Nasz Przyjaciel : dodatek tygodniowy "Głosu Wąbrzeskiego" poświęcony sprawom oświatowym, kulturalnym i literackim 1935.10.12, R. 16[!], nr 40

Dodatek tygodniowy „Głosu Wąbrzeskiego** poświęcony sprawom

r-' oświatowym, kulturalnym i literackim ========

Nr. 40 Wąbrzeźno, dnia 12 października 1935 r. Rok 16

18 niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego

LEKCJA

z p i e r w s z e g o l i s t u ś w . P a w i a d o K o r y n t y a n r o z d z i a ł 1 , w i e r s z 4 — 8 .

Bracial dziękuję Bogu mojemu zawsze za was z łaski Bożej, która wam jest dana w Chrystusie Jezusie: iż we wszy-

•tkiem staliście się bogatymi w Nim, we wszelkiem słowie i we wszelkiej umiejętności. Jako świadectwo Chrystusowe jest utwierdzone w was, tak, iż wam na żadnej łasce nie scho dzi, oczekiwającym objawienia Pana naszego, Jezusa Chry­

stusa; który też was umocni aż do końca bez winy w dzień przyjścia Pana naszego, Jezusa Chrystusa.

kW ANO tu A

ś w . M a t e u s z a r o z d z . 9, w i e r s z 1 — 8 . W o n c z a s w s t ą p i w s z y J e z u s n a ł ó d ź , p r z e ­ w i ó z ł s i ę i p r z y s z e d ł d o m i a s t a S w e g o . A o t o p r z y n i e ś l i M u p o w i e t r z e m r u s z o n e g o , n a ł o ż u

l e ż ą c e g o . A w i d z ą c J e z u s w i a r ę i c h , r z e k i p o w i e t r z e m r u s z o n e m u : U f a j s y n u , o d p u s z c z a j ą c s i ę g r z e c h y t w o j e . A o t o n i e k t ó r z y z p i ś m i e n n y c h m ó w i l i s a m i w s o b i e : T e n b l u ź n i . A w i d z ą c J e ­ a n s m y ś l i i c h , r z e k i : C z e m u m y ś l i c i e z ł e r z e c z y W s e r c a c h w a s z y c h ? C ó ż j e s t ł a c n i e j , r z e c : o d ­ p u s z c z o n e s ą t o b i e g r z e c h y t w o j e ; r z e c : w s t a ń , a c h o d ź ? L e c z a b y ś c i e w i e d z i e l i , ż e S y n C z ł o w i e c z y m a m o c n a z i e m i o d p u s z c z a ć g r z e ­ c h y , t e d y r z e k i p o w i e t r z e m r u s z o n e m u : w s t a ń , w e ź m i j ł o ż e t w o j e , a i d ź d o d o m u t w e g o . I w s t a ­ w s z y , p o s z e d ł d o d o m u s w e g o . A w i d z ą c t o r z e - a z e , b a ł y s i ę , i c h w a l i ł y B o g a , k t ó r y d a ł t a k o *

w ą m o c l u d z i o m ,

NAUKA

K f c t ó r t y 1 e f ę > 4 8 C ł t r y t ó w a f K ł p d t i B , M m r o a a M i U J ą t y p m y M a d , I « r y B e d a y t o i • B o *

i B y B t e ] M » * « * * A

I d z i w o w a l i s i ę w s z y s c y s ł o w o m , k t ó r e p o c h o d z i ł y a « s t B o g a .

n i e w a ż C h r y s t u s m i a ł w i e l k i e u p o d o b a n i e w i c h w i e r z e i m i ­ ł o ś c i i z t e g o p o w o d u o d p u ś c i ł g r z e c h y o w e m u p o w i e t r z e m r u s z o n e m u i u z d r o w i ł g o , t o i m y u c z m y a i ę z t e g o , ii m o ż e ­ m y d o p o m ó d z n i e j e d n e j d u a z y c h o r e g o , j e ż e l i p r z y p r o w a d z i ­ m y j ą d o B o g a p r z e z p e ł n ą u f n o ś c i m o d l i t w ę , p r u e a w s i l n ą a a m o w ę a l b o d o b r y n a a z p r z y k ł a d .

2. C h r y s t u s n i e u z d r o w i ł p i e r w e j p o w i e t f a e m r a s z o a c g o , a i m u g r z e c h y o d p u ś c i ł . C h c i a ł n a * Z b a w i c i e l p r z e z t o • * - u c z y ć , że g r z e c h y s ą c z ę z t o p r z y c z y n a m i c h o r ó b I i n n y c h

• a e s z c z ę ś ć , k t ó r e a a s n a w i e d z a j ą i t o t ó r e b y o i e b y ł y * a z aj s p r z y s z ł y , 1 ż e s i a t y c h m i a e t u s t ą p i ą , j e ż e l i p o w s t r z y m a m y a d ę o d f r z e c b ó w i c z y n i ć b ę d z i e m y p r a w d z i w ą p o k s r t ę . T ą M u k ą p o t w i e r d z i ł J e z u s p r z e z t o , U w y r a d U d o o w e g o e h g - r e g o , k t ó r y I c w y d d e ś d o t e 1 * 1 s d o d o x y B y ł a l z m o z ą , I u * M d r o w ł l l o s ^9 o h y d 4 * 0 t f o M r a d ą d ą

— 2 —EDCBA

ś w . J a d w ig a ś l ą s k a b ł o ­ g o s ła w ią c a H e n r y k a I I P o b o ż n e g o p r z e d w o j n ą z T a ta r a m i ( w e d ł. o b r a­ z u J ó z e f a B u c h b in d e r a ) .

KULT KRÓLOWEJ JADWIGI 1 W POLSCE.

W d w a d z i e ś c ia l a t p o ś m i e r c i ik r ó lo w e j J a d w i g i p r z y s t ą p i o n o d o p r z y g o t o w a ń , z w ią z a ­ n y c h z p r o c e s e m b ę a t y f ik a c y j n y m . A r c y b i s k u p g n i e ź n ie ń s k i , W o j c i e c h J a s t r z ę b i e c , p o w o ł a ł n a p r o ś b ę w i e r n y c h k o m ., k t ó r a z a ję ł a s i ę p r z y g o ­ t o w a n i e m p r o c e s u b e a t y f i k a c y j n e g o k r ó l o w e j J a d w i g i . D o t e j k o m i s j i w e s z l i w y b i t n i d u c h o w ­ n i i d y g n i t a r z e ś w i e c c y , j a k k a n c l e r z Z b ig n ie w O l e ś n i c k i, b i s k u p , d z i e k a n i o f i c ja ł k r a k o w s c y , o p a t k l a s z t o r u w T y ń c u i w i e l u i n n y c h .

K o m is ja z a j ę ł a s i ę d o k ła d n e m z b a d a n ie m c u d ó w , z d z i a ł a n y c h z a w s t a w i e n n i c t w e m ś w i ą t o ­ b l i w e j k r ó l o w e j . D o w o d e m t e g o , ż e c u d a t e b y ­ ł y l i c z n e , j e s t f a k t , ż e i s t n i a ł „ S p i s c u d ó w J a ­ d w ig i P o l s k i e j K r ó lo w e j '1, j a k w y n i k a z k a ta lo g u r ę k o p i s ó w k a p i t u ł y k r a k o w s k i e j . D o k u m e n t t e n z a g in ą ł z b ie g ie m c z a s u i d o t y c h c z a s n ’e z o s t a ł

j e s z c z e o d n a le z io n y . ■

P r a c a , z m ie r z a j ą c a d o w d r o ż e n i a p r i c e s u b e a t y f i k a c y j n e g o , z o s t a ł a p ó ź n i e j p r z e r w a n a z p o w o d u p r z y g o t o w a ń d o w o jn y , k t ó r a p o c h ł o ­ n ę ł a r ó w n i e ż f u n d u s z e , z e b r a n e n a k o s z ta a k c ji i

b e a ty f i k a c y j n e j . |

W s z a k ż e k u l t k r ó l o w e j J a d w i g i z a c h o w a ł s ię i n a d a l , t a k ż e p o w y g a ś n i ę c i u d y n a s t j i J a g i e ł ł o - j

n ó w , c h o c i a ż n ie w t e j m i e r z e o c z y w i ś c i e , j a k w d o b i e , k i e d y p a m i ę t a n o p o w s z e c h n i e je j ś w i ą ­ t o b l i w o ś ć . K u lt t e n p r z e ć h o w y w a ł s i ę w s e r ­ c a c h j e d n o s t e k o ś w i e c o n y c h , z n a j d u j ą c y c h ż y w a t w i e l k i e j k r ó l o w e j . K u l t t e n u j a w n i ł s i ę z n o w u b a r d z o w y r a ź n i e w n a jn o w s z y c h c z a s a c h , k i e d y t o k r ó t k o p r z e d w y b u c h e m w o j n y ś w i a t o w e j n i e ż y j ą c y ju ż d z iś k s . b i s k u p B a n d u r s k i r z u c a m y ś l z a j ę c ia s i ę s p r a w ą b e a t y f i k a c j i k r ó l o w e j J a d w i g i .

P r z y k ł a d e m p o d t y m w z g lę d e m s ł u ż y z r e ­ s z tą P o ls c e b e a t y f i k a c j a f r a n c u s k i e j b o h a t e r k i n a r o d o w e j , J o a n n y d 'A r c , k t ó r e j w y n ie s i e n i e n a o ł t a r z b y ł o r ó w n ie ż w c i ą g u w i e k ó w o d k ł a d a ­ n e , a ż w r e s z c i e n i e d a w n o u r z e c z y w i s t n i o n e . — B u d z i s i ę w i ę c w n a s z y m k r a j u z n ó w k u l t ś w i ą ­ t o b l i w e j k r ó l o w e j . M a s o w o o d w i e d z a s i ę je j g r ó b n a W a w e lu , a l i c z n e w o t a z a w i e s z o n e ś w i e ż o n a o ł t a r z u k a t e d r y , p r z e d k t ó r y m m o d l i­

ł a s i ę k r ó l o w a , ś w i a d c z ą o n o w y c h ł a s k a c h , o - t r z y m a n y c h z a p o ś r e d n ic t w e m ś w i ą t o b l i w e j J a ­ d w ig i, ż y j ą c e j j e s z c z e w s e r c a c h i p a m i ę c i n a r o ­ d u p o l s k i e g o .

RADJO KRZEPI DUCHA

I SZERZY KULTURĘ

ZAPOMNIANE ŚWIĘTO KULTURY POLSKIEJ.

Ku pamięci pierwszego Ministerstwa Oświaty w Europie.

N a d z ie ń 1 4 p a ź d z i e r n i k a p r z y p a d a r o c z ­ n i c a p o w s t a n i a w r . 1 7 7 3 K o m is ji E d u k a c j i N a ­ r o d o w e j , k t ó r a t o i n s t y tu c ja o ś w i a t ę w P o l s c e n a n o w e , p r o m i e n n e p o d n i o s ł a w y ż y n y . W t y m d n i u t e ż w s p o m i n a m y w i e k o p o m n e z a s ł u g i t y c h m ę ż ó w , j a k k s . K o ł ł ą t a j a , k s i ę c i a A d a m a C z a r t o r y s k i e g o , I g n a c e g o P o to c k ie g o , k s . P i r a ­ m o w ic z a i i n n y c h , k t ó r z y p r z e z p o d j ę c i e w i e l ­ k ie g o d z ie ła o d r o d z e n i a s z k o ł y p o l s k i e j , u r a t o ­ w a l i h o n o r n a r o d u i d o d a l i m u s i ł y i w i a r y n a c i ę ż k i o k r e s n i e w o l i .

Z a d a n i e m K o m is ji E d u k a c j i N a r o d o w e j, p o w s t a ł e j n a g r u z a c h z a k o n u J e z u i tó w , b y ło z a ­ s t ą p i e n i e s k a s o w a n e g o z a k o n u n a n iw ie s z k o l­

n i c t w a . P o w s t a ł a t a K o m is ja w s m u t n y m o k r e ­ s i e n a s z y c h d z i e j ó w , b o n a p o s i e d z e n i a c h t e g o s a m e g o S e jm u z r o k u 1 7 7 3 , k t ó r y w y r a z i ł z g o ­ d ę n a p i e r w s z y r o z b i ó r P o l s k i .

W y z w o l e n i e s z k o ł y p o l s k i e j z p o d w y ł ą c z ­ n y c h w p ły w ó w d u c h o w ie ń s t w a i n a d a n i e je j c h a r a k t e r u w s z e c h s tr o n n i e w y c h o w a w c z e g o — b y ł o p i e r w s z ą w i e l k ą z a s łu g ą K o m is ji E d u k a ­ c y jn e j. D r u g ą , n i e m n i e j w a ż n ą z a s ł u g ą j e s t u - p a ń s tw o w i e n i e s z k o l n i c t w a , k t ó r e p r z e d t e m p o ­ z o s ta w a ło n a ł a s c e o s ó b p r y w a t n y c h i d u c h o ­ w i e ń s tw a . W t y m k i e r u n k u P o ls k a p i e r w s z a w E u r o p i e s t w o r z y ł a i n s t y t u c j ę o c h a r a k te r z e m i n is t e r s t w a o ś w i a ty , a z a p r z y k ła d e m P o l s k i p o s z ł y n a s tę p n i e w s z y s t k i e in n e p a ń s t w a e u r o ­ p e j s k i e .

W i e k o p o m n ą t e ż z a s ł u g ą K o m is ji E . N . b y ł o s t w o r z e n i e s z k o ł y n o w o c z e s n e j, b o d o ­ t y c h c z a s o w a s z k o ł a z a k o n n a k s z t a ł c i ł a m ł o ­ d z i e ż w g r a n i c a c h z b y t c i a s n y c h i j e d n o s t r o n ­ n y c h . W t y m k i e r u n k u p i e r w s z e w y ł o m y p o ­ c z y n ił ju ż n i e z a p o m n ia n y k s . S t . K o n a r s k i . — K o m is ja E d u k a c y jn a m a j e s z c z e j e d n ą z a s ł u g ę , ż e p i e r w s z a p o d j ę ł a p r a c ę n a p o l u o ś w ia ty l u ­ d o w e j .

B r a k d o b r y c h s i ł n a u c z y c i e l s k i c h , b r a k p o d ­ r ę c z n ik ó w , n i e c h ę ć c ie m n e j s z l a c h t y , a g ł ó w ­ n i e u p a d e k p o l i ty c z n y k r a j u — o t o , p o w o d y , d l a k t ó r y c h p r z e s t a ł a i s t n i e ć K o m is j a E d u k a c j i N a r o d o w e j. P r z e s ta ł a i s t n i e ć j a k o i n s t y t u c j a p a ń s t w o w a , a l e z d r o w e z ia r n o , p r z e z n i ą w g l e ­ b ę o j c z y s tą r z u c o n e — w y d a ł o p lo n , s t r o k r o t n y , r e a l i z u j ą c h a s ł o : „ P r z e z o d r o d z e n i e k u l t u r y — d o o d r o d z e n i a n a r o d o w e g o " .

F a k t e m b o w i e m p o z o s ta n i e , ż e w s z k o ł a c h K o m is ji w y c h o w a ł o s i ę n o w e p o k o l e n ie , k t ó r e k r e w s w o j ą p o o b c y c h p r z e l e w a j ą c z i e m i a c h , b r o n ią c w o l n o ś c i i n n y c h n a r o d ó w — k ł a d ł o z a ­ r a z e m p o d w a l in y p o d d z is i e j s z ą w o l n o ś ć O j c z y z ­ n y . W w o l n e j P o ls c e p o d n i e s i e n i e m o ś w i a t y p o w s z e c h n e j , u c z c i ć m o ż e m y n a j l e p i e j p a m i ę ć o w y c h w i e l k i c h c z a s ó w .

JAK SZWAJCARJA CZCI PAMIĘĆ TADEUSZA KOŚCIUSZKI.

Od roku istnieje w Solurze Muzeum Kościuszkowskie.

Ż a d e n z d a w n y c h b o h a t e r ó w n a s z y c h n i e j e s t t a k u k o c h a n y w n a r o d z ie j a k T a d e u s z K o ś -

— 3 —IHGFEDCBA

c iu sz k o , n icz y je im ię n ie w ro sło ta k g łę b o k o w c ie sz k o w sk ie . W s k ła d k o m ite tu h o n o ro w e g o

M u z e u m w e szli w ó w c za s p o sło w ie R z ec zy p o ­ sp o litej P o lsk iej i S ian ó w Z jed n o c z o n y c h A . P . w B e rn ie , o ra z b u rm istrz S o lu ry .

Im ię K o śc iu sz k i je st n ie ro z d z ieln ie z w ią za ­ n e z S o lu rą . K o śc iu szk o b o w ie m n ie sz cz ęd z ił d o b ry ch u c zy n k ó w ' n a rz e cz te g o k a n to n u . G d y z im ą 1 8 1 6— 17 r. w s k u te k n iep rze w id zian y ch k lęsk k a n to n S o lu ra z n ala zł się w o b licz u k a ta ­ s tro fy g ło d o w ej, K o ściu szk o s ta n ął n a c ze le a k cji p o m o c y . O so b iście ro z d zie la ł c o d zie n n ie z a sił­

k i 5 0 u b o g im , o fia ru ją c z g ó rą p o ło w ę sw e g o m a - s e rc e n a ro d u i ż ad e n w ó d z p o lsk i n ie m a jesz cz e d o tą d tak w sp a n iałe g o p o m n ik a , ja k im p o n u ją ca m o g iła K o śc iu sz k o w sk a w K ra k o w ie.

A le te ż i m ało k to c en ił w ięc ej n iż K o ś­

c iu szk o sw o b o d ę n a ro d o w ą, ja k o n a jw y ż sze d o ­ b ro c zło w iek a , jak o n ie o p ła co n y k lejn o t lu d z k o ­ śc i. G d z ie w id z ia ł, ż e p ra w a o sib iste c zło w iek a b y ły n a ru sz o n e, g d z ie w o ln o ść g w a łc o n a , ta m z p o św ię ce n iem sam eg o sie b ie, z a ró w n o w E u ro ­ p ie , ja k i w ’ A m ery c e, z o rę że m w rę k u w a lcz y ł z p rz em o c ą.

D z isia j im ię K o śc iu sz k i n a leż y n iety lk o d o P o lsk i, a le d o c ałe g o św ia ta, a c n o ty je g o są c ałe j lu d z k o śc i w łasn o śc ią. A m e ry k a m ieśc i g o o b ro ń c ó w , F ran c ja w id z i w n im w ie lk ie g o o rę ­ d o w n ik a w o ln o śc i, a c ała S zw a jc arja z e c zc ią w sp o m in a o K o ściu sz ce , ja k o o z ac n y m o b y w ’a - te lu i d o b ro c z y ń c y lu d n o śc i.

Z w ia sz c za m ia sto s z w ajc ars k ie S o lu ra , g d z ie d n ia 1 5 p a ź d zie rn ik a 1 8 1 7 ro k u z m arł n a sz w ie l­

k i N ac z eln ik N a ro d u — s p e c ja ln ie c zc i p a m ię ć K o śc iu sz k i. W u b . ro k u w 1 1 7 ro c zn ic ę śm ierc i n a sze g o b o h a te ra, z in icja ty w y m ie jsc o w y ch o b y ­ w a te li p o w stało w S o lu rz e o so b n e M u z eu m K o ś- jątk u o b y w ate lo m k a n to n u , o ra z in sty tu cjo m u - ż y te cz n o śc i p u b licz n e j w S o lu rze .

T o też lu d n o ść S o lu ry ro k te m u z n ala zła p ięk n ą sp o so b n o ść d o z a m an ife sto w an ia sw ej w d z ięc z n o ści w o b e c te g o , k tó re g o ta m n a zy w a ­ ją d o b ro c z y ń c ą S zw ajc arji. J e d n a z g a ze t sz w ajc a rsk ic h p is a ła w ted y , ż e w te rn M u z eu m z n ala zły się d o k u m e n ty , o d n o sz ąc e się n ie ty lk o d o je d n e g o z w ie lk ich o k re só w h is to rji P o lsk i i N o w e g o Ś w ia ta , a le ta k że d o h is to rji p o w sze ch ­ n e j.

0 konieczności silnej organizacji w obronie

przeciwgazowej

L ig a N a ro d ó w , p rz ez u s ta sw e j K o m isji E k s p e rtó w rz u ca w św ia t p o w a żn e o s trz e ż e ­ n ie : „ Ś m ierteln e m n ie b e zp ie cz eń s tw em d la d a ­ n e g o n a ro d u je s t p o p a ść w s ta n u ś p ie n ia w z a u ­ fa n iu d o u m ó w m ięd z y n a ro d o w y ch , a b y się p rz eb u d z ić b e z b ro n n y m w o b e c n o w ej b ro n i. — L ig a N a ro d ó w u w aż a z a rz e c z p o d s taw o w ą -o strz eż en ie n a ro d ó w p rz ed s tra s zliw ą g ro ź b ą p rz y s z ło ś ci" .

In n e m i sło w y m o żn a tę s a m ą m y śl w y p o ­ w ie d zie ć w n a s tę p u jąc y sp o só b : ,.O rg an iz u jc ie się n a ro d y w o b ro n ie p rz e ciw lo tn ic ze j i p rz e - c rw g a zo w e j, g d y ż in a cz ej g ro zi w a m z g u b a w p rzy szło ści, z e s tro n y p rze ciw n ik a z o rg an izo ­ w a n eg o " .

Organizacja jest podstawą każdego z b io ro ­ w e g o w y c zy n u . O d ja k o ści o rg a n iz a c ji z ale ży jak o ść w y siłk u z b io ro w eg o . D o b ra o rg a n iz ac ja d a je z a w sz e n a jle p sz y e fek t, p o d c z a s g d y s p o ­ łe cz eń s tw o n ie zo rg a n iz o w a n e d z iała z aw sze c h a o ty c z n ie, b e zła d n ie, n ie lo g icz n ie i d a je o d ­ p ó r n iez d ec y d o w an y , lę k liw y i sła b y .

C o fn ijm y się n ie c o w stec z i z asta n ó w m y się ja k a je st ró ż n ic a m ięd z y k o n ie c zn o śc ią śc isłe j o rg a n iza cji w śró d s p o łe cz eń s tw d a w ­ n iejszy c h , a w sp ó łc ze sn y ch . D a w n ie j w o jn ę p ro w a d ziły u z b ro jo n e a rm je. L u d n o ść c y w iln a p o n o siła o c z y w iśc ie n a jro z m aitsze p rz y k re k o n ­ se k w en c je w o jn y , a le ty lk o w ted y - je śli w a lk i to cz y ły się w b e zp o śre d n iej b lisk o ści. L u d n o ść c y w iln a s k ła d ała w ted y b a rd z o c zę sto o fia rę z e sw eg o ż y c ia, lu b m ie n ia, św iad o m ie , lu b z m u szo n a d o te g o . B y ły to jed n a k w y p ad k i a cz k o lw iek c z ęste, jed n a k o d e rw an e i z w iąz an e z to cz ąc em i się n a d a n y m te ren ie w alk a m i. — C a łe m ia sta i o sie d la b y ły p o d c ią g an e p o d s ro ­ g ie p ra w o w o je n n e ty lk o w te d y , k ied y lu d n o ść s ta w ia ła a rm ji n ie p rzy ja cie lsk ie j z b ro jn y o p ó r.

M ia sta ta k ie n a jcz ęśc ie j u le g a ły a rm ji w ro g iej i tu z az n ac za ła się k o lo sa ln a ró ż n ica w łaśn ie n a p o lu o rg a n iz ac y jn e m . A rm ja a tak u ją ca b y ła n a jcz ęśc ie j z o rg an izo w an a w sp an iale w s to s u n ­ k u d o m ie szc z a n b ro n ią cy c h sw eg o g ro d u i p o d ­ c z as g d y a rm ja ta k a d z iała ją c p lan o w o z u ży w a­

ła m n iej sił ż y w o tn y ch , m iesz cz an ie a cz k o lw ie k w alc zy li z aw sz e z n a jw ię k sze m p o św ięc en ie m , sta n o w ili je d n a k m n iej lu b w ięc ej b e zła d n e k u ­ p y , n ie je d n o licie i ź le u z b ro jo n e . D la te g o te ż s to s u n e k sił z aw sze b y ł n ie ró w n y i d o b rze z o r­

g a n izo w an y ż o łn ie rz b ra ł z aw sze g ó rę n a d n ie - z o rg a n izo w a n em b o h a ters tw em o b ro ń c ó w s w e ­ g o k raju .

W y o b ra źm y so b ie b u d o w ę d o m u , p rz y k tó ­ re , k a żd y z p ra co w n ik ó w ro b i co m u się p o d o ­ b a i p ra cu je n a w ła sn ą rę k ę , b e z p la n u i b e z w s k az ó w e k i n a k a zó w k iero w n ik a b u d o w y . B y ł­

b y to p rz e cie ż n a jw ięk sz y b łąd , g d y ż d o m ta k i b u d o w a łb y się z n a cz n ie d łu ż ej i trw ało ś ć jeg o i m o c s ta ła b y p o d w ielk im z n ak iem z ap y tan ia.

C elo w o ść je g o i ro zm ie szc ze n ie b y ło b y z u p e łn ie c h a o ty c z n e.

D z iś s to s u n e k w o jn y d o lu d n o śc i c y w iln e j u le g ł ra d y k a ln ej z m ia n ie. W p raw d z ie w u b ie ­ g łe j w o jn ie n a s k u te k c ich e g o p o ro zu m ien ia się s tro n w a lcz ąc y c h n ie p rze p ro w a d zo n o a ta k ó w lo tn icz y ch i g a z o w y ch n a lu d n o ść c y w iln ą, lec z c z y ż b ę d z ie tak i w p rz y szło śc i? C o raz c zę ście j p o d n o s zą g ło sy o strz eg a w cz e , k tó re p rz e p o ­ w iad a ją p la n o w ą a k c ję lo tn ic zo -n iszc zy c ie lsk ą p rz ec iw lu d n o śc i c y w iln ej. P P łk . V a u th ier tw ie rd zi w sw e j k sią ż ce , ż e p rz y s z ła w o jn a ro z - p o c zn ie się z c ałą p e w n o ścią o d a ta k u lo tn ic zo - g a zo w e g o n a lu d n o ść c y w iln ą, n a m iasta i o ś ro d ­ k i p rz em y sło w e . S iły p o w ie trzn e m o g ą z a d a­

w a ć c io sy sz y b k ie , c zę sto p o łą cz o n e z z a s k o c z e­

n ie m i d la te g o s tras z n e. N ie u sta n n a g ro ź b a z a ­ w iśn ie n a d ik raje m , a z w ię k sza jąc w c ią ż n a p ięc ie n e rw o w e lu d n o śc i, b ę d z ie h a m o w ać n o rm a ln y to k ż y c ia i p rz y śp iesz y w y cz erp a n ie. Z d a n ie m d r B iisch e ra , k tó re m o ż e b y ć u z u p e łn ie n ie m d o p o p rze d n ie g o , n ik t n ie b ę d z ie z ask o c zo n y i n a ­ ra ż o n y , je śli z d o b ę d z ie p ra k ty c zn e w iad o m o śc i

o g a za ch , ś ro d k a ch o b ro n y i ra to w n ic tw ie.

M o żn a b y p rz y to c z y ć c ały s z e reg p o n u ry c h

p ro ro c tw z w ią z an y c h z z ag a d n ien ia m i p rz y szłe j w o jn y , k tó rą n a z y w a się ,,sa m o b ó jstw e m n a ro ­ d ó w , ,,rz ez ią c h em icz n ą n a ro d ó w " , ,,stac za n ie m się e ty k i lu d z k iej d o e p o k i k a m ien n e j" i t. d . U m o w y m ięd zy n aro d o w e z a b ran ia jąc e s to s o w a­

n ie g azó w ' b o jo w y c h , s ta w ia się p o d z n ak ie m z ap y tan ia, a są n a w et p u b lic y ści i p o lity c y , k tó ­ rz y w p ro st m ó w ią , ż e u m o w y m ię d zy n a ro d o w e n ie m a ją ra cji b y tu , n ie m a ją ż ad n e j w arto ści re ­ a ln ej i n ie d a ją ż ad n e j g w ara n cji n a p rz y szło ść . D late g o te ż ja k tw ie rd z ą, z o sta n ą o n e p o g w a ł­

c o n e w p ie rw sz y m d n iu w o jn y .

G a zy b o jo w e są w ed łu g o p in ji g e n . G il- c h ris ta, sz efa słu ż b y c h em icz n ej a rm ji, S ta n ó w Z jed n o cz o n y c h b a rd z o h u m a n ita rn ą i d o sk o n a łą b ro n ią p rz y sz ło śc i. W e źm ijm y te ra z p o d u w a g ę rz e c z n a s tęp u ją c ą. K a żd a a rm ja jest w y p o sa ­ ż o n a w d o s k o n a ły s p rzę t o b ro n y p rz ec iw c h em i­

c zn e j.

M o ż em y śm ia ło p o w ie d z ie ć , ż e k a żd a a rm ja m a d o sk o n a le z o rg an izo w an ą o b ro n ę p rze ciw '- g a z o w ą S tąd p ły n ie p rz y p u szc ze n ie, ż e p rz e ­ c iw n ik n ie b ę d z ie się b a w ił w a tak o w a n ie g a za ­ m i w o jsk w a lc zą cy c h , g d y ż b y łb y to w y rz u co n y p ie n ią d z . G łó w n e w y siłk i c h em ic zn e sk ie ru je p rz ec iw lu d n o śc i c y w iln e j w tern p rze k o n a n iu , ż e jej o b ro n a p rz e c iw g a z o w a je st g o rz ej z o r­

g a n iz o w an a n iż w a rm ji. S ro g ie m ro zc za ro w a ­ n ie m b y ło b y d la p rz ec iw n ik a , g d y b y się n a tk n ą ł n a siln ie z o rg a n iz o w an ą o b ro n ę s p o łe c z e ń s tw a c y w iln e g o i d o z n a ł ro z c z aro w a n ia ró w n ież w ty m k ieru n k u . O b ro n a p rz ec iw g a z o w a m u si b y ć z o rg a n iz o w a n a b a rd zo siln ie i w y p ra co w a ­ n a w n a jd ro b n iejszy c h sz cz eg ó łac h , g d y ż in a ­ c ze j g a zy b o jo w e z b io rą p lo n o b fity , te rn o b fit­

sz y im w ięk s z ą b ę d zie ic h s iła b o jo w a, s p ra w ­ n o ść ich u ż y cia i sz y b k o ść w z ask o c ze n iu lu d ­ n o śc i c y w iln ej.

„ W c z asie p o k o ju — p rz y g o tu j się d o w o j­

n y " — ta k ie z d an ie p a d ło w W asz y n g to n ie p o w o jn ie św iato w e j. P o tęż n y ro z w ó j w sze lk ic h g a łę zi w ied z y , ta k z m ie n ił w aru n k i d o b y o b e c ­ n e j, ż e d z iś m o ż n a p o w ied z ieć śm iało , ż e w ie ­ d z a p o k o jo w a z w szy stk ie m i sw em i p o c z y n a­

n iam i, je st p rz y g o to w a n ie m d o w o jn y .

O rg a n iz a cja je st p o d s ta w ą w sz elk ich p o c z y ­ n a ń i p rz y g o to w a ń ! G d y b y k a ż d y z ac zą ł d z ia­

ła ć n a w ła s n ą rę k ę, p o w s ta łb y ty lk o c h a o s i n ic w ięc zj. W s ze lk ie u s iło w an ia s p o łec ze ń stw m u szą b y ć z eśro d k o w a n e w je d n o s tc e o rg a n i­

z ac y jn ej. W id z im y w e w sz y stk ich o śc ien n y c h i d a lsz y c h p a ń stw ac h siln e o rg a n iz ac je s p o łe c z ­ n e , k tó re u jm u ją w sw e rę ce c a ło ś ć o b ro n y p rze ciw lo tn ic ze j i p rz ec iw g az o w ej lu d n o śc i c y ­ w iln ej. W N iem c ze ch p ra cu je T o w arz y stw o : ,,D eu stc h e G assc h n iitz L ig a" . W A u s trji ,,L u ft u n d G a ssch iitz W ie n " , w R o sji „ A sso a w ja ch im , n a W ę g rz e ch L ig a O b ro n y P o w ie trzn e j i P rz e ­ c iw g a zo w e j. W c ały m s z e re g u p a ń stw o b ją ł C ze rw o n y K rz y ż c a ło k s z ta łt s p ra w o b ro n y . — N a ro d y o d c z u ły k o n iec zn ą p o trz eb ę s k ie ro w a ­ n ia sw y ch w y siłk ó w w je d n y m z d ec y d o w an y m k ie ru n k u . T o w a rz y s tw a o b ro n y , k tó rz p o w s ta ­

ły w c ały m sz ere g u p a ń stw s ą w łaś n ie tw o re m te j p o trze b y , te g o p ra g n ie n ia siln ej o rg a n iz a cji w d z ied z in ie o b ro n y lu d n o śc i c y w iln e j. L u d ­ n o ść c y w iln a n a u c z y ła s ię w ierz y ć w p rzy sz ło ść i p rz y g o to w u je s ię d o s k u tec zn e g o o d p arc ia z a ­ k u só w n iep rz y jac ie la n a w n ę trze k raju . O rg a n i-

0 1 0 4 9NMLKJIHGFEDCBA

— 4 —

a a c ja o b r o « y p r z e c iw lo tn ic z e j i p r z e c iw g a z o w e j lu d n o ś c i c y w iln e j m u a i p r a c o w a ć w e w a r y e tk ic h k ie r u n k a c h k o n ie c z n y c h w te j d z ie d z in ie . — N a jw a ż n ie js z y m je j o b o w ią z k ie m je s t o s w o je n ie s p o łe c z e ń s tw a z g r o ż ą c e m n ie b e z p ie c z e ń s tw e m . S p o łe c z e ń s tw o m u s i s ię d o w ie d z ie ć ż e p r z y ­ s z ło ś ć je s t b a rd z o c z a r n a i s m u tn a , ż e b o m b y i g a z y m a ją p o tę ż n e d z ia ła n ie , ż e m o ż liw o ś ć z a a ta k o w a n ia lu d n o ś c i c y w iln e j p r z e z lo tn ic tw o n ie p r z y ja c ie ls k ie je s t c o r a z b a r d z ie j a k tu a ln a . J e d n a k ż e lu d n o ś ć m u s i w ie d z ie ć ta k ż e o te rn , ź e m o ż n a s ię p r z e d s k u tk ie m a ta k u o b r o n ić i ż e o b r o n a t a b ę d z ie te rn s k u te c z n ie js z a i d o k ła d ­ n ie js z a im w ię c e j lu d z i z e s p o li s ię ś c iś le w w y ­ ło n io n e j p r z e z s p o łe c z e ń s tw o o r g a n iz a c ji o b r o ­ n y .

Z o r g a n iz o w a n a je d n o s tk a o b r o n y n ig d y n .e m a z a m ia r u s tr a s z e n ia s w y c h w s p ó ło b y w a te li, p r a c u je ty lk o w k ie ru n k u u ś w ia d o m ie n ia , ja k n a js z e rz e j p o ję te g o , g d y ż s p o łe c z e ń s tw o m u s i b y ć ś w ia d o m e w c a łe m te g o s ło w a z n a c z e n iu g r o ż ą c e g o m u n ie b e z p ie c z e ń s tw a . ,,C z ło w ie k ś w ia d o m y je s t w a r t g r u b i w ię c e j n iż k d k u n ie ­ ś w ia d o m y c h , g d y ż c i p o s łu ż ą ty lk o z a n a rz ę d z ie o lb r z y m ie j p a n ik i w c z a s ie a tk u ." K a ż d y c z ło ­ w ie k p o w in ie n b y ć w d z ię c z n y z a z u p e łn e u ś w ia ­ d o m ie n ie g o o g r o ż ą c e m n ie b e z p ie c z e ń s tw ie i n ie u w a ż a ć te g o z a u s iło w a n ie n a s tr a s z e n ia g o , p o n ie w a ż le p ie j z n a ć n ie b e z p ie c z e ń s tw o , k tó r e n a m g ro z i, n iż s p o tk a ć s ię w p r z y s z ło ś c i z c z e m ś s tr a s z n e m a n ie z n a n e m . S p o łe c z e ń s tw o n ie je s t d z ie c k ie m , k tó r e m u tr z e b a b y m a lo w a ć n ie b e z p ie c z e ń s tw o w r ó ż o w e k o lo r k i z łu d n e j p e w n o ś c i.

B łę d n ie p o s tę p u ją c i, k tó r z y u s p a k a ja ją s p o - łe c z e ń s tw -o p ię k n e m i s łó w k a m i. C i lu d z ie p r z y ­ n o s z ą ty lk o s z k o d ę , g d y ż d o u s p o k o je n ia s p o ­ łe c z e ń s tw a p r o w a d z i ty lk o je d n a d r o g a : z u p e łn e i n a jd o k ła d n ie js z e u ś w ia d o m ie n ie . P ie r w s z y c e l s iln e j i z e s p o lo n e j o r g a n iz a c ji b y łb y w te n s p o s ó b o s ią g n ię ty .

P o u ś w ia d o m ie n iu s p o łe c z e ń s tw a ja s n y m s ta n ie s ię c e l n a s tę p n y : ś c is łe p o u c z e n ie o za­ s a d a c h o b r o n y . S p r ę ż y s ta o r g a n iz a c ja u s p o k o i w te n s p o s ó b s p o łe c z e ń s tw o z u p e łn ie . L u d ­ n o ś ć c y w iln a d o w ie s ię o te m , ź e o b r o n a p r z e d c h e m ic z n e m i ś r o d k a m i w a lk i je s t r z e c z ą z u p e ł­

n ie d o s tę p n ą d la k a ż d e g o i m o ż liw ą d o p r z e p r o ­ w a d z e n ia a ż d o n a jd r o b n ie js z y c h s z c z e g ó łó w . S p o s o b y u ś w ia d o m ie n ia s p o łe c z e ń s tw a i p o u c z e ­ n ie o o b r o n ie m u s z ą b y ć z a s to s o w a n e s z y b k o i n a w ie lk ą skalę, g d y ż c h o d z i o d o ta r c ie d o w s z y s tk ic h w a r s tw społecznych. N ikogo »ie w o ln o p o m in ą ć . K adry in s tru k to r ó w m uszą się zw iększać s każdym dniem . O rganizacja m u»i s ię z la ć ze sw em społeczeństw em w jedną ca­

łość, w jeden organizm , przepojony jednym du-

< h e m je d n ą m yślą, jednem pragnieniem d o jś c ia do zam ierzonego celu jakaajszybciej jaknajdo- k la d n ie j, b e z w z g lę d u na w szelkie przeszkody.

Po uśw iadom ieniu społeczeństw a i poucz em u o ra sad ach obrusy — roapoezyaa aśę spraw a n a jtr u d n ie js z a : zaopatrzenie społeczeństw a itr sprzęt niezbędny do selów obrony. O becny kf y- ays gospodarczy, rubożenie całego społeczeń­

stwa 1 jakaś dość dziwna bierność stały Się baz- dzo w ielką prsesskodą tttrudniającą zsopatrze- nie społeczeństwa ft-odki obrosy prtsesłw ga- w ow ej. W ewnęirzkn w ganiew eja spotesseństw i

Jest tym dodć H d H *

c iw g a z o w a p o w in n a a ię s ta ć s p r z ę te m d o m o w y m ta k s a m o n ie z b ę d n y m , ja k p o d u s z k a d o s p a n ia c z y n a k r y c ie g ło w y .

G d y b y k a ż d y o b y w a te l o d ło ż y ł m ie s ię c z n ie 1 .5 0 z ł. — p o r o k u z a k u p iłb y m a s k ę p r z e c iw ­ g a z o w ą . W s z y s tk ie z w ią z k i p o w in n y z o r g a n i­

z o w a ć w s w e m ło n ie z a o p a tr z e n ie c z ło n k ó w w m a s k i p r z e c iw g a z o w e . N ie w s z y s c y s ię a ż ta k d a le c e z u b o ż e li — a b y n ie m o g li z a k u p ić m a s e k d la s ie b ie i s w y c h n a jb liż s z y c h . C z a s u c ie k a , a c h w ila p r ó b y m o ż e b y ć b lis k a . Z a p ó ź n o b ę ­ d z ie z a o p a tr y w a ć s ię w m a s k i w te d y — k ie d y ś m ie rć w o c z y z a jrz y . B e z z o r g a n iz o w a n ia z a ­ o p a tr z e n ia w m a s k i d o n ic z e g o n ie d o jd z ie m y . K a ż d y c z ło w ie k z o s o b n a , b ę d z ie s ię z a w s z e o c ią g a ł z z a k u p ie n ie m m a s k i, b ę d z ie o te m z a ­ p o m in a ł w n a w a le w ła s n y c h z a ję ć i tr o s k . — N a le ż y m u o te m p r z y p o m in a ć , a n a w e t w y ­ w r z e ć p r e s ję m o r a ln ą w ty m k ie r u n k u , p r z e z r ó ż n e z w ią z k i i o r g a n iz a c je s p o łe c z n e .

G d y b y w s z y s tk ie k o b ie ty w ie d z ia ły o te m , ż e p a r y ip e r y tu m o g ą im z e s z p e c ić tw a r z w s tr a s z liw y s p o s ó b i u c z y n ić ją w s tr ę tn ą i o d r a ­ ż a ją c ą , g d y b y w ie d z ia ły , ż e b liz n y p o ip e r y to w e n a p o w ie k a c h m o g ą p o w ie k i p o w y k r ę c a ć i d o z a m ie r z o n e g o c e lu ja k n a js z y b c ie j, ja k n a jd o k - z n ie k s z ta łc ić a c z a s e m s p o w o d o w a ć b ie lm o n a o c z a c h — n a p e w n o z a o p a tr z y ły b y s ię n a ty c h ­ m ia s t w m a s k i p r z e c iw g a z o w e , c h o c ia ż b y k o ­ s z te m c z a s o w e g o z m n ie js z e n ia w y d a tk ó w n a in ­ n e k o s m e ty k i, g d y ż m a s k a je s t n a jw a ż n ie js z y m p r z y r z ą d e m k o s m e ty c z n y m d la tw a r z y k o b ie c e j w p r z y s z łe j w o jn ie g a z o w e j. O r g a n iz a c je k o b ie ­ c e m u s z ą to w z ią ć p o d r o z w a g ę .

W s z y s c y o b y w a te le , k tó r z y m o g ą — w in n i z a o p a tr z y ć s ię w m a s k i p r z e c iw g a z o w e n a ty c h ­ m ia s t, a w te d y p r z y m a s o w y c h z a m ó w ie n ia c h m o ż n a b ę d z ie o b n iż y ć c e n ę m a s e k i z a o p a tr z y ć e w e n tu a ln ie z u p e łn ie b e z p ła tn ie b e z r o b o tn y c h . L O P P . je s t b e z w ą tp ie n ia o r g a n iz a c ją b a r d z o s iln ą i s p r ę ż y s tą . P o d k re ś la ją to N ie m c y , W ę ­ g r z y , R o s ja n ie , R u m u n i i F ra n c u z i. L O P P . p r a ­ c u je b e z w y tc h n ie n ia n a d u ś w ia d a m ia n ie m s p o ­ łe c z e ń s tw a i w p a ja n ie m w lu d n o ś ć c y w iln ą z a s a d o b r o n y p r z e c iw lo tn ic z e j i p r z e c iw g a z o w e j. — L O P P . w y tę ż a r ó w n ie ż w s z y s tk ie s iły w k ie r u n ­ k u z a o p a trz e n ia lu d n o ś c i w s p r z ę t o b r o n y , le c z w tym w ypadku całe społeczeństw o m usi oka­

zać dużo dobrej w oli i finanjBow ego poparcia tych zam ierzeń.

C ałe społeczeństw o m usi w ejść w szeregi LO PP. C ałe społeczeństw o m usi się stać jed­

ną silną i jednolitą organizacją obrony państw a.

W tedy będziem y m ogli spać spokojnie w tem przekonaniu, te na w ypadek potrzeby — będziem y w iedzieli jak się rachow ać i co robić * gdy będziem y m ieli sprzęt niezbędny do przeprow adzenia obrony osób w łasnych i na­

szych najbliżsaych. W szystkie gazy bojow e m ogą być w przyszłości straszne dla nieprzy­

gotow anej ludności cyw ilnej, naw et te, które straciły, znaczenie irodka atak1* w obec zaopa­

trzonej dobrae arnajt

L udność cyw ilna być rów nież dobowe saopabw ona, jak fołnisras froncie, tem bar- dziej, te w prafR Etej w ojnis, m ots być głónrals Jt#d»o4ć cyw ila* aaraiłan* *■ ataki lotniczo — gazow e. O rgasłsaoja cirosy <q w ielkie rfowa, w prow adessls Uf W W isIlM U oianftj

K sit^ ziiiid K o p flrn ik ririsk fl w Toruniu

k tó r ą tr z e b a k o n ie c z n ie p o k o n a ć . Ś c is łe d o s to ­ s o w a n ie s ię d o w y m a g a ń z a s a d z o r g a n iz o w a n e j p la n o w o o b r o n y p r z e c iw g a z o w e j — to o b o w ią ­ z e k , o d k tó r e g o n ie m o ż e s ię n ik t u c h y lić , je ś li z a le ż y m u n a w ła s n e m z d r o w iu , a m o ż e i ż y c iu w p r z y s z ło ś c i. W y s iłk i n ie z o r g a n iz o - w a n e z a w s z e s p e łz n ą n a n ic z e m , p o d c z a s g d y z o r g a n iz o w a n y s p o łe c z n y w y c z y n p c h n ie o - b r o n ę p r z e c iw g a z o w ą n a to r y s z y b k ie j r e a li­

z a c ji i z a p e w n i n a m s p o k ó j w p r z y s z ło ś c i.

O r g a n iz a c ja je s t p r z e c iw ie ń s tw e m b e z ła ­ d u , ż e la z n y s p o k ó j p r z e k r e ś la p a n ik ę , w y p o s a ż e ­ n ie te c h n ic z n e w s p r z ę t o b r o n y — z m n ie js z y lic z b ę o f ia r w p r z y s z ło ś c i, u m ie ję tn e r a to w ­ n ic tw o — u r a tu je o f ia r y g a z ó w , a c a ło ś ć z a ­ p e w n i n a m c ią g ło ś ć p r a c y i m o ż n o ś ć p r z e tr w a ­ n ia w s z e lk ic h n a ja z d ó w p o w ie tr z n y c h , w s z e lk ic h u d e rz e ń n a w e t n ie s p o d z ie w a n y c h , ta k ż e w s z e l­

k ie w r a ż e z a p ę d y n a c a ło ś ć n a s z y c h g r a n ic r o z - b iją s ię o h a r to w n y m u r s iln ie z e s p o lo n e j i p la ­ n o w e j o r g a n iz a c ji o b r o n y p r z e c iw lo tn ic z e j i p r z e c iw g a z o w e j c a łe g o s p o łe c z e ń s tw a , z e ś r o d - k o w a n e j w L O P P .

Rozmaitości

A B ISYN JA W R O K U 1770.

A n g ie ls k i p o d r ó ż n ik J a m e s B r u c e , k tó r y w r o k u 1 7 7 0 b a d a ł ź r ó d ła N .lu , p r z e je ż d ż a ł p r z e z A b is y n ję . O d te g o c z a s u b a r d z o w ie le s ię z m ie ­ n iło w ty m k r a ju p r ó c z je d n e j r z e c z y . D e s z c z ó w .

C o p is z e B r u c e ?

„ G d y ty lk o r o z p o c z n ie s ię c z a s d e s z c z ó w , z a p r z e s ta ją w o jo w n ic z e s z c z e p y s w o ic h e k s p e - d y c y j. W s z y s c y w r a c a ją d o s w o ic h o s ie d li, a b y n ie p o p a d a ć w k o n f lik t z n ie b io s a m i, k tó r e z u ­ p e łn ie n ie ż a łu ją w o d y . Ż o łn ie r z e , c h ło p i, a z w ła s z c z a k o b ie ty s p ę d z a ją c a ły te n c z a s n a z a ­ b a w a c h i r o z r y w k a c h . O s ie d la z n a jd u ją s ię n a d u ż y c h g ó r a c h , g d z ie w o d y n ic z łe g o z r o b ić n ie m o g ą , d o lin y ty m c z a s e m z a la n e s ą m a s a m i w ó d . K a ż d a ś c ie ż k a s ta je s ię s tr u m y k ie m i to ta k d a ­ le c e z a b a g n io n y m , ż e a n i k o n n o , a n i p ie s z o p n z e - b y ć je j n ie m o ż n a . W s z y s c y ś p ią p r z e w a ż n ie w d o m a c h , g d y s ię n ie b a w ią . L a n c e , d z id y t ta r c z e s ą z a w ie s z o n e n a ś c ia n a c h . D w ó r k r ó ­ le w s k i o r a z c o p r z e d n i w n a r o d z ie , g r o m a d z ą s ię w s to lic y , a b y w y m ie r z a ć s p r a w ie d liw o ś ć , z a ­ w ie r a ć p r z y m ie r z a , z a ła tw ia ć s p r a w y h a n d lo w e i p ie n ię ż n e o r a z u z u p e łn ia ć u z b ro je n ie '* .

O handlu niewolnikam i pisze tak: „Jedynym handlem , który uprawiają obie sekty, jest sprze­

daż dzieci. C hrześcijanie skradzione dzieci prze­

w ożą do D iksanu, gdzie sprzedają je m urzynom . C i transportują je do M assnach, skąd ®ą dalej sprzedaw ane do A rabji oraz Indyj. D uchow si całkiem oficjalnie zajm ują się tym handlem '*.

R EK O RD O W E H O N O RA RIU M . A utorowi pow ieści ,.Skam ieniały lasH R o­

bertow i Sherwoodow i za prawo sfilm ow ani*

tejże zapłaciła w ytw órni* M etro - G oldw y* - M eyex — 150.000 dolarów .

O SA D A Z PR ZE D D ZIESIĘC IU T T SIĘ C T Ł A T . M oskiewska w ypraw * archeologiczna, pra­

cując od roku 1927 sta K rym ie, odkopała osadę

* przed 10.009 Jat K aaleziono groby, kodcis cw israąl ars* freęfatoty «aM «a**gQ ® żytk»

g b N g M fc , t VJ.aU