Prawo zabezpieczenia społecznego SSP/WSP rok akademicki 2018/2019 dr Ariel Przybyłowicz ariel.przybylowicz2@uwr.edu.pl WPAiE, budynek A, pok. 123

Prawo zabezpieczenia społecznego SSP/WSP

rok akademicki 2018/2019 dr Ariel Przybyłowicz

ariel.przybylowicz2@uwr.edu.pl

WPAiE, budynek A, pok. 123

Ubezpieczenia rentowe

Regulacja prawna

Ustawa z dn. 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm. – tzw. ustawa emerytalna)

Przedmiot ochrony

a) tzw. „bardziej trwała” niezdolność do pracy (z tzw. z ogólnego stanu zdrowia oraz z tytułu wypadku w

drodze do pracy lub z pracy);

b) niezdolność do samodzielnej egzystencji;

c) utrata żywiciela rodziny

Niezdolność do pracy a niepełnosprawność

Niezdolność do pracy jako ryzyko socjalne w systemie

zabezpieczenia społecznego podlega odrębnej ochronie w ubezpieczeniu rentowym (uregulowanym w ustawie systemowej

i ustawie emerytalnej), w ubezpieczeniu społecznym rolników - przypadku całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i w systemie zaopatrzeniowym służb mundurowych –

niezdolność do służby.

Niepełnosprawność

oznacza trwałą lub okresową niezdolność do

wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności

organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Art. 2 pkt 10 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 511 ze zm.)

Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą (art. 3-4):

1) Znaczny - osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy

chronionej i wymagająca, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z

niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

2) Umiarkowany - osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach

pracy chronionej lub wymagająca czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

3) Lekki - osoba o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w

porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty

ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne

„Przekładanie” orzeczeń o niezdolności do pracy na orzeczenia o niepełnosprawności określa

art. 5 ustawy o rehabilitacji

Każda osoba niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej jest jednocześnie

niepełnosprawna, ale

nie każda osoba niepełnosprawna jest jednocześnie niezdolna do pracy!

Pojęcie niezdolności do pracy w ubezpieczeniu rentowym (art.12 ustawy emerytalnej)

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy

zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu

(ust. 1).

Tzw. tymczasowa (przejściowa, „zasiłkowa”) niezdolność do pracy jest ryzykiem ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego (zasiłek

chorobowy).

Elementy konstrukcji ryzyka niezdolności do pracy:

1.ekonomiczny - „utrata zdolności do pracy zarobkowej”;

2.biologiczny - „naruszenie sprawności organizmu”; element stopniowalny.

Rokowanie odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu nie jest trzecim elementem w konstrukcji ryzyka

i nie przesądza o istnieniu niezdolności do pracy

(wpływa na ocenę jej stopnia oraz przewidywanego okresu trwania).

Całkowita niezdolność do pracy

całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do

orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy!

Częściowa niezdolność do pracy

częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem

posiadanych kwalifikacji.

Kryteria ustalenia częściowej niezdolności do pracy:

1. utrata zdolności w znacznym stopniu;

2. utrata zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Tryb orzekania o niezdolności do pracy:

Orzekanie w ZUS jest dwuinstancyjne.

Postępowanie wszczyna się na wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ustalanie takiej niezdolności należy do

- lekarza orzecznika ZUS (organ pierwszej instancji) oraz

- komisji lekarskiej ZUS (organ drugiej instancji).

Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i

przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia

się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i

rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz

3) celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom

wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono

sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego

podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń

przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do

samodzielnej egzystencji.

Odwołanie do sądu od decyzji ZUS możliwe jest dopiero po wyczerpaniu dwuinstancyjnego trybu ustalania

zajścia ryzyka niezdolności do pracy.

W pierwszej instancji w sprawach rentowych właściwy jest okręgowy sąd pracy i ubezpieczeń społecznych.

Orzekanie o niezdolności do pracy

 na okres nie dłuższy niż 5 lat (zasada od 2005 r.),

 na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli wg wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed

upływem 5 lat,

 możliwe jest orzekanie o trwałej niezdolności do pracy.

  jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat

poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia powszechnego wieku

emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy

na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji jest:

• odrębnym ryzykiem socjalnym, ale

• niesamodzielnym.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji (art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej)

naruszenie sprawności organizmu w stopniu

powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych

potrzeb życiowych.

Podstawowe potrzeby życiowe to przede wszystkim samoobsługa, poruszanie się i komunikacja

(art. 4 ust 4 ustawy o rehabilitacji)

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy – art. 57 ustawy

emerytalnej:

1. częściowa lub całkowita niezdolność do pracy;

2. wymagany staż ubezpieczeniowy;

3. powstanie niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia (okresów wskazanych enumeratywnie w

ustawie) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (w czasie tzw. przedłużonego

okresu ochronnego);

4. brak ustalonego prawa do emerytury z FUS lub niespełnianie warunków do jej uzyskania

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy, tzw.

staż ubezpieczeniowy:

• wymiar: od 1 do 5 lat (art. 58 ust. 1 ustawy emerytalnej),

• szczególne regulacje: młodzi ubezpieczeni i ubezpieczeni, którzy ukończyli 30 lat (tzw. gęstość

ubezpieczenia);

• okresy składkowe (art. 6 ustawy emerytalnej) i nieskładkowe (art. 7) uwzględnia się w proporcji 3:1

(art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej);

• Wymóg ten jest wyłączony, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy

lub z pracy (art. 57a - 57b ustawy emerytalnej).

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Powstanie niezdolności do pracy:

• w czasie trwania ubezpieczenia (tj. w okresach enumeratywnie wymienionych w ustawie) albo nie

później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów

• Wyjątek: ubezpieczony, który:

(1)udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat kobieta lub 25 lat mężczyzna oraz (2) jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2

ustawy emerytalnej)

Rodzaje rent z tytułu niezdolności do pracy (art. 59 ustawy emerytalnej):

• renta stała

• renta okresowa

Wymiar renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

(art. 62 ustawy emerytalnej)

Suma czterech wartości:

• stałej (kwota stała, „socjalna”)

• 3 indywidualnych (kwota indywidualna).

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

1)24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz 2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów

składkowych;

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

4) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych

oraz nieskładkowych, przypadających od dnia

zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby wiek emerytalny 60 lat.

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

R = 24% Kb + (1,3% PW * Os) + (0,7% PW * On) + (0,7%

PW * Oh)

Kb – kwota bazowa (art. 19 – obecnie 3.731,13 zł) PW – podstawa wymiaru (art. 15)

Os – liczba okresów składkowych (wyrażona w miesiącach/12)

On – liczba okresów nieskładkowych (wyrażona w miesiącach/12)

Oh – liczba okresów hipotetycznych (uzupełniających – wyrażona w miesiącach/12)

Wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

(art. 62 ust. 2 ustawy emerytalnej)

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Od 1 marca 2018 r. kwoty najniższej emerytury i renty wynoszą:

• 1029,80 zł miesięcznie - emerytura, renta rodzinna i renta dla osób całkowicie niezdolnych do pracy,

• 772,35 zł miesięcznie - renta dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

Warunki nabycia prawa do renty szkoleniowej (art.

60 ustawy emerytalnej):

1. częściowa niezdolność do pracy;

2. posiadanie wymaganego stażu ubezpieczeniowego;

3. powstanie niezdolności do pracy w okresie trwania ubezpieczenia, albo w tzw. okresie ochronnym;

4. celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na stwierdzenie niezdolności do pracy w

dotychczasowym zawodzie.

Wysokość renty szkoleniowej (art. 64 ustawy emerytalnej)

1. Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty.

2. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.

Okres pobierania renty szkoleniowej (art. 60 ustawy emerytalnej):

• podstawowy - 6 miesięcy.

• na wniosek starosty może zostać przedłużony na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie

dłużej niż o 30 miesięcy

• okres podstawowy może ulec skróceniu, jeżeli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie

poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Zamiana renty na emeryturę art. 24a i art. 27a ustawy emerytalnej

Renta rodzinna

Utrata żywiciela, w ubezpieczeniu rentowym, oznacza, że obowiązek dostarczenia środków utrzymania członkom

rodziny ubezpieczonego, którzy stracili żywiciela, przejmuje instytucja ubezpieczeniowa.

Renta rodzinna

Warunki ogólne nabycia renty rodzinnej:

• określony status żywiciela w chwili śmierci;

• przynależność do kręgu uprawnionych członków rodziny.

(art. 65-67 ustawy emerytalnej)

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci

(1)miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub

(2)spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, przy czym przy ocenie prawa do renty

przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Renta rodzinna ma zatem wtórny charakter w stosunku do uprawnienia, jakie przysługiwało lub

mogło przysługiwać ubezpieczonemu.

Jeżeli nie miał on ustalonego prawa lub nie spełniał warunków do nabycia renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, członkowie rodziny nie uzyskają

renty rodzinnej.

Ustawodawca określa sytuacje, kiedy członek rodziny ma prawo pozostawać na utrzymaniu

ubezpieczonego, aby w razie jego śmierci można było uznać, że utracił żywiciela i konsekwencji mógł otrzymać świadczenia z

ubezpieczenia.

Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed

osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie

i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice (również ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające).

Dla każdej ze wskazanych grup osób w art. 68-71 ustawy emerytalnej przewidziane są dodatkowe,

szczególne warunki nabycia prawa do renty rodzinnej.

Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy

w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do

zakończenia tego roku studiów.

Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2, mają prawo do renty

rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 68 (dla dzieci własnych) oraz dodatkowo:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że

śmierć była następstwem wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, wyłącznie jeżeli:

a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b) ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym

do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej (bez ograniczenia wiekowego), albo

3) osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od

zaprzestania wychowywania osób wymienionych w pkt 2

Warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę (wdowca) jest ponadto pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie faktycznej wspólności małżeńskiej (art. 70 ust. 3 tej

ustawy).

Ciężar dowodu niepozostawania w tej wspólności spoczywa na organie rentowym.

Wspólność małżeńska – brak definicji

wspólność małżeńska, to nie to samo co małżeńska wspólność majątkowa w rozumieniu Kodeksu

rodzinnego i opiekuńczego

W orzecznictwie sądowym znaczenie pojęcia wspólności małżeńskiej wykładane jest jako rzeczywisty związek

łączący oboje małżonków, obejmujący wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego

gospodarstwa, wspólne pożycie, wierność i pomoc we współdziałaniu dla dobra rodziny (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 1997 r., II UKN 17/97). W jego uzasadnieniu SN stwierdził, że wspólność małżeńska to istniejąca między małżonkami więź duchowa, fizyczna i

gospodarcza. Oznacza to rzeczywisty, a nie tylko formalny, potwierdzony aktem małżeńskim związek łączący dwoje ludzi. Istotne jest przy tym, że w wyroku z 20 maja 1997 r. (II UKN 122/97) SN wyraził pogląd, iż istnienie tylko małżeńskiej wspólności majątkowej nie wystarcza do przyjęcia, że małżonkowie pozostawali ze

sobą we wspólności małżeńskiej.

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności

małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych wyżej, miała w dniu

śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Przepis ten utracił moc wyrokiem TK z dn. 13.05.2014 r.

SK 61/13 w zakresie, w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej poza

spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 tej ustawy oraz wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony uzależnia od

tego, aby alimenty były ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Okresowa renta rodzinna

Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 art. 70 i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma

prawo do okresowej renty rodzinnej:

1)   przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;

2)  w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej,

nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania;

2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca w art. 70 ust. 1 i 2 oraz, co do wieku, również w art. 70 ust. 5.

Pojęcie przyczyniania się z art. 71 odnosi się do utrzymania rodziców. Przyczynianie się do utrzymania rodziców nie wynika ze zwiększenia dochodu rodziców, lecz z partycypowania w kosztach

ich utrzymania, którego nie mogą sobie sami zapewnić.

Wymiar renty rodzinnej

Stanowi określony procent świadczenia przysługującego zmarłemu, zależny od liczby osób uprawnionych

(art. 73 i 74 ustawy emerytalnej):

1) dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;

2) dla dwóch osób uprawnionych - 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;

3) dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95%

świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.

Zasiłek pogrzebowy

Jednorazowe świadczenie przysługujące w razie ziszczenia się ryzyka śmierci i związanej z nią

konieczności urządzenia pochówku.

Osoby, po których przysługuje zasiłek pogrzebowy:

1) ubezpieczony;

2) osoba pobierająca emeryturę lub rentę;

3) osoba, która w dniu śmierci nie miała ustalonego

prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członek rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2 (zamknięty katalog osób wskazanych ust. 2)

(art. 77 ust. 1 ustawy emerytalnej)

Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć

nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku

macierzyńskiego.

(art. 77 ust. 3 ustawy emerytalnej)

Osoby uprawnione do zasiłku pogrzebowego:

• osoby fizyczne;

• inne podmioty enumeratywnie wskazane w ustawie (o ile pokryły koszty pogrzebu);

• maksymalna wysokość zasiłku 4000 zł.

Wygaśnięcie prawa do zasiłku pogrzebowego:

• zasada – 12 miesięcy od śmierci osoby, po której przysługuje;

• wyjątek – 12 miesięcy od dnia pogrzebu.

Dodatek pielęgnacyjny

(art. 75 ustawy emerytalnej)

• świadczenie akcesoryjne

• wysokość od 1.03.2018 r.- 215,84 zł miesięcznie.

Dwie niezależne podstawy nabycia prawa do dodatku pielęgnacyjnego:

• świadczeniobiorca uznany za całkowicie niezdolnego do pracy oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji

• świadczeniobiorca, który ukończył 75 rok życia Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje

świadczeniobiorcy przebywającemu w ZOL lub w ZPO, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres

dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

Dodatek dla sieroty zupełnej:

• ma charakter akcesoryjny do renty rodzinnej

• wynosi od 1.03.2018 r. – 405,67 zł miesięcznie (art. 76 ustawy emerytalnej)

Świadczenia przyznawane w szczególnym trybie:

• przez Prezesa Rady Ministrów (art. 82 ustawy emerytalnej):

„w szczególnie uzasadnionych przypadkach”

Świadczenia te finansowane są z budżetu państwa.

Świadczenia przyznawane w szczególnym trybie:

• przez Prezesa ZUS (art. 83 ustawy emerytalnej)

„jeżeli wskutek szczególnych okoliczności ubezpieczeni lub pozostali po nich członkowie rodziny (1) nie

spełniają warunków wymaganych w ustawie do

uzyskania prawa do emerytury lub renty, (2) nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek

- podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i (3) nie mają niezbędnych środków

utrzymania”

Świadczenia te finansowane są z budżetu państwa.

Powstanie prawa do świadczeń

• Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2 (art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej)

• ale - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2 (art. 129 ustawy emerytalnej)

Ustanie prawa do świadczeń

• gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa;

• ze śmiercią osoby uprawnionej.

• + szczególne regulacje dot. rent – art. 101a-102 ustawy emerytalnej

Zawieszanie lub zmniejszanie świadczeń

• Art. 103-106 ustawy emerytalnej

• granice przychodu – 70% i130% przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS

• nie dotyczy emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, z wyjątkiem art. 103a ustawy

emerytalnej

• Graniczne kwoty w roku 2018 r. (37.851,70 zł i 70.295,30 zł)