce bio-stratygrafii g6rnego oksfordu Jury Polskiej (5, 6, 8, 27, 28). Dlatego tet w niniejszym rozdziale przedsta-wimy przede wszystkim nowe dane, dotyczllce bio-stratygrafii g6rnego oksfOTdu, podejmujllc zagadnie- ' nia oksfordu dolnego i Srodkowego jedynie w celu uzasadnienia przyj~tego przez naB podzialu biostraty-graflcznego tych podpl~ter (tab.). Pominlemy przy

tym podj-:te jut w doS~ licznych publikacjach zagad-ndenie celowosci wyr6miania na· obszan:e Polski sub-medlterrailskkh poziom6w biostratygraficznych oks-fOTdu (4, 5, 6, 17, 21), a takZe zagadnienie uznania

granicy mi-:dzy po.ziomami bifuTcatus i bimammatum

za granic~ oksfordu arodkowego I g6rnego (5, 6, 8, 15, 17, 23). Pomini~te zostanie takze sporne dotychczas z!)gadnienie granicy keloweju i oksfordu, gdyz b~­ dzie ono przedmiotem osobnej publikacji M. GiZe-jewskiej I B. A. Matyji. Z tego samego powodu nie zostanie podj-:ta problematyka biostratygraficzna po-ziomu mariae.

Przydatnos~ przyj~tego przez autor6w podzialu biostratygraficznego oksfordu, kt6ry tylko na szcze-blu horyzont6w odbiega nieco od submediterrailskie-go podzialu tesubmediterrailskie-go pi-:tra stosowanesubmediterrailskie-go we Francjl (22), znalazla potwierdzenie w tym, it poszczeg6lnym po-ziornom lub nawet horyzontom blldZ jednostkom

row·

norz~dnym motna by to przypisa~ kilkaset stanowisk. faumstycznych :z: Jury Polskiej.

Oksford dolny i iirodkoW'Y, Pogranlcze dolnego i srodkowego oksfordu jest w Polsce przedmiotem roz- .

biemych interpretacji biostratygraficznych. Opr6cz podzialu biostratygraficznego, przedstawlonego W

tab., a zastosowanego mm. przez B. A. Matyj-: (21) w pracy zawierajllcej szczeg610we dane biostratygra-ficzne z obszaru G6r Swit:tokrzyskich, stosowany jest podzial wysuni~ty przez L. Malinowskll (18, 19, 20). W tym ostatnim wypadku; w przedziale

odpowiada-j llCym podpozlJOmam: bukowskii, cos~ricardfa, corda-turn, tenuicostatum i antecedens- wyr6tniany jest ko-'

lejoo poziom Cardioceras bukowskii poziom Cardfoce':

ras e:rcavatum oraz poziom Pe1'isphinctes chZorooltthi-C'US i Cardioce1'a8 tetluise1'1'atum, prrzy czym granica mi-:dzy d·worna ootaItnimi poziolnam! pmyjmowana jest

ia

gra'llict; Oiksfordu dolnego i srod'kowego.

'WIUUŃ

I

o

DziaTosz~

Kule

Z I

aeSlc:l I

.

K~

0Pajeczno

o

Niwiska

ztotowice

o

0Miedzno

.KŁOBUCK ~ru~ko

0Kamyk

CZ[STOCHOWA

. "

~c~ry

HstQW

o

Olsztyn

ŻarKl

o

ZAWIERCI[

,

0]onów

~aWIk.

o

ProdTa

o

'x..

O

I

'

I

20km

~AI

linie przekrojów

1ł.7/c. l. Mapa

lokali-zacyjna.

Fig. l. Location map.

Podziały biostratygraficzne, zakładające wyróżnia­

nie poziomu cordatum z trzema podpoziomami i po-ziomu pticatilłs z dolnym podpoziomem tenuicostatum

lub vertebTale, stosowane są na obszal'lZe W. Brytanii

(l, 9, lO, 26,,29), Francji (12, 13, 22), RFN (31), a na-wet północnej Syberii (16), a zatem na rozległych ob-szarach, na których wyodrębniły się w późnej jurze

różne prowincje lub podprowinCje biogeograficzne. Wymienione jednostki biostratygraficzne wyróżniane są na ogół na podstawie zmian w składzie faun amo-nitowych, zachodzących na stosunkowo wysokim szczeblu taksonomicznym. Szczególnie istotne jest to,

że w skali międzynarodowej zarysowała się powsze-chna niemal zgodność opinii co do tego, iż granica

międży oksfordem dolitym i środkowym powinna

przypadać na granicę między poziomami cordatum i'

pZicatiZis. Jest to istotnym argumentem za

stosowa-niem w Polsce pOWYZszego pOdziału biostratygraficz-nego, gdyż w przeciwnym wypadku, a mianowicie przy prowadzeniu rozważanej granicy w stropie po-ziomu excavatum, przypadałaby jej nieco WYZsza po-rLYcja atratyenuficzna niż na innyc.h obszaD:ach Europy.

Stwierdzając, że podział biostratygraficzny, zesta-wiony w tabeli, znajduje zastosowanie na obszarze Jury Polskiej, autorzy opierają się na będącym w ich dyspozycji materiale paleontOlOgicznym, zebra-nym z kolejnych ławic z różnych profilów, w tym z profilÓW spod Częstochowy (Wrzosowa) i Kłobucka.

Szczególne znaczenie przypada przy tym regionowi

zawierciańskiemu, albowiem występujące tu duże

ka-mieniołomy, np. w Wysokiej, pozwalają na prześle­

dzenie pełnego i ciągłego profilu poziomu cOTdatum

i podpoziomu tenuicostatum. Powyższe stwierdzenie

autorow wYmaga oczywiście uzasadnienia w postaci zamierzonych prac, w których zostaną opublikowane

szczegółowe profile biostratygraficzne, uzupełnione

ilustracjami amonit6w i szczegółową dyskusją o róż­

nych zagadnieniach taksonomicznych i biostratygra-ficznych. SzczegÓłowego rozpatrzenia na podstawie profil6w, w kt6rych amonity zbierane były z kolej-nych ławic, wymaga także następstwo amonitów na pograniczu podpoziom6w tenuicostatum i antecedens.

Można wyrazić opinię, że wspomniane koncepcje biostratygraficzne nie są tak rozbieżne na szczeblu poziom6w, jeśli pominie się - bardziej istotne pod

względem formalnym niż rzeczowym - zagadnięnie różnych nazw porównywanych poziom6w i uwzględ­

ni. że zasięg taksonu wskaźnikowego może

wykra-czać poza zasięg poziomu, któremu dany takson na-daje nazwę (30). Zespół amonitów, odniesiony do po-ziomu excavatum (19), a charakteryzujący się współ­ występowaniem kardiocerasów z podrodzaj6w

Sub-'Vertebriceras, Scoticardioceras i PZasmatoceras,

kt6-rym towarzyszą liczne perisfinktidy, jest zarazem ty-powym zespołem podpoziomu tenuicostatum, dolnego pod poziomu pUcatiZis. Gatunek indeksowy

CaTdioce-ras (PlasmatoceCaTdioce-ras) tenuicostatum N d k. :maDy jest

autorom, z, rozpatrywanego przedziału stratygraficz-nego, 'E r6żnych odsłonięć Jury Polskiej; podrodzaj

PZasmatoceras jest jednak notowany także z niższej

części oksfordu.

Z kolei Zespół amonitów, wiązany' przez L.

Mali-nowską z poziomem bukowskii, obejmuje m.in. kar-diocerasy z podrodzaj6w Scarburgiceras, verteł?"ic.e­

ras i CaTdioceras s.s., oraz rodzaje Parawedektndła,

Peltoceratoides i PeZtomorphites. 'Jest to zesp6ł

re-prezentatywny dla poziomu cordatum. Bardziej za-wile przedstawia się oczywiście zagadnienie możliwo­ ści podziału poziomu cordatum na trzy podpoziomy, a także precyzyjnego wytyczenia jego g6rnej granicy.

Nadmienić tu można, że w wielu profilach stwier-dza się zanik podrodzaju Scarburgiceras, reprezent<?-wanego m.in. przez gatunek Cardioceras

(Scaroorgt-ceras) bukowskii M a i r e, wyrcdnie przed

pojawie-niem się zespołu amonit6w charakteryzujących pod-poziom tenuic08tatum lub poziom excavatum. Pozwa-la to na wyodrębnienie podpoziomu costicardia od podpozlomu bukowskii. . . ' .

Wreszcie w kilku profilach, np. w Wysokiej,

.bez-pośrednio pod warstwami, w których obserwuje się

pojawienie się albo rozkwit ilościowy ~monitów z podrodzaj6w Sub'Vertebriceras, Scoticardtoceras lub

Plasmatoceras, stwierdzić można obecność gatunk6w

podrodzaju CaTdioceras, uważanych przez zagranicz-nych autorów (l, lO, 12, 13, 16, 26, 29) za reprezenta-tywne dla podpoziomu cordatum, a mianowicie ga-tunk6w C. cordatum (S o w.), C. persecans B u c k m.

i C. ashtonense Ark e 11. Zastrzec jednak trzeba, ,że

wiele zagadnień komplikujących poruszaną tu

proble-matykę biostratygraficzną, wymaga szczegółowego

rozpatrzenia w osobnych pracach

paleontologiczno--stratygraficznych. ' .

Ponieważ na całym rozpatrywanym tu obszarze Jury Polskiej można stosować podział biostratygra-ficzny, przyjęty i uzasadniOny przez W.

Brochwicza--Lewińskiego (4, 5, 6) na podstawie badań osad6w

środkowooksfordzkich odsłoniętych między Często­

chową a Zarkami, zagadnieniom biostratygrafii

środkowego oksfordu poświęcimy tylko krótkie uwa-gi. Potwierdzając ze swej strony przydatność wszyst-kich środkowooksfordzkich jednostek biostratygrafi-cznych, wyróżnionych przez wspomnianego autora, niektórym z nich przypisujemy jednak nieco

odmien-ną rangę biostratygraficzodmien-ną.

I tak wyróżniamy podpoziom, a nie poziom

an-tecedens, zgodnie z wcześniejszym (5) poglądem W.

Broch.wlcza-Lewińskiego. Zm.ia:l1a poglądu (6) zdaje

się wiązać z niezdecydowanym stanowiskiem tego au-tora w sprawie celowości wyróżnienia podpoziomu

tenuicostatum. Z kolei zarówno w wypadku podpo.,.

ziomu antecedens, jak i poziomu btfurcatus, dolna i

górna część jednostki biostratygraficznej charaktery-zuje się występowaniem różnych zespołów amonit6w,

chociaż nie można wykluczyć, że odpowiednie zmiany w składzie zespoł6w amonitowych zachodzą w spo-s6b mniej lub bardziej gradacyjny.

PODZIAŁ BIOSTRATYGRAFIC,ZNY OKSFORDU I DOLNEGO KlMERYDU

o

O

ł

_{POZIOMY PODPOZIOMY NIEFORMALNE HORYZONTY}

~

~

~ O Ilf

-I

K l' d' ,

~

₅

.~

AkJ:i:iocBras hypselocyclum awo sceras .WBUm

O _{Bumeria plafynola}

~

- -

- -

-

_{oz. górna}

Idoceras planula oz. Ib-od.kowa

oz. dolna

~

EpipsUooeras błmammatatum

~

EpipeUooeras bimammatum EpiIpelWcBraa berrefl8tl l!Juaapidoceras hypaelum E~aa semimammalum

~

- -

_~

PeNpMnc168 bifurcaItłB PeriBpMnc168 (Ił'OB8OUłlrBł

S

_~

fhegory_ wanBIIBrsanum PeriBpMnc168 Btenooycloidel

O

O PeriBphinctu cmlecW6t18 Peri8p1łiflctu buokmani

~ PeNpMnctes pUcaHliB PeriBplWnotes roloideB

'al

OardWcertU ~

-5

Oardioceraa corclaM.ml Oaraio_ Oardioceras cordałum COBIicardia

O Oardioceras buiotDBiM

~ _{QuenBtedto_ mariae}

Całkowicie uzasadnione wydaje się zaakcentowa-nie pewnej dwudzielności podpoziomu antecedens

przez wyróźnienie w jego obrębie horyzontów

rotai-des i buckmani (6, tab.), tym bardziej, iż wedle "Pol-skich zasad klasyfikacji, terminologii i nomenklatury stratygraficznej" (30) horyzonty nie są formalnymi jednostkami biostratygraficznymi. Z analogicznych

wszakże powodów wyróźniamy w obrębie poziomu

bifurcatu.s nie podpoziomy (5, 6), lecz horyzonty ste-fI.OctlCZaideB i gro88ouV'I'ei, podobnie jak to czynią

francuscy autorzy podziału biostratygraficznego oks-fordu (13, 22). Możemy dodać, że dwudzielność fau-nistyczna poziomu bifurcatus przejawia się na ob-szarze Jury Polskiej mJn. w tym, że tylko w jego górnej części występują gatunki Ochetoceras basseae

F rad. i OchetoceTas ratxense F rad. Gatunki te

wy-stępują tu ponadto, podobnie jak we Francji (13, 22), w dolnej części poziomu bimammatum, w podpozio-mie h'llPseZum. ,

Oksford 16m)'. Na rozważanym obszarze, podobnie jak i w innych częściach submediterrańskiej stre!y Europy (np. 12, 13, 22), można wyróżniĆ poziom

bi-mammatum - wraz z podpoziomami hllpselum i bi-mammatum i horyzontami semimammatum i berren-Be - oraz poziom planuZa (tab.).

Na granicy poziomów bifurcatus i bimammatum

zaznacza się gwałtowna zmiana w składzie faun amo-nitowych oksfordu. Granicę tę wyznacza z jednej strony zanik rodzajU Perisphinctes, z drugiej zaś

pojawienie się lub rozkwit ilościowy rodzajów i pod-rodzajów Epipeltoceras, Ringsteadia, MicrobtpUces, Orthosphincte,

'.8.,

P'eudorthosphtnctes, Progeronia s.s. oraz gatunk6w: Euaspidocera, hwseZum (O p p.),

TarameUiceTas co,tatum (Q

u.J,

T. Zochense (O p p.) i

T. teguwtum (Q u.). Z braku miejsca nie możemy tu

podjąć - zawiłego pod WZględem taksonomicznym i częściowo spornego - zagadnienia sporadycznego po-jawiania się poniżej spągu poziomu , bimammatu'f?l

przedstawicieli Orthosphincte" Progeronia, Microbi-plices oraz gatunku T. costatum.

Poziom bimammatum jest przykładem niesamo-istnego zespołowego poziomu biostratygraficznego. Je-go dolną granicę wyznacza pojawienie się lub roz-kwit wymienionych takson6w szczebla rodzajowego, podrodzaj owego i gatunkowego; Górną natomiast gra-440

nicę poziomu wyznacza pojawienie się

przedstawicie-li rodzaju IdoceTas (gatunków l. planula i l.

la:re·vo-lutum). .

Na wyróżnienie podpoziomu hwselum pozwala wiele taksonów, które albo występują tylko w jego

obrębie, albo - pOjawiając się wcześniej - nie

Wy-kraczają poza jego górną granicę. Są to: Epipeltoce-ras semimammatum (Q u.), E. berrense (F a v re),

Microbiplices microbiplex (Q u.), M. proceaens (O

p-P e n h.), M. guebhardi (O p p e n h.), Euaspidocera8

hllPselum (O p p.), . TaTameUiceras externnodosum

(D o r n), T. lochense (O p p.), Ochetoceras basseae

F r., O. 'I'aixense F r., O. hispidum (O p p.).

Pooadto .na zelą)Ół amrnon:itbw rozważanego

podpo-ziomu w istotnej Inierze składają się: Taramellice-raB costatum (Q u.), T. pichleri (O p p.), T.

tricrista-tum (O p p.); ringsteadie - gł6wnie Ringsteadia '

sal-feldł D o r n; glochicerasy, np. Glochkeras microdo-mum (O p p.);. pojawiają się InaSOWO, ale tylko w wą­

skich przedziałach profilu, amebocerasy z grupy

Amoeboceras azternans (v. B u c h) - A. ovale (Q u;)

i wreszcie różne perisfinkttdy, a wśród nich rodzaje

Orth.osphinctęs i Progeronia. Ostatnie rodzaje są licz-nie reprezentowane w całym oksfordzie górnym, ale nawet na szczeblu gatunkowym w nikłym tylko sto .. pniu mogą być wykorzystywane przY precyzowaniu

podziału biostratygraficznego tego podpiętra.

Epipeltoceras ,emtmammatum (Q u.) występuje

tylko w dolnej części podpoziomu hwselum, a Epi-peltoceras berrense (F a v r e) - tylko w jego części

górnej, co PQzwala na" wyróżnienie w obrębie tego podpoziomu horyzontu semimammatum i horyzontu·

beTrense (tab.).

W podpozioInie bimammatum pojawiają się

na-stępujące taksony: GlochiceraB moaeBtiforme (O p p.),

G. lingulatum (Q u.), TarameUkeras litoceTum (O p p.), T. ausfeZdi (Wiirt. emend. Wegele),T. wen.zeli

(OIP p.), T. kobyi (C ho f.), T. broilii (Weg.); Ochetoce-Tas ma'l'antianum (d'Q r b.) oraz podrodzaj Prorase-nia, z P. bathllschista Koer. i P. alf. crenata

(R e i n.). W rO'l/W8Ż1mym podporziomie rodzaj Ring-steadia reprezentowany jest Iniędzy innymi przez ga-tunki R. salfeldi Darni R. ,.involuta" (Qu.), a rodzaj MicrobipUces już tylko przez formy o

dyskusyj-nym statusie taksonomiczdyskusyj-nym. Na !ozpatrywanym obsZHze Die stwierdzODo w obrf;ble podpoziomu

bimammatum ()becnoSc.i rodzaj6w EuasptdOCe1"aB, Epi-peZtOCe1"as i AT7Weboce1"as.

W ostatnich latach przejawia sif; tendencja do wy-odr~bnieDia . na obszarze Francji oraz Szwabii i Frankonii (12, 22), w najWYZszej cz~lici poziomu bi-mammatum, mi~dzy podpoziomem bimammatum a sPlUfiem poiIJiomu planula,trzeciego podtPoziomu r~­ waianego poziomu, a mianowicie podpozlomu hauffJ-anum. Istotnym kryteriwn W'yroZnienia tego podpo-ziomu je9t to, ze Die wyst~puje juz w Dim, w przeci-wienstwie do wllSko uj~tego podpoziomu bimamma-turn, gatunek E. bimammatum (Opp.). Kryteriwn te-go nie mow jednak zastosowac na obszarze Jury Polskiej, a samo zagadnienie g6mej granicy zasif;gu stratygra:ticznego gatunku E. bimammatum jest do tej pory kontrowersyjne (23). Dlatego tez Die wy-odrf;bDiamy podpoziomu hauffianum na obszarze Ju-ry Polskiej, lecz wyr6zniamy podpoziom bimamma-tum w szerokim znaczeniu (obejmuje on cal~ tf; CZf;Sc poziomu bimammatum, kt6ra zawarta jest po-mif;dzy podpoziomem h'llp,selum a sPllgiem poziomu

planula). MoZna jednak nadmienic, ie

na

rozwaZa-nym obszarze gatunek T· •. hauffianum (0 pp.) poja-wia Sir: sporadycznie w g6tnej cz~ci tak rozumiane-go podpoziomu bim.ammatum i ze poja~enie lub rozkwit kilku gatunk6w rodzaju Ta,.amelbce1"as na-daje tej c~ci podpoziomu pewnll odl"f;bnolic bio-stratygraficznll.

Dolna i g6ma granica poziomu planuZa

WYUla-czone Sll odpowiednio przez pojawienie sif; i zanik - stanowillcych parr: dymorficznll - gatunk6w I

do-Ce1"as planula (H e h 1) i I. laxevolutum (F 0 n t.). Z braku miejsca pominiemy tu do§c zawilll proble-matykf; taksonomicZllIl, zwillzanll z wyst~powaniem

na rozwamnym obszarze - bezpo~rednio ponizej i w nizszej czr:~ci okrelilonego w powyiszy spos6bpo-ziomu planula - amonit6w 0 idoceratoidalnej rzei-bie, ale pozbawionych bruzdy na stroDie zewn~trz­

nej.

PowstrzymujllC sif; przed uBtanowieniem w tym miejscu podpoziom6w lub horyzont6w biostratygra-ficznych, mow wskazac na moZliwoSc.i podzialu po-ziomu planula pod. wzglf;dem blostratygraf!cmy·m na trzy ~ci (28). Wylllcznie w obrttbie jego dolnej cz~ci wys~ujll: Ta,.amentCe1"as ausfeZdi (W il. r t.

emend. We gel e), T. we11,ZeU (0 pp.), T. costatum

(Q u.), T. hauffianum (0 PP.), T. kob'lli (C hot.),

T. broiZii (We g.), T. sarasini (L 0 r.), a takze Ring-steadta UmoBa CQ u.) i R. "intloluta" (Q u.). W

rozpa-trywanej c~ pozwmu po raz drug( w profilu g6r-nego oksfordu pojawiajll si~ amebocerasy reprezento-wane tu przez Amoeboceras bauhini (0 pp.) i A. U-neatum (Q u).

Wyl'lcznie w. lirodkowej c~ci poziomu planula

. wystr:puj, Taramelliceras pseudowenzeli (W e g.) oraz

T.

aff.

tenuiMdosum (W.eg.). W obrf;b tej c~ci po-ziomu wkraczajll od dolu TarameUice1"as ZitOCe1"Um

. (0 pp.), Glochice1"as modeBtiforme (0 p p.), Ringst~a­

dia fle:ruQi4jes (Q u.) oraz Prorasenta· bath'llschJSta

Koer.

W g6mej CZf;Sci rozwazanego poziomu pojawia si~ podrodzaj Eurasenia, a podrodzaj Pf'orasenia repre-zentowany jest przez gatunek P. quenstedti S chi n d. Wystr:puje tu takZe Aspidoce,.as binodum (0 pp.). G6rna cz~~c poziomu planula z obszaru Jury Pol-skiej odpowiada w przybllieniu podpoziomowi

ga:-laf', wyr6Znianemu w poludniowej RFN i we Francji w najWYZszej c~ci poziomu planula.

Zaznaczyc trzeba, ze w pOwyZszym krOtkim prze-gllldzie Die uwzglf;dniono wszys~kich amonit6w wy-st~pujllcych w g6mym oksfordzie Jury Polskiej. Po-mini~te zostaly mir:dzy innymi pewne mniej istotne pod wzglr:dem biostratygraficznym, ale bardzo in-teresuj'lce grupy amonit6w, jak np. "Discosphinct~s::

vi,.gulatus (Q u.) - strefchenense (0 pp.), "Decipla

sensu Enay (12), "Lithacocef'as" 1 rodzaj Nebrodites.

Kimeryd dowy. Biostratygrafii osad6w kimerydu . - wyste:Pujllcych przede. wszystkim w p61nocnej c~ci obszaru Jury Polskiej i reprezentuj'lcych tam jedynie dwa najniis~ poziomy kimerydu dolnego

(tab.) - zosta1y ~Wif;Cone osobne rozwatanla

w

pracy A. Wierzbowskiego (27). P6Zniejsze znaleziska faunistyczne wskazaly tylko na kOniecznoSc przepro--wadzenia granicy oksfordu i kimerydu nieco ,,?yZej w profilu lltostratygraficznym (ryc. 2). Pow16rzmy kr6tko, ze poziom plat'llnota jest wyr6iniony na

pod-stawie obecnoSci przedstawideli podrodzaju para-. taxiocef'as oraz r6inych gatunk6w z rodzaj6w

Pf'O-ge1"onia i RaBenia. W poziomie tym nie stwierdzo,: no obecnolici rodzaju Idoceras. Poziom h1lPseZoc'llclum

charakteryzuje si~natomiast wystf;powanlem pod-rodzaj6w Ataxioce1"as i Pa,.ataxioce1"as.

LITOSTRATYGRAFIA

LUoloctcme

kn1eria

W)'Gdr~bDiaDIa jedDostek lltostratygrafiemych. Wyr6Zniaj'lc na rozpatrywa-nym obszarze poszczeg6lne jednostki litostratygraficz-ne moZna brac pod uwagf; kryteria mineralogiczno--chemiczne, pozwalaj'lce na odroZnienie wapieni,

wa~

pieni marglistych i margli. Mow r6wniez uwzglf;d-nic, rozwinif;t'l w ostatnich kilkunastu latach, klasy-fikacj~ skal. w~glanowych, i od~6inic przede. wszys~­ kim wapienie mikrytowe - zlozone wy1llczme z ml-krytowej masy podstawowej - od wapieni ziarni-stych, zawierajllcych (opr6cz sparytowego, mikryto-wego lub spal'Y'f;owo-mikrytomikryto-wego spoiwa) sldadniki ziarniste (allochemy), wys~uj~ce w r6morakich kombinacjach i proporcjach: gruzelki (peloidy), grud-ki (zIarna agregacyjne), tuberoidy, onkoidy, ooidy . i lntraklasty.

Nie wch~c w doSc zawU'l problematykf; tube-roid6w, nadmienimy tylko, ze terminem tyro okre§-lamy skupienia wf;llanu wapnia, kt6rych powstanie zwi~ne jest z gniciem substancji organicznej, za-maCZ8ljllce si~ na powierzch:nd wapieni w postaci ciemnych, cz~sto nieregulamych plam romej wiel: kOBCi. Tuberoidy, bf;dllce cz~§ciowo tragmenta!D~ zwapnialych cial g'lbek i wyst~pujllce najc~cleJ wesp61 z mumiami gllbkowymi, Sll pospolitymi sklad-nikami .niekt6rych wapieni Jury Polskiej. Niekt6re wapienie, gl6wnie pewne odmiany wapieni skalistych, odznaczajll sif; wystr:powaniem licznych drobnych stromatolit6w. Ze sZCZlltk6w organizm6w istotna rola w klasyfikacji lltostratygraficznej przypada g'lbkom, a sporadycZllie takZe krynoidom. Odnotowac moma pojawianie si~ lrorali VI niekJt6rych wapieniach, wy-st~pujllcych powyzej "dolnego zespolu marglistego" (ryc. 2, 3), a reprezentujllcych kimeryd.i g6rnll cz~§c poziomu planula.

Istotna rola w klasyfikacji litologicznej i litostra-tygraflcznej przypada ulawiceniu i zwie:z1oSci wapie-ni. Z jednej strony moma wyr6mic wapienie cienJ:t0-, §rednio- i grubolawicowe oraz waplenie nieulaWlco-ne. Z drugiej zn6w strony moma odr6mic wapienie zwi~zle, charakteryzujllce si~ niejednokrotnie n~1\ porowatolicill (np. wapienie skaliste), od sll!bo ZW1~Z­

lych, maZllcych palce wapieni 0 znaczneJ porowa-togci (np. wapienie kredowate. albo "pylaste"

vya:

pienie mikrytowe). R6Znice ini~y tymi ostatniJm grupami odmian wapieni nie uwidoczniaj'l si~ za-zwyczaj pod. mikroskope~ petrograficzny~ p~ P?-tocznie stosowanych POWlf;kszeniach, przeJaWlaJIl Sl~ natomiast wyrazi§cie w wypadku uZycia skaningo-wego mikroskopu elektronoskaningo-wego. Z naciskiem trze" ba zaznaczyc, ze przy pomini~ciu dw6ch powyzszych kryteri6w lltologicznych na rzecz jednost;ronni~ st~­ sowanej "mikrofacjalnej" klasyfikacji htologlC~~JI niemotiA1we byloby wyll"6Znienie taldch tradycYJme wyr6mianych odmian wapieni, jak wapienie skaliste, kredowate, plytowe· lub lawicowe (11, 25),. a takZe wyodrf;bnienie znacznej ~oi jednostek litostraty-graficznych, uwidoczmonych na ryc. 2, 3 i 4.

Wysttwowanie· niewielkich bloherm g6rnojuraj-skich' wapieni skalistych lub scyfiowych na obszarze Jury Polskiej nie budzi Zadnych W'ltpliwoSci (11, 24, 25) a nawet wapienie skaliste 0 znacznej mi~Zszolici

z~tf;powane sll lateralnie, niekiedy gradacyjnie przez

wapienie ulawicone (ryc; 2, 3). Jednak liczne daI?-e biostratygraficzne i dane z wielu wiercefl, a takze wyniki prac kartograficznych autor6w zgodnie pro-wadzll do wniosku, ze znaczna c~c wapieni ska-listYCh Jury Polskiej twoi'zy ciule poklady, 0 czf;sto zmienneJ, ale niekiedy - na ograniczonych obszarach

o >-CI: LII 2: o CI: o II. 1/1 lit o . NNW

noWEJ

8--$j1

_--

~ _~4

Ryc. 2. Schemat ZitostTatygrajiczny osadów górnoju-rajskich północnej części Jury Po~skiej.

Nieformalne jednostki lltostratygraficzne: wj - warstwy jasnogórskie, włz - wapienie ławicowe zawodziańskie, wszł

- wapienie ska11ste złocbowickie, wsr - wapienie ska-Uste rt:bielickie, wsk - _plenie skaUste z Kamyka, waz - wapienie skaUste zelczailskie, wag - gł6wńe wapienie skaUste, wknl - wapienie kredowate miedznowskie, wszs

r:r:7.'T-1

_s

~

t~t";J8

...

SSE

m50L

40 30 20 . . 10 O 0 1 2 3 4 5 km

- wapienie skallste zalesiackie, wpt - wapienie płytowe

z tUberoidaw, wkn - wapienie kredowate -niwlskie, wpt _ wapienie pylaste, wkc - wapienie kredowate z Czerkiesów wpd - dolne wapienie płytowe, wkp - wapienie kreda.: wate z PruBlcka, zmd - dolny zespół margllBty, wps _

środkowe wapienie !PłYtowe, Wkpj - wapienie kred0iW6te

z PaJęczna, wkkr - wapienie kredowate z Kuchar, zms

-środkowY zespół marglisty, wkk - wapienie kredowate z Kul, wpg - g6rne wapienie płytowe, zmg - g6rny zesp6ł

BI!lłQ _~3 500 Wielka

Ej

_..

.

2

mffiI1

Region 400 Pilicy Region Wolbromla 300 200 100

Ryc. 3. Wybrane profile osad6w g6rnojura;skieh środ­

'. . kowej i południowe; czę~ci Jury Polskie;.

Litologia: 1 - wapienle mJkrytowe z bioklastam1, 2 -bezgllbkowe wapienie ziarniste; pozostałe wydzlelenla

lito-logiczne jak na ryc. 2; 3 - osady kredy.

Fig. 3. Some Upper Jurassic sections in the middZe

and southern parts oj the Polish Jura Chain.

Llthology: 1 - mlcrltlc llmestonea wlth blocIasts, 2 gralned. llmestońes wlthout spongles; other lithologles as

in Fig. 2, 3 - CretaceouB sedJmenta.

przeławicenia wap1en1 l margli gllbkowo-tuberolitowych, 3

...;. clenkoławicowe wapienle m1krytowe, częściowo

margli-ste, oł'- wap1en1e "pyla8te", 5 - wapienie kredowate, 6 -wapienie ska1lste, 'l - średn1o- 1 gruboławicowe wapienie gllbkowo-tuberolitowe, 8 - wapienie z onkoldam1, II -

wa-p1en.1e okr.uchowe.

Fig. 2. Lithostratigraphic .scheme oj the Upper

Jura-ssie deposits in the northern part oj the Polish Jura Chain.

Informal lithostratlgraphlc unita:' wJ .:.. ·.Jasna GOra' beds,

włz - Zawodzie layered Umestonea, wszł - Złochowlce

mass1ve llmestones, wsr - RębleUce maBslve 11mestones, wsk - Kamyk mass1ve Umestones, wsz - Zelce masslve Ilmestonea, wsg - main ~asslve limestones, wkm -

Miedz-no chalky llmestonea, wsza - Zales1akl maalve llmestones, wpt - pIaty llmestones wlth tuberold_, wkn - Nlwlska

.chalky llmestonea, wpt - fr1able m1cr1tlc llmestones, wkc - Czerklesy chalky 11mestones, wpd - lower pIaty llme-stonea, wkp - Pruslcko cbalky llmestones, zmd - lower marly unita, .wpB - m1dd1e platy limestones, wkpj - Pa-jt:emo chalky llmestones, wkkr - Kuchaty chalky Ume-stonea, zms - mlddle marly unlt, wkk - Kule chalky llmestones. wpg - upper platy Umeatonea, zmg ~ upper marly unit. Llthology: 1 - marla, 2 - marly Ume.tones, altematlng spongytuberoIltlc Umeatonea and marla, 3 -thin-bedded wcrltlc and marly limeatones, 4 - frlable mlclitlc Umestones, 5 - chalky limes.tones, 6 - mass1ve Umestones, 7 - medium- und thlck-bedded apongy-tubero-l1t1c Itmestonea, 8 - Umestonea with onkolites, (I -

lietrt-tal Umestone".

- nawet zadziwiająco stałej miąższości. Zagadnie-

-nie to zostało dokładniej om6wione w pracy J. Bed-narka (2). Zaznaczyć wszakże trzeba, że jako wapie-nie skaliste wyodrl:bniane są nieuławicone albo

gru-bo lub niewyraźnie 'uławicone, zwięzłe wapienie ziar-niste, wśr6d' kt6rych dają się wyróżnić różne od-miany, charakteryzujące się występowaniem (w zmiennych kombinacjach i proporcjach) gąbek, stro-matolit6w, mat sinicowych, tuberoidów, grudek,

gru-zełk6w, onkoid6w lub ooid6w. To zróżnicowanie lito-logiczne wapieni skalistych, kt6re można pominąć w

rozważaniach litostratygraficznych, nabiera często

istotnego znaczenia przy szczeg6łowym rozważaniu zagadnień sedymentacyjno-facjalnych. Dodajmy tu,

że od pewnych odmian wapieni skalistych wapienie kredowate różnią się tylko mniejszą zwięzłością, znaczną porowatością i występowaniem diagenetycz

--nych krzemieni.

Przekroje i profile litosłratygratlczne. W niniej-szym krótkim artykule problematykę

litostratygra-ficzną rozważanych osad6w możemy podjąć jedynie wyrywkowo, posługując się w tym celu kilkoma przekrojami lub profilami (ryc. 2, 3, 4). Zaznaczyć

wypada, że ze względu na niewielkie rozmiary ilu--stracji odpowiednie dane litolOgiczne i stratygraficz-ne przedsta\\riono w uproszczostratygraficz-nej, a sporadycznie na-wet w nieco skażonej postaci. Z powodu trudności -graficznych zrezygnowano z wyodrębnienia

poszcze-g6lnych pOziom6w biostratygraficznych.

Rycina 2 ilustruje możliwości wyr6żnienia wielu g6mojurajskich jednostek litostratygraficznych na

00&7.aIrze połOŻlODym na półJnoc od OJ:ęstochowy. Tutaj

ograniczono się tylko do zaznaczenia osadów, wystę­

pujących na powierzchni lub na niewielkiej głębo­ kości, w poszczeg6lnych strefach wychodni.

-Rycina 3 przedstawia z kolei cztery profile, zesta-wione na podstawie wierceń wYkonanych w Białej

Wielkiej, Glanowie o~z w regionie Wolbromia i

miejscowości Pilica; w dwóch ostatnich najwyższą

część profilu uzupełniono na podstawie obserwacji wycbodn:f.. Profdle te ilustrują przede wszystkim

-r6żny w g6rnym oksfordzie poszczególnych region6w - -rozw6j wapieni skalistych-lub kredowatych z

jednej, a mikrytowych wapieni płytowych lub "py-lastych" z drugiej strony.

Profil wiercenia Biała Wielka IG-l moma uznać

za reprezentatywny dla przeważającej części obsza-ru położonego między Białą Wielką, Zarkami,

Msto-wem i Częstochową (por. prawą skrajną część ryc. 2),

zastrzegając jednak, że np. nie wszędzie w obrę­

bie środkowego oksfordu pojawiają się wtrącenia niższych wapieni skalistych lub "scyfiowych", że

po-jawiający się w poziomie btjurcatus lub podpoziomie

htlp8elum, a zanikający w poziomie planula .. głów­

ny wapień skalisty", wyr6żniony jako jednostka lito-stratygraficzna, w swej górnej części bywa repre-zentowany przez wapienie skaliste lub kredowate i że wyższe jednostki litostratygraficzne mogą ulegać

znacznej redukcji miążgzościowej, przy jednoczesnym

wzroście miąższości przyległych jednostek; częste .są

także wypadki obocznego zastępowania wapieni kre-dowatych przez wapienie skaliste. Z kolei profil Glanowa, reprezentujący zapewne wyłącznie oks-ford (14), a wykazujący duże podobieństwo m. in. d-o pooliskiego profilu Imbramawice (24), jest ze

względu- na sZC'l;eg6l:nie silny r0'1JW6j wapieni skali-stych w środkmvym i górnym aksfordme w znacznej

już mierze reprezentatywny dla I'egi.anu kralrowskie-go.

Przy przeprowadzaniu litologicznych korelacji wie-kowych na obszarze Jury Polskiej i w przyległej

części niecki miechowskiej istotne znaczenie przy-pada dwom, w przybliżeniu izochronicznym, pokła­

dom marglistym (ryc. 2), a mianowicie "dolnemu

zesnołowi marglistemu" (g6mooksfordzki poziom pla-nula) i ,,środkowemu zespołOwi marglistemu" (dolny kimeryd, zapewne poziom platynota). Pierwszy z nich zaznacza się zarówno w profilu Białej Wielkiej, jak i profilu Wolbromia (ryc. 3). Niekiedy jednak obser-wuje się częściowy lub całkowity zanik rozważanych

nsad6w marglistych na korzyść wapieni kredowa tych lub skalistych.

Rycina 4 obrazuj e, podkreślone przez S. Z. R6-tyckiego (24), zróżnicowanie litologiczne osadów

środ-N

A

'80 80 ltO 20 m

w

80 otwór WB-78 B Niegowonice v v v . v 'ol otwór W8-81 Rodaki v

.

,

" ,\ A A . ; . ~ .. ,..

"

,.

.

.

-

.

.

' .\

.

,

..

otwór. W8-42 Ryczówek v • .., ~., "I V ~ . l C:L ... l:i'~.;~~..:'. otwór Cieślin W8-40

G

.

Grabówka

v

"

./ ~ c. .o o- "O' o . . O o 4 o <> o-_ 0 0 0 0 0 0 0 0 _ <> _ 0 0 . 0 0 0 . 0 _ _ _ 0 . . 0 _ 0 0 0 > 0 Klucze Cieślin v

A,

SyborowQ Góra v . v v v

BI

Kolbark .., v v

'01_

0 0 . < 1 > 0 > 0 . . _ 0 < 0 _ .o _ _ c. _

S

E

m 20

:s:-~~- ~--_.--

--.::

_

---

-"--~--~--:.-.---~

~---~---~ ..:-~ ~

-...:---.--

-

----

-::= -

--.~--

---

~=

I-=l~~~~~

~'~2~3~4~S~6

~ ~7

Ryc. 4. Przekroje przez osady niższej części oksfor-du występujące na zachód od Wolbromia.

1 - margle, 2 - wapienie margliste, 3 - dolny wapleń

skallaty, 4 - wapienie okruchowe, częściowo krynoidowe,

5 - płytkowe, bezg,bkowe wapienie m1krytowe l

drobno-zlarn1ste, łł - średnio i gruboławloowe wap1enie

gąbkowo--tuberolltowe, '1 - główny wapień skaUlty.

kowego oksfordu na obszarze połoionym na zachód od Wolbromia. Margle zatmlWLOlle w dolnej części

przekrojów reprezentują z reguły pograniczne części

keloweju i oksfordu. Dolny wapień skalisty, w któ-rym występują amonity poziomu bifu,1'catus, charak-teryzuje się nieclągłym, ale ogólnie izochronicznym razprzestrzeniemem. W przybliżeniu izochroniczna jest dolna granica ,,głównego wapienia skalistego",

bezpośrednio pod którą znajdowano wyłącznie amo-nity reprezentujące górno oksfordzki pOdpoziom

hU-pseZum. .

Zapdnienie ustanowienia formalnych jednostek

litoBłratygraficznych. Z ustanawianiem formalnych jednostek 1itostratygraficznych w obrębie osadów górnojurajskich Jury Polskiej wiąże się wiele

trud-ności, niezależnie od komplikacji związanych z

wy-różnianiem· tradycyjnych jednostek litostratygraficz-·

nych regionu C!Zęstochowski~ -:-

wamtw

zawodziań­

weh, przędaJichuw&kich i mLrawskdch (5, 7). Już z danych uwidocznionych na ryc. 2 i 4 wynika po-trzeba ustanowienia· licznych jednostek litostratygra-ficznych; ogółem - na wykonanych przez siebie ma-pach - autorzy wyodrębnili w omawianych osadach

około 40 takich jednostek.

Zarówno ze znacznej liczby wyróżnialnych jed-nostek litostratygraficznych, jak i ze szczególnej for-my występowania niektórych wapieni skalistych wy-nika potrzeba ustanowienia większości tych jedno-stek na szczeblu ogniwa. W konsekwenCji jednak

nadrzędne formacje, których ustanowienie jest nie-.

odzownym warunkiem ustanowienia podporządkowa­

nych im ogniw (30), uzyskałyby w niektórych przy-_ -padkach znaczny zasi~g nie tylko stratygraficzny, ale

444

Fig. 4. C1'oss-section west 01 Wotln"om, illust1'ating the

facies changes in lawer part of the Oxfordian.

1 - marls, 2 - marly l1mestones, 3 - lower maaalve llme-stones, 4 - detrtotal, partly crlnoldal l1mestones, 5 -m1crlt1c nad grBmed flBggy Umestones wlthout spongles,

łł - medium- and tbick-bedded lpongy-tuberollt1c llme-stones, '1 - main massive Umestones,

i geograficzny. Zarysowałaby sIę więc potrzeba okreś­

lenia rozprzestrzenienia pewnych formacji, ustano-wionych w Jurze Polskiej, także na obszarze niecki miechowskiej i południowo-zachodniego obrzeżenia

Gór Swiętokrzyskich, a być może nawet na bardziej

rozległych obszarach. · Z tego powodu autorzy

po-wstrzymują się przed wyrażaniem bliższych sugestii w sprawie ustanawiania w rozważanych osadach Ju-ry Polskiej formalnych jednostek litostratygraficz-nych, a wyszczególnione na ryc. 2 jednostki wyróż­

niono nie tylko w spOSÓb nieformalny, lecz i bez wskazania ich rangi litostratygraficznej ; w odnie-sieniu do innych rycin autorzy zrezygnowali nawet z wyraźnego wyodrębnienia wielu jednostek lito-stratygraficznych.

LITERATURA

l. Ark e 11 W. J. - The upper Oxford Clay at Pilrton, Wilts, and the zones

ot

the Lower Ox-fordian. Geol •. Magazine. Hetford, 1941, voL 78,

no. 3.

2. B e d n a rek J. _ . Budowa geologiczna strefy wychodni górnojurajskich między Zawierciem,

Łazami i Pilicą. Pr. Inst. Geol. (w druku). 3. Bednarek J., Kaziuk H., Zapaśnik

T.-Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000, arkusz Ogrodzieniec (w druku).

4. B r o c h w i c z - L e w i ń s kiW. Biostratlg-raphy of Oxfordian limestones from the Zawo-dzie quarries in Częstochowa, Polish Jura Chain. Bull. Acad. Pol. Sci., Ser. Sci. geol. geogr., 1970, vol. 18, no. 4.

5. Br 0 c h wi cz - L e wins ki W. - Stratygrafia oksfordu okolic C~stochowy. Prz. geol., 1975, nr.

9.

6. B r 0 c h w i c z - L e win ski W. - Oxfordian of the C~stochowa area. I. Biostratigraphy. Bull. Acad. PQI. Sct, S~r. Sci. Terre, 1976, vol. 24,

no. 1.

7. Brochwicz-Lewiilski W. - Oxfordian of the Cz~stochowa area; H. Lithostratigraphy ver-sus biostratigraphy. Ibidem.

8. Br 0 c h w i c z - L e w i il ski W., R 6 z a k Z. - .

G6rny oksford okolic Cz~stochowy. Prz. geol.,

1976, nr. 11.

9. Call 0 m 0 n J. H. - Notes on the Callovian and Oxlordian Stages. Colloque du Jurassique, Lu-xemburg 1962. C. R. M~m., Luxembourg, 1964. 10. Callomon J. H., Cope J. C. W. -

Thestra-tigraphy and ammonite succession of the Oxford and Kimmeridge clays in the Warlingham bore-hole. Bull. Geol. Surv. Great Britain, 1971, no. 36.

11. D z \1! y n ski S. - Powstanie wapieni skalistych Jury Krakowskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 1952,

t.

21, z. 2.

12. E nay R. - L'Oxfordien dans la moitie sud du Jura francais. Nouv. Arch. Mus. Hist. Natur. Lyon, fasc. 8, Lyon, 1966.

13. E nay R., Tin tan t H., Car i 0 u E. - Les fa

-unes oxfordiennes d'Europe meridionale. Essai de zonation. Colloque du Jurassique, Luxembourg

1967. M6m. B. R. G. M., 1971, no. 75.

14. Glazek J., Wierzbowski A. - W sprawie rzekomej transgresji kimerydu na Wy,Zynie

'Klralrowskiej. Acta geol. Plol., 1972, vol. 22, no. 1.

15. G y g i R. - Zur' Stratlgraphie der Oxford-Stufe (oberes Jura-System) der Nordschweiz und des suddeutschen Grenzgebietes. Beitr. Geol. Karte Schweiz, Bern, 1969, Lief. 136.

16. K n i a z e w ,W. G. - Amonity i zonalnaja stra-tigrafija nimiego oksforda siewiera Sibiri.

Tru-dy Inst. Geol. Geog., Moskwa, 1975, wyp. 275.

(17) K u t ek J., Ma ty jaB. A., Wierzbowski

A. - Problematyka stratygraficzna g6rnej jury z kilku wiercen w synklinorium warszawskim. Acta geol. pol., 1973, vol. 23, no. 3.'

SUMMARY

The succession of the ammonite faunas and bio-stratigraphic zonati<ln of the Oxfordian-Lower Kimmeridgian deposits of the Polish Jura Chain are briefly presented and discussed (cf. Table I). The facies relations and the succession of the main lithological types are commented and shown in some sections representing different parts of the region (cf. Figs 1--4).

18. Malino'wska L. Skatygrafia 'oksfordu Ju-TY Cz~tochow9k,iej na podstawie, amonit6w. Pr.

Inst. Geol., 1963, t. 36. "

19. M a I i now s k a L. - Boresl faunal influences in the Lower and Middle Oxfordian of Poland. Biul. Inst. Geol., 1976, no. 291.

20. Malinowska L., Dembowska J. - Jura g6rna. (W): Budowa geologiczna Polski, t. I, Stratygrafia, cz. 2, 1973.

M a ty jaB. A. - The Oxfordian of the Bouth--western margin of the Holy Cross Mts. Acta

. geol. pol., 1977, Vol. 27, no. 1. , 22. Mo u t e r d eR., En a y H., i in. - Les zones Jurassiques en France. C. H. Som. S6anc. Soc.

Geol. France, Nancy, 1971, fasc. 6.

23. Nit Z 0 P 0 u I 0 s G. - Fraunistisch-9kologische,

stratigraphische und sedimentologische, Untersu-chungen am Schwammstotzen-Komplex bei Spiel-berg am Hahnenkamm (Ob. Oxfordien, Stldliche Frankenalb)., Stuttgarter Beitr. Naturk., Ser. B, Stuttgarl, 1974, nr 16.

24. R 6

z

y c k i S. Z. - G6rny dogger i dolny maIm Jury Krakowsko-C~tochowskiej. Pr.

Inst.

Geol.,

1953,

t.

17.

25. R 6

z

y c k i S. Z. - Stratygraiia i zmiany facjal-ne najwy.tszego doggeru i maImu Jury Cz~sto­

chowskiej. Prz. geol., 1960, nr. 8.

26. T,u r n e r J. - The Oxford Clay of Skye, Scal-pay and Eigg. Seott. J. Geol., 1966, vol. 2, p. 3. W i e ,r z bow ski A. - G6rny oksford i dolny kimeryd Wyzyny Wieluilskiej. Acta geol. pol.,

28.

29.

30.

1966, vol. 16, no. 2.

Wierzbowski A. - Some 'Upper Jurassic ammonites of the genus Ringsteadia Salfeld,

1913 from Central Poland. Ibidem, 1970, vol. 20,

no. 2.

Wr i g h t J. K. - The Middle and Upper Ox-fordian and Kimmerldgian StaHin Shales at Sta-ffin, Isle of Sky. Proc. Geol. Assoc., Colchester,

1973, vol. 84, no. 4. ,

Zasady polskiej klasyfikacji, 'terminologii i noJ menklatury stratygraficznej. Instrukcje i metody badail geologicznych, 1975, z. 33.

31. Z e i s s A. - Die ersten Cardioceraten-Faunen aus dem oberen' Unter-Oxfordien Sllddeutschlan-ds und einige Bemerkungen zur DoggerlMalm Grenze. Geol. Jb., Hannover, 1957, Bd. 73.

PE310ME

IIpe,llCTaBJIeHa H 06CY2K,lI'eHa oocne,llOBareJIbHOCT& <paYH aMMOHHTOB H fbfoc-rpaTHl"pacPH'lecKoe pa3,11en.e-HHe OC8AICOB oKccPop,IIa H HWKHero KHKepM,II1Ka

IIoJIb-CKOii: IDPbI (Ta6JI. I). Pa~cMOTpeHbI H npe,llCT8BJreHbI Ha opo<PHJUlX q;a~HaJIblHbIe CBJI3H H oocne,ltOE!Qrem.-HOCTD rJIaBHbIX JIHTOJIOl'WleCIDfX THDOB BlorCTynalOIU;HX