Rok I II W A R S Z A W A , L U T Y 1 9 4 7 Nr 2
WIADOMOŚCI
? ^ -NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
_________ _______________________________ V ^ O r r ^ V ____________
' DZ :3
^*■**5:
KOMITET REDAKCYJNY
P r z e w o d n i c z ą c y :
Dyrektor Naczelny Narodowego Banku Polskiego — Dr Witold Trąmpczyński C z ł o n k o w i e :
Dr Mirosław Orłowski Redaktor Główny
M gr Adam Cegielski M gr Kazimierz Karśnicki Dr Stefan Perczyński M gr Roman Seidler M gr Henryk Tomczak
Irena Oczechowska — Sekretarz Redakcji
T R E Ś Ć :
1, S ytuacja ekonom iczna P o ls k i w g ru d n iu 1946 r. str. 1 3 D z ia ł a rty k u ło w y .
2. Z b ieżą cych zagadnień gospodarczych: G osp oda rka p lan ow a a p o lity k a pieniężna.
Przegląd ry n k ó w zagranicznych c. d. D r Ste- Józe f Ś w i d r o w s k i ...str. 3 fa n P e r c z y ń s k i ... ... 23 ! 4. P rzegląd u s t a w o d a w s t w a ...36
SYTUACJA EKONOMICZNA POLSKI W GRUDNIU 1946 R.
(Na po d sta w ie in fo rm a c ji W y d z ia łu Ekonom icznego i spraw ozdań m ie sięczn ych O d d z ia łó w ],
1, P r z e m y s ł w ę g l o w y wyproduko
wał w grudniu 1946 r. 4.206.733 t węgla ka
miennego wobec planowanych 4.094.000 t, prze- kraczajc tym samym państwowy plan wydoby
cia na ten miesiąc o 2,8%.
W porównaniu z listopadem produkcja w omawianym miesiącu spadła o 248.238 t, jed
nakże spadek ten przypisać należy wyłącznie mniejszej o dwa ilości dni pracy w tym miesią
cu. Produkcja dzienna przekroczyła normę rów
nież o 2,8%, osiągając 182.901 t (planowano 178.000 t). W zestawieniu z przeciętną listopa
dową oznacza to wzrost nader pokaźny, a mia
nowicie o 4.703 t.
W przeciwieństwie do tego pozostawały wyniki przeciętnej wydajności na robotniko- dniówkę wykazujące 1.065 dla grudnia wobec 1.068 w listopadzie. Spadek ten znów miał bez
pośredni wpływ na wykonanie ogólnopolskiego planu wydajności w przemyśle węglowym, k tó ry przewidywał osiągnięcie 1.094 kg na osobę.
Niedobór wyniósł w omawianym miesiącu 29 kg na osobę, odpowiada to wykonaniu 97,3% pla
nu.
Tabel a 1
P ro d u k c ja p rz e m y s łu w ę g lo w e g o w g ru d n iu 1946 r.
(w g d a n y c h tym c z a s o w y c h
Z jed no czenia
P lanow a
no w t.
W y d o b y to w t.
Wyko
nano plan
“ % Wydaj
ność na rob-dnió inkę tu kg
Piano*
mana mydaj-
ność Wyko
nano o/o
O gó łem . . 4.094.000 4.20C.733j 107,8 l,065l 1,894] 97,3 w ty m :
K ato w ickie . 402.500 453.333 112,6 1,241 1,241 100,1 D ą b ro w s k ie . 437.000 480.237 109,9 0,385 0,900 109,4 B ytom skie . . 345.000 366.657 106,3 1,127 1,175 95,9 M ik o ło w s k ie . 161.000 169.671 105,4 1,123 1,310 85,7 K ra ko w skie . 207.000 214.646 103,7 0,856 0,875 97,8 C h orzo w skie 483.000 500.131 103,5 1,334 1,390 i 96,0 R udzkie. . . 483.000 494.730 102,4 1,269 1,315 i 96,5 Z o b js k ie . . 414.000 418.667 101,1 1,171 1,220 96,0 G liw ic k ie . . 437.000 437.033 ; 100,0 1,043 1,137 91,7 R y b n ic k ie . . 460.000 431.360 i 93,8 1,057 1,055 100,2 D o ln o ś lą s k ie 264.500 240.26P | 90,8 J 0,574 0,645 83,0
W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O
Co do innych produktów przemysłu węglo
wego, wg danych tymczasowych Zjednoczeń:
Bytomskiego, Chorzowskiego, Rudzkiego i Dol
nośląskiego wyprodukowano w grudniu: 24.153 t brykietów, 122,739 t koksu. 988 siarczanu amo
nu, 4.179 t smoły, 1.253 t benzolu surowego, 12 t naftalenu i 73 t paku.
Plan załadunku węgla przewidywał na gru
dzień wywiezienie z kopalń ogółem 2.748.860 t, w miesiącu tym wywieziono 2,774,203 t, wyko- nywując tym samym plan w 100,9%, Świadczy to o coraz bardziej wzrastającej sprawności na
szej komunikacji kolejowej, która obecnie mb mo cięższych, z powodu mrozów, warunków transportu potrafiła wykonać plan z nadwyżką, gdy w miesiącach jesiennych pełni planu nie osiągano.
Dostawy materiałów dla przemysłu węglo
wego, za pośrednictwem Centrali Zaopatrzenia Materiałowego Przemysłu Węglowego, za ostat
ni kw artał 1946 r., mimo pewpego osłabienia w miesiącu sprawozdawczym, < wykazywały ogólną tendencję rozwojową. Gdy bowiem w październiku 1946 r, dostawy te wyniosły (w tys. zł) 355.283, w listopadzie wzrosły do 418.582, w grudniu utrzymywały się na wyso
kości 400. 640 tys. zł.
Wartość zafakturowanych dostaw drzewa dla przemysłu węglowego wyniosła w paździer
niku 61.088.000 zł, we wrześniu 74.247.000 w sierpniu 255.004.000. W październiku 46 r.
Centrala Dostaw dostarczyła ogółem 104.953.697 m3 drewna, w tym 80.674.160 m*
kopalniaków, 5,570.946 m3 tarcicy handlowej, 18,714.591 m3 tarcicy własnej:
Według prowizorycznych danych Centrali Zbytu Prod. Przem. Węgl. listopadowa sprze
daż węgla i koksu za pośrednictwem tej Cen
tra li wyniosła ogółem 3,402.968,9 t węgla i 281.233,5 t koksu. Cyfry te obejmują sprzedaż w kraju: 2.284.263,2 t węgla i 150.723,3 t koksu waz eksport, który wyniósł: 1.118.705,7 t wę
gla (w tym do ZSRR — 884.291,5 t) i 130.509,2 t koksu (w tym 17.977,3 t do ZSRR), W związ
ku z powyższym zadłużenie przemysłu wę
glowego w Narodowym Banku Polskim uległo poważnej obniżce.
Obecnie możemy już podsumować wyniki osiągnięcia górnictwa węglowego za cały rok 1946. Ogółem wydobyto w r. 1947 47.288.006 t.
Państwowy plan produkcyjny na r. 1946 prze
widywał wydobycie 46.000,000 t, a więc plan
Nr 2
ten został w omawianym roku zrealizowany w 102,8°/ol. Również wykonany został plan za
ładunku węgla na r, 1946, wywieziono bowiem 32.948.279 t wobec planowanych 32,433.344 t.
Rezultat ten odpowida 101,6% wykonania planu.
Na zakończenie wspomnieć należy o waż
nym posunięciu w kierunku uproszczenia orga
nizacji omawianego przemysłu. Na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 16 paź- dziernika 1946 r. istniejące dotychczas dwa Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: Krakow
skie i Mikołowskie z dniem 1 stycznia 1947 r.
zostały scalone w jedno ,,Jaworzn:icko-Miko- łowskie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego"
z siedzibą w Mysłowicach. Nowe Zjednoczenie
| obejmuje wszystkie kopalnie i zakłady pracy podległe wspomnianym wyżej Zjednoczeniom wraz z kopalnią „Silesia" z Rybnickiego Zjed
noczenia P. W., w łącznej liczbie 13 kopalń,
| 7 elektrowni i 5 cegielni.
W ten sposób polski przemysł węglowy z dniem 1 stycznia 1947 r. będzie zorganizowa
ny w dziesięciu zjednoczeniach.
2. P r z e m y s ł h u t n i c z.y. Produkcja hutnictwa żelaznego przekroczyła plan grud
niowy odnośnie wszystkich artykułów z w yjąt
kiem surówki, wykazującej 2% niedoboru. Na
leży przy tym zaznaczyć, że wobec ograniczo
nych technicznie możliwości przepustowych walcowni produkcja surówki została celowo ograniczona poniżej możliwości wytwórczych tego artykułu.
W porównaniu z miesiącem poprzednim widoczny jest spadek wytwórczości tej gałęzi hutnictwa, w znacznym stopniu uzasadniony mniejszą w miesiącu sprawozdawczym ilością dni roboczych.
T a b e l a 2
P ro d u k c ja h u tn ic tw a że la z n e g o u: g ru d n iu 1946 r.
W yszczególnienie P lanow a
no w l.
Wyproduko
wano UJ l.
W ykona no p la n w %
K o k s ... 76.400 79.459 104 S urów ka ... 56.790 54.434 98 Stal s u r o w a ... 98.423 103.730 110 W y tw o ry w a lcow an e . 66.796 69.633 104 Rury, o d k ó w k i, o d le w y . 10.173 12.377 100— 145
Średnia produkcja dzienna najważniejszych grup materiałowych hutnictwa żelaznego w y
kazała w grudniu spadek dziennej produkcji
Nr 2 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 3
koksu o 1011 i surówki o 157 t, natomiast zwyż
ką dziennego wytwarzania stali surowej o 167 t, W ostatnim miesiącu roku gospodarczego 1946 należy spojrzeć wstecz, by zsumować wy-
I niki pracy poszczególnych miesięcy i porównać je z rokiem ubiegłym. Tego rodzaju porównanie odnośnie hutnictwa żelazneog przedstawia:
Tabel a 3.
P ro d u k c ja h u tn ic tw a żela zn e g o u; c ią g u 11 m ie s ię c y 1946 r.
(w ton ach)
W y s z c z e g ó l n i e n i e
P rod ukcja w r. 1945 ( II — X II)
P rod ukcja w r. 1946
(I — X I)
P rod ukcja p lan ow a na w r . 1946 ( I —X I)
% wykonania pla n u 1946
K o k s . 926.003 876.000 106 %
S urów ka . . . . 228.249 727.000 675.950 108 %
Stal surow a . . . 495.029 1 217.457 1.078.230 111,5%
W yroby w alcow ane . . . 331.514 801.000 781.244
,, kute, pras. i przetw . . . . 60.017 164.890 134.041
O dlew y żeliw ne . , . 13.548 40.203 30.090
Zbyt wyrobów hutnictwa żelaznego w paź
dzierniku 1946 r. wg danych Centrali Żelaza i Stali pod kątem widzenia wartości wyniósł 1.109.593.868 zł, z czego po cenach komercyj
nych — 116.385.058 zł. Eksport październiko
wy osiągnął kwotę zł. 41.564.063.—
Hutnictwo żelazne dostarczyło w listopa
dzie 1946 r, ogółem 132,984,3 t swoich wytwo
rów. Najpoważniejszymi odbiorcami były na
stępujące urzędy i zarządy przemysłowe:
Ministerstwo Komunikacji.
Zjedn, Przem. Taboru i Sprzętu Kolejowego.
Centr. Zarząd Przemysłu 'Węglowego.
Zjednocz. Przem. Pol. Fabr. Drutu i Gwoździ.
Zjednocz. Przem. Śrub, Nitów i Części Kutych.
Między hutnicze.
Tabela 4 przedstawia porównawczo wyniki zbytu żelaza w okresach 1 — V III 1946 r.
i V III — X II 1945 r. Widoczny jest znaczny, przeszło 2ł /2-krotny wzrost zbytu w r. 1946 w zestawieniu z rokiem 1945, przy czym szcze
gólnie wielka jest zwyżka dostaw dla przemy
słu państwowego i instytucyj państwowych.
Niemały natomiast spadek wykazuje eksport, z uwagi na to, że wywóz żelaza ustąpił pilniej
szym potrzebom krajowym; ze względów dewi
zowych stan ilościowy eksportu (w liczbach bezwzględnych) utrzymuje się na odpowiednim
poziomie.
W związku ze spadkiem omawianego eks
portu uległa zwiększeniu ilość wysyłek krajo
wych wytworów hutnictwa żelaznego, do cze
go przyczynił się również spadek remanen
tów na składach hut, z 85.332 t w maju 1946 r.
do 55.945 t w październiku 1946 r.
T a b e l a 4
Z b g t ż e la z a w o k re s ie I — V I I I 1946 r.
w p o ró w n a n iu a r . 1945
V I I I —X I I 45 I —V III 46
O d b i o r c y w ton ach w tonach
M in isterstw o K o m u n ik a c ji. . . 33.926 81.189 In s ty tu c je państw ow e . . . . 4.090 12.924 Samorząd ... 1.275 1.294 P rzem ysł p a ń s tw o w y ... 56.438 226.176
„ w ę glo w y ... 8.834 44.239 ,, p ry w a tn y ... 5.868 13.284 D y s try b u c ja k r a jo w a ... 31.495 61.275 E k s p o rt... '. • . . 55.262 60.621
Zaopatrzenie hutnictwa w surowce i złom nie nasuwało w miesiącu sprawozdawczym większych zastrzeżeń. Dostawy w listopadzie osiągnęły wartość ogółem 408/m zł. Jeżeli cho
dzi o poszczególne grupy surowcowe — dosta
wy węgla i koksu utrzymały się naogół na po
ziomie ostatnich 2-ch miesięcy. Za to jakość wciąż jeszcze napotyka na zarzuty. Zbyt w ie l
ka jest wciąż w dostarczanym węglu i koksie zawartość kamienia, miału, popiołu i wody.
Stwierdzono wypadki, że węgiel zawierał po
nad 28% popiołu i ponad 22°/o wody.
W grudniu 1946 r. dostawy zaopatrzenia hut zamknęły się według danych nieostatecz-
! nych, sumą 387 mil, zł., co zostało spowodowa-
4 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 2
ne zmniejszonymi w okresie zimowym dosta
wami rud zagranicznych.
Wskutek wykonania umowy polsko-węgier
skiej spadł import rudy. Łącznie dostarczono hutom ca 104.000 t, w tym 48.000 t md szwedz
kich, 35.000 t rud krajowych wraz z wypałami i odpadkami oraz 20.500 t rud ze składowisk.
Z uwagi na warunki klimatyczne przewidy
wane jest ograniczenie transportów rud zagra
nicznych, wzrost natomiast dostaw krajowych (ze składowisk). Zgromadzone na ten cel zapa
sy w Zabrzu wynosiły na dzień 1 grudnia 1946 r. 65.000 t rudy. Zawarcie umowy handlo
wej polsko - francuskiej pozwoliło na sfinali
zowanie dostawy 50.000 t rud północno - afry
kańskich. Wzrosły dostawy złomu metalowego (520 t), zmniejszeniu uległy dostawy metali ko
lorowych (1.030 t). W listopadzie nadszedł transport 2,600 t miedzi w ramach dostaw
UNRRA. • .
W dziedzinie artykułów technicznych ode
brano już pierwszy transport omawianych w poprzednim miesiącu zakupów czechosło
wackich, otrzymano mikromierze z Szwajcarii, zawarto umowy z Francją i Szwajcarią o dosta
wę szeregu niezbędnych artykułów. Ogólny obrót działu zakupów technicznych osiągnął kwotę 71 milionów zł.
W dziedzinie artykułów chemicznych zao
patrzenie było naogół zadowalające, z wyjąt
kiem wciąż jeszcze brakującego kwasu solne
go, farb olejnych i pokostu.
Centrala Złomu dostarczyła w listopadzie 37.086 t złomu żelaznego wartości 23.117,000 zł, nadto 7.238 t żeliwnego wartości zł 10.311.000 i 848 t złomu metalowego wartości zł 4.641.000.
Zatrudnionych w hutnictwie żelaznym było w listopadzie 73.707 pracowników fizycznych i 8.564 umysłowych, czyli o 2.159 osób więcej (z tej liczby 2.036 przypada na fizycznych, 123 na umysłowych).
3. H u t n i c t w o c y n k o w e wykazało również pewien nieznaczny spadek produkcji wywołany mniejszą w grudniu ilością dni robo
czych (okres świąteczny).
W końcu grudnia 1946 r. w hutnictwie cyn
kowym było zatrudnionych 11.241 pracowni
ków fizycznych i 1.399 umysłowych.
Zbyt produkcji wyrobów cynkowych w listo
padzie przedstawiał się jak następuje: 3.204 t cynku (w tym eksport do: ZSRR — 1.219 t i do Szwecji 700 t); 2.892 t blachy cynkowej (w tym eksport do ZSRR: 400 t, do Argentyny— 100 t
oraz drobniejsze ilości tego produktu do innych krajów). Zbyt krajowy kwasu siarkowego objął 8.275 t, a całkowity zbyt siarki elementarnej 589 t, z czego 270 t eksportowano do ZSRR.
Ołowiu handlowego sprzedano w kraju 528 t, a ogólny zbyt minii i glejty ołowianej wyniósł 198 t, z czego 54 t wywieziono do Szwecji a 114 t do Danii.
T a b e l a 5
P ro d u k c ja h u tn ic tw a c y n k o w e g o w g ru d n iu 1946 r,
W yszczególnienie iTcinowant w tonach
W ykonam w tonach
W ykonanie planu
Rudy cynku suro w e . 52.300 55.932 106,9%
P iryt • ... 1.840 2.192 119,1%
K oncentraty cynku . . 9.620 9.171 95,3%
Kwas s ia rko w y 100% . 8.615 9.435 i 09,5%
Siarka . . . . 1.000 675 67,5%
C y n k ... 5.398 5.469 101,3%
Blacha cynko w a . . . 2.375 2.389 100,6%
O łó iu ra fin o w a n y . . 735 850 115,6%
K a d m ... 10 10,2 101,6%
Polski przemysł cynkowy organizacyjnie należy do Zjednoczenia M etali Nieżelaznych, W ostatnim kwartale 1946 r. nie wykonał on planu w niektórych asortymentach ze względu na brak fachowych robotników i szereg trudno
ści technicznych. Prawdopodobnie w 1947 r.
ulegnie likwidacji produkcja pyłu cynkowego (brak zapotrzebowania),
W omawianym okresie nie wykonano dwóch zamówień zagranicznych z powodu braku dy
spozycji wysyłkowych (do Węgier) lub braku wagonów szerokotorowych (do Z.S.R.R.). Rów
nież nie dostarczono odbiorcom pewnych ilo
ści wyrobów ołowianych na skutek niepotwier- dzenia otwartych akredytyw przy dostawach zagranicznych lub braku przedpłaty ze strony odbiorców krajowych.
4. P a l i w a p ł y n n e . W listopadzie 1946 r, wydobycie ropy wyniosło 9.947,7 t, a więc o 368,6 ton mniej niż w miesiącu poprzednim.
Przyczynami tego spadku były: z jednej strony mniej dni roboczych w omawianym miesiącu, z drugiej—częściowa w tym miesiącu nieczyn- ność kopalń w Tyrawie Solnej,
Okoliczności te wpłynęły ujemnie na wyso
kość produkcji dziennej, która w miesiącu spra
wozdawczym wyniosła 331.590 kg na dobę wo
bec 332.785 kg w miesiącu poprzednim, czyli o 1195 kg mniej. Przeciętna dzienna wydajność jednego odwiertu osiągała 141 kg, miesięczna—
4.235 kg. Ilość otworów w eksploatacji ropy
W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 5 Tabel a 6.
W 'j d ob ijcie i ilo ść o tw o ró w w p rz e m y ś le n a fto w jjm .
Ilo ś ć F 1 <J U i. K t. J d
M i e s i ą c o tw o ró w r *PH (jazolinu gazu o tw o ró w m etrów
u p ro d u k c ji ton
ton t (]s m 3 w w iercen iu uw ierco np ch
p a ź d z i e r n i k ... 2.351 10.316 299 13.163 58 3 204
l i s t o p a d . . . . 2.350 9948 316.8 13.414 5,7 3.130
wyniosła w listopadzie 2.350, a więc o 1 mniej w porównaniu z październikiem.
Uzyskano nową produkcję ropy w jednym otworze nowym w Turzepolu i trzech pogłębio
nych w Mokrem. Od początku roku n a w i e r c o n o n o w ą produkcję w 76 otworach, z te
go było 35 otworów nowych, 38 pogłębionych i 3 rozbudowanych, Z odwiertów tych wydoby
to ogółem 8.441,9 t, a więc nowa produkcja stanowi 7,8°/o całkowitego wydobycia.
W miesiącu sprawozdawczym wydobyto ogółem 13.414.322 m3 gazu ziemnego, czyli 0 251.000 m3 więcej w porównaniu z paździer
nikiem. W wyłącznej eksploatacji gazu znajdo
wało się 50 otworów. W październiku przero
biono 5.251.702 m3 gazu, otrzymując 316.884 kg gazoliny i 57.139 kg gazu płynnego. W tym okresie rafinerie nafty przerobiły 12.451 t ropy 1 3.362 t półproduktów, otrzymując 10,516 ton produktów gotowych.
Działalność wiertnicza była w listopadzie 1946 r. nieco mniej intensywna, porównaniu z 58 otworami w wierceniu z miesiąca poprzed
niego, w miesiącu omawianym znajdowało się w wierceniu 57 otworów, w tym 14 — w w ier
ceniu eksploatacyjnym, 12 — pogłębionym, 15 — poszukiwawczym, 16 — rozbudowy pola.
Przeciętny postęp wiercenia na jeden żuraw wyniósł w listopadzie 55 m wobec 55,2 w paź
dzierniku (we wrześniu natomiast zaledwie 54,7 m).
Importowano z ZSRR 16.054 produktów naftowych i 8494.140 m3 gazu ziemnego oraz 1.108 t benzyny syntetycznej (wzamian za eks
port nasz benzolu do radzieckiej strefy oku
pacyjnej w Niemczech), a więc nieco mniej (o 957 t) produktów naftowych, znacznie wię
cej natomiast — gazu ziemnego (o 1.037.160 t) i benzyny syntetycznej (o 607 t) niż w paździer
niku. Z Węgier sprowadzono 1197 t produktów naftowych i 3998 t ropy (odpowiednie cyfry dla października: 100 t i 41 t), z Rumunii zaledwie 13 ton ropy (awizowano rafinerii w Jaśle na
dejście 8.000 t ropy z tego kraju), z UNRRA otrzymano 12,127 t produktów naftowych.
, Ekspedycja produktów naftowych na kraj wyniosła w październiku 41.288 t, a więc zale
dwie o 678 t mniej niż w miesiącu poprzednim.
Łączne sprzedaże paliw płynnych i smarów w październiku wykazały wzrost ca 10%
w stosunku do września (40.104 — październik, 36.447 — wrzesień). Jeżeli chodzi o poszcze
gólne produkty, należy podkreślić wzrost sprze
daży benzyny o ca 2.000 t (polepszenie sytuacji odnośnie cystern) i o tę samą cyfrę — ropy oświetleniowej, spadek natomiast popytu na olej gazowy (o ca 1300 t), spowodowany koń
czeniem się akcji traktorowej.
Najpoważniejszym konsumentem paliw płyn
nych i smarów było rolnictwo — 19,6% całości (olej gazowy i nafta), przemysł — 20,2% cało
ści (smary stałe, oleje smarowe, asfalt, parafi
na i wazelina), oraz instytucje państwowe — 18,9% (benzyna). W konsumcji przemysłowej przodują przemysły: chemiczny (15,4%), spo
żywczy (15,2%), węglowy (11,2%) i włókienni
czy (9,5%). W omawianym miesiącu wzrósł zna
cznie utarg z omawianych sprzedaży (913.361.000 zł, we wrześniu 699.070.000) spowodowany nie tylko wspomnianą wyżej 10%-wą zwyżką sprzedaży produktów, lecz także zarządzoną z dniem 1 października 1946 r. zwyżką cen sztywnych benzyny oraz wzrostem utargu ze sprzedaży komercyjnych (100 mil, zł).
5. P r z e m y s ł c h e m i c z n y wykazał w grudniu 1946 r. pewien spadek produkcji,
spowodowany trudnościami surowcowymi, przede wszystkim jednak okresem świątecz
nym, który prócz zmniejszenia dni roboczych wpłynął również obniżająco na wydajność pra
cy, a także falą mrozów.
Spadek produkcji nie objął wszystkich ar
tykułów przemysłu chemicznego. Niektóre z nich bowiem wykazały w miesiącu sprawo
zdawczym zwyżkę w porównaniu z listopadem;
należy do nich przede wszystkim bardzo waż-
6 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 2
ny dla rolnictwa azotniak, ważny również dla produkcji nawozów sztucznych kwas siarkowy oraz wielkie znaczenie mająca dla włókiennic
twa soda kaustyczna. Wzrosła również produk
cja wytworów benzolowych, sody amoniakal
nej, ultramaryny, tarcz ściernych oraz materia
łów wybuchowych. Dzięki otrzymaniu w osta
tnim miesiącu 15 t silicium carbid zapewniony jest dalszy rozwój produkcji tarcz ściernych, przybycie zaś 22 t saletry sztucznej ze Szwecji umożliwiło dalszą produkcję lontów procho
wych. Wytwórczość materiałów wybuchowych pokryła w omawianym miesiącu pełne zapo
trzebowanie przemysłu węglowego. Spadła na
tomiast produkcja takich artykułów przemy
sły chemicznego, jak superfosfaty, tlen, biel cynkowa, farby olejne i lakiery, elektrody wę
glowe, produkty smołowe, karbid, mydła, obu
wie gumowe, opony i dętki.
T a b e l a 7
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p rz e m y s łu c h e m ic z n e g o (u? to n a c h )
M iesiące 1946 r. W yko n a n ie W yszczegó ln ien ie
X I X II
p la n u z X II 1946
P rodukty sm ołow e . . 11.413,2 10.180,3 77,7%
„ benzolow e . 2.292,0 2.402,6 117,4%
E lektrody w ę g lo w e . . 606,8 505,2 83 ,4%
Mat. w y b u c h , i p ro c h ; 792,7 811,7 119,2%
B a rw n ik i o rg a n ic z n e . 271,0 124,8 113,3%
F a rb y o le jn e i la k ie ry 211,8 191,2 — B ie l c y n k o w a ... 535,5 447,9 117,8%
U ltra m aryna . . . . 16,1 22,5 75,0%
Kwas octow y czysty . 24,0 35,6 178,0%
A z o tn ia k ... 6.197,3 7.488,0 84,6%
S u p e rfo s fa t... 10.868,0 7.719,1 46 ,1%
T le n (w tys. m 3) . . . 271,7 224,7 157,5%
Kwas s o l n y ... 305,1 342,0 202,8%
,, s ia rk o w y . . . . 2.618,4 2.797,6 167,0%
A m o n i a k ... 1.764,0 1.605,5 89,3%
K a r b i d ... 4.058,9 3.403,7 79,8%
Soda am oniakalna . . 7.655,0 7.580,5 104,5%
Soda kaustyczna . . . 1.720,2 1.847,4 123,9%
M y d ło do p ra n ia i toal. 410,0 — , —
O b u w ie gu m ow e . . . 142,5 128,5 25,6%
O po ny i d ę tk i . . . . 169,3 126,4 ¡•ow. 37,8%
sam. 42,2%
T arcze ścierne . . . . 22,1 23,1 135,9%
Podnieść należy, że trudności produkcyjne nadal .są znaczne, przede wszystkim z uwagi na ciągły jeszcze brak niezbędnych surowców i półfabrykatów, niedostateczną nadal ilość cystern do przewozu smoły surowej, przerwy w dostawie prądu, niedostateczną wciąż jakość dostarczanego węgla, psucie się maszyn i t, p.
Omówione wyżej poważne trudności prze
mysł chemiczny dotychczas przezwycięża na
der pomyślnie.
Jako bardzo dodatni przejaw dynamiki o- mawianego przemysłu należy powitać fakt uru
chomienia w miesiącu sprawozdawczym szere
gu nowych działów produkcji. Talk więc w Ja
worznie rozpoczęto produkcję kalitu i chlorku potasu, w Muchoborze W ielkim uruchomiono acetylenownię, w fabryce „Gentleman" rozpo
częto produkcję nici gumowych, a w zakładach firmy Schweikert — taśmy zgrzeblarskiej, któ rej dotychczas w Polsce nie produkowano.
W fabrykach b. firmy Spiess uruchomiono od
dział ergosterolu. Firma Scott and Browne roz
poczęła produkcję bismutum subnitricum. Za duży sukces uważać należy pełne pokrycie za
potrzebowania naszego przemysłu węglowego na materiały wybuchowe, co umożliwiło prze
mysłowi węglowemu przekroczenie planowa
nego wydobycia węgla w 1946 r,
6. P r z e m y s ł w ł ó k i e n n i c z y . Po
niższa tabela ilustruje rozmiary produkcji włó
kienniczej w ostatnich dwóch miesiącach 1946 r.
Tabel a 8
P ro d u k c ja p rz e m y s łu u iłó k ie n n ic z e g o (w tys. to n )
Rodzaj p ro d u k c ji Listo pa d G rudzień
Przędza o g ó łe m ... 8,1 7,2 w ty m :
b a w e łn ia n a ... 4,7 4,4 w e łn i a n a ... 1,9 1,5 w łó k ie n ły k o w y c h ... 1,5 1,3 T k a n in y ogółem :
w ty m :
b a w e łnian e . ... 3,6 2,9 w e łn i a n e ... 1,4 1,3 je d w a b n e . . . . 0, 2 — w łó k ie n ły k o w y c h ... 1,4 1,4
Zarówno w przędzy, jak i w tkaninach, mie
siąc grudzień wykazuje w porównaniu z po
przednim miesiącem lekki spadek produkcji usprawiedliwiony większą ilością świąt w gru
dniu.
Opierając się na artykule ob. Cz. Bąbiń- skiego („Przegląd Włókienniczy" Nr 1 z 1947 r.) możemy zorientować się w produkcji włókien
niczej IV kwartału 1946 r. w porównaniu z la
tami przedwojennymi. Przyjmując wielkość pro
dukcji w 1937 r. = 100 dochodzimy do wnio
sku, że wielkość produkcji przemysłu baweł
nianego w ostatnim kwartale 1946 r, wyniosła
Nr 2 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 7
74% tkanin obliczonych w metrach i 85,5% | tkanin wyrażonych wagowo. Jeśli chodzi 0 przemysł wełniany to w tym okresie wyprodu
kowano 61% tkanin w metrach i 66% tkanin wyrażonych wagowo w stosunku do produkcji 1937 r.
Wartość produkcji włókienniczej w IV kwar
tale 1946 r. wyniosła 215 mil. zł. przedwojen
nych.
W końcu sierpnia 1946 roku Ziemie Odzy
skane zatrudniały 22% wszystkich w łóknia
rzy, których wartość produkcji osiągnęła 16%
wartości produkcji włókienniczej całej Polski.
Przejęto na Zachodzie 250 fabryk poniemiec
kich, z których, po komasacji, uruchomiono 185 Średnia koncentracja przemysłu włókienni
czego na Ziemiach Odzyskanych jest niższa niż w Polsce Centralnej. Zakłady na Ziemiach Odzyskanych mają największy procjent ucz
niów, a normy wydajności pracy są niższe niż na dawnych ziemiach. Do tej pory jest wyzy
skane zaledwie 50% zdolności wytwórczych fabryk położonych na zachodzie. Największą pozycję w tym przemyśle zajmują: produkcja włókien łykowych i bawełny. Włókna łykowe nie posiadają dostatecznej bazy surowcowej w kraju. Celem usunięcia tego stanu rzeczy należałoby na zachodzie objąć zasiewami lnu 1 konopi około 40.000 ha zamiast obecnych 9.000 ha.
Państwo ma zamiar wybudować największą w Polsce fabrykę wełnianą w Zielonej Górze, uruchomić, największy zakład dziewiarski w Legnicy oraz zmontować w Gorzowie faibry kę sztucznego włókna syntetycznego (perlonu i furonu). 7
7, P r z e m y s ł d r z e w n y . Ilość czynnych zakładów w przemyśle drzewnym pozostała w listopadzie bez zmiany w porów
naniu z październikiem, przy nieznacznym wzroście stanu zatrudnienia z 14.408 osób na 14.645.
Ogólna wartość produkcji w listopadzie spa
dła o- 10,2% ,jak to wykazuje poniższa tabela.
Spadek produkcji w. dziale wyrobów budo
wlanych wyniósł przeszło 50%, jako skutek sezonowego zmniejszenia nasilenia robót budo
wlanych. Również spadkiem były objęte w y
roby różne, z powodu nasycenia rynku galan
terią drzewną, oraz działy wyrobów szkol
nych, sportowych i mebli giętych i stołowych.
Wzrosła natomiast w listopadzie rb. wartość produkcji w dziale surowej obróbki drzewa,
T a b e l a 9
W a rto ś ć p ro d u k c ji p rz e m y s łu d rze w n e g o (w ty s . z ł. w g c e n 1939 r .)
Rodzaj p ro d u k c ji P aździernik Listopad
S urow a o b ró b ka drew na . . . 636 663 D ykta i k l e i n y ... 96 98 W y ro b y g i ę t e ... 590 586 M eble s to ło w e ... 3.135 2.886 W y ro b y b u d o w la n e ... 953 463
k o ło d z ie js k ie . . . . 22 40
b e d n a r s k ie ... 95 127
szkolne i sp o rto w e 249 227
ró ż n e ... 101 86
R a z e m . . . 5.877 5.276
dykt i okiem, wyrobów kołodziejskich i bed
narskich, gdyż dało się zauważyć wzrost za
potrzebowania na opakowania ze strony prze
mysłu chemicznego i spożywczego. Iljościowy i jakościowy podział wytwórczości przemysłu drzewnego ilustruje następujące zestawienie.
T a b e l a 10
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p rz e m y s łu d rz e w n e g o
A r t y k u ł Jednostka Październik Listopad
D e s k i ... m 3 5.732 6.039 S k r z y n k i... szł. 93.331 56.238
D ł ) % ... m 3 91 96
S toły rozsuw ane . szt. 1.732 1.461
,, b iu ro w e . . ,, 1.634 2.144
Krzesła zw y k łe . . ,, 8,097 ' 7.415
,, gięte . . . 11 50.844 48.942
S z a t y ... >t 1.226 2.011
B iu rk a ... 1 • 1.184 1.023
P okoje sto ło w e . -kom plety 25 27
1'otele . . . szt. 545 641
Łó żka ... 369 35
T apczany . . . . ,, 158 164
Ł a w k i ... 1.414 1.389
B eczki ... 3.681 5.274
K re d e n s y ... -■ ' 1.114 1.311
Wzrost produkcji w porównaniu z paździer
nikiem wykazały poniżej wymienione artyku
ły: deski, jako wynik przetarcia większej ilo ści kloców sezonowych, celem przygotowania
większego zapasu desek suchych, dykty, w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem w końcu sezonu budowlanego; stoły biurowe o 31%, szafy o 64%, fotele o 18%, kredensy o 18%, tapczany o 37%, oraz niewielki wzrost (o 4%) komplety stołowe, co było spowodo
wane oddaniem do użytku większej ilości lo
Nr 2 8 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O
kali odbudowanych lub nowowzniesionych.
Inne irodzaje mebli (stoły rozsuwane, krzesła zwykłe i gięte, biurka i łóżka) były produko
wane w zmniejszonej ilości, zapewne, skut
kiem nasycenia rynku tymi artykułami. Spa
dek produkcji ławek I skrzyń ma charakter raczej przejściowy.
Na rynku w dalszym ciągu odczuwa się do
tk liw y brak drewna suchego. W ramach akcji
„przemysł dla wsi" państwowy przemysł drze
wny dostarczył swych wytworów zaledwie za 2 mil. zł, gdyż organizacje spółdzielcze nie spre
cyzowały swych zamówień, W eksporcie me bli do Anglii w listopadzie wysłano 11.144 krzeseł bukowych, 9.920 krzeseł dębowych, 184 kredensy i 141 kompletów sypialnych na łączną sumę 16 mil. zł. Wpływają dalsze za
mówienia zagraniczne z Irlandii, Holandii i Belgii. Jakość polskich mebli jest uznawana na rynkach zagranicznych za dostateczną. Po
nieważ meble zajmują dużo miejsca w trans
porcie, armatorzy pobierają opłaty od kubatu
ry, a nie od wagi, oo stanowi duże utrudnienie.
8. P r z e m y s ł s p o ż y w c z y . Pań
stwowy przemysł spożywczy (C.Z. P.P.S.) zwię
kszył na ogół w listopadzie nieznacznie (o 1,5%) wartość swej produkcji. Niektóre ro
dzaje tego przemysłu wykazały niewielki na
wet spadek w granicach 1,2— 12,5%; do nich należały przemysły; konserwowy, olejarski, ziemniaczany oraz namiastek spożywczych.
Wzrost wartości produkcji (1,7— 18%) nato
miast wykazały grupy: chłodnicza, drożdżowa, piwowarska i winiarska.
Poniższa tabela ilustruje rozwój produkcji przemysłu spożywczego’ w październiku i l i stopadzie 1946 r.
T a b e l a I I
W a rto ś p r o d u k c ji p rz e m y s łu sp o żyw czego (uj tys. z ł. w g pen 19^9 r .)
Rodzaj przem ysłu p a ź d z ie rn ik listo p a d /
Chłodniczy 403,9 411,0
C u k ie rn ic z y ... 3.011,0 3.554,0 D r o ż d ż o w y ... 744,0 811,0 K o n s e r w o w y ... 2.785,6 2.436,0 O le j a r s k i... 1.245,6 1.231,0 P iw o w a r s k i... 2.335,0 2.728,0 S urogatów kaw ow ych i
nam iastek spożyw cz. . 3.084,2 2.639,0
W in ia r s k i... 945,6 1.054,0 Z ie m n ia c z a n y ... 1.778,4 1.723,0
Razem; . . . 16.333,3 16.587,0
Iloiść zakładów wytwórczych w przemyśle spożywczym' wynosiła: czynnych: w listopa
dzie 278 (w październiku 268), nieczynnych w listopadzie 117 (w poprzednim miesiącu 121).
Stan zatrudnienia obejmował 24.911 osób (w październiku 24.728).
Interesujące dane liczbowe przemysłu spo
żywczego przedstawia następna tabela.
T a b e l a 12
R o z m ia ry p ro d u k c ji p ań stw ow eg o p rz e m . spożyw czego
P r z e m y s ł •ledn. Październ. Listopad C h ł o d n ic z y ... m z 24.371,0 25.032,0 ló d s z tu c z n y ... ,, 66,0 20,0 C u k ie rn ic z y : c u k ie rk i . . . ton 621,0 . 638,0 p ie c z y w o cukiern icze . . . 48,0 80,0 czekolada, k a k a o ... 100,0 79,0 m aka ron ... 517,0 487,0
inne w y ro b y cukiern icze . — 32,0
nam iastki i p rz y p ra w y . . . 6,5 8,0
D ro żd żo w y : drożdże i pasia 428,5 479,0
K o n serw o w y: o w o c.-ja rzyn . . 2.126,0 2.0'<1,0 m ięsny . . : ... 995,0 925,0 r y b n y ... 488,0 122,0 O le ja rs k i: p rz e ró b na sio n. . 531,0 1.137,0 m a r g a r y n a ... 173,6 98,0 m y d ło i p r o s z e k ... 89,5 54,0 P iw o w a rs k i: p i w o ... h i. 50.139,0 59,163,0 le m on iad y i w o d y gazow e. j1 1.698,0 2.110,0 S u ro gaty i n a m ia s tk i spożyw .
m ieszanka kaw ow a . . . . t on 1.329,0 1.114,0 nam ia stki i p rz y p ra w y . . . ,, 51,2 57,0 palenie kaw y zia rniste j . . ,, 39,6 73,0 ow oce i ja rz y n y suszone . ,, 35,6 28,0 W in ia rs k i: w in a i s o k i . . . h i. 222,6 2.282,0 o c e t ... »» 427,1 4.644,0 m u s z ta r d a ... ton 27,7 22,0 kon serw y o w o c . i w a rzyw . . »» 22,6 33,0 m o s z c z e ... 1» — — Z ie m n ia c z a n y : m ączka . . > 1 4.960,0 2.675,0
s y ro p ... »» 5,0 864,0 in ne p rze tw . ziem niaczane . » » 2.549,0 2.500,0 m a r m e l a d a ... > I 4,0 18,0
Analizując tę tabelę stwierdzamy, że w przemyśle chłodniczym w listopadzie wystąpił wzrost o 3% powierzchni chłodnej, podczas gdy produkcja lodu sztucznego obniżyła się o 69% w związku z sezonowym zmniejsze
niem się zapotrzebowania na ten artykuł.
W przemyśle cukierniczym nastąpił wzrost produkcji o 3% i pieczywa o 67%, natomiast obserwujemy spadek produkcji czekolady i ka
kao o 21% oraz makaronu o 6%. Zmniejszenie produkcji czekolady i przetworów z niej spo
wodowane było ograniczeniami Ministerstwa Aprowizacji i Handlu, na którego zlecenie te
W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 9 N r '2
artykuły są produkowane. Spadek produkcji makaronu nastąpił wskutek zmniejszenia do
staw mąki do przeróbki przez wojsko.
Wytwórczość drożdży wzrosła o 12% w w y
niku sfinalizowania umowy z Z.S.R.R. na eks
port tego towaru.
We wszystkich działach przemysłu kon
serwowego w listopadzie nastąpił spadek w y
wołany częściowo trudnościami w dostawach surowców i brakiem opakowań hermetycz
nych (puszek i słojów).
Przetwórstwo rybne zmalało o 72°/o z po
wodu zmniejszonego importu ryb oraz słabych połowów własnych (długotrwałe sztormy je
sienne).
Przemysł olejarski — w dziale przeróbki nasion — wykazał wzrost o 114°/d, spadła na
tomiast, produkcja margaryny o 44% oraz my- | dła o 40%. Spadek produkcji margaryny tłu maczy się brakiem importu tłuszczów utwar- i
dzonych oraz materiałów pomocniczych (mrówczan niklu).
Jeśli chodzi o przemysł piwowarski, to na obszarze Polski znajduje się obecnie 120 bro
warów, z których 7 fabryk mają zdolność pro
dukcyjną ponad 100 tys. hl rocznie. Do naj
większych browarów na ziemiach dawnych należą browary: w Żywcu, Okocimiu, Tarno
brzegu i Ciechanowicach, a na Ziemiach Od
zyskanych: we Wrocławiu, Elblągu, Szczeci
nie i Gdańsku. Ponadto pracuje 14 browarów większych (50— 100 tys. hl), 24 średnie (15—
50 tys. hl) oraz 75 małych browarów. Cały polski przemysł piwowarski wyprodukował w ciągu 11 miesięcy 1946 r. około 1 mil. hl piwa.
Słabą stroną tego przemysłu są niewielkie k ra jowe zbiory chmielu (60 tys.). Niedobór chmie
lu w ilości 600 t importować trzeba z Czecho
słowacji.
Polski przemysł gorzełniczy liczy 2.541 go
rzelni. 95% tych gorzelni należy do Zrzeszenia Gorzelni Rolniczych, Uruchomionych jest obe
cnie 1.276 zakładów wytwórczych tego typu, reszta wymaga większego lub mniejszego re
montu. Plan produkcyjny na rok gospodarczy 1946/47 przewiduje wyprodukowanie 70 tys. 1 spirytusu, z czego 52 tys. 1 mają dostarczyć go
rzelnie rolnicze, a resztę — przemysłowe. Roz
wój tego przemysłu jest obecnie hamowany przez zapotrzebowanie ziemniaków na cele | aprowizacyjne oraz wysoką cenę tego ziemio
płodu.
Trudności transportowe ograniczają roz
wój przetwórstwa owoców i jarzyn suszonych, i
Brak gorczycy powoduje ograniczenia w pro
dukcji musztardy.
Z dużym rozmachem rozwija się przemysł winiarski (dziesięciokrotny wzrost).
Przemysł ziemniaczany wznowił produkcję syropu i marmelady.
W dziale importu surowców dla przemysłu spożywczego mamy do zanotowania awizo
waną dostawę 7.700 t oleju surowego z U.S.A , co dostarczy pracy naszym rafineriom na przeciąg 2 i pół miesięcy.
W listopadzie przemysł spożywczy prze
prowadził liczne inwestycje. Doprowadzono do stanu używalności zakład utwardzania tłu szczu w fabryce ,,Amada‘‘ w Gdańsku o zdol
ności produkcyjnej 410 t rocznie. Zakłady przemysłowe „W oyton" w Warszawie urucho
m iły dział rafinowania olejów (300 t rocznie z możliwością powiększenia produkcji, po nie
znacznych ulepszeniach instalacji, do 9.000 t).
9. K o m u n i k a c j a . W grudniu ob
serwujemy w komunikacji kolejowej dalszy spadek ilości uruchomionych pociągów (z 59.921 w listpadzie na 50.834 w grudniu).
Spadek ten spowodowany został zmniejsze
niem się ilości czynnych parowozów o 24 sztu
ki. W pływy z biletów i bagażu zwiększyły się.
Tłumaczy się to zwiększoną ilością przejazdów na dłuższych odcinkach. W grudniu długość eksploatowanych linii zwiększyła się o 135 km.
Uruchomiono następujące nowe odcinki: w D y
rekcji Katowickiej Kaczyce — Zebrzydowice, w Dyrekcji Wrocławskiej Zabłocie—Żegań, w Dyrekq'i Poznańskiej Międzychód — Zbąszy
nek oraz w Dyrekcji Szczecińskiej Stasinko — Głuchów.
T a b e l a 13
K o le jo w y ru c h p a s a ż e rs k i
W yszczególnienie Listopad G rudzień
Stan p a ro w o z ó w ... 3.088 3.064 P ociąg o-kilom etry (w ty s .) . . 4.827 5.031 D łu g o ść eksp lo atow a nych lin ii
(w k m ) ... 20.021 20.1.56 W p ły w y z b ile tó w i bagażu
(w tys. z ł ) ... 905.889 998.051 P rzew iezieni pasażer, (w ty s .) . 20.600 20.350
Na równi z notowanym w miesiącu grudniu spadkiem uruchomionych pociągów zauważyć się daje zmniejszenie ilości przejechanych tonokilo- metrów netto (z 2.100.985.000 na 1.917.326.000).
IO W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O
Spowodowało to zmniejszenie wpływów za przewiezione towary (z 646.370.000 zł na 620.545.000 zł).
Powyższą sytuację obrazuje tabela 14.
T a b e l a 14
K o le jo w y ru c h to w a ro w y
W yszczególnienie Listopad G rudzień
Stan w agonów ogólny . . . . 147.017 145.573 Stan wagonom ro b o c z y . . . 108.201 111.270 U ruchom ione p o c ią g i , . . . 59.921 50.834 Załadom ane w a g o n y ... 429.903 339.776 W agony prze ję te od obc. k o le i . 11.687 10.237 P ociągo-kilom etry (w tys.) . . 4.531.576 4.267.486 T o n o -k ilo m e try b ru tto (w t y s . ) . 4.101.238 3.737.753 T o n o -k ilo m e try netto (w tys.) . 2.100.985 1.917.326 W p ły w y z p rze w o zów to w a ró w
(w tys. z ł ) ... 646.370 620.545
Państwowa Komunikacja Samochodowa zmuszona była w grudniu do' skasowania dal
szych 24 linii ze wzlędu, na nieopłacalność tychże, oraz brak samochodów. Zmalał także wydatnie w grudniu, bo o 45%, w porównaniu z listopadem, ruch towarowy PKS.
Powyższa sytuacja wynikła na skutek za
kończenia przewozu buraków cukrowych.
■*
Tabel a 15
P ań stw o w a K o m u n ik a c ja S a m o c h o d o w a
W yszczególnienie Listopad G rudzień
Ilo ś ć l i n i i ... 332 308 D łu g o ś ć li n ii w km . . . . 35.126 32.309 Ilo ś ć sam o cho dów w szt. . . 2.464 2.342
Przewóz pasażerów (w tys.) . 1.004 1.056
P asażero-kilom etry (w tys.) 49.750 48.950
T o n o -k ilo m e try (w ty s .) . . ^ 2.958 1.622 W p ły w y z przew ozu to w a ró w
(w tys. z ł ) ... 127.860 70.323
Długość linii obsługiwanych przez P. L, L.
,,Lot" wobec skasowania jednej z linii krajo
wych spadła o 259 km. Natomiast rozrosła się liczba lotów, oraz ilość przewiezionych pasa
żerów. Powyższy stan rzeczy przypisać należy lepszej, niż w listopadzie regularności lotów na skptek poprawienia się pogody (brak w gru
dniu częstych w listopadzie mgieł). Ilość lotów zagranicznych zmniejszyła się z 44 listopadzie do 29 w grudniu. W okresie świątecznym od
byto 6 dodatkowych lotów. Omówioną sytua
cję przedstawia tabela 16.
Nr 2
W przebudowie znajduje się port lotniczy w Katowicach, Przebudowa ma na celu przy stosowanie go do roli bazy, tj. portu, z którego rozchodzić się będą linie i gdzie będą mogłe lądować i startować nocą samoloty. Dotych- [ czas portem centralnym jest jedynie Warsza
wa. Również lotnisko Wrzeszcz pod Gdań skiem przystosowuje się do roli bazy. Lotnisko to, na którym prace są już na ukończeniu, przystosowuje się do przyjmowania wielkich samolotów •transkontynentaJnych, Ma ono w przyszłości stanowić punkt tranzytowy dla międzynarodowych szlaków powietrznych.
Tabel a 1 fa
P o ls k ie L in ie L o tn ic z e „ L o t ”
W yszczególnienie Listopad G rudzień
D łu g o ś ć lin ii w km . . . 5.090 4.831
Liczba lo tó w . . . 322 349
Przebyta droga w km . . . . 98.000 99.384
Przewóz pasażerów . . 2.474 2.758
Przew ieziono bagaży kg . . . 12.839 12.946 P rzew ieziono to w a ró w kg . . 10.274 4.579 P rzew ieziono, poczty k g . . , 6.576 8.113
10. H a n d e l .
a) P. C. H. W miesiącu listopadzie obroty PCH osiągnęły cyfrę 1.764 mil. zł, co w porówna
niu z miesiącem październikiem (1.150 mil. zł) stanowi wzrost przeszło 50%. Wzrost ten jest charakterystyczny nie tylkoł dla działalności PCH w miesiącu sprawozdawczym, lecz stano
wi zasadniczy rys osiągnięć gospodarczych tej instytucji na przestrzeni całego roku 1946, Po
wyższe szybkie tempo rozwoju obrazuje tabe
la 17.
T a b e l a 17
O b r o ty P C H w r . 1946 (tu m il. z ł)
M i e s i ą c O broty
s ty c z e ń ... I I I
• u t y ... 130 m a r z e c ... 215
kw ie cie ń . , 350
m a j ... ... 470
czerm iec . . . 514
lip ie c . . . . 730
s ie rp ie ń . . . . 330
m rzesie t ... ^ . . . 1.055 p a ź d z ie r n ik ... 1.150 l i s t o p a d ... 1.764
R a z e m: | 7.319
Nr 2 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O J1
W r. 1945 całość obrotów PCH od chwili po
wstania tej instytucji do końca tego roku osią
gnęła zaledwie 147 mil. zł. Wzrost zatem obrotów w porównaniu z rokiem poprzednim jest wielokrotny.
Główną pozycję obrotów w listopadzie sta
nowiły artykuły przemysłowe — 1.207 mil. zł.
Są nimi przede wszystkim materiały włókien
nicze (61%). Drugą pokaźną pozycją w ogól
nym obrocie PCH w miesiącu listopadzie jest cukier 283 mil. zł. Potem następują po so bie: pozostałe artykuły spożywcze — 140 mil.
zł, artykuły produkowane przez C.Z. P.P.S. — 76 mil. zł, wyroby monopolowe — 40 mil. zi, remanenty poniemieckie — 13 mil. zł oraz ar
tykuły importowane — 5 mil. zł.
T a b e l a 18
O b ro tą P C H u? lis to p a d z ie 1346 r . (iu m il. z ł)
W yszczególnienie O b r o t y
Październik Listopad
Cukier . 243
A rty k u ły pro d. przez CZPPS, 40 W y ro b y m onop olo uje . . 32 Pozostałe a rtyku ły spożywcze 16 A rty k u ły przem ysłouje . 803 A rty k u ły im p ortow a ne . . 14
Remanenty poniem ie ckie . 2
R a z e nr: . . . . l.io U
283 76 40 140 1.207 5 13 1.764
Nowopowstałą placówką PCH jest Morski Oddział PCH w Gdyni. Do uprawnień powyż
szego oddziału należy zaopatrywanie żeglugi w artykuły o właściwym asortymencie, prowa dzenie aukcyj, odprawy celne, oraz administra cja strefami wolnocłowymi.
W obecnej chwili PCH liczy 14 oddziałów wojewódzkich, 21 rejonowych, 121 agentur, oraz 109 hurtowni branżowych.
b) Akcja „Przemysł dla wsi“ .
W listopadzie i grudniu dostarczono wsi ar
tykułów przemysłowych za ogólną sumę 4.400 mil. zł. Ponieważ do 31 października wieś c trzymała towarów za ca. 5.000 mil. zł., to ca
łoroczna wartość dostaw w ramach akcji ,,Przemysł dla wsi wyraziła się kwotą ca 9.000 mil. zł.
W okresie sprawozdawczym nasycenie ryn
ku wiejskiego towarami nie było jednakowe.
Np. przemysł tekstylny dostarczył towarów za sumę mniejszą, niż się zobowiązał. Rzucono na rynek więcej wyrobów bawełnianych, mniej wełnianych. Powyższe towary tekstylne zosta
ły szybko rozkupione. Całkowicie nasycono
rynek naftą, „Społem“ wysłało w teren 8.000 t i zadysponowało dalsze 12.000 ton. Również hutnictwo wywiązało się ze swoich zobowiązań wobec wsi: dostarczono 9.138,6 ton żelaza i blach, co stanowi 101,3% przewidzianych w planie dostaw. Szkła natomiast otrzymała wieś
niewiele, bo zaledwie 200 tys. m2.
Ogólny udział PCH w akcji -„Przemysł dla wsi“ wyniósł w -miesiącu listopadzie:
705.478.910 zł. Bliższe szczegóły zawiera po
niższa tabela.
T a b e l a 19
U d z ia ł P C H ui a k c j i ,,P r z e m y ś l d la u is i”
uj lis to p a d z ie 1946 r.
W yszczególnienie O broty
uj m il. zł.
C u k i e r ... 61 A rty k u ły p ro d . przez CZPPS . . . . 17 W y ro b y m o n o p o lo u je ... 11 Pozostałe a rty k u ły spożyw cze . . . 5 A rty k u ły p r z e m y s ło w e ... 611 R a z e m : . . . . . 705
Udział „Społem“ w akcji omawianej przed
stawia się następująco: rozprowadzono 66%
przydziałowego węgla, 50% wyrobów elek
trycznych 100% żelaza, 80% artykułów ema
liowanych i 100% nafty.
Dotychczasową akcję, zmierzającą do nasy
cenia wsi towarami przemysłowymi, czynniki spółdzielcze oceniają na ogół pozytywnie, za równo, jeśli chodzi o ilość i jakość towarów jak i przystosowanie ich do pory roku. Słabo jest jeszcze zorganizowana akcja zaopatrze
nia wsi w węgieł i szkło, -jednak spodziewać się należy, że i ta kwestia w najbliższych mie
siącach zostanie pomyślnie rozwiązana.
c) Handel prywatny. Sytuacja na rynku handlu prywatnego nie uległa w grudniu więk szym odchyleniom w stosunku do miesiąca po
przedniego. Okres świąteczny przejawił raczej pewien zastój, nie charakteryzowało go bo
wiem zwykłe w tym czasie ożywienie. Jest to dowodem słabej zdolności nabywczej społe
czeństwa.
Pomimo zwiększenia przez Państwową Centralę Handlową o 70%, w porównaniu z miesiącem poprzednim, dostaw dla kupiec twa prywatnego, dawał się odczuwać brak nie których towarów. Ostatnio uruchomiono na te
renie miasta Lublina trzy prywatne hurtownie j tekstylne, które uzyskały prawo zaopatrywa
nia się w towary bezpośrednio w państwowych centralach zbytu, ułatwiając przez to kupcom
12 -_W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 2
detalistom nabywanie wyrobów tekstylnych na miejscu, zwłaszcza o asortymencie, którego nie posiada Państwowa Centrala Handlowa.
Sprawa kredytu bankowego1, dla prywatne
go kupiectwa dotychczas nie została jeszcze rozwiązana pomyślnie, mimo usilnych starań organizacji kupieckich.
Izba Przemysłowo - Handlowa w Warsza
wie wystąpiła do Prezydium Rady Ministrów z projektem aktywizacji handlu zagranicznego przez handel prywatny. W tym celu poczynio
ne być mają ułatwienia w wyjazdach przedsta
wicieli kupiectwa prywatnego za granicę ce
lem nawiązania kontaktów handlowych.
Dla obsługi sektora prywatnego w ekspor
cie i imporcie, z inicjatywy Ministerstwa Że
glugi i Handlu Zagranicznego, powstało Towa
rzystwo Obrotu Towarowego z Zagranicą z siedzibą w Warszawie. Udziałowcami Tow a
rzystwa są trzy sektory, a mianowicie: pań
stwowy, spółdzielczy i prywatny. Kapitał za
kładowy Towarzystwa wynosi 120.000,— zło
tych i podzielony jest na 120 udziałów po 1.000,— zł. Zarówno w radzie nadzorczej jak i w zarządzie Towarzystwa wszystkie trzy sek
tory występują jako równouprawnieni udzia
łowcy. W myśl statutu zadaniem Towarzystwa będzie wykonywanie czynności zleconych przez Ministerstwo Żeglugi i Handlu Zagranicz
nego oraz współdziałanie w obrocie towaro
wym z zagranicą (zwłaszcza przy zawieraniu transakcji kompensa cyjnych).
dl Handel spółdzielczy.
W miesiącu październiku jak również i l i stopadzie obroty zewnętrzne Zw, Gosp. „Spo
łem" uległy zmniejszeniu w stosunku do mie
siąca września. Powyższy stan rzeczy wywoła
ło m.in. ograniczenie rozmiarów dostaw UNR- RA (placówki „Społem" przygotowują likw id a cję szeregu magazynów). Tabela 20 podaje nam dokładne dane, dotyczące obrotów ze
wnętrznych „Społem” za miesiące paździer nik i listopad.
W okresie sprawozdawczym działalność handlowa Zw. Gosp, „Społem" przedstawiała się następująco: zakupiono 6.573 ton cukru re
glamentowanego, którą to ilość przeznaczono wyłącznie dla wykonania dyspozycji władz ad
ministracyjnych. W pierwszych dniach listopa
da zakupiono i rozprowadzono w ramach akcji
„Przemysł dla wsi" na zlecenie Ministerstwa Przemysłu 3.380 ton cukru komercyjnego-. Cu
kier powyższy otrzymały tereny wiejskie, do
których dostawa cukru plantatorskiego była utrudniona.
W miesiącu listopadzie obroty solą wyno
siły 105,6 mil. zł (bez okręgu szczecińskiego), przy obrotach 145,7 mil, złotych w miesiącu październiku.
Tabel a 20
O b r o tij z e w n ę trz n e „S p o łe m ’ ' (w m il, z ł)
W y d z i a ł Listopad
1946
?aździern 1946
Listopad 1945
O g ó ł e m : . . . 8.686 10.177 817
W ydz. Spożywczy . . . . 5.269 6.464 651
,, Ito ln ic z y . . . 806 1.354 105
,, M leczno-Jajczarski . 373 221 35
,, P ro d u k c ji . . 73 59 24
,, Prod. G k Dz.
M łynarskiego . . . 123 129 ___
j ,, H a nd lu Z a g r... 6 ___ _
f „ Przem. P o ln y . . . . 9 14 —
G łó w n y D z ia ł T ransp. . . 15 15 2 H u rt. Polsk. M on. Spir. . . 2.012 1.921 —
W wielu okręgach zauważyć się daje wzmo
żone zapotrzebowanie na zapałki, szczególnie w woj. poznańskim, śląsko-dąbrowskim i kra
kowskim, w związku z czym wystąpiono do Monopolu Zapałczanego^ o zwiększenie przy
działów miesięcznych. Ogólny obrót zapałkami w listopadzie wynosił 129,7 mil, złotych, z cze
go 55 milionów przypadało na zapałki produk
cji krajowej oraz 74,7 milionów na* zapałki z dostaw UNRRA.
W dalszym ciągu istniał wzmożony popyt na wyroby Polskiego Monopolu Spirytusowego.
W miesiącu listopadzie obrót „Społem" w yro
bami PMS wyniósł ok. 1.926 mil. złotych.
Sprzedaż papierosów monopolowych na kartki aprowizacyjne tak w październiku jak i listopadzie nie osiągnęła ilości preliminowa
nej. Obroty ilościowo - wartościowe w hurtow
niach tytoniowych „Społem" za miesiące spra
wozdawcze przedstawiają się następująco: w październiku sprzedano 332 mil. sztuk za og.
sumę 777,4 mil. złotych, w listopadzie zaś 320,5 mil, sztuk za og. sumę 691,9 mil. złotych.
Sprzedaż papierosów amerykańskich jest w dalszym ciągu zadowalająca, zwłaszcza na te
renach zachodnich, W miesiącu listopadzie sprzedano ok, 50 mil. sztuk papierosów amery
kańskich tpsiągając obrót 350,6 mil, złotych.
Od Państwowego Zjednoczenia Przemysłu Surogatów Kawowych i Namiastek Spożyw
czych w Warszawie otrzymało „Społem" złe-
