In stytu t Ś lą s k i
S e r i a V K o m u n i k a t Nr 19 S e r i a V
Śląski ka le ndarz h istoryczny
Z adaniem „Śląskiego K alen d arza H istorycznego", ukazującego się co m iesiąc vr form ie k o m u n ik ató w In sty tu tu , jest p o d an ie w ażniejszych w y d arzeń z dziejów Śląska.
F a k t, że będzie to bodaj p ierw sza tego ro d zaju po lsk a p ró b a ujęcia przeszło ści Śląska o raz tru d n o śc i z e b ra n ia p o trzeb n eg o m a te ria łu h istorycznego m ogą spow odow ać, że w k a le n d a rz u tym b ę d ą n ied o ciąg n ięcia w zględnie braki, zw łaszcza w dziedzinach, k tó re nie są jeszcze n ależ y cie w lite ra tu rz e n au k o w ej o p raco w an e. S tą d p ro ś b a do w szy stk ich , k tó rz y b ra k i zauw ażą, o k om unikow anie ich In sty tu to w i Śląskiem u (K ato
w ice, ul. W arszaw sk a 37).
W r z e s i e ń
1. 1707
K onw encja w A ltra n sta e d t.
K ról szw edzki K arol XII uzyskuje dla protestantów śląskich swobodę wyznaniową od cesarza Jó zefa I. Na Śląsku G órnym jednak zezw olono tylko w dwu m iastach na w zniesienie zborów ew angelickich, m ianowicie w Cieszynie i w K luczborku, gdzie też odrazu rozw inęło się bujne życie kościelne.
1. 1939
Niemcy napadają na Polskę rozp ętu jąc wojnę św iatow ą. Ziemia ślą ska staje się w idow nią b o h atersk ich w alk, toczonych z najezdcą przez woj
sko i ludność cywilną.
1. 1945
Polscy administratorowie apostolscy obejmują adm inistrację;
Śląska Dolnego — ks. dr K arol Milik, ,
Śląska Górnego — ks. dr. B olesław Kominek.
2. 1504
Królewicz polski Zygmunt Jagiellończyk zostaje z ram ienia W ład y sław a k ró la czeskiego namiestnikiem Śląska i Łużyc.
2. 1848
W szkołach powszechnych księstw a Cieszyńskiego w prow adza się język polski.
2. 1891
Założenie gniazda „Sokoła“ w Cieszynie.
.
2. 1911
Śm ierć Jerzego Badury, ur. 4. IV. 1845, ostatniego polskiego p asto ra na Śląsku Dolnym (w M iędzyborzu pod W rocław iem ).
3. 1887
Śm ierć ks. Antoniego Stabika, jednego z pierw szych działaczy od
rodzenia narodow ego G órnego Śląska. U rodził się w M ikołowie 13. VI.
1807.
4. 1939
Niemcy rozstrzelali w Katowicach 80 pow stańców i harcerzy, k tó rzy do o s ta tk a bronili swej ziemi przed niem ieckim najezdcą.
11. 1810
U rodził się ks. biskup Bernard Bogedain, obrońca p raw językow ych polskiego ludu śląskiego. Z m arł podczas w izytacji w Pszczynie dnia 17. IX. 1860.
11. 1865
R ozporządzenie króla pruskiego przyznające Katowicom prawa miasta.
13. 1848
Polskie zebranie w Bytomiu uchw ala petycję w sprawie uszanowa
nia języka polskiego, 14. 1811
E d y k t pruski w spraw ie uwłaszczenia chłopów. E d y k t ten m iał szcze
gólne znaczenie na polskim Śląsku 14. 1841
U rodził się w Lublińcu ks. Konstanty Damrot, śląski poeta liryczny.
Z m arł 5. III. 1895 w Pilchow icach (pow. raciborski).
18. 1688
U m iera Adam Gdacius, ur. około roku 1650 w K luczborku, pisarz ew ang.-polski. W ypędzony ze Śląska p rzebyw ał przez pew ien czas w Polsce.
20. 1872
R ozporządzenie regencji opolskiej w prow adzające do szkół po
wszechnych język niemiecki jako w ykładow y. Poznikały w ów czas z tych szkół w szelkje polskie podręczniki szkolne, zastąpione w yłącznie niem iec
kimi.
21. 1109
C esarz H en ry k V zarząd za odwrót z pod W rocław ia po nieudanej w ypraw ie przeciw Polsce. W czasie tej w ypraw y w ojska niem ieckie d a
rem nie oblęgały przejścia przez O drę, Bytom i Głogów.
H Ks/»c, M .
6 . a J j > ; 3
b , l< a \n . 4 °l,
^ 9-39
21. 1914
Z Cieszyna w ym aszerow uje oddział legionów polskich w bój o w ol
ność Polski.
23. 1909
Otwarcie polskiego gimnazjum w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim, ważnej polskiej placów ki M acierzy Szkolnej.
24. 1866
U rodził się dr Maksymilian Hanke, działacz narodow y, brał w ybitny udział w pracach plebiscytow ych. U m iera 30. IV. 1939.
25. 1889
Założenie Związku Wzajemnej Pom ocy chrześcijańskich robotników górnośląskich w Bytom iu przez N apieralskiego i ks. Radziejew skiego.
27. 1919
R ada Najwyższa decyduje, że o losie Śląska Cieszyńskiego rozstrzyg
nie plebiscyt.
29. 1759
U rodził się Jan Kłapsia, p a sto r i kaznodzieja polski w Cieszynie.
29. 1859
U rodził się Michał W olski, założyciel i pierw szy p rezes Zw iązku Ślą
skich Kół śpiew aczych i ,,S o k o ła “ na Śląsku. U m arł 26. XII. 1922.
29. 1867
U rodził się ks. Michał Przywara, a u to r prac naukow ych na Śląsku.
Zm arł 31. X. 1906.
29. 1887
U rodził się ks. dr Emil Szramek, zasłużony b adacz śląski. Zm arł w obozie koncentracyjnym 13. I. 1942.
30. 1747
U m iera Jan Muthmann, ur. 28. VIII. 1685, p a sto r w Cieszynie, autor polskich książek do nabożeństw a.
W y d a w n i c t w a I ns t yt ut u Ś l ą s k i e g o Pamiętnik Instytutu Śląskiego
S e ria II
1. J ó z e i Feldman, P ro b lem p o lsk o -n iem ieck i w dziejach. 1946, sir. 175. C ena zł 180.— . 2. Kazimierz P opiołek, T rzecie śląskie p o w stan ie. Z 2 m apam i. 1946, str. 217. C ena
zł 180.— .
3. Zygmunt Izdebski, N iem iecka lista naro d o w a na G órnym Śląsku. 1946, str. 253. C ena z ł 200.— .
y,, . .... . . . . . . . ^ ^ --- - --- _ ..' \. ')
pH r?
147714
Polski Śląsk S eria II
1. Zygmunt Izdebski, R zeka Odra — zagadnienie prawa narodów. 1946, str. 38. Cena zł 40.— .
2. Karol M aleczyński, W ojna polsko-niem iecka 1109 r. 1946, str. 40. Cena zł 50.— . 3. Ewa M aleczyńska, P o lsk ie tra d y c je n au k o w e i u n iw e rs y te c k ie W ro cław ia. 1946,
str. 84. C ena zł 100.— .
B iblioteka Słow iańska
1 Józef W idajewicz, Słow ianie zachodni a N iem cy w w iekach średnich. 1946, str. 44.
Cena zł 50.— .
2 Józef W idajewicz, W eleci. 1946, str. 22. Cena zł 40.— .
3. Roman Gródecki, P o w sta n ie polskiej św iadom ości n aro d o w ej. 1946, str. 51. C ena zł 60.— .
Zagadnienia gospodarcze Śląska S e ria II
1. Marian Kamieński, S k a ły u ży teczn e D olnego i G órnego Śląska. Z 3 m apkam i. 1946, str. 40. C ena zł 40.— .
2. Stefan G olachow ski i Hubert Sukiennicki, P ierw szy e ta p o sa d n ic tw a na Śląsku O p o l
skim. 1946, s tr. 80.— . C ena zl 60.— .
Biblioteka pisarzy śląskich S e ria II
1. Zdzisław Hierowski, Śląsk w alczący. P o ezja i pieśń. 1946, str. 117. C ena zł 60.— . W sp ółcześn i pisarze Śląska
1. Edmund Osmańczyk, W a lk a jest zw y cięsk a. 1945, str. 59. C en a zł 50.— . 2. W ilhelm Szew czyk, Posągi, 1945, str. 63. C ena zł 65.— .
B iblioteka Zarania Śląskiego
1. Henryk Barycz, U n iw e rsy te t w ro c ła w sk i w p rzeszło ści i teraźn iejszo ści. 1946. str. 32.
Cena zł 30.—.
2. Józef W idajew icz, Ś w iętopełk M oraw ski a B olesław C hrobry. 1946, str. 22. C ena zł 25.— .
3 M ichał Ambros, B ibliografia śląska, jej stan o b ecn y i zad an ia na p rzyszłość. 1946, str. 30. C en a zł 30.— .
4. Tadeusz D obrowolski, N ajstarsze d re w n ia n e k o ścio ły śląskie jako znaki zam ierzchłej p rzeszło ści. 1946, str. 20. C ena zł 25.— .
5. G ustaw M orcinek, W ró żb ita. 1946, str. 46. C ena zł 30.—.
Inne w ydaw nictw a
A ntoni W rzosek, N ad O d rą i N ysą. O pis geograficzno-gospodarczy now ych ziem ślą
skich. Z 3 mapaimi. 1945, str. 67. C en a zł 40.—.
Skorow idz gmin Śląska D olnego i O polskiego. Z niem ieckim i i polskim i nazw am i m iej
sco w o ści w ed łu g s ta n u z dnia 1 sty czn ia 1941. 1945, str. 50. C ena zł 40.—.
Józef Szaflarski i A ntoni W rzosek, Śląsk, m apa fizy czn o -ad m in istracy jn a (podz. ad min.
w edł. sta n u z roku 1939). P od: 1:500.000, 1945. C ena zł 100.— (na w yczerpaniu).
Zaranie Śląskie, k w a rta ln ik . R ocznik XVI, 1945, str. 72 i 31 ilu stracji. C ena zł 150.—
(w y czerp an e).
R ocznik XVII, 1946. N r 1/2, str. 75 i 22 ilu stracji. C en a zł 200.— .
Kom unikaty Instytutu Śląskiego, S eria V w d ru k u . Do k ońca sie rp n ia 1946 w yszło 19 k o m u n ik ató w — d ru k o w an y ch na p ra w a c h ręk o p isu .
U w a g a : Z ezw ala się na p rz e d ru k lub dow olne w y k o rz y sta n ie K o m u n ik ató w dla celów p raso w y ch z p o d an iem źródła.
D ru k a rn ia Nr 7 pod Z arządem P ań stw o w y m w K ato w icach 6 0 2 — R 24 070
