dzisiejszy numer zawiera 6 stron Cen* pojedynczego egzemplarza 15 groszyKJIHGFEDCBA
P o n ie d z ia łe k H e n ry k a M a rty W to re k F a b ja n a
Ś ro d a A g n iesz k iJIHGFEDCBA
pierw
■zaniu.
Wąbrzeźno, wtorek 20 stycznia 1931 r.
p J * . w ek»F*<i. m ieM«esaU l,JO at s ©<i- m C u J U a ia i u u a a ira p n u p«czt' 20 r vitcai. w wypadk««h BM praawidgianych, przy w rtrzy- m acia prcadałębUrłtw a, ztatenfa praay, przerw aniu Ico- naalkaeM , aSrzymujaey aia oaa prawa tądaj pozatermi-
Nr. 9
‘ og<o»x. pociera tię aa wier
Ug4O8Zenia . m m. (7 łam.) IO tr, a. reklam y rtr. 34am. w windomnściach potocznych 30 pr
wa 23. Redakcja i adm iniatracja .. --- ..
Telefon 80. Konto czekowe P. K. O . Peznaś 204.252.
w gr. Rabatu udziela aie przy częatem ogio- _____ „Gło* \X qbrzo«ki“ wychodzi trzy razy tygodn.
i to w poniedziałek' irodę i piątek. Skrzynka peczte- . ... I. M ickiewicza 11
D z iś w sc h ó d sło ń c a 8,11 z a c h ó d 4 , 6
Ju tro „ „ 8 ,1 1 4, 7
P o ju t. „ B 8 ,1 0 4 , 9
Rok XI
Przed wyjaśnieniem. Nowy „Drang nach Osten“ w enuncjacji kanclerza
N a -d zień 20 h m . w y z n ac z o n o p o sie d z e n ie se j m o w e j k o m isji p ra w n ic z e j, n a k tó re j p o rz ą d k u d z ie n n y m z n a jd u je isię z a ró w n o in te rp e la c ja K lu b u N a ro d o w e g o , ja k i p o słó w u k ra iń sk ic h w sp ra w ie B rz eśc ia .
W n o rm a ln y m te d y try b ie p a rla m en ta rn y m z o sta n ie w y jaśn io n a sp ra w a , z p o w o d u k tó rz j c a ła p ra s a o p o z y c y jn a ju ż o d sz e re g u ty g o d n i b ije w e w szy stk ie d z w o n y a larm o w e p o c a łej P o lsc e.
Z d a je się, ż e i ty m ra z em , ja k z a w sz e , o k a ż e się, iż a la rm y z o sta ły c o n a jm n ie j sto k ro tn ie p rz e sa d z o n e .
U w ertu rą d o w y ja śn ie n ia sp ra w y b rz e sk ie j je st św ie ż o o g ło sz o n y p ro to k ó ł z e z n ań o p o b y c ie w B rz e śc iu , z ło ż o n y c h p rz e z b y łeg o p o sła B a ć - m a g ę w o b e c ra d o m sk ie g o są d u o k rę g o w e g o , g d zie to c zy ła się je g o sp ra w a o d e fra u d a c ję .
B a ć m a g a , ja k w ia d o m o , w S e jm ie (p o p rzed n im w c h o d z ił p rz e z ja k iś c z a s w sk ład k lu b u B B W R . W y k lu c z o n y je d n a k z o sta ł z k lu b u i n a ty c h m ia st w y d a n y są d o m , sk o ro ty lk o w p ły n ę ły p rz e c iw k o n iem u c ię ż k ie o sk a rż e n ia o p rz estę p stw a k ry m i n a le .
N ie m a te d y b . p o se ł B a ć m a g a ż a d n e g o p o w o d u d o o sz c zę d z a n ia sw y c h b y ły ch k o le g ó w p a r
la m en ta rn y ch , k tó rz y p o stą p ili w sto su n k u d o n ie g o su ro w o i b e z w z g lę d n ie . A n i te ż n ie m o ż e o n lic z y ć n a żald n e z ic h stro n y „ w z g lę d y ", g d y ż sp ra w a je g o z n a jd u je się n a n o rm a ln e j d ro d z e w y m iaru sp ra w ie d liw o śc i. D la te g o te ż z e z n a n ia je g o p o sia d a ją w a rto ść m a te rja łu o b je k ty w n eg o .
C ó ż się o k a z u je z z e z n a ń B a ć m a g i? J a k w ic h św ie tle w y g ląd a ó w le g e n d a rn y B rz e ść , z k tó re g o p ra sa o p o z y c y jn a z ro b iła ja k ą ś rz e k o m ą „ k a ź ńv p o n u rą ?
W ię z ie n ie , ja k w ię z ie n ie . Z a b ra n o B a ć m a d z e sz e lk i, sz n u ro w a d ła . P ra k ty k u je się to n ie ty lk o w e w sz y stk ic h w ięz ie n ia c h , a le n a w e t — w a re s z
c ie p rz y k a ż d y m k o m isa ria c ie p o lic y jn y m . 0 - strz y ź o n o g o — n a g u st p . B a ć m a g i — n ie c o z a - k ró tk o . A le i to się p ra k ty k u je w e w sz y stlk ic h w ięz ie n ia c h . N ie k ą p a ł się B a ć m a g a , b o i ta k k ą p ie s ię ty lk o la te m , a to w ła ś n ie b y ła p ó ź n a je sie ń . N ie p is a ł listó w , b o n ie ć h c ia ł. W ik t b y ł w y sta rc z ają c y , c h o ć z a p e w n e g o rsz y n iż w p ie rw s z o rz ę d n y m h o te llą. A le w ię zie n ie to n ie h o te l.
N a jp rz y k rz e jsz ą fu n k c ją , ja k ą m ie li d o s p e ł
n ia n ia w ię ź n io w ie , b y ło to s p rz ą ta n ie c e li i in n e c z y n n o śc i p o rz ą d k o w e . A le trz e b a w ied z ieć , ż e w R z e cz y p o sp o lite j P o lsk ie j, ja k w iad o m o , ju ż p ie r
w szy S e jm su w e re n n y s k a s o w a ł w sz e lk ie p rz y w i
le je , w y p ły w ają ce z e sz lac h e ck ie g o c z y a ry s to k ra ty cz n e g o p o c h o d ze n ia. T o ty lk o w c a rsk ie j R o sji w ięź n io w ie , p o c h o d z ą c y z e sz la c h ty , z w a ln ia
n i b y li o d c z y n n o śc i p o rz ą d k o w a n ia c e l. N ic d z i
w n e g o te d y , ż e w ię źn io w ie b rz e sc y , z ró w n a n i b y li w d e m o k ra ty c z n y m o b o w ią zk u z in n y m i w ię ź n ia m i w P o lsce .
C o s ię ty c zy rz e k o m e g o „ b ic ia" c z y te ż n a w e t
„ z n ę c a n ia s ię" n a d w ięź n iam i, to B a ć m a g a sa m n ic z eg o w ty m ro d z a ju n ie d o św ia d c zy ł. S ie d z ia ł o n k o le jn o z b . p o sła m i: D ę b sk im , K o rfa n ty m , K ie rn ik ie m , B a rlic k im , a w ięc — p ra w ie z e w sz y stk im i, p a so w a n y m i p rz e z p lo tk ę o p o z y c y jn ą n a .m ę c z e n n ik ó w " . D ę b sk i i K iern ik n ie sk a rży li się w c a le . K o rfa n ty m ó w ił d o B a ć m a g i, ż e k to ś g o
„ p o d o b n o " U d e rzy ł. B a rlic k i z a ś m ó w ił m u , ż e g d y p ro w ad z o n o g o p o sc h o d a c h , ż a n d a rm p o d o b n o g o ... „ p o p y c h a ł" . In n i — n ie m ó w ili n ic .
D o w iem y się w k ró tc e , ja k to n a p ra w d ę b y ło . W k a ż d y m ra z ie z w ie rz e n ia K o rfa n teg o i B a lic - k ieig o , w y p o w ia d an e d o w sp ó łw ię źn ia , a w ię c „ to w a rz y sz a n ie d o li" — s ą n ie zm iern ie o d le g łe o d te g o , c o śm ie tw ie rd z ić in te rp e la c ja C K W . P P S . a
Briininga.
P o d ró ż k a n c le rz a R z e sz y n ie m ia ła p rz e b ie g u sp o k o jn e g o , n ie m iała te ż c h a ra k te ru triu m fa ln e g o o b ja z d u . Z a m ąc iły ją w y stą p ie n ia g ło d u ją c y c h tłu - m ó w b e z ro b o tn y c h , d e m o n stra cje k o m u n istó w , w ro g ie m a n ife sta c je h itle ro w c ó w . W szę d z ie s p o t k a ł się k a n c lerz B ru n in g z n ie z a d o w o le n ie m i b ie d ą . A k o m p a n ia m e n t z a ś a w a n tu r i a s y s ta o d d z ia łó w b e z p iec z e ń stw a n ie d o d a ły sp le n d o ru te j „ w i
z y ta c ji p a ste rsk ie j"..
P ra sa P ru s W sc h o d n ic h z a p rz e c z a w p ra w d z ie , ja k o b y p o d ró ż k a n c le rz a b y ła d e m o n s tra c ją p rz e c iw p o lsk ą , p rz y sp o so b n o śc i je d n a k n ie k ry je się z e sw e m i n a stro ja m i, z w ró co n e m i p rz e c iw P o lsc e , D z ie n n ik i n a c jo n a lis ty c z n e k o rz y s ta ją z e sp o so b n o śc i, b y w z m o c n ić k rz y k o re w iz ję g ra n ic , p o d n o sz ą c , ż e k a ta s tro fa ln e m u sta n o w i g o sp o d a rc z e
m u P ru s W sc h o d n ic h w in ie n je st... „ K o ry ta rz ".
D r. B ru n in g z a c h o w y w a ł się p o c z ą tk o w o z d u ż ą p o w ścią g liw o ścią i re z e rw ą w sto su n k u d o te g o
0 zniżkę cen.
Jedną z trudności w zwalczaniu przeżywanego obecnie przez kraj przesilenia gospodarczego, jest zbyt mała siła nabywcza szerokich warstw ludno
ści kraju. Główną cechą przesilenia gospodarcze
go w Polsce jest nie nadprodukcja przemysłowa i rolnicza, lecz właśnie niedostateczna konsumcja wewnątrz kraju. Zbyt artykułów wytwórczości naszej zagranicą zahamowany został ogólnoświa
towym kryzysem. Z tego też względu eksport nasz mimo wysiłków czynionych ze strony organizacyj gospodarczych i mimo pomocy, okazywanej eks
portowi przez Rząd — natrafia na duże trudności.
Źródłem przesilenia gospodarczego w Polsce jest przewlekły kryzys rolniczy, wskutek spadku cen na artykuły rolne. Ludność rolnicza, stano
wiąca więcej, niż 75 proc, ogółu obywateli w Pol
sce, utraciła niemal zupełnie zdolność nabywczą artykułów przemysłowych. Podniesienie tej zdol
ności nabywczej rolników przyczyniłoby się do zwiększenia zbytu artykułów przemysłowych, zwiększając tem samem zatrudnienie w przemyśle.
Zwiększenie zatrudnienia w przemyśle równa się zwiększeniu zarobków warstw robotniczych, pod
nosząc tem samem zdolność nabywczą robotników.
Do tego celu prowadzi tylko droga dostosowania cen artykułów produkcji przemysłowej do zniżo
nych obecnie cen produktów rolnych. Obniżenie cen w Polsce równałoby się więc podniesieniu kon- sumcji. Podniesienie konsumcji zwiększa obroty handlowe, co znów ż kolei przysporzyć może zwię
kszenie dochodów Państwa z tego źródła. Jak wi
dzimy, wszystkie te zagadnienia zazębiają się o siebie wspólnie, stanowiąc całokształt, prowadzą
cy do zwalczenia obecnego przesilenia gospodar
czego.
WALKA Z PRZEMYTNICTWEM.
N a o d c in k u g ran icz n y m K a le ty p a tro l K . 0 . P , z a u w a ż y ł k ilk u o so b n ik ó w , k tó rzy u siło w ali p rz ew ieź ć p rze m y t. P a tro l u rz ą d z ił z a sad z k ę. D w ó ch p rze m y tn ik ó w z a trz y m a n o , tr’ e c i, k tó ry Z n a jd o w a ł się n a sa n iac h , u s iło w a ł z b ie c w k ie ru n k u g ra n ic y lite w sk iej. Z a u c iek a jąc y m d a n o k ilk a s trza łó w . K u le trafiły p rz e m y tn ik a w sz y ję. R a n n y m o k a z a ł się n ie ja k i Ż y c za c k i, z n an y p rze m y tn ik .
je sz c z e d a lsze o d w szy stk ie g o , c o k u rsu je p o k ra ju , ja k o p o tw o rn a p lo tk a, n ik c z em n ie a w y trw a le p o d sy c an a p rz e z g łu c h e a lu zje p ra s y o p o z y c y j
n e j.
ro d z a ju d e k la ra c ji. J e d n a k w K w id z y n iu , w k to -, ry m p rz y ję c ie z a m ie n iło się n a w y ra ź n ą a n ty p o li sk ą m a n ife sta c ję , w y sze d ł z te j re z erw y , p o z w a la
ją c so b ie n a te g o ro d z aju p rz e jrz y s tą a lu z ję : „ T a p o d ró ż d o w ied z ie c a łe m u n a ro d o w i n ie m ie ck ie m u , iż p o u w o ln ie n iu N a d ren ji, n a leż y się z w a rte m i s z e re g a m i z w ró c ić n a w sch ó d . P ra c a , o b o w ią z e k i w o
la k a ż d e g o rz ą d u p o w in n a z m ie rza ć d o z a b e z p ie c z e n ia n ie m ie c k ie g o w sch o d u p o d k a ż d y m w z g lę d e m i tro sz c z y ć się o s tw o rz e n ie p o d s ta w d o w y p e łn ie n ia je g o słu sz n y c h ż ą d a ń w e w sz y s tk ic h k ie ru n k a c h .... N a le ż y p rz e d ew sz y stk ie m tu , ja k i p o ta m te j stro n ie („ k o ry ta rza " ), w y b e to n o w ać fila r p o d m o st, stw o rzy ć m o c n e fu n d a m e n ty n a p o lu ro ln ic ze m i sp o łe c zn o -p o lity c z n e m . G d y b ę d z ie m y z g o d n i w in te re sie n a ro d o w y m w e w sz y stk ic h w a r
s tw a c h lu d n o ści i w e w szy stk ich p a rtja c h — to i p rz y szło ść n a s z a n ie m o ż e b y ć d łu ż e j z ła ".
Powodzenie tej akcji wymaga zmobilizowania sił całego społeczeństwa. W pierwszym rzędzie do akcji tej przystąpić powinny rozgałęzione sze
roko w Polsce wszelkie organizacje spółdzielcze, zarówno spożywcze, jak handlowe i wytwórcze.
Dalej we własnym interesie poprzeć powinny tę akcję pracownicze organizacje zawodowe, których członkowie zyskaliby na obniżce cen artykułów pierwszej potrzeby.
Również w interesie sfer przemysłowych i han
dlowych leży poparcie tej akcji rządowej.
Sfery handlowe powinny w najbliższym czasie wynaleźć praktyczne sposoby przeprowadzenia zniżki cen. W pierwszej linji, w dziedzinie handlu do zniżki cen przyczynić się może zmniejszenie nadmiaru pośredników handlowych. Akcja obniż
ki cen bowiem dążyć musi do zmniejszenia różni
cy między ceną towaru, pobieraną przez produ
centa, a ceną towaru płaconą przez publiczność.
Rząd niewątpliwie użyje swego wpływu na produ
centów, aby oni również obniżyli ceny artykułów przez siebie wytwarzanych do poziomu odpowia
dającego obecnym cenom płodów rolnych.
Wielką rolę odegra w całej tej akcji zachowa
nie się samego społeczeństwa. Nietylko rolnicy, ale i wszystkie sfery pracujące powinny stanąć do walki z wysokiemi cenami i domagać się ich zniż
ki. Sfery handlowe wskutek obniżki cen zwię
kszyłyby obroty w swych przedsiębiorstwach, co niewątpliwie podniesie ich dochodowość.
Zarówno więc w miastach, jak i na wsi naczel- nem hasłem, zmierzającem do szybkiej, a pewpej poprawy sytuacji gospodarczej w kraju powinno być: „Wszyscy na front do walki o zniżkę cen!“
—$ o $—
LIKWIDACJA WYWROTOWEJ AKCJI.
D o n o sz ą, ż e w p o b liżu W ilejk i z lik w id o w a n o m a só w k ę k o m u n isty cz n ą. A re s z to w a n o m iejsc o w e g o k ra m a rz a i ' n ie d a w n o p rz y b y łe g o z M iń sk a in s tru k to ra k o m u n isty c zn e g o , n ie jak ie g o K ra s z o ra v e l S o n fe ld a. .W c z asie p rze p ro w a d z o n e j rew iz ji z n a lez io n o w d re w n ia n y c h ś c ia n a c h d o m u u k ry ty b o g a ty m a te rja ł o b c iąż a ją c y , ja k in stru k c je, u lo tk i, listy M o p ru o ra z in n ą b ib u łę k o m u n isty c z n ą .
J e s te ś m y w p rz e d e d n iu w y św ie tle n ia sp ra w y b rz e ś k ie j, a w ię c — u su n ię c ia z p o d n ó g o p o z y
c y jn e j tra m p o lin y , z k tó re j o d sz e re g u ty g o d n i w y w ija o n a sw e k a rk o ło m n e k o z ły . D z e ta .
Str. 2 ... ... ... „GŁOS WĄBRZESKI” Nr. 5 =
KRÓTKIE WIADOMOŚCI
Traktat polsko - rumuński MLKJIHGFEDCBAz o s ta ł p o d p is a n y w G e n e w ie p rz e z m in . Z a le sk ie g o i m in . M iro n e s c u .
Minister Zaleski w y d e le g o w a ł d o Ł u c k a s p e c ja ln ą k o m is ję , k tó r a m a z b a d a ć z a rz u ty o rz e k o m e b ic ie a re s z to w a n y c h k o m u n istó w .
Termin posiedzenia k o m is ji p ra w n ic z e j, n a k tó re ij p o s e ł P a sc h a ls k i (B B .) w y g ło si r e f e r a t w s p ra w ie B rz e śc ia z o s ta ł w y z n a c z o n y n a d z ie ń 2 0 . s ty c z n ia .
Województwo ro z w ią z a ło r a d ę m ie jsk ą w R a d o m s k u i p o le c iło s ta r o s tw u ro z p is a ć n o w e w y b o ry .
W Łodzi p rz y u lic y K a lis k ie j 2 8 E le o n o ra M il- c z a rk ó w n a (z a m ie sz k a ła p rz y u lic y K ą tn e j 5 4 ) z a s tr z e liła p o d c z a s m a n ip u lo w a n ia z n a le z io n y m r e w o lw e re m s w e g o s z w a g ra s w o ją s io s tr ę S te fa n ję S ło w iń s k ą . K u la p rz e s z y ła je j s e rc e .
W Jeziorku (p o w . b rz e z iń sk i) n a le ż ą c y m d o S z y lb e ra w y k ry to n o w o c z e ś n ie u rz ą d z o n ą p o ta je m n ą fa b ry k ę w ó d e k . S k o n fisk o w a n o k ilk a ty - s ię c y b u te le k , p rz y g o to w a n y c h d o w y s y łk i.
W procesie radomskim z a p a d ł w y ro k p rz e c iw k o ill o s k a rż o n y m , m o c ą k tó re g o z o s ta li s k a z a n i:
P io tr K o z ło w s k i n a je d e n m ie s ią c a r e s z tu , J ó z e f D e m e n tk o , K a z im ie rz P a w in , W in c e n ty K lim e c k i, S te fa n M ilk o w s k i i A n to n i Z a re m b a p o d w a ty g o d n ie a r e s z tu z z a w ie sz e n ie m k a r y w s to s u n k u d o w s z y stk ic h n a je d e n ro k . P r o k u r a to r i o s k a rż e n i z a p o w ie d z ie li a p e la c ję . — W s to s u n k u d o p o z o s ta ły c h p ię c iu o s k a rż o n y c h p r o k u r a to r z r z e k ł s ię o s k a rż e n ia .
OPINJA ZARZĄDU GŁÓWNEGO ZWIĄZKU TOWA
RZYSTW KUPIECKICH NA POMORZU o sytuacji handlu pomorskiego.
W u b ie g ły m ro k u s iln ie j ja k w la ta c h p o p rz e d n ic h o d d z ia ły w a ła n a n a sz k ry z y s g o s p o d a rcz y o g ó ln o ś w ia to w a d e p re s ja z A m e ry k ą n a c z e le . W p ły w y te p o g n ęb iły w sp o só b la k d o tk liw y n a s z ą w ła s n ą d e p re s ję s z c z e g ó ln ie w ro ln ic tw ie i w p rz e m y ś le , ź e o p ró c z p o g o rs z e n ia s ię p o ło ż e n ia h a n d lu , k tó ry w P o ls ce w s k u te k b ra k u ja k ie jk o lw ie k re n to w n o ś c i i a b s o lu tn e g o p rz e c ią że n ia p o d a tk o w e g o p rz e c h o d z i o d la t k ry z y s s tru k tu ra ln y , o b s erw u je m y z u p e łn y z a s tó j w ro ln ic tw ie o ra z p o ra z p ie rw s z y w ta k ic h ro z m ia ra ch o s ła b ie n ie p ro d u k c ji p rz e m y s ło w e j w y ra ż a ją c e s ię w ro s n ą c e m b e z ro b o c iu i k o n ie cz n o ś ć o b n iż en ia c e n p ro d u k tó w p rz e m y s ło w y c h (n p . c u k ru , k tó re g o s p o ż y c ie m im o d o b re j p ro p a g a n d y w s k u te k z b y t w y s o k ie j c en y i u tru d n io n y c h w a ru n k ó w k re d y to w y c h s p a d a n ie p o k o ją c o ).
W h a n d lu n o tu je m y p rz e d e w s z y s tk ie m d a ls z y i to p o w aż n y , b o d o c h o d zą c y d o 3 0 p ro c , s p a d e k o b ro tó w , ś w ia d c z ą cy o sita łem k u rc z e n iu s iły k o n s u m c y jn e j p rz y ź n iźo n e j te n d e n c ji c e n . W s k u te k n ie w y p ła c a ln o ś c i w si, z w ię k s z y ły s ię w ró w n e j m ie rz e tru d n o ś c i p ła tn ic ze h a n d lu , c o o b jaw iło się w d a lsz y m w z ro ś c ie p ro te s tó w , n a d zo ró w i u p a d ło ś ci.
P o ra z p ie rw s z y o b s e rw u je m y o ż y w io n ą p o d a ż o p ró ż n io n y c h w s k u te k lik w id a c ji lo k a ló w h a n d lo w y c h . N ale ży s tw ie r
d z ić , ż e je s te ś m y u g ra n ic y o d p o rn o ś c i fin an s o w ej h a n d lu , z a g ra ż a ją c e j ju ż p o w a ż n ie n a s z e m u s ta n o w i p o s ia d an ia , c o n a P o m o rzu , p a trz ą c p o d p o lity c z n y m k ą te m w id z e n ia z a s łu g u je n a s z c ze g ó ln ą u w a g ę. W id o cz n y m te g o d o w o d em
iy ło , ż e w a k c ji k re d y to w e j R z ą d u , z a p o c z ą tk o w a n e j w ro -
W Komisji Spraw Za granicznych Sejmu.
O tn e g d a j p o d p rz e w o d n ic tw e m p o s ła J . R a d z iw iłła o d b y ło s ię p o s ie d z e n ie K o m isji S p ra w Z a g ra n ic z n y c h S e jm u , n a k tó r e m m in iste r Z a le s k i w y g ło s ił e x p o se , o m a w ia ją c w n ie m m ię d z y n a ro d o w ą s y tu a c ję p o lity c z n ą , o ra z c e le i z a d a n ia p o ls k ie j p o lity k i z a g ra n ic z n e j. Z d ję c ie : U c z e s tn ic y p o s ie
d z e n ia K o m is ji S p r a w Z a g ra n ic z n y c h S e jm u . M in is te r Z a le s k i (1 ), .p u łk . B e c k (2 ).
k u u b ie g ły m w iele p rz e d s ię b io rs tw m u s ia ło b y ć w y e lim in o w a n e w s k u te k b ra k u o d p o w ie d n ie j g w a ra n c ji m a ją tk o w ej.
M im o to z a p o c z ą tk o w a n ie re a liz a c ji p ro g ra m u p o m o rs k ie g o w d z ie d zin ie k re d y to w e j p rz ez ro z d z ia ł c a 2 m iljo n ó w z ło ty c h m ia ło n ie w ą tp liw ie d o n io s łe z n a cz e n ie . N a le ż y je d n a k z d a w a ć s o b ie z te g o s p ra w ę , ż e ty lk o e n e rg ic z n e k o n ty n u o w a n ie re a liz a c ji i to c ałeg o p ro g ra m u , a w s z c z e g ó ln o ś c i d a ls z e tra n s z e k re d y to w e p rz y n a jlib era ln iejs z y c h w a ru n k a c h g w a ra n c ji m o ż e d o p ie ro z a w a ż y ć w y d a tn ie n a p o p ra w ę g ro ź n e j s y tu ac ji.
O sią je d n a k c ałe g o p ro b le m u u z d ro w ie n ia n a s z y c h s to s u n k ó w p o m o rs k ic h je s t s p ra w a o b c ią ż e n ia n a s z y c h p rz e d s ięb io rs tw z ty tu łu ś w ia d c z e ń p o d a tk o w y c h i s o cjaln y ch i s p ro w a d z e n ie ty c h ś w ia d c z e ń d o w ła ś c iw e g o s to s u n k u d a jąc e g o g w a ra n c ję re n to w n o ś c i. N ac ze ln y m p o s tu la te m h a n d lu p o z r staje n a d a l re fo rm a p o d a tk u p rz em y s ło w e g o , b ę d ą c e g o vi d łu g n a s z ej o p in ji g łó w n y m p o w o d e m u p a d k u h a n d lu . F ę a ie w a ż b u d ż e t P a ń s tw o w y n ie p rz ew id u je te j re fo r
m y , a w s k u te k trw a ją c e g o p rz e sile n ia n a le ży s ię o b a w ia ć a c z e j n a c is k u p o d a tk o w e g o Z a rz ą d G łó w n y a p e lu je d o z y n n ik ó w m ia ro d a jn y c h ra z je s zc z e , b y n a P o m o rz u u lg ; p o d a tk o w e w p ro w a d z ić w c z y n w d ro d z e w y ją tk u w ra m a c h p ro g ra m u p o m o rs k ie g o . Z z a g ad n ie n ie m te m łą cz y s ię w a ż n ą s p ra w a z a p rz e s ta n ia re w iz ji k o n c e s ji i z a p o w ied z ian a ic h s ta b iliz a c ja , a p rz ed e w s z y s tk ie m s łu s zn y p o s tu la t, b y n a w y p a d e k ś m ie rc i k o n c e s jo n a riu s z a k o n c e s ja p rz e c h o d z iła a u to m a ty c z n ie n a w d o w ę w z g l. n a p ra w n y c h s p a d k o b ie r
c ó w . J e s t to p o s tu la t, p o d y k to w a n y n ie ty lk o g o s p o d a rc ze - m i w z g lę d a m i, z u w a g i n a u trz y m a n ie w a rs z ta tó w i c iąg ło śc i p ra c y , a le i s łu sz n e m i w z g lęd a m i h u m a n ita rn e m i. S p a d e k o b ro tó w w y ro b ó w m o n o p o lo w y c h d a je n a m p o w ó d d o
p o n o w n e g o s tw ie rd z e n ia , ż e w o k re s ie te n d e n c ji z n iż k o w e ; c e n p o d n ie s ie n ie c e n y n a w y ro b y m o n o p o lo w e m u si z a w s z e w y w o ła ć k u rcz e n ie k o n su m c ji.
W ięk s z e jak d o tą d z a in te re s o w a n ie k u p c a w z y sk a ch m o n o p o lu o ra z lib e ra ln ie tra k to w a n y k re d y t m o g ły b y s ię p rz y c z y n ić w y d a tn ie d o p o d n ie s ie n ie o b ro tó w w y ro b ó w m o n o p o lo w y ch . Z a rz ą d G łó w n y o p o w iad a s ię p rz y te j o k a z ji z a z a n ie c h a n ie m d ą żn o ś c i e ta ty s ty c z n e j w p o lity c e g o s p o d a rcz e j. Z a rz ą d G łó w n y s tw ie rd z a w re s z c ie , ź e w d z ie d z in ie a d m in is tra cji s k a rb o w e j s to s u n ek w ła d z s k a rb o w y c h d o p o d a tn ik ó w w d a ls z y m c iąg u s ię p o p ra w ił i z y s k a ł n a w z a- je m n e m z a u fa n iu i d la te g o w y raż a ż y c z e n ie , b y w m iarę z a o s trz e n ia s ię k ry z y s u p rz y n a jm n ie j te n s to s u n e k s ię u - trzy m a ł w in te re s ie o g ó ln e g o d o b ra i te j s iły p s y c h ic z n ej, p o trz e b n e j n a m d o p rz e trw a n ia o b e c n e g o c ię żk ie g o - o k re s u .
W d z ie d z in ie ra c jo n a liz a c ji n a s ze g o a p a ra tu h a n d lo w eg o Z w ią z e k z w ró ci w ię c e j ja k d o tą d u w a g i n a lu sp ra iw n ie tn ie n a sz y ch w a rs z ta tó w . D z iś ju ż w s z a k ż e z a le c a k u p ie c tw u n a j
d a le j p o s u n ię tą o s tro ż n o ś ć w u d z ie la n iu k re d y tó w i O g ra
n ic za n ie z b y t w ie lk ic h z a p as ó w to w ’a ro w y c h , p o c h ła n ia ją c y ch k o s z to w n e o p ro c e n to w a n ie p rz y ró w n o c z es n e m ry g o - ry sty cz u em o b c in an iu k o s z tó w h a n d lo w y c h . O b o k c z y n n i
k ó w o d n a s n ie z a le ż n y c h s ą to c z y n n ik i m o g ą c e u ła tw ić n a m p rz etrw a n ie k ry zy s u . C h o c ia ż n ie w id z im y w te j c h w ili n ic ta k ie g o , c o b y m o g ło w p ły n ą ć n a b lisk ie o d p rę ż e n ie d e p re s ji g o s p o d a rc z e j, n ie s te ty , p rz y b iera ją ce j c e ch y k ry z y s u d łu g o trw a łe g o , m u sim y n ie m n ie j k ie ro w a ć s ię k u p ie c k im o p ty m izm em i w ierz y ć , ź e p o o k re s a c h p rz e s ile n ia n a s tę p u je re ak c ja . W ie rz y m y , ź e o ile ty lk o ro la h a n d lu z o s ta n ie o b o k in n y c h c zy n n ik ó w g o s p o d a rc z y c h o fic jaln ie u z n an a z a ró w o n rzę d n ą, o d z y s k a o n s w o b o d ę ru c h u i s ta n ie się z n ó w n a tu ra ln y c h a ta k w a żn y m ź ró d łem fin a n s o w a n ia d z iś z u p e łn ie n ie d o s ta te c z n e j k o n su m cji, o d k tó re j w z ro s tu z ależ y p rz e d e w s z y s tk ie m u z d ro w ie n ie o b e c n y c h n ie d o m a g a ń .
—o:$:o—
A D A M K R E C H O W IE C K I .
SZARY WILK
8)’ (C ią g d a ls z y ).
W in c z p o z n a ł o d ra z u te g o , k tó ry s ta ł n a p rz e c iw . M ię d z y n im a N a p iw o n e m z B o rk u p a n o w a ła z d a w n a n ie n a w iś ć. T e n s a m w z ro k s p o k o jn y a n ie u stra s z o n y p rz e m k n ą ł g o n ie g d y ś n a p o lu w a lk i, g d y W in c z
na c z e le h u fc ó w k rz y ż a c k ic h s z e d ł p rz e c iw s w o im . S p o tk a li się ra z w ó w c z as n a b o jo w is k u i z w a rli ta k s iln ie , ż e a ż ta rc z e ję k ły , p a n c e rz o p a n c e rz s ię o d b ił,
a k o n ie o m a l n ie ru n ę ły n a z ie m ię . W in c z p o d n ió s ł m ie c z i b y łb y n ie c h y b n ie z a b ił p rz e c iw n ik a — le c z w tejże c h w ili u s ły sz a ł g ło s s tłu m io n y , g łu c h y , k tó ry m u d u s z ę d o g łę b i p o ru s z y ł:
— Z d ra jc o ! — w o ła ł g ło s te n — k re w ta n a d e bit ip o to m s tw o tw e !...
& P rz e d s iłą te g o g ło s u i te g o p rz e k le ń s tw a c o fn ą ł się w ó w c z a s W in c z i m ie c z o p u ś c ił b e z w ła d n ie — a
i te ra z , w o b e c s ta rc a , k o n ia s iln ie ś c ią g n ą ł, ja k b y
w p o m ie sz a n iu n a g łe m .
P rz y b y s ła w n ie s p u sz c z a ł z n ie g o o k a .
, — W in c z u — o z w a ł się w re s z c ie z w o ln a , g ło s e m , który d rż ą c y z a b rz m ia ł w p o w ie trz u — W in c z u , p o - c o ś p rz y b y ł: k a ja ć się, c z y u rą g a ć ? ...
S z y d e rstw o w y k rz y w iło u s ta , a b ły s k a w ic a g n ie w u p rz e le c ia ła z n o w u p rz e z tw a rz w o je w o d y .
D a w n a n ie n a w iś ć o ż y ła . R ó w n y m u , je ś li n ie m ie n iem , to d o s to je ń s tw y , a w y ż sz y c z c ią p o w s z e c h n ą , p rz y ja c ie l i d o ra d c a k ró la , k tó ry W in c za w ie lk o rz ą d z - tw a p o z b a w ił, te n , k tó ry z a w sz e s ta ł z a je d n o ś c ią p a ń s tw a i c a ło ś ć m ia ł n a o k u , g n ę b ią c s a m o d z ie ln e z a c h c ia n k i, k tó ry z n a c z e n ie m s w e m i w p ły w e m w W iel- k o p o ls ce m ie rz y ć s ię ś m ia ł z je g o — N a łę c z a z S z a m o tu ł — p o w a g ą , ro d e m i z n a c z e n ie m — P rz y b y s ła w
z B o rk u s ta ł z n o w u p rz e d n im ... S ta ł b e z b ro n n y , le c z p o tę ż n ie js z y s to k ro ć , n iż w ó w c z a s, g d y n a p o lu b itw y ta rc z ą o ta rc z ę z n im się p o ty k a ł.
W s p a rty n a k iju , s iw o w ło s y , z g rz y b ia ły s tarz e c , o d z ia n y lic h o , w k a fta n s z a ry , ja k g o ło ta , w z n o sił g ło w ę d u m n ie i m ie rz y ł g o z u c h w a ły m w z ro k ie m — je g o , p a n a z S z a m o tu ł! k tó ry so b ie n ie z n a ł ró w n e g o .
— J e d e n z a m a c h , je d e n c io s m ie c za , a tru p h a rd e g o s ta rc a ta rz a łb y się w p y le ; — je d n o s ło w o , je d n o h a s ło , a z b ro jn a d ru ż y n a W in c z o w a rz u c iła b y się n a tłu m te n s ta rc ó w , n ie w ia st i d z ie c i, ro z p ę d z iła b y i s tra to w a ła k o p y ta m i z b u n to w a n ą h a ła strę , k tó ra je m u , n ie d a w n e m u w ie lk o rz ą d z c y , o b e lg ą c isk a ła w o c z y . T łu m k lą ł g o — a te n s ta rz e c ś m ia ł m u o k a ja n iu m ó w ić!...
W s z y stk ie te m y ś li p rz e m k n ę ły w je d n e m m g n ie n iu o k a p rz e z d u s z ę w o je w o d y .
J u ż się z n ó w g ro ź n e s z m e ry p o d n o s ić z a c z ę ły , g d y P rz y b y s ła w s p y ta ł p o w tó rn ie :
— W in c z u , z a li u rą g a ć p rz y b y łe ś ? ... a je śli k a ja ć s ię — n a k o la n a !
K o ń w o je w o d y , s iln ie s z a rp n ię ty , w s p ią ł się.
— P re c z ! — w rz a s n ą ł W in c z , n ie m o g ą c s ię ju ż z d z ie rż e ć — s z a n u j ro z k a z k ró le w s k i, ja m tu z a k ró la w o lą i p o d je g o o c h ro n ą ... P re c z !...
A n a te s ło w a z a h u c z a ła b u rz a . K rz y k i, ję k i, z ło rz e c z e n ia , z m ie sz a ły s ię w je d e n p o tę ż n y g ło s :
— Z d ra jc a ! z d ra jc a ! n a ś m ie rć !...
P rz y b y s ła w w y c ią g n ą ł rę k ę :
— J e d z ! — k rz y k n ą ł, a g ło s je g o n a c h w ilę z a p a n o w a ł n a d w rz a w ą . -— J e d ź ... a le z tą k lą tw ą , k tó r ą s ły s z a łe ś ... J e d ź i c z e k a j ro z są d u — b lis k i je s t!
K o ń W in c za ru s z y ł p ę d e m , rw ą c z ie m ię k o p y te m . Z a n im p o d ą ż y ła c a ła d ru ż y n a , w z b ija ją c tu m a n y k u rz u . P ro c e sja ru s z y ła z m ie js c a, tłu m z a k o ły s a ł się i p o s z e d ł z w o ln a d a le j, p rz e rw a n a p ie ś ń p o b o ż n a z a b rz m ia ła z n ó w w p o w ie trz u , le c z ją tłu m ił h a ła s z ło rz e c z e ń .
— N a ś m ie rć ! n a ś m ie rć ! z d ra jc a ! p rz e k lę ty ! — s ły s z a ł W in c z , u c h o d z ą c p ę d e m , ja k b y g o co gnało.
— C z e k a j ro z są d u ! — b rz m ia ły m u w duszy sło
w a P rz y b y s ła w a .
O p ó ł m ili o d rz e k i W a rty , w ś ró d żyznej i w ła
s y b o g a te j o k o lic y , le ż a ło d z ie d z ic tw o W in c za — Sza
m o tu ły . Z je d n e j s tro n y w ie lk a ró w n in a aż do rzeki s ię c ią g n ą c a , z d ru g ie j la s , a w ś ró d la s u , n a w z g ó rz u , s ta re z a m c z y sk o , z je d n ą , w y s o k ą b a s z tą , p rz e g lą d a ją c ą w ś ró d d rz e w w ie rz c h o łk ó w . P o m ię d z y ró w n in ą a la s e m ro z ło ż y ła się m ie ś c in a n ie w ie lk a i n ę d z n a K il
k a n a ś c ie d o m k ó w le p sz y c h , z re s z tą c h a łu p y m a łe , u - b o g ie le p ia n k i. P o ś ro d k u k o ś c ió łe k s z c z u p ły , d re w n ia n y i ta k a ż d z w o n n ic a .
A le z n isz c z e n ia w o jn y z n a ć tu n ie b y ło . W ś ró d o g ó ln e j k lę sk i, je d y n e S z a m o tu ły , s ie d lis k o z d ra jc y , o c a la ły , w io s e n n ą z ie lo n o śc ią s w y c h łą k i lasów, nie
n a ru s z o n ą c a ło śc ią s w y c h s ied z ib , u rą g a ją c powszech
n e j n ie d o li, z g lis z c z o m i ru in o m c a łe j o k o lic y .
L e ś n ą d ro ż y n ą , w n o c y , w p ro w a d z ił B a rto sz wo
je w o d z in ę d o s z a m o tu lsk ie g o z a m c z y sk a . Umieścił ją p o s p o łu z n ie m o w lę c ie m i p ia s tu n k ą w b a sz c ie n a ro ż n e j, k tó rą w ra z ie n a p a d u ła tw ie j b y ło można b ro n ić i ła tw ie j z n ie j u c ie c n ie p o s trz e ż e n ie , ile że lo
c h y m ia ła p o d z ie m n e , a ż d o b rz e g ó w W a rty s ię g a ją c e . P rz e z o rn o ść ta z d a ła m u się k o n ie c z n ą , z a ra z b o w ie m p o p rz y b y c iu d o S z a m o tu ł p rz e k o n a ł się , ja k o n a d z ie ja b e z p iec z n e g o tu s c h ro n is k a b y ła z łu d n a . Z d n ia n a d z ie ń i n a to o p u s to sz a łe z a m c z y sk o s p aś ć m o g ła m ś ciw o ś ć ro z ż a o ln e g o lu d u . O k o lic e b y ły w p ra w d z ie p u s te , a le z a to d o S z a m o tu ł, o c a la ły c h w ś ró d p o w s z e c h n e g o z n isz c ze n ia, ś c ią g a n o s ię tłu m n ie . K to n ie m ó g ł d o w le c się d o P o z n a n ia , te n tu o s ta w a ł, s z u k a ją c w m ieś c in ie s c h ro n is k a .
(C ią g d a lsz y n a s tą p i). >
