a - :
LLlti" ' .1 , . . .l*~f-
, .I n s t y t u t Ś l ą s k i
S e r i a V K o m u n i k a t Nr 1 S e r i a V
Śląski kalendarz historyczny
In sty tu t Śląski p rzystępuje do w ydaw ania w formie m iesięcznych kom u
n ikatów „Śląskiego K alen d arza H istorycznego", m ającego zaw ierać w aż
niejsze w ydarzenia z przeszłości Śląska.
F a k t, że będzie to bodaj pierw sza tego rodzaju polska pró b a ujęcia p rz e szłości Śląska oraz trudności zebrania potrzebnego m ate ria łu historycz
nego m ogą spow odow ać, że w k a len d arzu tym b ęd ą niedociągnięcia wzgl.
braki, zw łaszcza w tych dziedzinach, k tó re nie są jeszcze należycie w li
te ra tu rz e naukow ej opracow ane. S tąd prośba do w szystkich, k tó rz y braki zauw ażą, o kom unikow anie ich Instytutow i Śląskiem u (Katow ice, ul. W a r
szaw ska 37).
S t y c z e ń . 1. 1887
„ K atolik" zaczyna w ydaw ać pismo m iesięczne „Św iatło" pod red akcją A. N apieralskiego. Było to pierw sze ilustrow ane czasopism o polskie na Śląsku.
2. 1926
U roczystości konsekracyjne ks. A ugusta Hlonda, pierw szego śląskiego bi
skupa w odrodzonej Polsce — w K atow icach.
5. 1420
18 udzielnych k siążąt śląskich hołduje królow i Zygm untow i Luksem bur- czykow i we W rocław iu. J e s t to ilustracja zupełnego bezw ładu udzielnych k sią ż ą t śląskich, k tó rzy odtąd skazani są jedynie do roli m agnatów ziem skich.
6. 1288
B iskup w rocław ski Tom asz II zdejm uje k lątw ę z H en ry k a IV, księcia ślą
skiego. K lątw ę tę rzucił biskup w rocław ski na H en ry k a w ciągu sporu, jaki prow adził z księciem o im unitet kościelny w biskupiej ziemi nyskiej.
6. 1420
Z aw arcie we W rocław iu rozejm u polsko-krzyżackiego za spraw ą cesarza Z ygm unta Luksem burskiego, k tó ry m iał rozstrzygnąć spory polsko-krzy- żackie.
6. 1734
N ow oobrany kró l polski A ugust III zaprzysięga w T arnow skich G órach
„ p a c ta conventa", stanow iące zobow iązania królew skie w obec narodu.
7. 1807
O ddziały pow stańców polskich, przebyw ające w okresie w ojen napo leo ń skich na G órnym Śląsku, pod dow ództw em g en erała Sułkow skiego, w yco
fują się od Gliwic przez M ikołów do M ysłow ic przed P rusakam i. — W ro cław w raz z załogą p ru sk ą k apituluje przed w ojskam i napoleońskim i.
7. 1865
Śmierć dr Ju liusza R ogera, le k a rz a księcia raciborskiego, zbieracza i w y daw cy pierw szego zbioru polskich pieśni ludow ych na G órnym Śląsku.
8. 1807
Polacy, w ycofaw szy się poprzednio z T arnow skich G ó r pod naciskiem w ojsk pruskich, ponow nie tam w racają.
9. 1919
Z C ieszyna w yruszają oddziały w ojska polskiego na odsiecz Lwowa.
10. 1920
T r a k ta t W ersalski, podpisany przez Niemców, w chodzi w życie. Komisja alia n ck a przybyw a na Śląsk — i zaczyna działać.
11. 1331
Śm ierć ostatniego księcia głogow skiego P rzem ka; dzielnicę jego zagarnął kró l czeski, w cielając ją b ezp ośrednio do ziem korony czeskiej. Był to k ro k w k ieru n k u ściślejszego w iązania Śląska z C zecham i przez usuw anie z poszczególnych części Piastów .
13. 1942
Śm ierć ks. dr Em ila S zram k a w obozie koncentracyjnym . Z asłużony ten k a p ła n był organizatorem polskiego życia kulturalnego n a Śląsku, autorem licznych p ra c historycznych i prezesem T o w arzy stw a P rzyjaciół N auk n a Śląsku. M ęczeńską śm iercią w obozie p rzy p ie cz ę to w a ł sw oją ofiarną d la spraw y polskiej pracę.
13. 1919
N iem iecki kom isarz rządow y H orsing ogłasza stan oblężenia na G órnym Śląsku i z ap ro w ad za rządy policyjne. Rodzi się po w ojnie św iatow ej czyn
ny odruch polskości na G órnym Śląsku.
14. 1337
K ról czeski J a n L uksem burski po śm ierci ks. L eszka raciborskiego oddaje to księstw o M ikołajow i z rodu czeskich Przem yślidów , obiecując rów nocześ
nie M ikołajow i, że w eźm ie go w obronę p rzeciw roszczeniom reszty k sią ż ą t piastow skich śląskich do tego księstw a, ośw iadczając, że do niego stosow ać będzie jedynie p raw o lenne niem ieckie, nie zaś p raw o polskie, jakie d o tąd obow iązyw ało P iastów śląskich. Było to p ierw sze p rze łam a nie zasady polskiego praw a dziedziczenia p o śró d P iastó w śląskich ze s tro ny k ró la czeskiego.
16. 1811
U rodził się ks. J a n D zierżoń, św iatow ej sław y uczony p szczelarz i badacz życia pszczół, odkryw ca dziew orództw a (partenogenezy) pszczół.
17. 1291
U k ła d B olka O polskiego i M ieszka C ieszyńskiego z królem czeskim W a cław em II w spraw ie pom ocy na w ypadek wojny.
SaV
1
3
17. 189jS
Ponow ne rozw iązanie polskiej organizacji akadem ickiej we W rocław iu.
P o czątk i zrzeszania się polskich stu dentów ze Śląska przy tej uczelni się
gają w iosny ludów 1848 r.
18. 1902
P ierw szy w K atow icach polski wiec przedw yborczy, tym c h a ra k te ry sty c z ny, że tu po raz pierw szy tendencja narodow o-polska w ystęp o w ała w od
łączeniu od partji centrow ej, t. j. od m om entów w yznaniow ych.
19. 1344
K siążę śląski i Bolesław , pan na Lignicy i Brzegu, sprzedaje m iasto G rod
ków w ra z z obw odem biskupow i P rzecław ow i i k a p itu le w rocław skiej.
O d tąd m iasto G rodków i jego obw ód zaliczano do t. zw. „ziemi biskupiej nyskiej."
19. 1788
U ruchom ienie pierw szej n a kontynencie europejskim m aszyny parow ej w S trzybnicy pod T arnow skim i Górami. M aszyna służyła do odw adniania kopalni kruszczów .
G órnictw o kruszczow e pod T arn. G óram i, w znow ione od r. 1783, stanow i p o c z ą te k rozw oju w ielkiego przem ysłu n a G órnym Śląsku.
19. 1909
Śm ierć d r W ładysław a N ehringa, pro feso ra slaw istyki na U niw ersytecie W rocław skim od r. 1868 do r. 1907. G orący p a trio ta polski, profesor na U niw ersytecie W rocław skim , był dla Ś lązaków stu d e n tó w krzew icielem ideałów polskich. U dow odnił rów nież naukow o polskość n arzecza ślą
skiego.
21. 1573
Zm arł Joachim K ureusz, fizyk w Głogowie, pisarz dzieł naukow ych i z a służony a u to r kroniki śląskiej.
22. 1878
U rodził się ks. Pospiech, znany działacz polski w ok resie plebiscytu na Śląsku.
23. 1919
W ojska czeskie, w ykorzystując trudności w ew nętrzne now ow skrzeszonego p a ń stw a Polskiego, u rzą d z a ją zdradziecki n apad na Śląsk Cieszyński, do
cierając aż w okolice Skoczow a, 24. 1588
B itw a pod Byczyną, — p re te n d e n t do korony polskiej, arcyksiążę M aksy
m ilian, pobity przez J a n a Zam ojskiego, hetm ana koronnego w ojska pol
skiego.
24. 1848
U rodził się J a n Kubisz, p o e ta Śląska Cieszyńskiego, zasłużony działacz narodow y głównie na polu nauczycielskim .
25. 1907
W ybory do p arlam entu niem ieckiego przynoszą w alne zw ycięstw o w y
borców polskich na G órnym Śląsku, w rezu ltacie k tó reg o aż 5 posłów P o
laków z Górnego Śląska w chodzi do niem. p arlam entu (Reichstag). F a k t
te n zatrw ożył sfery rządow e, k tó re od tąd wzm ogły swe zabiegi germ ani- zacyjne na Śląsku.
27. 1920
Pod naciskiem p ań stw m iędzysojuszniczych H orsing ustępuje, niem iecki ,,G ren zschutz" zostaje rozw iązany, a w ojska koalicyjne w k ra c za ją na G ó r
ny Śląsk, obejm ując tu w ładzę.
Pod auspicjam i w ojsk m iędzysojuszniczych przygotow uje się plebiscyt na G órnym Śląsku.
27. 1945
W yzw olenie K atow ic z pod okupacji niem ieckiej przez arm ię czerw oną.
28. 1886
B ism arck w ygłasza m ow ę z pow odu w zm agania się ruchu narodow ego na Śląsku.
28. 1945
Pełnom ocnik R ządu Polskiego Gen. A. Zaw adzki obejm uje w ładze na Śląsku.
30. 1652
C esarz nadaje K arolow i Ferdynandow i, b ra tu polskiego k ró la J a n a K azi
m ierza ty tu ł księcia opolsko-raciborskiego.
30. 1920
P rzyjazd Komisji M iędzysojuszniczej i Plebiscytow ej do C ieszyna dla p rz y gotow ania plebiscytu, k tó ry m iał zadecydow ać o losie Ś ląska C ieszyń
skiego. W rzeczyw istości plebiscyt ten się nie odbył, gdyż za zgodą Polski i Czech granicę w yznaczyły m o carstw a zachodnie zostaw iając Zaolzie Czechom .
30. 1920
N iem cy zam ordow ali polskiego działacza na Śląsku, ro b o tn ik a P io tra Nie- durnego.
31. 1851
Pierw szy num er ,,P o rad n ik a dla ludu G órno-śląskiego" w ychodzi w By
tom iu. Był to dw um iesięcznik pod red ak cją K arola K oszyckiego, d ru k o w an y u K irscha w Bytom iu. W treści pismo to zaw ierało b ardzo p oży
teczn e a rty k u ły z dziedziny rolnictw a i gospodarstw a w iejskiego.
31. 1868
P ierw szy num er ,,Z w iastuna G órnośląskiego" w ychodzi z prasy; pod r e dak cją ks. P urk o p a, w ydaw any p rzez H eneczka, d ru k a rz a w P ie k a ra c h Śląskich.
U w a g a : Z ezw ala się na p rz e d ru k lu b d o w o ln e w y k o rzy stan ie k o m u n ik a tó w dla celów p raso w y ch z p o d an iem źró d ła.
D ru k a rn ia W ojew . U rzęd u Inform acji i P ro p a g a n d y w K ato w icach . 646. — R 331/1507
