üShea
______ In s ty tu t Ś l ą s k i
S e r i a ' V K o m u n i k a t N r 8 S e r i a V
Śląski kalendarz historyczny
Z a d a n i e m „ Ś lą s k ie g o K a l e n d a r z a H i s t o r y c z n e g o “ , u k a z u j ą c e g o się co m ie sią c w formie^ k o m u n i k a t ó w I n s t y t u t u , je s t p o d a n i e w a ż n i e js z y c h w y d a r z e ń z d z ie jó w Śląsk a.
F a k t , że b ę d z i e to b o d a j p i e r w s z a t e g o r o d z a j u p o l s k a p r ó b a u ję c ia p r z e s z ł o ś c i Śląska o r a z t r u d n o ś c i z e b r a n i a p o t r z e b n e g o m a t e r i a ł u h i s t o r y c z n e g o m o g ą s p o w o d o w a ć , że w k a l e n d a r z u t y m b ę d ą n i e d o c i ą g n i ę c i a w z g l ę d n i e b r a k i, z w ł a s z c z a w d z ie d z i n a c h , k t ó r e n ie s ą jes z c z e n a l e ż y c i e w l i t e r a t u r z e n a u k o w e j o p r a c o w a n e . S t ą d p r o ś b a do w s z y s t k i c h , k t ó r z y b r a k i z a u w a ż ą , o k o m u n i k o w a n i e ich I n s t y t u t o w i Ś lą s k ie m u ( K a to w ic e, ul. W a r s z a w s k a 37).
K w i e c i e ń .
1. 1673
P o św ięc en ie na G órze św . A nny m u ro w a n e g o k o ścio ła , z b u d o w a n e g o za s p r a w ą dziedzica Leśnicy, hrabi'ego Ga szyny. J u ż w ó w c z a s św ią ty n ia ta była ce le m p ie lg rz y m e k ludu śląskiego.
1. 1869
U k a z u je się p ierw szy num er „K atolika“ pod redakcją Karola Miarki.
D z ie n n ik te n o d g ry w a ł p o tę ż n ą ro lę w dziejach p rz e b u d z e n ia n a r o d o w e g o n a G ó rn y m Śląsku.
1. 1899
K a to w ic e , w y łą c z o n e z o b w o d u p o w ia to w e g o , tw o r z ą o d tą d sam o d zie ln y obw ód miejski. P o cz ą tek rozwoju W ielk ich K atow ic.
2. 1397
P ie r w s z a źródłow a w zm ianka o Kuźni Boguckiej, jednego z n a jsta rs z y c h p r z e d s ię b io r s tw p rz e m y s ło w y c h G ó rn e g o Śląska. K u ź n ic a t a s t a ł a w miej
scu dzisiejszego m ia s ta K atow ic.
2. 1945
W o js k a r a d z ie c k ie z d o b y w a ją Racibórz.
4. 1431
K siążę oleśnicki Konrad B iały napada na m iasto G liw ice, z d o b y w a m iasto i załogę s k ła d a ją c ą się z w ojsk k sięcia lite w sk ieg o K o ry b u ta , k t ó r y od ro k u m iał G liwice w sw ym p o siadaniu. B o g a tą z d o b y c z p rz e n o s z ą z G li
wic do Koźla, z a m e k gliwicki palą.
4. 1834
U ro d z ił się J erzy C ienciała, rolnik na Ś lą sk u C ieszyńskim , po seł polski do p a r la m e n t u a u stria c k ie g o , dzielny o b r o ń c a p r a w p o lskiego ludu, z w a n y
„ K ró le m p o ls k im “ . Z m a rł 5 .4. 1913 r.
4. 1845
U rodził się Jerzy Badura, ostatn i p o lski p a s to r e w an g elick i na D olnym Ś ląsku (w M iędzyborzu). Od r o k u 1884 b y ł odpow. r e d a k t o r e m „N ow in Ś lą s k ic h “ , czasopism a, p rz e z n a c z o n e g o dla p olskich e w a n g e lik ó w n a Ś lą
sku pru sk im . Z m a rł 2. IX. 1911.
4. 1924
U m ie r a B ronisław K oraszew sk i, ur. 15. II. 1864, za łoż yciel i w y d a w c a od r. 1890 „ G a z e ty O p o ls k ie j“, z a słu ż o n y d ziałacz n a r o d o w y na Opol- szczyźnie.
5. 1327
K siążę op olsk i B o lesła w u zn aje się lennikiem czesk im . 5. 1876
K. M ia r k a z a c z y n a w y d a w a ć czasopism o „M on ikę“, p o św ię c o n e z a g a d n i e niom w y c h o w a w c z y m .
5. 1877
U ro d z ił się K onstanty W olny, d z iała cz n a r o d o w y w p rz e ło m o w y c h c z a sac h p o w r o t u części Ś lą sk a do P olski, z a s tę p c a k o m is a r z a p le b isc y to w e g o . U m a r ł w e L w o w ie 9. XI. 1940.
5. 1913
P o c z ą te k n a jw ię k sz e g o i najdłuższego, bo c z te ro -ty g o d n i owego strajku ro
b otn ik ów górnośląskich.
6. 1859
U ro d z ił się ks. Ludw ik S kow ron ek , p ro b o sz c z w B ogucicach, w y d a w c a p o lsk ic h k s ią ż e k do n a b o ż e ń s tw a . Z m a rł w G łu c h o ła z a c h w r. 1937.
7. 1348
K ról c z esk i K a ro l w y d a je ak t w c ielen ia Śląska do C zech. Oficjalne to z a rz ą d z e n ie nie m ogło p rz e sz k o d z ić , że Śląsk długo jeszcze u w a ż a ł się za c z ęść Polski.
8. 1640
U m ie r a Piotr K irsten, ur. 25. XII. 1577 w e W r o c ła w iu . B y ł to św ia to w e j s ła w y l e k a r z i p o lig lo ta (w ła d ał 26 językami).
9. 1241 x . . . ,
K siąż e śląski, H en ryk P ob ożn y, ginie pod Legnicą w b itw ie z T a ta r a m i.
Ś m ie rć ks. H e n r y k a P o b o ż n e g o s p o w o d o w a ła p r z e r w a n i e z a p o c z ą tk o w a nego p r z e z jego ojca H e n r y k a B r o d a te g o d zieła je d n o c z e n ia Polski.
9. 1591
U ro d z ił się w C ieszynie Jerzy T rzanow ski, z w a n y t a k ż e „ sło w ia ń sk im L u t r e m “ . S tu d ia sw e o d b y ł w K o ło b rz e g u n a P o m o rzu , ora z w G u b in ie n a Ł u ś y c a c h . W s ła w ił się o p r a c o w a n ie m i w y d a n ie m ś p ie w n ik a k o ścielne go, t. zw. „ C i t h a r a S a n c t o r u m “ . Z m a r ł 29 5. 1637 r.
9. 1807
P o lsk ie od działy w ojsk ow e w słu żb ie N a p o le o n a w kraczają do m iasta M y
słow ic, gdzie w y w ią z u je się p o t y c z k a z o d d ziałe m w o is k p ru sk ich . 10. 1341
Ś m ie rć b is k u p a w r o c ła w s k ie g o N ankera, n ie u s tra s z o n e g o o b ro ń c y p o ls k o ści Śląska.
10. 1817
N ow y p od ział G órnego Ś ląska n a p o w i a t y a d m in is tr a c y jn e ; z a rz ą d z e n i e ogło szo n e w d zie n n ik u u r z ę d o w y m dnia 25. 5. 1817. P o p r z e d n ie je d n o stk i a d m in is tr a c y jn e o d p o w ia d a ły t e r y to r io m d a w n y c h księstw .
10. 1923
U m ie r a d r F ran ciszek C hłapow ski, ur. 1846 w W ie lk c p o ls c e , d z ia ła c z n a ro d o w y , p ie r w s z y polski le k a r z na G ó rn y m Śląsku.
12. 1621
U ro d z ił się J erzy B ock , k a z n o d z ie ja i p o e t a p o lsk o -śląsk i, a u t o r z n a n y c h dzieł: „ N a u k a d o m o w a " i „ A g e n d a “ (ew angelicka). Z m a rł 19. XI. 1690.
12. 1766
W n i e k t ó r y c h p o w ia ta c h g ó rn o ś lą s k ic h (pszczyński, ra c ib o rsk i, rybnicki) buntują się ch łopi p rz e c iw n a d m i e r n e m u u cis k o w i ze s tro n y n ie m ie c k ic h p a n ó w i o b sz a rn ik ó w .
12. 1898
R o z p o rz ą d z e n ie p ru sk ie , n a k a z u ją c e w s z y s tk im u rz ę d n ik o m w zm acnianie n iem czyzn y w ziem iac h polskich. R o z p o rz ą d z e n ie m ty m rz ą d p ru s k i p o s ta w ił a k c ję g e rm a n iz a c y jn ą n a szerokiej p o d staw ie.
13. 1430
H usyci zdobyw ają B ytom , n iszcząc o k o liczn e osady.
14. 1881
Z a p a d a ostatn i w yrok sąd u p ru sk ie g o na K arola M iarkę, k t ó r y zniszczony na z d r o w iu chroni się po za g ra n ic e P ru s do Cieszyna, gdzie w n a s tę p n y m ro k u u m arł.
15. 1855
U rodz ił się ks. W iktor Loss, p o e t a i p r o z a is ta Ś lą sk a Opolskiego. A u t o r ,,D ziejów S zląsk a". N a le ż a ł w ra z z d r R o stk ie m do założycieli ,,T o w a r z y s tw a G ó r n o ś l ą z a k ó w “ w e W r o c ła w iu załóż, w r. 1880. P rz e z p e w ie n czas do r. 1895, re d a g o w a ł z n a k o m ic ie „ K u r y e r a G ó rn o ślą sk ie g o ". Z m arł 18. XII. 1932.
15. 1874
U m ie ra w C ieszynie Jan Śliw ka, n a u c zy ciel ew ang. s z k o ły pow sze chnej w C ieszynie, o r g a n iz a to r p ie rw sz e g o T o w a r z y s t w a nauc zy cieli szk ó ł lu d o w yc h n a Śląsku Cieszyńskim.
16. 1154
Ś m ierć P iotra W łostow icza, m a g n a ta śląskiego, fu n d a to r a w ielu k o ściołów n a Śląsku.
16. 1817
U ro d z ił się Teodor H en eczek , z a słu ż o n y d r u k a r z i w y d a w c a polski w P ie k a r a c h n a G ó rn y m Śląsku.
16. 1895
P ie rw s z y zjazd polskiej m łod zieży akadem ickiej w Bytomiu.
17. 1430
H usyci, p o d d o w ó d z tw e m P o la k a P u c h a ły zdobyw ają G liw ice.
17. 1861
Sejm K ra jo w y śląski, n a s k u te k in te rw e n c ji p olskich d z ia ła c z y na Śląsku C ieszyńskim , u c h w a la w y d a w a n ie spraw ozdań sejm ow ych tak że w języku p olskim (obok t e k s t u n ie m ieck ieg o i czeskiego).
18. 1849
N ie m ie c k ie Z g ro m ad z en ie N a ro d o w e obgaduje n a d w n io sk ie m ks. Sza- f r a n k a w sp ra w ie p oszan ow ania języka p olsk iego na Górnym Śląsku. Po ra z p ie r w s z y zn a la z ł się p ro b le m jęz y k a polskiego n a G ó rn y m Ś ląsku na forum o b r a d publicznych.
18. 1849
E m a n u e l S m olka, nau c zy ciel s zk o ły miejskiej w B ytom iu, s ta w ia w t a m t e j szej r a d z ie miejskiej w n iosek o u dzielanie języka p olsk iego w szk ołach p o
w szech n ych . 18. 1854
U m ie ra w W a r s z a w ie J ó ze f E lsner, ur. 1. VI. 1769 (?) w G r o d k o w ie na G ó rn y m Śląsku, k o m p o z y to r i d y r e k to r o rk ie stry , n a u c z y c ie l Chopina.
20. 1875
U ro d z ił się W ojciech K orfanty, w y b itn y p o lity k i działa cz n a ro d o w y , k o m isarz R z ec zy p o sp o lite j p o d c z a s p le b is c y tu na G ó rn y m Śląsku, w ó d z 3. p o w s ta n ia śląskiego. Z m a rł 17. VIII. 1939.
20. 1945
W o js k a ra d z ie c k ie w y p ie r a ją N ie m c ó w z p o łu d n io w e j części p o w ia tó w r y b n ic k ie g o i ra c ib o rsk ie g o . T y m sam ym u k o ń c z o n e z o s ta ło o czy szcza n ie ziem i górnośląskiej z od działów n iem ieckich.
21. 1929
U m ie ra ks. J ó ze f Londzin, ur. 2. II. 1863, w ielce z a słu ż o n y działa cz n a r o d o w y n a Ś ląsku Cieszyńskim .
22. 1939
U m ie r a p r e z e s Z w ią z k u P o la k ó w w N iem czech, ks. di. B o lesła w D o m a ń ski, k t ó r y w o k re s ie n a jtru d n ie js z y m sza le jące go h itle ry z m u b ro n ił i n t e r e sów P o la k ó w w N iem czech.
23. 1155
N ajstarszy w o ry g in ale z a c h o w a n y dokum ent śląski, w y s t a w i o n y p r z e z p a p ie ż a H a d r i a n a IV, k tó r y z a tw ie r d z a p o siad ło ści b is k u p a w ro c ła w s k ie g o . 25. 1532
Ś mierć k się c ia Jana, ostatn iego P iasta op olsk iego. J e g o dzielnicę (księ
stw o o p o ls k o -ra c ib o rs k ie ) obejm u ją w m yśl p r a w a le n n e g o H a b sb u r g o w ie ja k o k r ó lo w ie czescy.
25. 1922
G inie w G liw icac h z a m o r d o w a n y p rz e z b o jó w k ę n i e m ie c k ą z a słu ż o n y l e k a r z P o la k dr W in cen ty S tyczyń sk i,
26. 1945
W ojska rad zieck ie likwidują r e s z t k i niem ieck ieg o o p o ru w m ieście W ro cław iu . M a ł a g a r s t k a g a rn iz o n u z a p r z e s ta je o p o ru w dniu 4 maja.
27. 1857
U ro d z ił się ks. d r Jan C hrząszcz, z n a n y h is to ry k górnośląski, a u t o r k ilk u p o lsk ic h p u b lik a c y j religijnych. B yły c z ło n e k Tow . P o lsk ic h G ó r n o ś l ą z a ków , z a ło ż y ł 1880 ra z e m z dr R o s tk ie m chlubnie z n a n e ,,T o w a r z y s tw o G ó r n o ś l ą s k i e “ w e W r o c ła w iu . Z m a rł 26. II. 1928.
28. 1929
Grupa a rty stó w p olsk ich teatru k atow ick iego , k t ó r a n a p o d s t a w i e u m o w y p o lsk o -n ie m ie c k ie j w y je c h a ła do O p o la dla p r z e d s t a w i e ń polskich, z o s ta ła p r z e z sz o w in is tó w n ie m ie c k ic h napadnięta i pobita.
2 9 . 1 3 2 9
K siąż ę Jan ścin aw sk i uznaje^ się lennikiem czeskim . 29. 1397
Ś lą z a k Jan z K luczborka staje się m is tr z e m n a u k w y z w o lo n y c h w P ra d z e . W ie lk i t e n u c z o n y ś re d n io w ie c z n y by ł d o k to r e m teologii n a u n i w e r s y t e cie J a g ie llo ń s k im w K r a k o w ie i ta m ż e d z ie k a n e m w y d z ia łu filozoficznego.
30. 1523
K ró l c z esk i L u d w ik z a tw ie r d z a o d d a n ie m ia s ta B o g u m in a p rz e z księcia J a n a opo lsk ieg o m a r g r a b ie m u b r a n d e n b u r s k i e m u J e r z e m u , a b y t e n ż e tym - sa m y m u z y s k a ł p r a w o ty tu ło w a n ia się k sięcie m śląskim . P ierw sza to p e netracja H ohenzollern ów na ziem ie śląskie.
U w a g a : Z e z w a l a się n a p r z e d r u k l u b d o w o l n e w y k o r z y s t a n i e k o m u n i k a t ó w dla c e l ó w p r a s o w y c h z p o d a n i e m ź r ó d ła .
D r u k a r n i a U r z ę d u In f o r m a c ji i P r o p a g a n d y K a t o w i c e . N r 183 — R 49142
