2. Bro cb w!cz-Lewinakl W. - Oxfordlan of the Cz~howa Area. Bull Acad. Pol. Sc.. Ser. Se. Terre. 1976. \'Ol 24. no. 1.
3. Bl'oehwiez-Lewh'iski W .• R6zak Z. -Time~hange5 of Oxfordian ammonite fauna of the PolJsb Jura Chain; Some refteCltions. ibidem. 1974, rol. 22, no. 2.
4. Ca9:'oiou E., Enay R.. Tintant· H. - Oldor..: dien. C.R. Sommaire Seances Soc. Gaol Fr .• 1971,
:r.c,6.
5. M a 1 i now s It a . L. - stratygl'afia dksfordu jury ezQ!toch'ClWSkiej na podstaWie amordt6w. Pr. Inst.
GeoJ,.. 1003,
t.
36. .6. M a l i now IS k a L.. - The Md:.ddle Oxfon:tian Perisphinctidae ·of Zawodzie near Czt:sooehowa
(P.aland); Acta paleont. pol., 1972, vol 17, no. 2. 7. Malinowska L. - Srodlkowy i g6rny oksford w p6lnocn"O-'ZIlChodniej CZt:8cl jury cz~howskiej. Biul. Inst .. Geoi.. 1972,· no. 233.
8. R 6 z yck'i-
'S:
Z.· = ". Uwagi 0 RhynchonelUdac jury g6rnej Pasma Krakowsko-Czc:stochowskiego. Biul PIG. 1948, rol. 42.9. Z ID 0 oil k 0 J. -...:. Uwaogi 0 niekt6.ryeh przedstawi-cle1achfauny borealnej .. w jurze KrakoWBko-Czl':-stochoW3klej. Roci. Pot. •. Tow. Geol. •. · I~2, . z. 3.
MlROSl.AWA CIEMNIEWSKA
Zaklad zl6t Bud Metali IG
KALCYFffiY W OTWORZE WIERTNICZYM W ZAWlERCIU
W diIworze wiertniezym 2 ZM, wylkonanym pr:Dez Insty'tut Geologiczny na :terenie ZaWiercia (G6rny Slip;k). stwnerd0ODO. wyst~wanie ut.wor6w kontak-towo...m~matyczDY'Ch ty.pu skarn6w' ma!gllezowych. WybztalcBy siI': one w stref1e egzdkontaktlOwej por-~u lZ Die udO'kumentowanymi faumstyezilde ()I!Iadami
W~ paleozoiku (2). W otw«ze tyro pod
I'OZlomem
dolom1t6w Jtr.uSZ'ConoSnych re.prezentowa-nyeh 'przez dolomity' zlepieDcowe (dolorudyty) negl~; 58,20 m nawiereono ~re .albftiofiry kwaroowe
kontaktujllce na glt:b. 70.75 m z ,utworam:l .~ano
~" W poblitu mefy kon'takltowej skaly W~g1eno
we 'S14
szare
z odcieniem zielonym, zoiemnozielony-roi
.
BIlOOgaml, z wpryBni~iami izY&am!
sia.rezfk:6w, sk12:emionko'Wane, 0 tekSturze lupkowej. Na' ·g1t:b. .ok. 70,95 ni prneehocizll one w ~re lWapienie z Ciem-DIOZielonymi i niei4cznymi' brllwwymi smugQm.i, ~awiera~e sia1'C7Jkli, pqpr'zecinane zylikami kalcytu.
Mi~z0A6 s1refy oskamo'Wall.ej wyDOl8l ckoIo . 1 ~
Badania mikroSk:qpowe PIYtek cienkich przeobra-ionyeh wapieni ujawnily icb r6rinozia'l'ulstol§6, struk-tg.rl': he'terograndblastycznll, tekstur~ be2!lderuIlkaw.l. Pod wzglt:dem sldadu mlneralnego odpowiadajll kal-cyfirool, w 1k't6ryc.b l.. &abynin (3) okreAla zawar-~t mineral6w femicznydh od 5 do 5(/1/0 obj.
no
S'ka-!y !Stanowi tu kSenob1astyczny, nieadedy slabo zm~t nialyka!lcyt 0 ~red~y O,OB--O.45 mm. WYBtwuje on w iloAci dochodzllcej do 69'10 obj. skal;Y.Niekt6re ziar-na wykaozujll pollsyntetyczne zblitniaczenia. Kalcyt t:worzyl si~ jed.nocze6nie z zastfl'POWaniem dolomitu krzemlanami . 'magnezowymi i spinelami. Nie jest wy'kluczone, ze nieWle1kie jego ilo6ci mogll by6
pier-wotne. . .
. '-;";Chlira.kterymycznym mineralem dla te'IO typu skal sll oUwiny.Ioh zawal"tosc dochoo7A do -25'/1) obj. skaly. Wystl':Pujll one w b1a:stacb .owalnych 0 6red-nicy wahajll'Cej' sl~ 0,13-0.20 mm. Spo.radycznie spo-tykane Sll osobniki 0 prawidlowych zarysach kllku 'cian. Analiza dyfTaktometryczna pr6bki wykazala, Ze oliwiny reprezenltowane SIl przez for'steryt. Zawar-toA6 £z~eczki fajalitowej' w oliwinach z kalcyflrow (4) nde przekracza 201/1t, a przewaZnie zawarta jest w prze!dziale 7-10°/, .. Oliwmy ulegly Procesowl ser-pentynizacji. Serpentynizacja rozpoczyna sit: od' brze-g6w i sp~kan Ziarn etopniowo ogarniajllc wewntFzne czdcikrysztal6W. W _ omawiamych skelach obserwuje siI':' produkty cal.kowitego przeobraztmia oliw.inu w serp~ntyn lub bowldngit. POWSI;aj/ilCY kOl!'Ztem :for$te-rytu serpentyn repi'ezentowany j~ przez
blad~ie-lony antygoryt.· . . .
Drugim charakteryStycznyun minetalem w skale jest spinel, hereynit IUb rpIeon~. Wystl':PUje on w ilokiach do 2,58/. obj. skaly. w postaci zielonycb, izometrycznych ziarn 0 wiel:koaci wahajllCej sit: w
granicach 0.013-0,1 mm. Sporadycznie spotyka~ Sij,
ksenoblasty granatu {pr6bka 71,35 om), 0 wielkoSci dochooZllcej do 0,08 mm .
. staIym skladnikiem orna-w:ianych skal (do
4'/0
obj. skaly) 811 mineraly kruszcowe reprezentowane przez piryt, chalkopiryt, piro'ty'n, sfalery.t i ilmenit.
660
.
AIlI8Uz~
dyfraktometryeznll' pt6bkd. kalcyfiruwy-konal .ck M.. StE!>nieWllki na ~ytfraktometJ:Ze jaPan-skim ·.R~ku Denki.' prZY za9'bosoW8l!liu ailltykBttiody
CU, fiatru·N,i.napi~ia 35 kV oraz natt:ienia 10 m.A.
Na dyfraktogramie zlWlaczyly si~ reftleksy 0 rlaSt.t:-pujllcychodlegloAciach mll':dzyplas:DCZyznawych: ~.85, 3.03. 2.83. 2.49, 2.2'8, 2.09; 1.&1. U7, 1.112 ~ L60/1· .,-na1ezllce do kaleytu;· 6.10, .3.88.2.77;-:''2.51 (kolooydu-jip! z antygOTy'tem); 2.45 (koincydu'jllCe ze spinelem);
·2.'25' j l.75 A. .,- tj,81eZqce·do fioratery'bu; 7.31. 4.67
ato-Incydujllee zespinellem); 3.65 '1' 2.51·A -'- rihleillce do aQtygorytu;· 4.67 ~oincyduj/ilCe z antygoryttem); 2.45 aromcyduj~ce z forsterytem); 2.03 i 1.65A
-dla spinelu hercynttu lub pleonastu 0 Ikraw~
ko-m6r~i . elementam)ej . a;,·=8.12A .. Niewielka ilose
do-l~mitq
moze
'
wj'nikaez o~ci. sla~ llnii 2.:89A,
a 'kwllJ'CU z li'l1i1 3,35.
A.
. .
.
.
.
, Wyndki
anaIizy
chemi<iznej wykonane przez ' H. MikOOijczyit. A. LasltoWBklli.T.
Latoszytu;kll z<Row';'
nego' . LaboN:tQr·ium .. 'lnst;YtufU· GeolDglcznego przed-stawi<lno w zestawieniu. .Skll.ld chemiczo.y. kalcyfir6w w· Dl"oCeritax:h wal9WY.ch
Skladnilki .1 2 .. SlO,: 8,24 2,S:-17,.7 TiO •. ·· 0,14 Al.a. . 3,24 0,2- 4.9 . Fez<>a 104 . O,I~ 3,0 . FeO ' 1:08 . . 0.1....::. 0,5 MoO 0,24" 0,0- 0,1 MgO 14,26 12,9-28,8 .. CaO 35,41: . 29.1J....-a7.8
NazO
0,00 lJ,~n.16KP
0.90 O,D- .0,14 ,P.a. 0,04HiO
0,38 .0.0- 5,2 CO. 33,60 . 211,2-44,3 Suma..
98,57ObjaSnienia:
1 -
Kah:yfllr z. oItlw. 2 ZM, a; Zawiercla,.' , gI~b. 71,4 m . . ' : . ;
2 . - Dattremalne zawar~ skladn.ik6w na podstawie 16. analiz . skti kal-cyfirowych, l... Szabynil'l (4). UzyTtlqme wyniki badan., cbemicznych kalcyfti'u z. Zaw'ietl'cia odpovij,adajll prze&ialom zawar~!!i sldadnik6w dla d.an~ typu Bbl, ~ariymprzez l. .. Szabynina (4). Nielkiedy wskalach tych (pr6bka
z·~. 71.65 m) Obserwowane si4, do 1,5 mm. grubOAcl
smug,!. zloione z wollastapitu i wezuwianu: . ' . W profllu pionowym wietcenia, poniZej pozi,:xnu kalcyflr6w. wAr6d mikrytowo-sparytowych skal wt:-glanowych (g16wnie wapieni)spotykany jest: chloryt, wezuwian, wollasoonit. epidOt, amfibol, diopsyd. gra-nat, . kwa'rc i mineraly nieprzezroczyste. Mine!'aiy te wyst~pujll . wstnugach blldt
tet
w postaci pojedy~ czyeh ziarn ltib ich skupieti wypelniajll przesilrzenieKatcyfir 0 strukturze heterogranobtastycznei. tekstu-rze bezladnej. Otw. wiertn. 2 ZM. gl. 71,25 m, przech .•
nikoLe r6wnoLegle, pow. 60 X.
Skarny magnezowe Sl:! skalami powstajl:!eymi w
wyni'ku metasomatycznego odd:z.ialywania kwasnych
skal magmowych na dolomity. W egzokontaktowych
partiac·h intI'uzyw6w skal magmOlWych wsr6d skal
w~glanowyeh p:>wstajl:! stre'iy iprzeobrazeniowe. w obr~ie k>t6rych pomil}dzy strefl:! spinelow<l-
forstery-ro-.vl:! a dolomitami tWlO1'2(l si~ kaicyfiry spinelow,)
--for.steryto.we. W profilu skal przeobrazonych nie
zawsze oochodzi do pelnego wylks-ztalcenia
po51JCze-g61nY'Ch stlref. Obecl1()sc stref oraz ich mil:!Zszosc
zaleiy od in,tensywnosci proces6w me!tas'omatycznych
(rn. in. .gt~kosci, -wieI kOSoi intru-zji. temperatury
k'Cmtak!tu). W ,trakcie przoobraiania do skal w~gla
nowych z03taje doprowadwne przede wszystkim
S:02. Ah03 i Fe, kt6re reaguj(lc ze skladni'kami
skaly lIl1acierzymej tworzl:! krzemiany mag-nez'Owe
i spinele. Wll'a'l z OIbnizeniem 'temperatury coztwo
-r6w poma.gmowyeh w skaTnach zacl1odzl:! intensywne
procesy przedbraien~owe. wSr6d kt6rych naleiy
wy-m~en.ic serpentynizacj~ i chlorytyzacjfl.
Kalcyfiry 'Z ZawieI'Cia powstaly w wyniku
meta-somatycznego oddzialywania inltruzji porfir6w na d
o-lomity. IntrulZja ta m'iala miejsce w c-zasie roch6w
g6rotw6rczych, przypuszczalnie zwi"lzanych z faz,}
kIralkows!k<j owgenezy kaledoilskiej b<\dz tei z fazl:!
astury'jsk"l orogenezy wary'scy jskiej (1).
Skarny magnezowe S(l nie tyJ.k,o cie1{awe pod
w1lg1~enn petrografic'lnym, lecz przede wszystkim
gospdda'I'CZym, gdyi z szeregiem odm.ian tych ska1
Z/wiqzane Sl:! podwyiswne k'O.ncentracje: B, Fe, Cu,
Rb i Zn. a takze Au i Ag. W kaleyIirach z
Zawier-cia obserwowane s"l rprzejawy mineralizaeji
kruszco-wej reprezentowanej przez siarczki Fe. Cu i Zn or8Z
tlenk' Fe, Ti.
LITERATURA
1. E k i et' t F. - Budowa geQIogkzna podpermslkie
-go podloza p61nocno-wschodniego obrzeienia G6r
-nosl~skiego ZaglE)bia W~gloweg-o. Prace IG, 1971. 64.
2. Pr a c a zbiorowa - Okreslenie perspektyw wy
-st~powania mineralizacji polimetalicznej w rej.
Zawiercia. Arch. !G. 1972.
3. S z a b y n i n l.. Fonnacja magnez,jailny.ch
karnow. Moskwa, 1973.
4. S z a by In i n l.. Rludny.je 'miestoIoooienija
i formacji magnie'Zjainych skarl1()w. lv.ooJ<wa.
1974.
BOHDAN SZCZEPKOWSKI
o
WYSTF;POWANIU KRY KREDOWEJ W PASLF;KU
Po-d kQniec 1968 r. Z. Mi5i wicz z Zaldadu Uslug
lnwestycyjnyeh Budownictwa Sp61dzielczego z War
-szawy, wykonujl:!c wiercenia geolo.giczno-iniynier'Skie
pod !projektowane osiedle miesz.kaniowe w Pasl~ku,
natrafil na wystCj1pien-ie kry kredowej pokafnych roz
-miail'OW (ll'Yc.). Jej wyst~powande stw.ierdzono na
ocszarze ok. 3 ha. Powierzchn'ia stan:owi poziom nie
-rbwny () rz~ny()h prrecifltn·ie 49- 52 m n.p.m. Nie
ytuacja w!lst~pou;ania /cry k.«mpanu w Paslt:ku.
1 - powlerzchnja slwierdzonej kry przy ul. Ogrodowej, 2 - kontur obszaru mlasta.
U KO 551.763.333.022:551.332.212:551.793(438-35 Pa:;lE:k)
przoosoowia ona tez jednolitej zwartej skaly. leez
lawice gla'Z6w, rumosze oS'kalne, sp~ane i z,wietrzale
blo'k'i, a wSr6d nich rezydualne gliny zwietrzelinowe
z okruchami margli, z duz<j zawarboSdq piasku
glau-konitowego 0 r6inym zaibarwieniu -
5zaronie'biaska-wym i zielon·kawofiIoletowym. Obserwowano takie
wycisni~ia zlupkowaoonyeh il6w w glinle moreno
-wej. co swiadczy 0 procesach glaciteKltonieznych.
U:t.wory ikll'Y wyst~puj<\ na powierzchni pod glebq
lub na glE)bokoSci od 1 do 2 m i tkwi"l w
m".)reno-wY'Ch glinach zwalowych. W wielu miejscach nie
stwierdzono SPl:Igu, a mak-syma1ne znane wartosei
gruboSci rejestrowano na gl~okoSc'i 6- 7 m ppt.
Przeci~tna jedna'k mi"l:i~zosc utwor6w kry jest ok.
1- 2 m.
Pr6bki skal analizowal J. Liszkowski.
stw.ierdza-jl:!c. ie jest to glauklOnityczny malfgiel krzemionkowy
lub 'glauklonity'Czna opoka marglista, wyrosztaloona \V
bioon~krOlfacj.i spikU'l'O'Wej. Skaly majl:! s.trUlktur~
peli-tomorficznl:! 0 masie w~glanowo-i:lastej. na og61
kryp-tok-rystalic-znej. oraz zawieraja zsylifikowane lub
skalcyttowane gq.blct; spiku.)e gl:libek. Belemnitella ex.
gr. mucronata (S hot h e i m), zlWY rekin6w i luski
ryibie. WieJk dkreslono na kampan g6rny (bez czflsci
najwyisJzej).
S-~a-d chemiczno--petrograi'ic-zny jest nastfl'Puj'lcy (w 0/ 0):
wflglan w8JI)nia
koloidalna krlzem'ionlta pochodzenia
,biogenic'lnego substancje ilaste glaukonit 30 -40 20 - 30 15 -30 5 - 10
