RYSZARD PODIO
SOLANKA Z OTWORU WIERTNICZEGO DĘBIENSKO 3-G
W LESZCZYNACH NA GÖRNYM SLĄSKU
WSPOMNIANE WIERCENIE zlokalizowane jest w gromadzie Leszczyny ok. 3,2 km na SW od! głów-nych szybów kopalnii Dębieńsko. Otwór wykonano sy-stemem udarowym „na sucho" specjalni© w celu zba-dania warunków hydrogeologicznych rejonu projekto-wanej nowej kopalni Leszczyny. Profil geologiczny otworu jest następujący:
0,0 m do 63,0 m czwartorzęd (piaski 1 gliny), 63,0 m do 80,0 m trzeciorzęd (iły mioceńskie), 80,0 m do 100,0 m (pstry piaskowiec (iły margliste
silnie spiaszezone, iły pstre, łupki wiśniowe),
100,0 m do 689,0 m karbon — warstwy orzeskie (łupki ilaste, łupki piaszczyste, piaskowce z pokładami węgla). W otworzie wyróżniono szereg horyzontów wodonoś-nych przedstawi on ych w tab. I.
Tabela 1 T A B E L A H O R Y Z O N T Ó W W O D N Y C H Nr Głębokość zale-gania horyzontu wodonośnego w m a •
•i И S
.ss
,S -ë S . S •A Ł- - 0 + и д о —Opis litologiczny warstw
I 7,0 - 20,4 7,0 glina silnie piaszczysta ze żwirem otoczą-ków kwarcowych — czwartorzęd II 37,0 — 41,0 12,0 glina piaszczysta z dużą ilością żwiru
j.w. — czwartorzęd
III 80,0 - 87,0 45,0 iły margliste silnie spiaszezone barwy sza-robrunatnej^« piaskiem — pstry piasko-wiec
IV 106,0 - 148,0 45,0 piaskowce grubo i śr. ziarniste oraz łupki piaszczyste — karbon
V 191,0 - 208,0 151,2 piaskowiec śr. ziarnisty szary na przemian z łupkiem ilastym ciemnoszarym V I 247,0 - 261,0 228,35 łupek ilasty ciemnoszary oraz dwa
po-kłady węgla o miąższości 1,6 i 2,6 m. V I I 283,0 - 341,0 L 232,0 piaskowce śr. i drobnoziarniste barwy
po-pielatej częściowo łupek piaszczysty V I I I 365,0 — 436,0 251,0 łupek ilasty ciemnoszary oraz piaskowce
drobno i śr. ziarniste barwy szarej I X 442,0 - 521,0 265,1 piaekowiec dr. ziarnisty szary oraz łupki
ilaste miejscami piaszczyste X 528,5 — 603,0 228,7 piaskowce dr. ziarniste szare, łupki
piaszczyste i ilaste
X I 614,0 - 660,0 194,0 piaskowieoïgdr. ziarnisty szarożółty oraz łupek ilasty ciemnoszary.
Litologiczne wykształcenie warstw tworzących ho-ryzonty wodne wskazuje na to, że występujące tu
wody są typu szczelinowego, przy czym piaskowce karbońskie są najbardziej predysponowane do utwo-rzenia systemu drobnych pęknięć i szczelin.
Zwraca uwagę fakt różnego ustalania się poziomu hydrostatycznego wód karbońskich, gdzie do głębo-kości 521,0 m następuje spadek ciśnienia z głębogłębo-kością. Można przypuszczać, że pierwotne etosiunki hydrosta-tyczne panujące w karbonie zachwiane zostały tu przez roboty górnicze kop. Dębieńsko.
Skład chemiczny poszczególnych wód obrazuje za-łączona tabela' II. Wykonane analizy szczegółowo ilu-strują chemiczną strefowość wód w górotworze. Przy-pomina ona typowe przykłady podawane przez hydro-geologów radzieckich (1, 2, 4). Według klasyfikacji przeprowadzonej przez S. Szczukariewa (3, 4), wody gruntowe I i I I poziomu występujące płytko nad po-wierzchnią terenu w czwartorzędzie, to wody słodkie typu dwuwęglanowo-wapniowego. Głębiej (III, IV i V horyzont) spotykamy wody słabo i średniozminerali-zowane, typu chlorkowo-siarczanowo-dwuwęglanowo--sodowego przechodzące w chlorkowo-dwuwęglanowo--sodowe (VI poziom wodonośny), a jeszcze głębiej (VII do I X poziom) bardziej zmineralizowane oraz so-lanki chlorkowo-sodowe. Charakterystyczny jest tu stały wzrost mineralizacji wody z głębokością.
Uwagę zwraca również zawartość jonu jodkowego, która na głębokości 365 m wynosi 8,02 mg/l, a na 614,0 m — 14,06 mg/1. W porównaniu z solankami rejonu Jastrzębie woda powyższa odznacza się kilka-krotnie Większą mineralizacją, a zwłaszcza większą zawartością jonu siarczanowego. Solanka z głębokości 614 m uważana musi być za jedną z najsilniej stężo-nych spotkastężo-nych w rejonie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
L I T E R A T U R A
1. A l e k i n O. A. — Podstawy hydroehemii. War-szawa 1956.
2. K a m i e ń s k i G. N., K l i m e n t o w P. P., O w c z y n n i k o w A. M. — Hydrogeologia złóż surowców mineralnych. Warszawa 1956.
3. P r i k ł o n s k i W. A., Ł a p t i e w F. F. — Wła-sności fizyczne i skład chemiczny wód podziem-nych. Warszawa 1955.
4. S z c z u k a r i e w S. A. — Sowriemiennyje prle-ostawlenija o isostawie i strojenii wody. Izwiestlja GGI. No. 64, 1934.
ANALIZY CHEMICZNE W O D Y Z OTWORU WIERTNICZEGO DĘBIEŃSKO 3-G W LESZCZYNACH
Tabela II Poziom wodo-nośny nr. Głębokość po-brania wody w m Sucha pozost łość mg/l a mg/l S 04_ mg/l H C O j mg/l mg/I Са2 + mg/1 M g2 + H a + + K + mg/l mg/l F c2 + Fmg/1 f 3 + N H „ + mg/l co2 agres. mg/l Twardość ogólna węgla-nowa 1 Uwagi I 7 , 0 - 20,4 186 12 22 152 с 54 8
