Rok IV W A R S Z A W A , S T Y C Z E Ń 1 9 4 8 Nr 1
W WIADOMOŚCI
NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
KOMITET REDAKCYJNY
% P r z e w o d n i c z ą c y :
Naczelny Dyrektor Narodowego Banku Polskiego - Dr Witold Tręmpczyński C z ł o n k o w i e :
- Redaktor Główny
B U WY2S<tjS/Jf
v
i n > t f r a U: A"ł * U MORSK1E60
Dr Mirosław Orłowski Mgr Adam Cegielski M gr Paweł Czartoryski Dr Stefan Perczyński Mgr Roman Seidler Jan Sierzputowski
rena Oczechowska Sekretarz Redakcji
Sytuacja ekonomiczna Polski w llstc podmie 1 9 4 / r.
Ważniejsze pozycje bilansowe banków biletowych. • Z bieżących zagadnień gospodarczych:
Wielkośr kosztów własnych produkcji a plonowa
nie finansowe przedsiębio.stw państwowych
— Stanisław Sopiński . , ...
Dział artykułowy
Bank biletowy w świetle nowych reform mone-
TREŚĆ:
str, "I tornych — Dr Stefan Perczyński . . ■ ■ ■ s^r 24 Kontrola Banku Państwa ZSRR nad płacami (cz. I)
— Prof. Stefan R o z m a r y n ...
Międzynarodowy clearing reglamentowany (cz. I)
— M gr Alfred Siebeneichen '. • ■ • ■ Przegląd ustawodawstwo ... .... • ‘ Errata ... • ■ ' • • • 25
36
45 52 52
SYTUACJA EKONOMICZNA PO LSK I W LISTOPADZIE 1947 «•.
(Nu podstawie in fo rm a c ji W ydziału Łkcm o m kzm g o . i spiawozaari Ocdzialów)
W miesiącu sprawozdawczym nastąpił dalszy wzrost produkcji przemysłowej we wszystkich prawie gałęziach wytwórczych. Miesięczne pla
ny produkcji wykonane zostały w większości z dużą nadwyżką. Listopad b.r. nie tylko wyka
zał doniosłe rezultaty na odcinku wytwórczości miesięcznej, lecz jednocześnie stał pod znakiem rosnących meldunków całego szeregu gałęzi przemysłowych o przedterminowym wykonaniu planu rocznego. Szereg przemysłów czy poszcze
gólnych zakładów, meldując o przekroczeniu planu rocznego, wykazywał jednocześnie osią
gnięcie, a często nawet przekroczenie przedwo
jennego, poziomu swej wytwórczości przemysło
wej. Obok zwiększenia wolumenu produkcji no
towano ponadto dalszy wzrost jakości wytwa
rzanych artykułów, zwiększenie wydajności pracy w związku z rozwojem ruchu przodowni
ków pracy oraz polepszenie zaopatrzenia w su
rowce.
Zwiększona podaż dóbr na rynku krajowym, osiągnięta dzięki pomyślnemu rozwojowi pro
dukcji, przyczyniła się w dużym stopniu do utrwalenia stabilizacji na odcinku cen, które
ogólnie kształtowały się na poziomie prawie nie
zmienionym w stosunku do okresu poprzednie
go. Wzrost cen, zresztą nieznaczny, wykazały tylko niektóre artykuły żywnościowe, głównie z przyczyn sezonowych. Czynnikiem hamującym ten sezonowy, zwyżkowy ruch cen stała się obniżka cen na wyroby przemysłu państwowego oraz usprawnienie dystrybucji i normowania cen na artykuły pierwszej potrzeby w drodze urzę
dowego ustalania cen maksymalnych i wysokości I marż zysku.
Na rynku pieniężnym notowano, wzrost śród ków pieniężnych gotówkowych i bezgotówko wych. Podobnie jak w miesiącach poprzednich wzrósł stan udzielonych kredytów zarówno obro
towych jak i inwestycyjnych. Kapitały obce ty
pu wkładów wykazały w bankach, prawie v,e wszystkich elementach, wzrost, głównie jednak w pozycji rachunki bieżące. Kapitały o charakte
rze lokat celowych wzrosły na skutek dałszyc wpłat Ministerstwa Skarbu.
1. Przemysł węglowy. W ciągu 24 dni robo
czych (6 dni świątecznych) w listopadzie 3 947 r przemysł węglowy wykonał miesięczny P an
państwowy z nadwyżką 8,2°/o. Plan na miesiąc listopad b.r. przewidywał 5.010.240 t wydobycia, wydobyto zaś 5.421.359 t, co stanowi 108,2%
planu.
Kopalnie Wirek, Nowa-Ruda, Wanda—Lech wykonały swój plan wydobycia za 1947 r. już w listopadzie, kopalnie zaś Radzionków i Anda
luzja dnia 2 grudnia 1947 r.
Do 30 listopada kopalnie przekroczyły plan państwowy za 11 miesięcy o 1.052.000 ton.
Wydobycie dzienne osiągnęło w listopadzie 225.890 ton.
Szczegółowe dane produkcji węgla zawiera poniższa tabela:
T a b e la 1
Produkcja przem ysłu węglowego w listopadzie 1947 r
Zjednoczenie Planow ano tu tonach
W y d o b y to ujtonach
W y k o n a n o p la n u; %
V\ ydajność na robot.- dniówkę
UJ kg Bytom skie . ■■ 449 040 521248 116,1 1 274
R udzkie • . 576 000 663 025 113,1 1 316
R ybnickie 477 600 513 138 107,4 1164
G liw ic k ie 528 000 576 131 109,1 1 136
Chorzowskie 553 200 615 336 111,2 1382
Dąbrowskie . . 552 000 599 760 1087 1058 Zabrskie . . . 528 000 567 175 107,4 1223 Jaw orzno-M iko-
lo w skie . . 506 400 519 679 102,6 1 087 K atow ickie . . 540 000 578 691 107,2 1 325
Dolnośląskie 300 000 267 156 89,1 687
R a z e m . . 5 010 240 5 421 359 ¡ 108,2 1166
Stosunkowo niską wydajność Zjednoczenia Dolnośląskiego należy przypisać znacznej ilości zatrudnionych jeńców niemieckich. Ogólnie rzecz biorąc, w chw ili obecnej wydajność pol
skich kopalń węgla osiągnęła 75% przedwojen
nej i należy do najwyższych w Europie. * Plan wysyłkowy węgla został wykonany w 105,5% (w poprzednim miesiącu 95,6%) — co stanpwi nadzwyczajny sukces.
Polski przemysł węglowy zatrudniał w 1945 roku do 164.000 pracowników, w 1946 r. do 239.000, a w końcu września 1947 r. około 282.000 pracowników. To znaczne powiększenie załogi osiągnięto dzięki mobilizacji nowych sił robo
czych na krajowym rynku pracy oraz akcji*re
patriacyjnej górników polskich z Francji, Belgii, Rumunii i innych krajów. W wyniku tych za
biegów osiągnięcia produkcyjne polskiego prze
mysłu węglowego wynoszą:
Wydob ycie P ro d u kcja Wydobycie
węgla kamiennego koksu węgla brunatnego
UJ t o n a c h
1 9 4 5 2 0 1 6 8 6 4 0 9 8 5 0 0 0 1 5 4 0 0 0 0
1 9 4 6 4 7 2 8 0 0 0 0 2 1 3 8 0 0 0 1 4 5 4 0 0 0 1 9 4 7 (produkcja
planowana) 5 8 3 7 5 0 0 0 2 8 0 0 0 0 0 4 5 9 0 0 0 0
Rezygnując w dużym stopniu z wydajnej na krótką metę metody eksploatacji „na zawał“ , polski przemysł węglowy dąży do szerszego sto
sowania podsadki piaskowej; do zamulania w y
eksploatowanych pokładów węgla używa on 37.000 t piasku na dobę. Ilość ta w najbliższej przyszłości jeszcze wzrośnie. W celu sprostania tym zadaniom buduje się obecnie specjalną linię kolejową o długości 120 km (40 km już wybudo
wano), aby zapewnić tani i szybki transport pia
sku z dwóch największych rezerwuarów — pół
nocnego (z nad Kanału Kłodnickiego) i wschod
niego (z pustyni Błędowskiej).
W mięsiącu sprawozdawczym została ukoń
czona odbudowa koksowni „Ema“ jednej z naj
większych w Polsce i należącej do Zjednoczenia Rybnickiego. Koksownia ta wytwarza obecnie 14 artykułów węglo-pochodnych.
2. Przemysł hutniczy. Przemysł państwowy w Polsce posiada zasadniczo trzystopniową or
ganizację: zakład wytwórczy, Zjednoczenie bran żowe i Centralny Zarząd danego przemysłu. Do
tychczasowa organizacja Centralnego Zarządu Przemysłu Hutniczego nie wykazywała Z jedno- 0 czeń, a poszczególne huty podlegały Centralne
mu Zarządowi bezpośrednio. Z dniem 1 stycznia 1948 r. nastąpi reorganizacja C.Z. Przem. H utni
czego w tym kierunku, że zamiast nieistnieją
cych Zjednoczeń powstaną 3 wielkie zespoły pro
dukcyjne pod nazwą zakładów hutniczych:
1. Gliwickie Zakłady Hutnicze, obejmujące huty: Pokój, Kościuszko, Bobrek, Gliwice, Łabędy, Andrzej i Szczecin,
2. Hajduckie Zakłady Hutnicze, do których wejdą huty: Batory, Florian, Baildon, Laura, Małapanew i Ferrum i wreszcie 3. Dąbrowskie Zakłady Hutnicze z hutami:
Bankowa, Katarzyna, Zabrze, Zygmunt, Sosnowiec, Renard, Będzin, Częstochowa i Zawiercie.
Do zakładów wydzielonych zaliczane będą huty w Stalowej Woli i Ostrowcu.
Przedsiębiorstwo Gliwickie posiadać będzie zasadniczo charakter surowcowy i w stosunku do liczb z października 1947 r. będzie produko
wać 74% koksu, 67% surówki, 52% stali i 40%
wyrobów walcowanych całej produkcji polskie j ' co stanowi łącznie 40% ogólnej wartości prodm
cji hutniczej.
Przedsiębiorstwo Hajduckie cechuje produk
cja stali szlachetnych (32% wartości produkcji hutniczej), a przedsiębiorstwo Dąbrowskie bę
dzie posiadać charakter mieszany (18% wartości produkcji).
iV i W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 3
O rozmiarach produkcji hutniczej świadczy między innymi obrót wagonowy naszych hut.
Huty polskie potrzebowały w 1947 r. 50— 60.000 wagonów miesięcznie, co oznacza, że połowa ca
łej ilości taboru kolejowego w Polsce przepły
wała w ciągu miesiąca przez zakłady hutnicze.
Duże huty mają dzienny obrót od 150—220 wa
gonów, czyli 3 do 5 pełnych pociągów. W 1947 r.
kolej dostarczała przeciętnie 90% potrzebnych hutnictwu wagonów, co świadczy wybitnie o jej sprawności. Osiągnięcie to uzyskano dzięki do
prowadzeniu współczynnika obrotu wagonu do liczby 7, co oznacza, że co 7 dni wagon musi być ponownie załadowany.
Rozwój produkcji hutniczej przedstawia ta
bela N r 2.
Tabel a 2
Produkcja h u ln ic tw a żela znego (u; tonach)
Październik*) Listopad**) S uróuika... 81 599 83 131 Stal: w le w ki i odlewy 145 495 147 795 W yroby walcowane . .
tu tym :
102 768 102 080 ru ry bez sziuu . . . . 5 200 5 3 1 3 szyny kolejome z akcesor. 17 637 13'479 blachy . . . . . . 21 826 20 793 W yroby kute i prasowane 8 406 8 596
O dlewy żeliwne. . . 3 1 6 5 3 525
*) dane p opraw ione
**) dane prow izo ryczn e
Przemysł hutniczy był pierwszym przemy
słem w Polsce, który osiągnął już w listopadzie plan produkcji wyznaczony na cały 1947 r. Po
nadto wiadomo, że przemysł ten już przed kilku miesiącami przekroczył poziom swej produkcji przedwojennej. Ma to podstawowe i kapitalne znaczenie dla odbudowy naszego kraju, zniszczo
nego w bezprzykładny sposób przez wojnę i oku
pację.
Już w październiku hutnictwo polskie zakoń
czyło tworzenie zimowych zapasów rud wy
noszą one 475.000 ton, co pokrywa 5-cio-mie- sięczne zapotrzebowanie wielkich pieców i sta
lowni.
Przemysł hutniczy boryka się z trudnościami w dziedzinie zaopatrzenia w pasy parciane, tran
sportery, śruby i n ity oraz z brakiem kwasu sol
nego i odpowiedniej jakości smarów i olejów.
Hutnictwo cynkowe rozwija się harmonijnie, nie wykazując obecnie żadnych większych trud
ności. Sytuację gospodarczą hutnictwa cynkowe
go ilustruje poniższa tabela.
T a b e la 3
S ytu a c ja gospodarcza Zje d n oc ze n ia Przemysłu M e ta li Nieżelaznych
T r e ś ć Październik Listopad
Stan zatrudnienia:
pracow nicy u m y s ło w i. . 1 523 1 537
„ fizyczn i . . 11 704 11 823
W ytwórczość: (w tonach)
cynk h u tn iczy . . . . 5 323 5 325
„ ele ktro lityczn y . . 1 232 1281
blacha cynkow a . . . 3 059 2 829
k u b ki bateryjne (tys. szt.) 5 693 4 868
kwas siarkow y 100% , . 8 539 8 480
ołów handlow y . . . . 1 044 860
m inia i gle jta ołowiana . 133 129
k a d m ... 12 12
W ydobycie rod:
b le n d o w y c h ... 64 273 58 402
galm anowych . . . 13 986 14 045
3. Paliwa płynne. Przemysł paliw płynnych wykonał w listopadzie b.r. plan produkcji z nad
wyżką, wyrażającą się odnośnie wydobycia ropy
— w 4,4%, gazu ziemnego — w 40% i gazoliny surowej — w 15,2%.
W okresie sprawozdawczym przerobiono i ogółem 12.501 t ropy, w tym 11.555 t ropy kra
jowej oraz 946 t importowanej.
T a b e la 4
Pro dukcja prz emysłu paliw płynnych I w listopadzie 1947 r,
W y szczegół n i eni e Produkcja w tonach
W ykonanie planu w % W ydobycie.
r° p y ... 10 964,8 104,4
gazu ziemnego (w tys. m ’) 15 541,7 140,0
gazoliny surowej . . . 624,3 115,2
W ytw órczość ra fin e rii:
benzyna , ... 3 826,9 133,9
nafta ... 2 602,4 105,5
olej gazowy . . . . . 2 078,1 83,6
oleje s u r o w e ... 1 407,0 54,3
asfalt ... 836,8 119,9
sm ary stale . . . . . 506,3 105,5
p a ra fin a ... 388,0 194,9
w a z e l i n a ...| 83,0 184,4 Listopad b.r., podobnie jak październik, był miesiącem rekordowym w przemyśle paliw płyn
nych. Wytwórczość rafinerii przekroczyła
W znacznym stopniu nakreślony plan. Rekor
dowa była również produkcja gazu ziemnego i gazoliny surowej. Niewykonanie planu odnoś
nie olejów smarowych należy tłumaczyć zmniej
szeniem produkcji oleju wagonowego w związku ze zmianą sezonową zapotrzebowania (oleju let- j* niego na zimowy).
W okresie sprawozdawczym znajdowało się w eksploatacji ogółem 2.543 szybów, w tym 2.489 ropno-gazowych oraz 54 gazowych.
W dalszym ciągu przeprowadzano intensyw
ne poszukiwania pokładów naftowych oraz gazu ziemnego.
4. Przemysł energetyczny. Elektrownie 0 mocy instalowanej ponad 1.000 KW wypro- j
dukowały w listopadzie br. 623.776 MWh, co stanowi dalszy wzrost w stosunku do miesiąca poprzedniego. Udział elektrowni zawodowych 1 niezawodowych w ogólnej produkcji energii elektrycznej kształtował się w miesiącu spra
wozdawczym prawie tak samo, jak w paździer
niku, a więc 57%, i 43%.
T a b e la 5
Produkcja przemysłu e n e rg ely czn eg o w listo padzie 1947 r.
Elektrow nie o mocy instalowanej ponad 1000 K W
Grupy elektrow ni
3 ta ^ ua " a
o 2 2 5
co co N C
•X O 3 UhS °
W łasna wytuiór- czość M W h
Rozporzą- dzalna energia M W h
Ogółem:
Ziemie Dawnei Odzysk 2 3 2 2 2 7 8 6 2 3 7 7 6 6 5 3 5 2 4
w tym : elektrownie
zawodowe . . 9 7 1 1 9 1 3 5 2 3 3 5 3 4 1 0 6 0
niezawodowe 1 3 5 1 0 8 7 2 7 1 4 4 1 3 0 2 4 6 4
Ziemie D awne: . . . 1 6 2 1 6 3 3 4 5 3 4 5 5 4 6 0 7 6 6
w tym : elektrownie
zawodowe . . 4 2 7 4 0 2 2 4 0 9 3 2 0 3 7 1 0
niezawodowe 1 2 0 8 9 3 2 2 9 3 6 2 2 5 7 0 5 6
Ziemie Odzyskane: . 7 0 6 4 5 1 7 0 3 2 1 1 8 2 7 5 8
w tym : elektrownie
zawodowe . . 5 5 4 5 1 1 2 8 2 4 2 1 3 7 3 5 0
niezawodowe 1 5 1 9 5 4 2 0 7 9 4 5 4 0 8
Prąd najwyższego napięcia połączył ostatnio dwa wielkie ośrodki życia gospodarczego kraju.
W dniu 9 grudnia br. została otwarta nowowy- budowana linia wysokiego napięcia 220 tys. V na trasie Łódź—Łagisza (Górny Śląsk). Linia ta, zbudowana w bardzo szybkim tempie bo zale
dwie w ciągu ośmiu miesięcy br., zostanie w przyszłości doprowadzona do Warszawy. Obec
nie łączna jej długość wynosi 161 km. Posiada ona 17 stacji transformatorowych o ogólnej mocy 560 KWh. Do czasu sprowadzenia aparatów elektrycznych i transformatorów o 220 KW ze Szwecji, stacje będą pracowały na napięciu 110 KW. Należy podkreślić doniosłe znaczenie nowo- wybudowanej lin ii dla całego przemysłu łódzkie
go, w szczególności dla przemysłu włókiennicze
go, który ponosił dotychczas straty na skutek częstych przerw i postojów, spowodowanych nie
dostateczną i nieregularną dostawą prądu.
Zakłady elektryczne Wybrzeża zdołały w y
budować do końca miesiąca sprawozdawczego 4.134 km lin ii wysokiego napięcia w granicach 15— 60 KW oraz 3.863 km lin ii napowietrznych i kablowych niskiego napięcia. Ustawiono już 1.713 stacji transformatorowych. Prowadzone są nadal prace remontowe w 9-ciu siłowniach, nadających się do odbudowy na terenie Wy
brzeża. i
5. Przemysł metalowy rozwija się coraz po
myślniej. W listopadzie przy planowanej war
tości produkcji tego przemysłu w wysokości 67,4 mil. zł (według cen przedwojennych) w y
konanie osiągnęło poziom 78,7 mil. zł. Miesięcz
ny plan produkcji zrealizowano w wysokości 116,6%, co oznacza duży sukces tej gałęzi prze
mysłu.
Dziewięć Zjednoczeń przemysłu metalowego wykonało plan miesięczny w wysokości 115%.
Są to Zjednoczenia: maszyn rolniczych w Łodzi, maszynowe, odlewnicze, fabryki śrub, drutu i gwoździ, metali kolorowych, kotlarskie i budo
wy maszyn włókienniczych.
Bliższe szczegóły dotyczące wartości produk
cji przemysłu metalowego zawiera załączona ta
bela.
T a b e I a 6
W a r to ś ć pro dukcji przemysłu m e ta lo w e g o w listo padzie 1947 r.
uj tysiącach zło ty c h prze dw oje nn ych
Zjednoczenie przemysłu Planowano W ykonano %> uiyk.
planu
Obrabiarkowego . . . . 2 9 5 6 , 9 4 0 7 6 , 0 1 3 7 , 8
Narzędziowego . . . . 1 3 9 4 , 6 1 5 3 3 , 3 1 0 9 , 9
Precyzyjno-optycznego . 1 1 5 6 , 8 1 2 5 8 , 4 1 0 8 , 7
Maszyn Roln.—Łódź . . 1 7 8 3 , 3 2 4 2 1 , 4 1 1 9 , 9
„ „ -B ydgoszcz'. 1 3 4 8 , 6 1 3 7 7 , 7 1 0 2 , 1
Taboru i Sprzętu Kolejow. 2 9 5 3 7 , 9 3 2 2 7 5 , 4 1 0 9 , 2
M aszynow ego... 3 6 0 1 , 4 4 6 0 9 , 5 1 2 7 , 9
Motoryzacyjnego . . 2 9 3 5 , 4 2 7 3 3 , 9 9 3 , 1
Odlewniczego—Radom 1 9 1 1 , 0 2 2 7 9 , 1 1 1 9 , 2
„ — Kraków *. 2 4 6 0 , 0 3 4 5 9 , 0 1 4 4 , 1
Fabryk śrub, nitów i części
k u t y c h ... 3 6 7 3 , 6 4 2 6 9 , 0 1 1 6 , 2
W yrobów z blachy—Kielce 1 1 4 3 , 8 1 0 9 3 , 2 9 5 , 5
„ „ -b y to m 3 2 6 7 , 0 3 3 9 3 , 0 1 0 3 , 8
Fabryk D rutu i Gwoździ . 3 5 8 5 , 8 4 6 1 1 , 5 1 2 8 , 6
M etali K olorowych . . . 1 0 3 2 , 0 1 2 7 6 , 9 1 2 3 , 7
Kotlarskiego . . . . . 3 7 9 1 , 4 5 1 7 8 , 7 1 3 6 , 5
Bud. Maszyn W łókien. 1 1 7 2 , 3 1 5 1 0 , 4 1 2 8 , 8
O g ó Ę e m : . . 6 7 4 2 2 , 7 7 8 6 7 4 , 5 1 1 6 , 6
Poważne osiągnięcia produkcyjne wykazał między innym i przemysł obrabiarkowy, odlew
niczy, kotlarski, taboru i sprzętu kolejowego.
Obrabiarek różnego typu wykonano 240, loko
motyw szerokotorowych 17, wąskotorowych 3,
Nr 1 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 5
tendrów nowych 23 ,węglarek 980, cystern wa
gonowych 45, wagonów osobowych 13 i wąsko
torowych 50.
Pokaźna również była produkcja maszyn ro l
niczych — w szczególności w Zjednoczeniu Ma
szyn Rolniczych w Łodzi.'
Zjednoczenie przemysłu motoryzacyjnego ma szeroko nakreślone plany produkcji na 1948 rok. Projektuje ono dostarczenie 100.000 sztuk rowerów, 3.000 motocykli małolitrażowych dwóch typów, 1.200 traktorów oraz pierwszych po wojnie polskich 20 samochodów, jako proto
typów, ponadto planuje budowę 2 fabryk czę
ści zamiennych do traktorów czeskich i pol
skich.
6. Przemysł elektrotechniczny. Wartość pro
dukcji przemysłu elektrotechnicznego w listopa
dzie b.r. wyniosła 19.501.100 zł przedwojennych wg cen podstawowych, co stanowi wzrost o 1.537.400 zł w porównaniu z miesiącem ubie
głym. Również wzrosła produkcja w listopadzie b.r. pod względem ilościowym.
Przemysł elektrotechniczny wykonał plan produkcji w okresie sprawozdawczym w 117°/o.
Ta b e 1 a 7
Pro dukcja p rze m y s łu e le k tro te c h n ic z n e g o ui listopadzie 1947 r.
Z j e d n o c z e n i e P ro d u k c ja j
w tonach
W a rto ś ć ui tys.
z ło ty c h p rz e d w o je n n y c h U)/g cen p o d sta w o m .
%
w y k o nan ia p la n u
Maszyn elektrycznych . . 361,1 2 842,6 98
Aparatów elektrycznych . 294,7 2 496,6 118
Kabli i przein jd ó iu . . . 2 248,9 7 914,1 130
Ogniw i akumulatorów 600,3 2 151,7 94
Sprzętu teletechnicznego . 28,3 726,1 88
Sprzętu radiotechnicznego 35,2 1 171,6 146
Lamp elektr. ud sztukach . 1 120,195 2 198,4 110 Stan zatrudnienia w miesiącu sprawozdaw
czym przedstawiał się następująco:
1. Zjednoczenie Maszyn Elektrycznych 2. „ Aparatów Elektrycznych 3. „ Kabli i przewodów 4. ,, Ogniw i Akumulatorów 5. „ Lamp Elektrycznych 6. ,, Sprzętu Teletechniczn.
7. „ ' Sprzętu Radiotechn.
Ogółem przemysł elektrotechniczny zatrudniał w listopadzie b.r. 22.170 pracowników, w tym 17.288 fizycznych oraz 4.882 umysłowych.
Przemysł elektrotechniczny wykazuje stałą tendencję rozwojową. W każdym miesiącu pro
dukcja planowana zostaje przekroczona około j
20%. W listopadzie b.r. produkcja przemysłu elektrotechnicznego podwoiła się w porównaniu z przeciętną miesięczną 1946 r. Liczba zatrud
nionych wzrosła od początku roku ok. półtora- krotnie (grudzień 1946 r.— 15.547 pracowników,
listopad 1947 r. — 22.170).
Należy podkreślić, że produkcja przemysłu elektrotechnicznego wzrosta nie tylko ilościowo, lecz również jakościowo. W ciągu 1947 r. zwięk
szono asortyment, wprowadzając szereg nowych typów i konstrukcji, jak spawarki rotacyjne, turbo-prądniczki do oświetlania parowozów, wzmacniacze dla radiofonii, odbiorniki radio
we itd.
7. Przemysł mineralny. Wartość produkcji państwowego przemysłu mineralnego w mie
siącu sprawozdawczym w stosunku do poprzed
niego spadła ze względów sezonowych z 20,7 mil. zł do 18,2 mil. zł według cen podstawowych przedwojennych. Planowana ogólna produkcja miesięczna została jednak wykonana w ±12,3%.
W miesiącu sprawozdawczym zanotowano już realizację planu rocznego odnośnie niektó
rych ważniejszych asortymentów, a mianowi
cie:
klinker cementowy cegła
porcelana szkło okienne
W połowie grudnia br. spodziewane jest w y
konanie całorocznej produkcji całego przemy
słu mineralnego.
Tabela N r 8 ilustruje produkcję ważniej- . szych artykułów w listopadzie br.
Poważne osiągnięcia w skali miesięcznej jak również rocznej wykazuje produkcja cementu.
Produkcja papy smołowcowej, która przekro-
— 128%
— 104%
— 109%
— 101%
— 4.767 fizycznych i 97? umysł.
— 4.316 i 1181 „
— 3.847 i 694 „
— 1.474 J) i 343 „
— 911 ł7 i 180 „
— 849 ? J i 290 „
— 1.095 J5 i 411 „
czyła plan miesięczny o 40%, została w całości .rozprowadzona na rynku wewnętrznym w obec
nym sezonie jesienno-zimowym.
Eksport w miesiącu sprawozdawczym objął głównie cement do Związku Radzieckiego, Bra zylii i Argentyny w ilości 40.778,7 ton.
Tabel a 8
Produkcja ważn iejszych a rty k u łó w przemysłu m ineraln eg o za lis to p td 1947 r.
Nazwa artykułu W yko
nano
W a rto ś ć w y ko na na id zł
przed w o je n n y rh
*
w y k o nan ia planu
Wapno palone (w ton) . 25 805 4 9 0 300 132 Cement (w ton) . . . . 130 196 4 446 800 112 Szkło (w tys. m2) , . . 825 1 6 4 0 200 99 Cegła iw tys. szt) . . . 17 168 575 100 106 Papa smołowa (w tys. m2) 920 3 5 8 800 14Ó K lin kie r budowl, (tys. szt) 320 29 300 .1 4 1
8. Przemysł chemiczny. Produkcja prze
mysłu chemicznego przekroczyła znacznie kwo
ty planowane na listopad br. Jest to objaw w y
soce korzystny, gdyż chodzi tu często o produk
cję składników podstawowych dla wielu in nych przemysłów.
Tabel a 9
Produkcja n a jw a ż n ie js z y c h w y r ob ó w C.Z, P. Chem, w listo padzie 1917 r.
Wyszczególnienie
Produkcja w listopadzie
w tonach
% w ykonan.
planu P ro d u kty smołowe . . . 15 593,0 128,1
„ benzolowe . . 2 810,0 ' 107,0 E le ktro d y węglowe . , 470,8 1 59,6 B a rw n ik i organiczne . . 21 1,3 120,7 F arby olejne*i la kie ry . «* - 287.0 136,7
Biel cynkow a . . . . 751,6 1.15,6
U lt r a m a r y n a ... 48,2 126,8 S u p e r f o s f a t ... 18 40 4 ,4 139,6 A zo tn ia k ... 10 894,6 121,0 Saletrzak ... 4 754,9 118,1 Kwas siarkow y . . . . 5 6 9 3,0 107,5 n s o l n y ... 378,0 128,1 A m o n i a k ... 522,8 131,0 K a r b i d ... 2 427,7 100,9 / Soda s u r o w a ... 13 170,0 100,0
„ kalcynow ana . . '. 8 765,0 119,3 M y d ł o ... 820,0 104,5 O p o n y ...% . 286,2 138,9 D ę tk i w ty m : . . . . 51,4 x 134,7
„ rowerowe . . . . 24,1 75,3 '
Pasy napędowe . . . . 1 13,7 157,9
Obuwie zawodowe . . . 216,2 539,2
r ed względem przekroczenia planu na pierw
szym miejscu stoi produkcja obuwia gumowego zawodowego — wykonano tu plan miesięczny w 539%. W zakresie produkcji dwuchromianów osiągnięto 194,5%, produkcji wapnoamonu w dziale nawozów sztucznych 169,9%.
W listopadzie uruchomiono po całomiesięcz- nym remoncie oddział supersfofatu w firm ie
„Dr. R. May“.. Wyprodukowano już 10.200 ton.
Przemysł chemiczny napotyka często na tego rodzaju trudności, jak nieterminowe dostawy surowca i materiałów pomocnicznych, nieregu
larne dostawy węgla (Mości ce), brak wagonów oraz nieusprawniona organizacja sprzedaży.
W przemyśle farb i lakierów wzrastają re
manenty wyrobów gotowych. Jednocześnie uzy
skano z reparacji około 1.800 ton farb olejnych i lakierów niemieckich, co odpowiada mniej wię
cej połowie rocznej produkcji. Z powodu nad-
j
miaru towarów może nastąpić tu pewne ograniczenie produkcji.
Centrala Handlowa Przemysłu Chemicznego otrzymała duże transporty szeregu artykułów pochodzących z odszkodowań wojennych. Spe
cjalne komisje zajmują się ich sortowaniem, określaniem jakości i specyfikacją celem przed
stawienia listy do podziału w Departamencie Planowania Ministerstwa Przemysłu i Handlu.
9. Przemysł drzewny. Zakłady przemysłu drzewnego podległe Centralnemu Zarządowi Przemysłu Drzewnego wyprodukowały w listo
padzie b.r. artykułów ogólnej wartości 6.704 tys.
zł przedwojennych według cen podstawowych z 1937 r., wykonując plan produkcji w 119%'.
Według cen bieżących produkcja przemysłu drzewnego przedstawia wartość 338,3 mil. zł.
Udział poszczególnych Zjednoczeń w produk
cji w miesiącu sprawozdawczym przedstawia poniższa tabela.
T a b e la 10
Wartość pro dukcji przem ysłu d r z e w n e g o W listopadzie 1947 r.
Zjednoczenie W a rto ś ć p r o d u k c ji ! W a rto ś ć p r o d u k c ji tu z ł p rze d in o je n - j
n jjch z 1937 r.
uj zł bieżących (ceny z 1947 r . j
Pomorskie . . . 2 048 491 95 9 0 4 074 K rakow skie . , . 4 2 7 686 18 007 884 W yrobów giętych . 4 2 8 751 34 527 106 Dolnośląskie . . . 1 27*1 981 60 667 519 Górnośląskie . . . 5 5 8 239 24 119 505 Zachodnie . . . 1 139 715 55 7 1 8 2 8 C Centralne . . . . 829 435 49 2 8 0 026 Ogółem . . 6 7 0 4 2 9 8 j 338 284 400
Jak z powyższej tabeli wynika, największy udział w produkcji w okresie sprawozdawczym przypadł na Zjednoczenie Dolnośląskie, Zachod
nie i Pomorskie.
W produkcji tego okresu dominowały w y
ro b y:
1. meble gięte (45.000 sztuk)
2. wyroby bednarskie (10.000 sztuk) 3. sklejki i płyty stolarskie (536 m") 4. okleiny i obłożyny (50.000 m2).
Nr 1 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 7
W przemyśle drzewnym zatrudnionych było w okresie sprawozdawczym ogółem 15.958 pra
cowników, w tym: 14.071 fizycznych oraz 1.887 umysłowych. W porównaniu z miesiącem ubie
głam stan zatrudnienia wzrósł o 458 pracowni
ków', w tym 87 umysłowych.
10. Pvzemysl papierniczy. Przemysł papier
niczy wyprodukował w listopadzie br. ogółem 38.328 ton artykułów, co stanowi wzrost pro
dukcji o 470 ton w porówmaniu z miesiącem ubiegłym. W okresie sprawozdawczym prze
mysł papierniczy wykonał plan produkcji w 112,9%. Należy podkreślić, że w listopadzie współczynniki wykonania planu wzrosły we wszystkich grupach towarów. Podczas gdy w ubiegłych miesiącach współczynniki wykona
nia planu w tekturze i miazdze drzewnej kształ
towały się poniżej 100%, w miesiącu ''sprawo
zdawczym przekroczyły 100%.
t a b e l a 11
Produkcja p rzem ysłu papiern icze go w listo padzie 1947 r. (w tonach)
W yszczególnienie
październik 47 r. listopad 47 r.
Ilość wypro
dukowana w tonach
°/o wyko
nania planu
Ilość wypro
dukowana w tonach
°/o wyko
nania planu
Miazga drzewna 7 602 90,7 7 900 100,1
Celuloza natronowa 3 001 118,0 3 0 6 6 124,5 ,, sulfitow a 5 725 110,4 6 196 124,2 P a p ie r ... 19 235 107,1 18 863 109,8 Tektura . . . • 2 295 92,2 2 403 103,3
Przy porównywaniu wyprodukowanych ilości w miesiącu listopadzie z miesiącem poprzednim stwierdza się wzrost produkcji we wszystkich asortymentach,, z wyjątkiem pozycji papieru.
W okresie sprawozdawczym nastąpił również wzrost w produkcji przetwórczej. Przede wszyst
kim zwiększyła się produkcja papieru toaleto
wego i kolorowanego, tektury falistej, torebek oraz kopert.
Sytuacja w zaopatrzeniu surowcowym za
kładów przemysłu papierniczego kształtowała się na ogół pomyślnie. Plan zaopatrzenia w mie
siącu sprawozdawczym wykonany został w 136% wobec 133% w miesiącu poprzednim.
Centrala Zaopatrzenia dostarczyła w listopa
dzie następujące ilości surowców i fabrykatów:
1. Drewno w m.p. 65.000
2. Celuloza krajowa w tonach 11.102
3. Celuloza import, w tonach 2.115 13,217 4. Makulatura krajowa w tonach 3.883
5. Makulatura import, w tonach 930 4.813 6. Szmaty i odpadki w tonach 1.437 7. Sita papiernicze import, w m. kw. 3.406
Przemysł papierniczy zatrudniał w okresie sprawozdawczym ogółem 28.777 pracowników, w tym: 24.895 fizycznych oraz 3.882 umysło
wych. W porównaniu z miesiącem ubiegłym stan zatrudnienia w przemyśle papierniczym wzrósł
o 597 pracowników, w tym 210 umysłowych.
11. Przemysł włókienniczy wykonał w listo
padzie plan produkcji w 106%. Ogólna wartość wyprodukowanych towarów stanowiła według cen podstawowych z 1937 r. zł 160,7 mil. w po
równaniu do wartości planowanej zł 151,5 mil.
Plan produkcji miesięcznej wykonano w l i stopadzie b.r. pod względem wartości ogólnie w branży: bawełnianej w 92%, wełnianej w 117%, włókien łykowych w 107%, jedwabniczo- galanteryjnej w 129%, dziewiarskiej w 109%, konfekcyjnej w 110%, włókien sztucznych w 113%. W branży wełnianej zanotowano obni
żenie zaopatrzenia w materiały pomocnicze, jak w barwniki do 67%, w inne chemikalia do 77%, w materiały oświetleniowe do 51% ilości za- I potrzebowanych. Jedną z przyczyn niewykona
nia planu miesięcznego przez przemysł baweł
niany były postoje szeregu maszyn’ związane z brakiem pracowników wykwalifikowanych.
Ogólne zatrudnienie w przemyśle włókienni
czym w miesiącu sprawozdawczym 289.911 pra
cowników (według danych prowizorycznych) wzrosło w porównaniu do października b.r.
o 3.433 osób. Większość nowoprzyjętych przed
stawiała element niewykwalifikowany, co było też główną przyczyną postoju szeregu maszyn, m. in. w wzmiankowanym już przemyśle baweł
nianym. Z drugiej strony wykonanie planów produkcji przez większość branż i zakładów było osiągnięte w pewnej mierze dzięki przechodze
niu uzdolnionych pracowników do pracy na dwu hib na większej ilości maszyn.
Uruchomienie i wykorzystanie posiadanych maszyn i urządzeń technicznych w przemyśle włókienniczym dalekie było jeszcze do pełnego, niemniej jednak zadawalające. W branży ba
wełnianej czynnych było w stosunku do posia
danych: wrzecion 74%—85%, krosien 70°/o.
Stosunek ten wyniósł w branży włókien łyko
wych odnośnie wrzecion 81%—90% a krosien 78'—86%. Najkorzystniej kształtował się oma
wiany stosunek w przemyśle wełnianym.
W przemyśle konfekcyjnym uległy ostatnio ko
masacji trzy fabryki na Dolnym Śląsku; w Świe
bodzicach powstał nowy ośrodek. Na ogólną iiczbę 9.555 maszyn posiadanych uruchomiono w tej branży 7.123, czyli ca 73%.
T a b e l a 12 Produkcja przemysłu w łó kie n n ic zeg o w listopadzie 1947 r.
Rodzaj przemysłu i artykuł Jedn.
miary Planowano Wykonano W ykonano
% planu B a w e łn ia n y :
przędza cienkoprzędna... kg 5 900 000 5 0 7 3 306 86
„ o d p a d k o w a ... „ 590 0 0 0 611 278 104
tkaniny b a w e łn ia n e ... .... • m 26 930 000 25 025 088 93 W e łn ia n y :
przędza zgrzebna . . . . kg 1 623 000 1 842 226 113
„ czesankowa... ” 4 8 2 0 0 0 558 134 122
tkaniny wełniane ... m 2 9 7 0 000 3 421 293 115 W łó k ie n ły k o w y c h :
przędza lniana . . . . . kg 8 2 4 000 1 087 796 132
j u t o w a ... »> 1 250 000 1 161 830 93 tkaniny ln ia n e ... m 2 2 5 8 0 0 0 2 569 500 114
„ j u t o w e ... M 2 4 2 0 000 2 531 689 105 J e d w a bn a G a la n te ria :
tkaniny j e d w a b n e ... m 1 4 1 5 0 0 0 2 421 669 171 plusze i p o k r e w n e ... >' 465 000 4 6 3 354 99
dywany i chodniki ... m2 24 300 29 375 121
firanki, koronki i t i u l e ... m 148 200 173 621 117
koronki k lo c k o w e ... m 3 7 4 000 366 673 98
p a sm a n te ria ... .. 24 432 000 26 709 961 109 D z ie w ia rs k i.
W yroby d z i a n e ... szt 3 878 0 0 0 4 144 000 107
kg 4 0 1 3 0 0 437 545 109
K o n fe k c y jn y :
normomaszyny ... 301 0 0 0 323 045 107
Ogółem k o n f e k c j a ... szt. 1 486 000 t 8 3 0 186 123
w tym : p ła s z c z e ... — 31 609 —
m u n d u r y ... — 32 784
s p o d n ie ...• — 53 350
k o s z u l e ... — 2 7 3 624 ---- -
k a le s o n y ... — 395 170 —
b.elizna pościelowa . *. . . »1 — 61 595 ——
i n n e ... — 982 059 —
W łó k ie n sztu czn ych :
włókna c i ę t e ... kg 4 2 0 000 746 801 178
sztuczny jedwab . . . . . . . 504 000 4 9 4 407 98
przęd/a „A rte x '‘ ... t* 23 700 26 247 113
t o m o f a n ... . 37 200 41 052 111 t K a n i n y ... II) 24 600 25 460 103 F a b ryka sztucznego W łó k n a N r 7
steelon . . . ...
A rty k u ły te c h n ic z n e :
wartość produkcji . ... zł 3 019 4 0 0 4 107 425 136
R oszarnie ln u i k o n o p i:
w łókno ł y k o w e . ... . . kg 503 000 529 800 106
12. Przemysł skórzany wykazał w miesiącu Większość artykułów produkcji garbarskiej sprawozdawczym w porównaniu do ubiegłego wykazuje w listopadzie b.r. znaczne przekrocze- ogólny wzrost produkcji zarówno na odcinku
garbarskim jak i futrzanym. Plany produkcji miesięcznej w pazdziernikn i listopadzie br. zo
stały wykonane na ogół ze znaczną nadwyżką.
Niedociągnięcia odnośnie produkcji skór paso
wych i technicznych powstały wyłącznie na sku
tek braku odpowiedniego surowca. Pewien nie
dobór w produkcji obuwia skórzanego został wyrównany obuwiem tekstylnym.
nie kwot planowanych. W porównaniu z mie
siącem poprzednim zanotowano dość znaczną po
prawę na odcinku skór pasowych i technicznych, głównie dzięki zwiększonej podaży odnośnego surowca.
Przemysł skórzany stara się oprzeć produkcję w coraz większej mierze na surowcu krajowym.
Zakup surowych skór bydlęcych na rynku kra-
Nr 1 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O ^
T a b e l a 18 Pro dukcja p rzem ysłu skórz anego w p a ź d z ie rn ik u t listo padzie 1947 r.
Rodzaj p ro d u kcji
Produkcja garbarska Skóry podesztuowe . J u c h t y ...
W ierzchy . . • Krupony pasouie Blanki . . Skóry techniczne Skóra rymarska . Obuwie skórzane Pasy pędne . . A rtyku ły techniczne Rękawiczki skórzane Produkcja futrzana Skóry królicze . . >
„ baranie i jagnięce ,, różne . . . .
Waga lub miara
P a ź d z i e r n i k
planowano j wykonano j w ykonania planu
L i s t o p a d
planowano i wykonano % wykonania planu
ton
tys m1 ton
tys. par.
ton
łi
tys. szt.
tys. szt.
1)
szt,
1 755,8 300,0 20,0 80,0 57.0
5,0 27.0
47.0 18,8 11,4
20.0 37,6 450
2 048,0 473,5
58.3 116,9
24.0 14.2 25.4 14.0 373,7
29.2 23.9 11.1
21.9 43.4 7 726,0
jowym w drugim półroczu 1947 r. wykazuje stały wzrost, co przedstawia tabela 14.
T a b e la 14
Zbiór k ra jow y c h bydlęcych skór suro wych w 11 p oło w ie 1947 r. (b ez skór cielęcych)_______ _
planowano
z e b r a n o przeciętna waga skóry
u; kg.
miesiąc
skór ton
lipiec . . 36 tys. s z t.=
720 ton 34 121 652 1 9 ,t
sierpień M W 44 849 868 19,3
wrzesień . >1 W 55 683 1 090 19,5
październik łl » 56 491 1 130 20,0
listopad ł> » 53 928 1209 22,4
134.9 157.9 129.8 146,1
42,0 284.9 94,4
62,1 121,2
97,7 109,5 115,4 716,8
1 772,9 280,0
50.0 95.0 54.0 28.0
40.0 17.0
9,6
2 307,8 43Í,l 73,3 111.5 30.8
■ 26.5
14,0 347.6 36.6 24.2
11.2
7,2 33.8 8 076,0
130.1 155.1 14«,8 117,5
57,1 95,0
91,6 137,5 117,0
Ciągły wzrost zakupu skór bydlęcych do paź
dziernika b.r. łączył się ze zjawiskiem nadmier
nego w tym czasie uboju bydła rogatego, spowo
dowanego brakiem pasz. W listopadzie ubój ilo
ściowo zmalał, jednak na rzeź oddawano okazy większe i bardziej wartościowe. Wpłynęło to na znaczne zwiększenie przeciętnej wagi skóry
w kg. . . . .
Zbiórka niereglamentowanych skór świń
skich przyniosła w miesiącu sprawozdawczym dobre rezultaty. Istnieją możliwości wyekspor
towania pewnych nadwyżek.
13. Państwowy przemysł fermentacyjny.
Państwowy przemysł fermentacyjny wyprodu
kował w listopadzie br. ogółem 3.056 ton oraz 83.890 hl artykułów spożywczych, wartości łącznej 5,3 mil. zł przedwojennych, według cen podstawowych, wobec 4,8 mil. zł w miesiącu ubiegłym. Ogólny plan produkcji wykonany został w 126,8%, przy czym odnośnie piwa w 135,1%, słodu w 134,9%, wina w
oraz octu w 96,2%. Niedociągnięcia produkcyjne z ubiegłego miesiąca odnośnie produkcji słodu zostają szybko usuwane dzięki dostawie odpo
wiedniej ilości jęczmienia browarnianego z Fun
duszu Aprowizacyjnego.
Poniższa tabela obrazuje produkcję ważniej
szych artykułów przemysłu fermentacyjnego w miesiącu listopadzie b.r.
Tabel a 15
Pro dukcja w ażniejs zych a rty k u łó w p a ństwowego _ . . _ •____ __ lu In ra H 1947 T.
Wyszcze- Jedno- I l o ś ć UJ t y s .
Warlośń u)tys. zł pr/eduj- uj g cen
°/o w y konania
gólntenie mia ry podstawowych planu
Piino . . . . | 1 7 3 1 7 , 8 3 3 1 0 , 6 1 3 5 , 1
Słód . . . . I k g 3 0 2 9 , 4 , 9o8,8 1 3 4 , 9
W ino 1 1 5 0 , 3 4 7 9 , 9 1 0 5 , 7
Ocet 6 % . . . 1 5 7 4 , 0 2 5 8 , 3 9 6 , 2
Soki i syropy
owocowe . 1 5 3 , 7 2 1 4 , 6 1 2 3 , 0
105,7 %
W miesiącu sprawozdawczym było zatrud
nionych w zakładach państwowego przemysłu fermentacyjnego ogółem 8.236 pracowników, w tym 6.333 fizycznych i 1.903 umysłowych.
14. Państwowy przemysł konserwowy. Pań
stwowy przemysł konserwowy wyprodukował w miesiącu sprawozdawczym ogółem 4.271,5 ton artykułów spożywczych o wartości 4.442 tys. zł przedwojennych według cen podstawowych z 1937 r. Udział w produkcji poszczególnych branż przedstawiał się następująco:
1. branża mięsna (bez dostaw do Fund. Aprow.)
2. branża owocowo-warzywna 3. branża rybna
— 2.312,0 t.
— 1.853,7 t.
— 105,8 t.
T a b e 1 a 16
Produkcja ważniejs zych a r ty k u łó w państw o w eg o przemysłu k o nserw ow ego w kg
Rodzaj artykułu Październik
1947 r. Listopad 1947 r.
Branża m ięsna
Tłuszcz ś w i e ż y ... 122 092 155 800 Tłuszcz t o p i o n y ... ... 31 268 4 0 o u 0 Drób b i t y ... . 30 557 62 700 W ę d l in y ... 145 370 158 600 Bekony ... 9 868 6 900 Konserwy m i ę s n e ... 3 0 1 7 7 9 402 600 Mięso wieprzowe ... 545 685 488 400
„ w ołow e ' ... 59 038 106 OuO B ranża o w o c o w o -w a rz y w n a
Marnie l a d a ... 315 569 387 500 Kapusta k is z o n a ... 1 989 9o3 1 235 500 P łynny o a o c ... — 11 100 K onfitury i d ż e m y ... 36 935 22 300 M u s z t a r d a ... — 13 100 b o k i s ło d z o n e ... 47 405 57 100 W arzywa s u s z o n e ... — 86 700 Owoce s u s z o n e ... 26 817 6 500 Branża ry b n a
Konserwy r y b n e ... 61 065 73 200 Ś l e d z i e ... 4 4 719 18 300 Ryby wędzone ... 3 208 12 300
W miesiącu sprawozdawczym zatrudniał przemysł konserwowy ogółem 4.726 pracowni
ków, w tym: 4.024 fizycznych i 702 umysłowych.
15. Państwowy przemysł spożywczy. Pań
stwowy przemysł spożywczy wyprodukował w listopadzie br. ogółem 23.623 ton oraz 22.200 litró w artykułów spożywczych, przedstawiają
cych wartość 21 mil. zł przedwojennych według cen podstawowych z 1937 r.
T a b e l a 17
Produkcja przemysłu spożywczego w listo padzie 1947 r.
P r z e m y s ł Produkcjo
u) tys. kg
% ujpkon.
planu
Wartość ui tys.
zł lu/g cen pod- stauiouj. z 1 9 3 7 r.
uiykon.%
plariu
Cukierniczy 1 936,6 128,1 6 053,7 143,1
Dra/.dzowy . . . 446,2 81,3 812,8 7.5,9
Olejarski . . . . Surog. kawy i nam.
6 932,4 124,1 7 258,0 118,1 spożyuicz. . . . 7 155,3 1 14,6 ¡5 315,5 122,1 Ziemniaczany . . 7 152,3 63,1 1 627,3 49,1 O g ó ł e m : . 23 623,3 93,7 21 06 7 ,3 110,6
Niewykonanie planu produkcji w branży ziemniaczanej spowodowane było brakiem su
rowca. Produkcja drożdży w listopadzie została zmniejszona w związku z niedostateczną chłon
nością rynku odnośnie tego artykółu w miesiącu ubiegłym.
Przekroczenie planu produkcji w przemyśle cukierniczym i olejarskim wynikło na skutek zwiększonych zamówień na pokrycie zaopatrze
nia reglamentowanego.
Przemysł spożywczy zatrudniał w okresie sprawozdawczym ogółem 13.939 pracowników, w tym: 11.454 fizycznych i 2.485 umysłowych.
16. Rolnictwo. Miesiąc listopad cechuje w rolnictwie zwolnienie tempa prac.
Jesienne prace w polu, jak siew, wykopki ziemmaKów i buraków cukrowych zostały za
kończone w miesiącu ubiegiym. IN a listopad b.r.
przypauiy prace mające na celu zaoezpieczenie i ouiiKO w przed nadcnodzącą zimą oraz częściowe dokonanie omiotów.
Wg ostatnio dokonanych szacunków zbiory tegoroczne me przedstawiają się tak pesymi
styczniej jak początkowo oceniano. Zmory psze- rncy szacowane poprzednio na ooi tys. ton w y
noszą okoio yuu tys. ton, żyta zeoraiismy okoio
¿s.ouu tys. ton, wooec szacowanycn pierwotnie 2.017 tys. ton, zbiory zas ziemniaków wynoszą 2o,o rmi. ton. Kampania cukrownicza dostar
czyła okoio 480 tys. ton cukru. W świetle tych cyir naiezy zasadniczo zmienić pogląd na naszą sytuację żywnościową.
W okresie sprawozdawczym jesienne zasie
wy ozimin przedstawiały się pomyślnie. .Prze
bieg pogouy — wysoka temperatura i stosunko
wo częste deszcze powodują w niektórycn okoli- cacn zoytnie wybujanie ozimin. W razie nadej
ścia mrozów, niepoprzedzonych opadami śnież
nymi, oziminy na tych terenacn mogą być narażone na wymarzmęcie. Tego rodzaju wa
runki atmosferyczne mogą być szczególnie nie
korzystne dla tych gospodarstw, które ukończyły siewy bez opóźnienia tj. do 20 września.
W okresie sprawozdawczym została przepro
wadzona na terenie k ilk u województw licencja ogierów. Stan ogierów nie zawsze odpowiadał wymogom. W ysiłki Państwa idą w tym kierun, ku, aby podnieść kwalifikacje ogierów, utrzy
mywanych przez hodowców prywatnych oraz aby dostarczyć odpowiednich reproduktorów dla Państwowych Stad Ogierów. Powyższe zada
nia spełniają Państwowe Zakłady Chowu Koni, które prowadzą na terenie kraju 13 Państwo
wych Stad Ogierów, 45 Państwowych Stadnin Koni oraz Państwowe Zakłady Treningowe.
W obecnej strukturze rolnej w Polsce, gdzie przeważa małe gospodarstwo do 8 ha powierzch
ni, nie będące w stanie utrzymać ogiera, istnienie Państwowych Stad Ogierów, dostarczających
W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O I I Nr I
ludności rolniczej dobrych i tanich reprodukto
rów jest koniecznością.
Do poprawy stanu jakościowego i ilościowego koni w Polsce przyczynił się w' pewnej mierze import koni zagranicznych. W bieżącym roku zakupiliśmy najwięcej koni w Danii — ogółem 45.200 sztuk, w tym 44 tys. koni roboczych i 1200 koni hodowlanych. W listopadzie przywieziono partię tych koni, liczącą 3.800 sztuk.
Stan bydła poprawił się dzięki wytężonej pracy i staraniom ludności. Rolnicy odczuwają, w niektórych okolicach duży brak siana, a na te
renie całego kraju występuje powszechny prawie niedostatek słomy. Brak jest również pasz tre
ściwych. Jedynymi paszami, których rolnictwo posiada obecnie o wiele więcej niż przed wojną, są liście buraczane, wysłodki buraków cukro
wych oraz wywar ziemniaczariy. Niekorzystna sytuacja na odcinku pasz powoduje pewne zmniejszenie mleczności krów.
Niezbyt korzystnie przedstawia się hodowla trzody chlewnej. Wysokie ceny ziemniaków i pasz treściwych czynią hodowlę świń mniej opłacalną. W celu dokładniejszego przedstawie
nia rozwoju hodowli w Polsce, wskazanym bę
dzie zapoznać się z poniższą tabelą.
T a b e la 18
Stan pogłowia z w ie rz ą t g o s p o d a rs k ic h
Rodzaj zw ierząt - gospodarskich
Stan ui tys. szt.
ui 1946 r.
Stan U) ty s . szt.
ui 1947 f.
Stan ui 1947 r ui °/o°/o stanu
1946 r.
k o n i e ...
---r----
1 730 1 996 115,4
b y d ł o ... 3 911 4 691 119,9 trzoda chlewna . . 2 074 4 215 152,5 o w c e ... 720 950 130,7
kozy . . . . . 547 682 124,7
W 1947 r. trudniło się pszczelarstwem około 110 tys. osób, ogólna zaś ilość roi wynosi około 730 tys. W naszym kraju przeważają pasieki małe 1— 5 rojowe, które stanowią ogólnie 55°/o wszystkich roi. Miód na rynek dostarczają głów
nie pasieki duże, 40— 100 roi liczące.
Pomyślnie wypadł urodzaj warzyw w roku bieżącym, tak że po zaspokojeniu zapotrzebo
wania rynku wewnętrznego można będzie znacz
ne ilości wyeksportować.
W ramach umów handlowych dotychczas wyeksportowano 6 tys. ton kapusty do Czecho
słowacji oraz 400 ton marchwii do Szwajcarii.
Ponadto Anglia zgłosiła zapotrzebowanie na 10 tys. ton cebuli oraz istnieją możliwości eks
portu kalafiorów, pomidorów i ogórków inspek
towych do Szwecji i Norwegii.
Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych zakupiło w Związku Radzieckim 150 ton dwu- chloroetanu — środka niezbędnego do zwalcza
nia stonki ziemniaczanej. Dwu chloroetan zo
stał już sprowadzony do kraju. W pierwszej po
łowie kwietnia 1948 r. zostanie on rozprowa
dzony do miejsc, w których wystąpiła stonka ziemniaczana, a mianowicie w województwie śląsko-dąbrowskim, kieleckim i warszawskim.
Na terenach zagrożonych stonką, zostanie prze
prowadzona akcja zapobiegawcza przed tym szkodnikiem.
Ze względu na znaczny deficyt zbożowy w Europie, należy jak najenergiczniej zwięk
szyć produkcję ziemniaków, którym przypadnie rola uzupełnienia braków w wyżywieniu. Poza tym ziemniaki służą jako cenny pokarm dla ho
dowli rolniczej i do przerobu przemysłowego na spirytus, krochmal itp. Walka ze stonką ziem
niaczaną, jak również z rakiem ziemniaczanym oraz innym i szkodnikami, niszczącymi planta
cje ziemniaków jest koniecznością gospodarczą.
Prace zakładów doświadczalnych Instytutu Ziemniaczanego idą w kierunku wytworzenia i dostarczenia rolnictwu ziemniaków zdrowych i odpornych na takie choroby jak: rak ziemnia
czany, zaraza ziemniaczana, choroby wirusowe oraz niepodlegające zjadaniu przez larwy stonki.
Zarządzeniem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 25.X I.1947 r. została powołana przy Ministrze Rolnictwa i Reform Rolnych Ra
da Naukowa Rolnictwa jako organ opiniodaw’- czy-doradczy przy realizacji Narodowego Planu Gospodarczego w rolnictwie. W skład Rady wchodzą: Minister Rolnictwu i Reform Rolnych jako przewodniczący oraz powołani przez niego członkowie spośród przedstawicieli nauki i prak
ty k i rolniczej, a ponad to osoby delegowane przez ministrów: Oświaty, Aprowizacji, Prze
mysłu i Handlu, Odbudowy, C.U.P. i Związku Samopomocy Chłopskiej.
Do ważniejszych zadań Rady Naukowej Rol
nictwa należy w myśl powyższego zarządzenia:
1 Opracowywanie zasadniczych wytycznych prac naukowo-badawczych w rolnictwie, związanych z potrzebami gospodarczej i spo
łecznej przebudowy kraju.
2- Opiniowanie projektu budżetu państwowego w dziedzinie prac naukowo - badawczych w rolnictwne.
3- Opracowywanie metod umożliwiających nauce rolniczej korzystanie z osiągnięć prak
tyki rolniczej.
