Nasz Przyjaciel : dodatek tygodniowy "Głosu Wąbrzeskiego" poświęcony sprawom oświatowym, kulturalnym i literackim 1935.10.19, R. 16[!], nr 41

Dodatek tygodniowy „Głosu Wąbrzeskiego1* poświęcony sprawom oświatowym, kulturalnym i literackim =..: ^—...j

Nr. 41 Wąbrzeźno, dnia 19 października 1935 r. Rok 16

19 niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego

LEKCJA

z listu św. Pawła do Efezów rozdz. 4, w. 25—28.

Bracia! odnówcie się duchem umysłu waszego i oble­

czcie się w nowego człowieka, który wedle Boga stworzony jest w sprawiedliwości i w świątobliwości prawdy, A prze­

łóż złożywszy kłamstwo, mówcie każdy prawdę z bliźnim swoim, bo jesteście członkami jeden drugiego. Gniewajcie dę, a nie grzeszcie: słońce niechaj nie zapada na rozgnie­ wanie wasze. Nie dawajcie miejsca dyabłu.

EW ANGEL JA

św. Mateusza rozdz. 22, wiersz 1—14.

Wonczas mówił Jezus przedniejszym ka­ płanom i Faryzeuszom w powieściach, mówiąc:

Podobne jest Królestwo niebieskie człowiekowi królowi, który sprawił gody małżeńskie syno­

wi swojemu. I posłał sługi swoje wzywać za­ proszonych na gody, a nie chcieli przyjść. Po­

tem posłał inne sługi, mówiąc: Powiedzcie za­ proszonym, oto obiad mój nagotowany, woły moje i karmne rzeczy są pobite, i wszystko go­ towe. Pójdźcie na gody. A oni zaniedbawszy, odeszli, jeden do wsi swojej, a drugi do kupie- ctwa swego; drudzy pojmawszy sługi jego, zel­

żyliipobili. A usłyszawszy Król, rozgniewał się, i posławszy wojska swe, wytracił one morder­

cę i miasto spalił. Tedy rzekł służebnikom swo­ im: Godyć są gotowe, lecz zaproszeni nie byli godnymi. A przeto idźcie na rozstajne drogi, a którychkolwiek najdziecie, wzywajcie na we­

sele. I wyszedłszy słudzy jego na drogi, zebrali

wszystkie, które naleźli, złe i dobre, i napełnio­ ne są gody siedzącymi. A wszedłszy Król, aby oglądał siedzące, obaczył tam człowieka nie o- dzianego szatą godową. I rzekł mu: Przyjacie­ lu, jakoś tu wszedł, nie mając szaty godowej?

A on zamilknął. Tedy rzekł sługom: Związa­ wszy ręce i nogi jego, wrzućcie go w ciemności zewnętrzne.Tam będziepłacz izgrzytanie zębów Albowiem wiele jest wezwanych, lecz mało wy­ branych.

— 2 —TSRQPONMLKJIHGFEDCBA

O C H R Y S T U S O W E B R A T E R S T W O L U D Ó W .

Wielkie znaczenie Apostolstwa Misyjnego

J ą k w i a d o m o , z r o z p o r z ą d z e n i a O j c a ś w . P i u s a X I , n a z w a n e g o „ P a p i e ż e m M i s y j ” — r a z d o r o k u w p r z e d o s t a t n i ą n i e d z ie l ę p a ź d z i e r n i k a o b c h o d z o n y j e s t n a c a ł y m ś w i e c i e k a t o l i c k i m

„ D z i e ń M i s y j n y” , w k t ó r y m O j c i e c ś w . s z c z e g ó l ­ n i e j p o l e c a w i e r n y m j e d n a n i e n o w y c h z w o l e n n i ­ k ó w i z b i e r a n i e o f i a r n a r z e c z P a p i e s k i e g o D z ie ­ ł a R o z k r z e w i a n i a W i a r y .

W d n i u t y m o b o w i ą z k i e m k a ż d e g o k a t o l i k a j e s t s t a n ą ć s e r c e m i d u c h e m w s z e r e g a c h w i e l ­ k i e j a r m ji m i s y j n e j , c h y lą c c z o ło p r z e d b o h a t e r ­ s t w e m t y c h , c o h o j n i e d a j ą t r u d o f i a r n y i k r e w d l a r o z s z e r z e n i a p o n a jd a ls z y c h z a k ą t k a c h g l b u z i e m s k i e g o w z n i o s ł y c h i d e i C h r y s t u s a .

N i e t r z e b a t u s p e c j a l n i e p o d k r e ś l a ć d o n i o ­ s ł e g o z n a c z e n i a a p o s t o l s t w a m i s y jn e g o , g d y ż d l a u ś w i a d o m i o n e g o k a t o l i k a s ą t o r z e c z y n a o g ó ł z n a n e . P r z y p o m n i e ć j e d n a k w a r t o , ż e o d w i e ­ k ó w d a t u j ą c a s i ę j u ż p r a c a m i s y j n a d o n i i s ł a j e s t z p u n k t u w i d z e n i a n i e t y l k o c h r z e ś c i j a ń s k i e g o , a l e

r ó w n i e ż h u m a n i t a r n e g o i c y w il i z a c y j n e g o . C o d o p u c w v n i , p i e r w s z e g o p u n k t u , t o j u ż C h r y s t u s P a n w y r z e k ł j b r e g o s ł o w a .

Z E W N I E D Z I E L I M I S Y J N E J

U t r z y m a n i e n a t e r e n a c h m i s y j n y c h l i c z n y c h z a k ł a d ó w d o b r o c z y n n y c h i s z k ó ł , k o ś c i o łó w i b u d y n k ó w , c a ł e j r z e s z y m i s j o n a r z y , s . ó s t r , b r a c i , k a t e c h i s t ó w , n a u c z y c i e l i i n a u c z y c i e l e k j e s t m o ż l iw e t y l k o d z i ę k i p o p a r c i u d z i e ł a m i ­ s y j n e g o p r z e z l u d z i d o b r e j w o l i , c z y n n i e w s p ó ł ­ p r a c u j ą c y c h z m i s j o n a r z a m i , r o z s ia n y m i p o c a ­ ł y m g l o b i e z i e m s k i m . M i s j o n a r z e n a f r o n c i e m i s y j n y m t w a r d ą s t a c z a j ą w a l k ę o k a ż d ą d u s z ę p o g a ń s k ą . M y p o z a l i n j ą b o j o w ą m i s y j n i e - t y l k o w i n n i ś m y p o d z i w i a ć i c h z a b i e g i i w y s i ł k i , a l e m o d l i t w ą i o f i a r ą p o m a g a ć i m w n a w r a c a n i u p o g a n . A p o t r z e b y m i s y j s ą w i e l k i e . K s . a r c y ­ b i s k u p S a l o t t i , s e k r e t a r z P r o p a g a n d y i p r e z y ­ d e n t g e n e r a l n y P a p i e s k i e g o D z i e ł a R o z k r z e w ia - n i a W i a r y i ś w . P i o t r a A p . , p o d k r e ś l a , ż e w m i a r ę c o r a z w i ę k s z y c h p o s t ę p ó w p r a c y m i s y j ­ n e j w z r a s t a j ą z w y c z a j n e p o t r z e b y m i s y j i ż e d o ł y c h z w y c z a j n y c h r o k r o c z n i e d o c h o d z ą n a d z w y ­ c z a j n e p o t r z e b y , s p o w o d o w a n e n a p a d a m i b a n ­ d y t ó w , p o s u c h ą , p o w o d z i ą i l i n n e m i n i e s z c z ę ­ ś c i a m i . W ł a ś n i e d l a z d o b y c i a n i e z b ę d n y c h m i ­ s j o n a r z o m ś r o d k ó w z a ł o ż y ł a p . P a u l i n a J a r i c o t z L i o n u w 1 8 2 2 r o k u D z i e ł o R o z k r z e w i a n i a W i a r y , k t ó r e g o w s p a n i a ł y r o z w ó j c h l u b n i e ś w i a d c z y o g ł ę b o k i e m z r o z u m i e n i u i d e i m i s y j n e j p r z e z s z e r o k i e w a r s t w y s p o ł e c z e ń s t w a k a t o l i c ­ k i e g o . T o d z i e ł o p o p i e r a j ą c e p o t r z e b y m i s y j w o g ó l e , d z i e ł o ś w . P i o t r a A p o s t o ł a , d ą ż ą c e d o w y c h o w a n i a i w y k s z t a ł c e n i a d u c h o w i e ń s t w a k r a j o w e g o , i d z i e ł o ś w . D z i e c i ę c t w a P a n a J e ­ z u s a , o p i e k u j ą c e s i ę d z i e ć m i p o g a ń s k i e m i , p o d ­ n i e s i o n o d l a w z n i o s ł y c h c e l ó w , k t ó r y m s ł u ż ą , d o g o d n o ś c i p a p i e s k i c h . A p o n i e w a ż z n i c h P a p , D z . R o z k r z e w i a n i a W i a r y j e s t n a j w a ż n i e j s z e , d l a t e g o t e m u ż D z i e ł u P i u s X I , p a p i e ż m i s y j , p o w i e r z y ł u r z ą d z e n i e c o r o k u w p r z e d o s t a n i ą n i e d z i e l ę ( p a ź d z i e r n i k a N i e d z i e l i m i s y j n e j . — W b . r o k u o b c h o d z i m y j ą 2 0 p a ź d z i e r n i k a , —

d o u c z n i ó w s w o i c h : „ I d ź c i e w ś w i a t i n a u c z a j - c i e “ ... a w m y ś l t e g o n a k a z u B o s k i e g o M i s t r z a m i s j o n a r z e w s z y s t k i c h k r a j ó w i c z a s ó w d r o g ę p o d b o j u e w a n g e l ic z n e g o z n a c z y l i p o t e m , k r w i ą i ł z a m i .

P o d w z g l ę d e m h u m a n i t a r n y m p r a c a m i s y j n a p o g ł ę b i a w d u ż y m s t o p n i u i z b l i ż a d o r e a l i z a c j i i d e ę p r a w d z i w e g o b r a t e r s t w a l u d ó w . N i e r a z b o ­ w i e m c h c i a n o u s p r a w i e d l i w i ć n i e w o l n i c t w o , w y ­ k o r z y s t y w a n i e l u d ó w o n i ż s z e j k u l t u r z e , c z e m u z a w s z e m o c n o p r z e c i w s t a w i a ł s i ę K o ś c i ó ł i j e g o m i s j o n a r z e , d ą ż ą c y p o p r z e z w i a r ę C h r y s t u s a d o p o w s z e c h n e g o b r a t e r s t w a .

P a m i ę t a ć w r e s z c ie t r z e b a , ż e a p o s t o l s t w o m i s y jn e p r z y c z y n i ł o s i ę d u ż o d o p r a w d z i w e j c y ­ w i l iz a c j i , k t ó r e j n a j s z l a c h e tn i e j s z y m w y r a z e m j e s t b e z w ą t p i e n i a g ł o s z e n ie l u d o m w z n i o s ł y c h i d e i C h r y s t u s o w y c h , p r a w d y , m i ł o ś c i i p o j e d n a ­ n i a . D z i e je a p o s t o l s t w a m i s y j n e g o p o k r y w a j ą s i ę p r z e w a ż n i e z h i s t o r j ą c y w i l i z a c ji , s z e r z o n e j n i e p r z e m o c ą , l e c z p o k o j o w ą b r o n i ą m i ł o ś c i i d o -

, J e s t t o d z i e ń p r o p a g a n d y m i s y j n e j n a c a ł y m ś w i a c i e , d z i e ń s o l i d a r n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j i m i ­ ł o ś c i p r a w d z i w i e C h r y s t u s o w e j, b o o b e j m u j ą c e j w s z y s t k i c h b e z w z g l ę d u n a r a s ę , n a r ó d i j ę z y k , z a r a z e m n a j l e p s z a d l a n a s k a t o l i k ó w s p o s o b ­ n o ś ć p r z y s ł u ż e n i a s i ę m i s jo m i s p r a w i e z b a w i e ­ n i a d u s z p o g a ń s k i c h . S p e ł n i N i e d z i e l a m i s y j n a s w ó j c e l w t e d y , g d y s z e r e g i c z ł o n k ó w P a p . D z i e ł a R o z k r z e w i a n i a W i a r y z n a c z n i e w t y m r o k u s i ę p o w i ę k s z ą i g d y k a ż d y z n a s z a o b o ­ w i ą z e k s o b i e p o c z y t a , w t y m d n i u m o d l i t w ą i s k r o m n y m c h o ć b y d a t k i e m p o p r z e ć m i s j e . — B ą d ź m y z a w s z e i w s z ę d z i e w i e r n i h a s ł u : „ M i ­ s j o m s ł u ż ”. —

G D Y B E R L I N W I T A Ł N A P O L E O N A . T r i u m f a ln y w j a z d c e s a r z a F r a n c ji d o s t o l i c y

N i e m i e c .

D o m a ł o z n a n y c h w y p a d k ó w h i s t o r y c z n y c h n a le ż y m . i n . t r i u m f a l n y w j a z d , w i e l k i e g o c e s a ­ r z a

O d

F r a n c j i , N a p o l e o n a d o ' s t o l i c y N i e m ie c . — t e g o c z a s u m i n ę ł o j u ż 1 2 9 l a t .

P i e r w s z e w i a d o m o ś c i o z u p e ł n e j p o r a ż c e w o j s k p r u s k i c h i i c h b e z ł a d n e j u c i e c z c e , n a ­ d e s z ł y d o B e r l i n a d n i a 1 6 p a ź d z i e r n i k a 1 8 0 6 r o k u . R ó w n o c z e ś n i e d o w i e d z i a n o s i ę , i ż w o j ­ s k a f r a n c u s k i e z N a p o l e o n e m n a c z e l e z b l i ż a j ą s i ę p o w o l i d o s t o l i c y N i e m i e c . W ó w c z a s t o o k a z a ł y s i ę w c a ł e j p e ł n i b e z r a d n o ś ć i t c h ó r z o ­ s t w o u r z ę d n i k ó w k r ó l e w s k o - p r u s k i c h i s z l a c h ­ t y . C a ł e t o t o w a r z y s t w o p o t r a c i ł o g ł o w y i w p o p ł o c h u o p u ś c i ł o B e r l i n . S t w i e r d z a j ą t o n a ­ w e t s a m i h i s t o r y c y n i e m i e c c y .

K i e d y w i ę c n a j w y ż s z e w ł a d z e z k r ó l e m , n a c z e l e z n a j d o w a ł y s i ę j u ż p o z a B e r l i n e m , m i e s z ­ k a ń c y s t o l i c y z a c z ę l i s i ę p r z y g o t o w y w a ć d o p r z y j ę c i a w o j s k f r a n c u s k i c h i i c h c e s a r z a . —

P i e r w s z e o d d z i a ł y f r a n c u s k i e z b l i ż y ł y s i ę d o B e r l i n a w d n i u 2 3 p a ź d z i e r n i k a , a d o p i e r o d w a d n i p ó ź n i e j j e d e n p u ł k f r a n c u s k i z a j ą ł s t o l i c ę , z a c h o w u j ą c s u r o w ą d y s c y p l in ę .

D n ia 2 7 p a ź d z i e r n i k a , w p o n i e d z ia ł e k , n a ­ s t ą p i ł t r i u m f a l n y w j a z d c e s a r z a N a p o l e o n a d o B e r l i n a p r z e z B r a m ę B r a n d e n b u r s k ą . W o j s k a f r a n c u s k i e t w o r z y ł y s z p a l e r . O g o d z . 3 - c i e j p o p o ł u d n i u c e s a r z s t a n ą ł n a P l a c u P a r y s k i m , g d z i e z o s t a ł o f i c j a l n i e p o w i t a n y p r z e z g e n e r a - l i c j ę f r a n c u s k ą i m a g i s t r a t m . B e r l i n a . W e d łu g h i s t o r y k ó w , B e r l i ń c z y c y w i t a l i N a p o l e o n a b a r ­ d z o ż y c z l i w ie , a n a w e t o w a c y j n i e . P o d c z a s w j a z d u c e s a r z a K t o w d z w o n y w s z y s t k i c h k o ś ­ c io ł ó w . U b r a m y z a m k u p o w i t a l i z w y c i ę s c ę m i n i s t r o w i e , j e d y n i , k t ó r z y n i e u c i e k l i . N a p o ­ l e o n p o z o s t a ł w B e r l i n i e p r z e z c a ł y m i e s i ą c .

O k u p a c j i n a p o l e o ń s k i e j B e r l i n s z c z e g ó l n i e d o t k l i w i e n i e o d c z u w a ł . N a j w ię c e j o d c z u l i B e r ­ l i ń c z y c y k o n t r y b u c j ę , n a ło ż o n ą n a m i a s t o w w y s o k o ś c i 6 7 .0 0 0 t a l a r ó w . N a j c i ę ż s z y m z a ś c i o ­ s e m m o r a l n y m d l a m i e s z k a ń c ó w b y ł o z a b r a n i e k w a d r y g i ( c z t e r e c h k o n i z j e ź d ź c e m ) z B r a m y B r a n d e n b u r s k i e j , o r a z k i l k u i n n y c h d z i e ł s z t u k i . A k t ó w t e r r o r u j e d n a k ż a d n y c h n i e b y ł o . K w a d r y g a , z a b r a n a p r z e z N a p o l e o n a n a z n a k z w y c i ę s t w a n a d N i e m c a m i i o d e s ł a n a d o P a r y ­ ż a , p o w r ó c i ł a d o B e r l i n a n a s w o j e m i e js c e d o ­ p i e r o v / r o k u 1 8 7 1 p o w o j n i e n i e m i e c k o f r a n ­ c u s k i e j .

C Z A S O P I S M O W I Ę Ź N I Ó W L O D O ­ W E J P U S T Y M P O L A R N E J . —

D o n a j w i ę k s z y c h o s o b l i w o ś c i d z i e n n i k a r ­ s k i c h n a l e ż y b e z s p r z e c z n i e s t a r a n n i e p r z e c h o ­ w y w a n e w m u z e u m w L o n d y n ie c z a s o p i s m o

„ G w i a z d a P o l a r n a , c z y l i G a z e t a a r k t y c z n a " , c z a s o p i s m o , k t ó r e p o b i ł o w s z e l k i r e k o r d , w y ­ c h o d z ą c r a z w t y g o d n i u w j e d n y m e g z e m p l a r z u z k o ł e m p o l a r n e m . J e g o k r ó t k a h i s t o r j a j e s t n a s t ę p u j ą c a : A n g i e l s k i z d o b y w ’c a b i e g u n a p ó ł ­ n o c n e g o P e a r r y w r o k u 1 8 1 9 p o n a d l u d z k i c h w p r o s t w y s i ł k a c h i p r a c y z m u s z o n y b y ł p r z e ­ z i m o w a ć z e s w ą w y p r a w ą p r z y n a jd a le j n a p ó ł n o c p o ł o ż o n e j w y s p i e , k t ó r a o t r z y m a ł a t e ż j e g o i m i ę .

P r z e z i m o w a n i e j e s t d l a w y p r a w p o d b i e g u ­ n o w y c h n a j s t r a s z n i e j s z e m s ł o w e m . P o s z a l o ­ n e j p r a c y i n a d l u d z k i c h w y s i ł k a h — n a r a z i s p o ­ k ó j , m o n o t o n n o ś ć , l e n i s t w o , s z a r a p u s t k a . — Z a ł o g a w y p r a w y w p a d a w n a s t r ó j m e l a n c h o lj i , r o z s t r o j u n e r w o w e g o , z m ę c z e n i a i o s ł a b i e n i a s i ł d u c h o w y c h . P u s t k a , p r ó ż n i a i ... l o d y , a s t ą d j e d e n k r o k d o z u p e ł n e j d e z o r g a n i z a c j i .

K i e d y k a p i t a n S c o t t z m u s z o n y b y ł p r z e ­ z i m o w a ć z c a ł ą w y p r a w ą , p i e r w s z ą j e g o m y ś l ą b y ł o , c z e m z a t r u d n i ć o d r a z u i z a ło g ę , u w ię z io n ą w b e z k r e s n e j p u s t y n i l o d o w e j, a b y n i e w p a d ł a w s t a n n u d y , r o z s t r o j u n e u r a s t e n j i , a w r e s z c i e

— r o z p a c z y . D l a t e g o t e ż o d r a z u z o r g a n i z o w a ł c y k le o d c z y tó w „ u n i w e r s y t e t u a r k t y c z n e g o “ , g d z i e u c z e n i , o f i c e r o w i e i l e k a r z e w y p r a w y w y ­ g ł a s z a l i w y k ł a d y o r ó ż n y c h z d o b y c z a c h n a u k o ­ w y c h , u r z ą d z a l i p r z e ź r o c z a , o r g a n i z o w a l i „ a r k t y - c z n ą o l i m p j a d ę s z a c h o w ą ” , r ó ż n e „ im p r e z y

— 3 —^EDCBA

O B R A Z K I Z W O J N Y W A B IS Y N J I.

1 ) O d d z ia ły N e g u s a w d e fila d z ie . — 2 ) P rz e d 1 0 la ty ó w c z e s n y R a s T a fa ri a d z is ie js z y c e s a rz A b is y n ji H a ile S e la s s ie ja k o g o ś ć k ró la E m a ­ n u e la n a p rz e g lą d z ie w o js k w R z y m ie , - 3 ) S z y b k o s trz e ln e d z ia ło p rz e c iw lo tn ic z e z o b s łu g ą ż o łn ie rz y a b isy ń s k ic h . - 4 ) i 5 ) w o js k a w ło s k ie

d e filu ją . — 6 ) p o p rz e jś c iu g ra n ic y ; tra n sp o rt c ię ż k ic h k a ra b in ó w m a s z y n o w y c h . —

s p o r to w e w ro d z a ju z a w o d ó w o „ m .s tr z o s tw o b ie g u n a " i t. d . — T a k s a m o r o b ił i P e a r r y , s ta ra ją c s ię w s z e lk ie m i s p o s o b a m i z a b a w ić u - c z e s tn ik ó w w y p ra w y , w c z a s ie s z e ś c io m ie s ię c z ­ n e j n o c y p o la rn e j. U rz ą d z a n o p r z e d s ta w .e n ia te a tra ln e , k a b a re to w e , g ry to w a rz y s k ie o ra z w y d a w a n o ty g o d n ik ,,z a m a rz n ię te j w y p ra w y ,

— g a z e tę a n k ty c z n ą , p . t. „ G w ia z d a P o la r n a ,

< d z iś je d e n z n a jc e n n ie js z y c h s k a r b ó w lo n d y ń ­ s k ic h z b io ró w m u z e a ln y c h .

G a z e ta ta w y g lą d a ła ja k k a ż d a in n a g a ­ z e ta , p o c z ą w s z y o d a r ty k u łu w s tę p n e g o n p . p o d ty tu łe m : „ P ro m ie ń m iło s ie rn y — n ig d z ie " , i k o ń c z ą c n a o g ło s z e n ia c h . B ra lk o w a ło ty lk o a r ty k u łó w p o lity c z n y c h . T y c h , n a s z c z ę ś c ie , c z y ta ć n ik t n ie m u s ia ł...

Z a to b o g a ty m d z ia łe m b y ły w ia d o m o ś c i z d n ia . D la c ie k a w o ś c i p o d a m y n ą p r z y k ła d : —

„ N o s e m d o la ta r n i. — W c z o ra j T o m T o rw ig , p r z e c h a d z a ją c s ię z J a c k ie m J u n k ie m , iz n ie ­

u w a g i w p a d ł n o s e m n a p e w n e g o r o d z a ju la ta r­

n ię . K ie d y je g o to w a rz y s z , w id z ą c to , k r z y k n ą ł, T o m n o s a n ie m ó g ł z n a le ź ć . J a c k , z r o z u m ia w ­ s z y , c o s ię s ta ło , z a c z ą ł m ie js c e o w o n a c ie r a ć ś n ie g ie m , ta k ż e T o m w ik ró tc e z n ó w p o c z u ł, ż e m a o rg a n w ę c h u . G d y b y m u T o m n io p r z y ­ s z e d ł z n a ty c h m ia s to w ą p o m o c ą , w r ó c iłb y z p r z e c h a d z k i z n o s e m w k ie s z e n i, z c z e g o , ja k o m iło ś n ik ta b a k i, z p e w n o ś c ią n ie b y łb y z a d o ­ w o lo n y " .

0 1 0 4 9

— 4 —

B y ł ta m r ó w n ie ż d z ia ł „ Z s a li s ą d o w e j" . — C z y ta m y n a p r z y k ła d o te m , ja k D ic k S . „ z w ę ­ d z ił" S a m o w i T . „ k a w a łe k o d r ą b a n e j w ła ś n ie g o r z a łk i" . G o rz a łk a p o d o b n o z a m a r z ła w b e c z ­ k a c h , w ię c o d r ą b y w a n o p o r c ie s ie k ie rą . S a m c h c ą c z a ta ń c z y ć w c z a s ie z a b a w y ś r o d o w e j, o d ­ ło ż y ł „ k a w a łe k g o r z a łk i" , a b y m u s ię p r z y ta ń ­ c u n ie r o z to p ił. A le D ic k z a b ra ł m u g o , z ła ­ p a n y n a s tę p n ie n a g o r ą c y m u c z y n k u , k ie d y s t a ­ r a ł s ię g o w ło ż y ć d o c ia s ta . S ą d s k a z a ł g o n a z w r o t „ d w u k a w a łk ó w g o r z a łk i" , k tó r e m a s ię m u p r z y n a s tę p n e m r o z d z ie la n iu p o r c y j o d t r ą ­ c ić .

W r u b r y c e te a tr a ln e j c z y ta m y , ż e „ p r z y w c z o r a js z e m p r z e d s ta w ie n iu a m a to r s k ie m b y ły n a jle p s z e s o p le , b o a ż 4 0 s tó p d łu g o ś c i. P o d

„ W y s ta w y " c z y ta m y , ż e p e w ie n a r ty s ta w z y w a w s z y s tk ic h d o o b e jrz e n ia je g o o b r a z u p o d ty t.

„ E s k im o s tę s k n i." — P r o s i, a b y p r z y jś ć o d r a z u , p o n ie w a ż w y s ta w a w k r ó tc e z o s ta n ie z a m k n ię ta , a to z te g o p o w o d u , ż e p o d ło g ę , n a k tó r e j ło ­ je m o b r a z je s t n a m a lo w a n y , tr z e ib a z e s k r o b a ć . B o g a ty b y ł d z ia ł o g ło s z e ń . O f e r to w a n o

“ d e k i iz w ę z e łk ie m d o n o s z e n ia " , „ p r z y k r y w ­ k i n a u s z y z h a f te m lu d o w y m " , „ r ę k a w ic e — je d n o p a lc ó w k i, r o b o ta s z y d e łk o w a b e z n ic i" , a n a w e t k to ś s z u k a ł w o g ło s z e n ia c h , k to s p r z e d a łb y m u „ p a le c z le w e j r ę k i" , o f ia r u ją c iz a to c z a p k ę d z ie c in n ą , „ k tó r a k a ż d e m u p a ­ s u je " .

W c a łe j g a z e c ie o d c z u w a s ię n a s tr ó j z d r o ­ w e g o , m iłe g o k o le ż e ń s tw a , p a n u ją c e g o m ię d z y w s z y s tk im i b e z w y ją tk u u c z e s tn ik a m i b o h a te r ­ s k ie j w y p r a w y . T r z e b a u ś w ia d o m ić s o b ie , c z e m je s t w te j p u s ty n i lo d o w e j, g d z ie ś m ie rć c z y h a n a k a ż d e g o , w ty c h g łę b in a c h n o c y p o la r n e j i z lo d o w a c ia ły c h p u s tk o w ia c h b r a tn i, k o le ż e ń ­ s k i, z d ro w y i ję d r n y h u m o r , h u m o r s ta te c z n y , b e z p a to s u . — A w ó w c z a s z r o z u m ie m y s ło w a , k tó r e n a p is a ł k a p ita n S c o tt w s w y m p a m ię tn i ­ k u p a r ę g o d z in p rz e d z a m a r z n ię c ie m , k ie d y ś m ie r ć o d s u w a ła ju ż z a s ło n ę n a m io tu : „ P r z e ż y ­ liś m y s tr a s z liw e r z e c z y . A le g d y b y B ó g d a ł m i z p o w r o te m ty c h k o le g ó w , p r z y s ię g a m , ż e z n ó w b y m z n im i p o s z e d ł..."

OnaraHKMaKKSBSffiOEOEaRSSRSSfflBBSS

G O D Z I N A R O L N I K A

A U D Y C J A R A D J O W A W KAŻDĄ NIEDZIELĘ O GODZ. 15.00

L E K C J E F R A N C U S K IE G O

PRECZ Z WOJNĄ.

N a o c z a c h w s z y s tk ic h p r z y g o to w u je s ię n o w a w o jn a , w p r a w d z ie w o d le g łe j A f r y c e , le c z n ie w ia d o m o g d z ie m o ż e s ię s k o ń c z y ć . L i­

g a N a r o d ó w , r z ą d y d u ż y c h , d y p lo m a c ja , g ło ­ w ic ą s ię n a d te m , j a k b y to z r o b ić , ż e b y i W ło ­ s i i A b is y ń c z y c y b y li z a d o w o le n i. P e s y m iś c i tw ie r d z ą , ż e d a s ię tu z a s to s o w a ć d o A b is y ń - c z y k ó w p r z y s ło w ie „ O p e r a c j a s ię u d a ła , p a ­ c j e n t u m a r ł" . O p ty m iś c i s ą z d a n ia , ż e z o s ta ­ n ą p o c z y n io n e u s tę p s tw a te g o r o d z a ju , ż e d o z b r o jn e g o k o n f l i k t u n ie d o jd z ie . N ie m n ie j n a c a ły m ś w ię c ie r o z le g a s ię h a s ło : „ P r e c z z w o jn ą " . I j e s t w te m r a c ja . N ik t w o jn y n ie c h c e , p r ó c z ty c h , k tó r z y n a w o jn a c h z a r a b i a ­ j ą . C y w iliz o w a ć A b is y ń c z y k ó w n ie p o tr z e b a k o n ie c z n ie g a z a m i i b o m b a m i z e s a m o lo tó w .

L e c z W ło s i s ą n ie u s tę p liw i, b o c z u ją s ię s iln ie js z y m i o d A b s y ń c z y k ó w . D la te g o r ó w ­ n ie ż i m y m u s im y w t a k p o w a ż n e j c h w ili z w ró c ić n a j e d n o u w a g ę . J a k b ę d z ie m y s il­

n i i b ę d z ie m y lic z y ć p r z e d e w s z y s tk ie m n a s ie b ie s a m y c h , n ie z a is tn ie je t a k i w y p a d e k , a b y k to ś c h c ia ł n a s z a c z e p ić . W d z is ie js z y c h c z a s a c h c a ły n a r ó d m u s i d b a ć o s w o ją w o l­

n o ś ć . A r m j e s ta łe n ie w y s ta r c z ą . S tą d i w ie ś m u s i s ię te m w s z y s tk ie m in te r e s o w a ć , c o w z m a c n ia o b r o n n o ś ć i g o to w o ś ć c a łe g o n a ­ r o d u . J a k o n a j w a ż n i e j s z y o b o w ią z e k u w a ż a ­ m y p o m a g a n ie t e j o r g a n iz a c ji, k t ó r a p r z y ­ g o to w u je c a łe s p o łe c z e ń s tw o n a w y p a d e k w o jn y . T a k ą o r g a n iz a c ją j e s t L ig a O b r o n y P o w i e t r z n e j i P r z e c iw g a z o w e j. W k r ó tc e b ę ­ d z ie m y p o g łó w n y c h p r a c a c h r o ln y c h . W w o ln y c h c h w ila c h p o z n a jm y c z e m j e s t i d o c z e g o z m ie r z a L ig a , p o k r ó tc e z w a n a L O P P .

OFIARNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA NA FUNDUSZ OBRONY MORZA.

L ig a M o r s k a i K o lo n ja ln a , p r o w a d z ą c w y tę ­ ż o n ą p r o p a g a n d ę , z d o ła ła w s z c z e p ić w s p o łe ­ c z e ń s tw o p o ls k ie k u lt m o r z a , je g o z a m iło w a n ie , p r z y c z y n ia ją c s ię r ó w n ie ż d o u n a o c z n ie n ia o - g r o m n e j w a g i i z n a c z e n ia , ja k ie m o r z e w r a z z m a ły m s k r a w k ie m w y b r z e ż a m a d la w o ln e g o i n ie z a h a m o w a n .e g o ż y c ia g o s p o d a r c z e g o P o ls k i.

P o ls k a w e s z ła w w ie lk ą r o d z in ę n a r o d ó w m o r s k ic h , a b a n d e r a n a s z a p o w ie w a d u m n i.? n a w s z y s tk ic h s z la k a c h o c e a n ic z n y c h . F lo ta h a n d lo ­ w a s ta le s ię p o w ię k s z a . A b y je d n a k u tr z y m a ć n a s z e w y b r z e ż e i z a b e z p ie c z y ć w z ra s ta ją c ą f lo tę h a n d lo w ą , I k o n ie c z n e m je s t s tw o r z e n ie o d p o w ie ­ d n io s iln e j f lo ty w o je n n e j.

C a łe s p o łe c z e ń s tw o p o ls k ie m u s i w s p ó ł­

d z ia ła ć , a b y s z y b c ie j s tw o rz y ć f lo tę , k tó r a w r a z ie w y p a d k u m o g ła b y s ta n ą ć w o b r o n ie p r a w p o ls k ic h n a o d c in k u m o r s k im . S tw o rz o n o w ię c w ty m c e lu F . O . M . — F u n d u s z O b r o n y M o r z a . J a k w ie lk ą je s t o f ia rn o ś ć n a s z e g o s ą s ia d a z a ­ c h o d n ie g o n a z b r o je n ie m o r s k ie , n ie c h p o s łu ż y f a k t, ż e w c ią g u o s ta tn ic h k ilk u la t z e b r a n o ty l­

k o z 3 0 s e m in a r jó w w N ie m c z e c h o g r o m n ą s u m ę 3 m iljo n ó w m a r e k , z a k tó r ą w y b u d o w a n o je d e n p a n c e r n ik . F . O . M . z d o ła ł ju ż z e b r a ć o k o ło 2 m iljo n y z ło ty c h w g o tó w c e i d r u g ie ty le w p a ­ p ie r a c h w a rto ś c io w y c h P r z y p u s z c z a ć n a le ż y , ż e z a r o k z b ie r z e s ię ju ż ty le p ie n ię d z y , iż b ę d z ie m o ż n a z a k u p ić je d n ą łó d ź p o d w o d n ą .

Rmm altoścl

NAJWIĘCEJ NIEWIDOMYCH ZNAJDUJE SIĘ W CHINACH.

W C h in a c h lic z b a n ie w id o m y c h je s t b a r ­ d z o d u ż ą . G łó w n ą p r z y c z y n ą s ą b a k te rje , p o w - I s t a ł e w s k u te k n ie c z y s to ś c i c ia ła , ta k c h a r a k ­

te r y s ty c z n e j u C h iń c z y k ó w . B a k te r je te d o s ta ją s ię d o o c z u p r z e z p o c ie r a n ie ic h b r u d n e m i r ę ­ k o m a , p o w o d u ją c z a p a le n ie , ta k tr a g ic z n e w s w y c h n a s tę p s tw a c h . W m ia s ta c h n ie w id o m i m o g ą z n a le ź ć p o m ie s z c z e n ie w p r z y tu łk a c h , o p ie k a je d n a k ta m je s t ta k a , ż e n ie w id o m y w o ­ li p r o w a d z ić ż y c ie ż e b r a c z e . N ie m a w c a le w C h in a c h in s ty tu c y j f ila n tr o p ijn y c h , n ik t n ie in te ­ r e s u je s ię lo s e m n ie w id o m y c h , to te ż n ie w id o m i n ie o tr z y m u ją ż a d n e g o w y k s z ta łc e n ia s z k o ln e g o lu b f a c h o w e g o , p r z e z c o p o z b a w ie n i s ą m o ż ­ n o ś c i z a r o b k o w a n ia . J e d y n ą p o m o c z n a le ź ć m o g ą C h iń c z y c y n ie w id o m i z e s tr o n y k a to lic ­ k ic h m is jo n a r z y i z a m ie s z k a ły c h w C h in a c h E u ro p e jc z y k ó w — f ila n tr o p ó w .

O D C Z Y T Y D Y S K U S Y J N E

W I E L K I C Y K L R A D J O W Y W KAŻDĄ ŚRODĘ O GODZ. 17.00

K sią ż n ic a K o p e m ik a ń b k a w T o ru n iu