o p o i i
<v‘dzicrzyn- Koł.le
RYNEK PRAO
W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 199£ R.
Ojjole
kwiecień 1 9 9 9 analizy
statystyczne
K reska (-) - zjaw isko nie w ystąpiło.
Zero: (0) - zjaw isko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;
(0,0) - zjaw isko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.
Kropka (.) - zupełny brak inform acji albo brak inform acji w iarygodnych.
Znak v - oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obow iązującej klasyfikacji.
„W tym ” - oznacza, że nie podaje się w szystkich składników sumy.
W A ŻN IEJSZE SKRÓTY
zł = złoty r. = rok cd. = ciąg dalszy dok. = dokończenie tabl. = tablica
EKD = Europejska K lasyfikacja Działalności
Przy publikowaniu danych US - prosim y o podanie źródła
RYNEK PRACY
W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 1995 R.
analizy statystyczne
Opole kwiecień 1 9 9 9
W ydziału Statystyki Społecznej
pod kierunkiem Danuty BOCZ A R - Zastępcy Dyrektora
Skład kom puterow y i opracow ania graficzne Jolanta BARDOŃ
Druk: Urząd Statystyczny we W rocławiu W ydział Poligrafii w Legnicy Nakład 60 egz. Format: A5
W publikacji przedstawiono tendencje występujące na rynku pracy w województwie opolskim w latach 1995-1998.
Publikacja składa się z trzech części, tj. z uwag metodologicznych, analitycznych oraz z części tabelarycznej.
W części pierw szej wyjaśniono stosowane definicje i pojęcia oraz rodzaje grupowań.
W uwagach analitycznych omówiono następujące zagadnienia:
■ pracujący w poszczególnych sekcjach EKD i sektorach własności oraz w układzie przestrzennym;
■ przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto i netto według sekcji EKD i sektorów własności z uwzględnieniem stanow isk robotniczych i nierobotniczych;
■ bezrobocie. Temat ten ujmuje m.in. liczbę bezrobotnych zarejestro
wanych według płci, poziom u wykształcenia, wieku i stażu p racy oraz wydatki z funduszu pracy związane z bezrobociem.
W części trzeciej umieszczono tablice ilustrujące pow yższe zagadnienia.
W opracowaniu wykorzystane zostały również dane ze sprawoz
dawczości rejonowych urzędów pracy.
DYREKTOR
Urzędu Statystycznego w Opolu dr Kazimierz TELEGUJ
Opole, kwiecień 1999 r.
Tabl, Str.
Uwagi m eto d o lo g iczn e... X 5 Uwagi analityczne... X 8
P r a c u ją c y
Pracujący (1 9 9 5 -1 9 9 7 )... 1 (1 ) 20 Pracujący według sekcji EKD i sektorów własności (1 9 9 5 -1 9 9 8 )... 2 ( 2 ) 20 Pracujący według gmin (1997-1998) ... 3 ( 3 ) 22
4 ( 4 ) 32
W y n a g r o d z e n ia
Przeciętne wynagrodzenia m iesięczne (1 9 9 5 -1 9 9 8 )... 1 (5 ) 32 Przeciętne wynagrodzenia m iesięczne według sektorów własności
i sekcji EKD w 1998 r... 2 ( 6 ) 34
B e z r o b o c ie
Bezrobotni zarejestrowani i oferty pracy (1995-1998) ... 1(7) 35 Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia, wieku
i stażu pracy (1995-1998) ... 2 ( 8 ) 36 Bezrobotni zarejestrowani poprzednio pracujący według sekcji EKD
(1 9 9 5 -1 9 9 8 )... 3 ( 9 ) 37 Wydatki z funduszu pracy na obsługę bezrobocia (1 9 9 6 -1 9 9 8 )... 4 ( 1 0 ) 37 Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia, wieku i gmin
w 1998 r. ~ w podziale administracyjnym obowiązującym od 1 I 1999 r. 5 (1 1 ) 38 Bezrobotni zarejestrowani według pici, stażu pracy i gmin w 1998 r.
~ w podziale administracyjnym obowiązującym od 1 I 1999 r... 6 ( 1 2 ) 50 Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia według gmin w 1998 r.
- w podziale administracyjnym obowiązującym od 1 1 1999 r... 7 (1 3 ) 56
UW AGI M ETO DO LO G ICZNE
Pracujący
1. Dane o pracujących dotyczą osób w ykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. W tablicach nie ujęto pracujących w jednostkach budżetow ych resortu obrony narodow ej i resortu spraw w ew nętrznych i adm inistracji oraz Urzędu O chrony Państwa (do 1996 r. bez resortu spraw w ew nętrznych).
D o pracujących zaliczono:
osoby zatrudnione na podstaw ie stosunku pracy (um ow a o pracę, pow ołanie, m ianow a
nie lub w ybór);
właścicieli i w spółw łaścicieli jednostek prow adzących działalność gospodarczą łącznie z pom agającym i członkam i ich rodzin;
osoby w ykonujące pracę nakładczą;
agentów (łącznic z pom agającym i członkam i ich rodzin oraz osobam i zatrudnionym i przez agentów );
członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych;
pracujących na działkach pracow ników gospodarstw państw ow ych i na działkach przyzagrodow ych członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych;
duchow nych pełniących obow iązki duszpasterskie.
2. Dane dotyczące pracujących w edług stanu; do 1996 r. - w dniu 31 XII, od 1997 r. - w dniu 30 IX podano bez przeliczenia nicpełnozatrudnionych na pełnozatrudnio- nych, przy przyjęciu zasady jednorazow ego ujm ow ania osób w głów nym miejscu pracy.
3. Dane o przeciętnym zatrudnieniu obejm ują osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w pełnym w ym iarze czasu pracy oraz w niepełnym , po przeliczeniu na pełnozatrudnionych.
4. Inform acje o liczbie pracujących w edług gmin opracow ano w edług faktycznego (stałego) m iejsca pracy pracow ników.
W ynagrodzenia
1. W ynagrodzenia obejm ują w ypłaty pieniężne oraz w artość św iadczeń w naturze bądź ich ekw iw alenty należne pracow nikom z tytułu pracy. Dane dotyczą wynagrodzeń pracowników w jednostkach, w których liczba pracujących przekracza 5 osób oraz w je d nostkach sfery budżetow ej niezależnie od liczby pracujących z w yjątkiem resortu obrony narodow ej, resortu spraw w ew nętrznych i administracji oraz Urzędu O chrony Państwa (od
1996 r. - bez resortu spraw wewnętrznych).
Składnikam i w ynagrodzeń są: w ynagrodzenia osobow e, w ypłaty z zysku do podziału i z nadw yżki bilansow ej w spółdzielniach, nagrody z zakładow ego funduszu nagród, w yna
grodzenia bezosobow e, agencyjno-prow izyjne, honoraria.
Do w ynagrodzeń osobow ych zalicza się m.in.: w ynagrodzenia zasadnicze, prem ie i nagrody, dodatki (np. za pracę w w arunkach szkodliw ych dla zdrow ia, za staż pracy, za pełnienie funkcji kierow niczych), wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbow ych, w ynagrodzenia za czas urlopów i za czas przestojów płatnych, zasiłki chorobow e, św iadczenia deputatow e i odszkodowawcze.
W ynagrodzenia osobow e dotyczą osób zatrudnionych na podstaw ie stosunku pracy, osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, którzy zaw arli z zakładem pracy umowę o pracę w celu przygotow ania zaw odowego.
2. Przeciętne w ynagrodzenie m iesięczne przypadające na 1 zatrudnionego obliczo
no przyjm ując:
_ w ynagrodzenia osobow e, bez wynagrodzeń osób w ykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, a także osób zatrudnionych za granicą,
- w ypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach, - nagrody z zakładow ego funduszu nagród,
honoraria w ypłacone niektórym grupom pracow ników np. dziennikarzom , realizato
rom film ów, program ów radiowych i telewizyjnych - za prace w ynikające z umowy O pracę.
Bezrobocie
1. Dane o bezrobotnych zarejestrowanych obejm ują osoby, które zgodnie z ustaw ą z dnia 14 XII 1994 r. o zatrudnieniu i przeciw działaniu bezrobociu (jednolity tekst Dz.U.
1997 Nr 25, poz. 128), określone są jak o bezrobotne.
Pod pojęciem bezrobotnego należy rozumieć osobę nie zatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkow ej, zdolną i gotow ą do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie uczącą się w szkole w systemie dziennym , zarejestrow aną we w łaściwym dla m iejsca zam eldow ania (stałego lub czasow ego) rejonow ym urzędzie pracy, jeżeli:
ukończyła 18 lat (z w yjątkiem młodocianych absolw entów );
kobieta nie ukończyła 60 lat, a m ężczyzna - 65 lat;
nie nabyła praw a do em erytury lub renty inwalidzkiej albo po ustaniu zatrudnienia nic pobiera św iadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobow ego, m acierzyńskiego lub wychowaw czego;
nie je st w łaścicielem lub posiadaczem (sam oistnym lub zależnym ) nieruchomości rolnej o pow ierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniow ych;
nic podlega ubezpieczeniu em erytalno-rentow em u z tytułu stałej pracy ja k o dom ow nik w gospodarstw ie rolnym o pow ierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniow e;
nie podjęła pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega - na podstawie odrębnych przepisów - obow iązkow i ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia em erytalnego;
je st osobą niepełnospraw ną, której stan zdrow ia pozw ala na podjęcie zatrudnienia co najm niej w połow ie wym iaru czasu pracy obow iązującego w danym zaw odzie lub służbie;
nie je s t tym czasow o aresztow ana lub nie odbyw a kary pozbaw ienia wolności.
2. Tablice l(7)-3(9) dotyczące bezrobocia w latach 1995-1998, obejm ują dane w edług starego układu adm inistracyjnego, natom iast tablice 5(11 )-7( 13) przedstaw iające zjaw isko bezrobocia w układzie m iast i gm in, w edług stanu w dniu 31 XII 1998 r., obej
m ują dane w now ym podziale adm inistracyjnym kraju, obow iązującym od 1,01.1999 r.
G rupowania danych według sekcji Europejskiej Klasyfikacji D ziałalności (EKD) dokonano na podstawie II w ydania EKD w prow adzonego do stosow ania zarządzeniem nr 83 Prezesa GUS z dnia 31 grudnia 1990 r.
W stosunku do obow iązującej Europejskiej Klasyfikacji D ziałalności, w publikacji zastosow ano podane niżej skróty:
skrót nazwa pełna
handel i napraw y handel hurtowy i detaliczny; napraw y pojaz
dów m echanicznych, m otocykli oraz artyku
łów przeznaczenia osobistego i użytku do
m owego
transport, składow anie i łączność transport, gospodarka m agazynow a i łącz
ność
obsługa nieruchom ości i firm obsługa nieruchom ości, w ynajem i działal
ność związana z prow adzeniem interesów adm inistracja publiczna i obrona narodow a adm inistracja publiczna i obrona narodowa;
gw arantow ana praw nie opieka społeczna
U W A G I A N A L I T Y C Z N E
Pracujący
W latach 1995-1998 liczba pracujących w w ojew ództw ie opolskim w ykazyw ała tendencję spadkową.
W 1995 r. w w ojew ództw ie pracow ało 233,8 tys. osób, w 1996 r. w ystąpił nieznaczny wzrost tj. o 0,8 % , ale ju ż w 1997 r. liczba pracujących w porów naniu z 1995 r. spadła o 0,7 % , a w 1998 r. o 2,8 % w porów naniu z 1995 r.
Z różnicow anie dynamiki zatrudnienia w w ojew ództw ie opolskim dotyczy trzech sektorów gospodarki. N ajsilniejszy spadek w latach 1995-1998 w porów naniu z 1994 r.
w liczbie pracujących w ystąpił w sektorze I obejm ującym rolnictw o i leśnictwo. Mniejszy spadek miał miejsce w sektorze II obejm ującym przem ysł i budow nictw o. W sektorze III (obejm ującym usługi), po zauw ażalnej tendencji wzrostowej w 1996 r., notuje się nieznaczny spadek w zatrudnieniu, w dwóch kolejnych latach.
W latach 1995-1998 w porów naniu z 1994 r. liczba pracujących w sektorze I spadła o 31,1 %, w sektorze II o 4,4 % , natom iast w sektorze III w zrosła nieznacznie, tj. o 0,1 %.
D Y N A M IK A PR A C U JĄ C Y C H W ED Ł U G T R Z E C H SE K T O R Ó W G O SPO D A R K I W LA TA C H 1995-1998
1 9 9 4 - 100
%
—» —sektor I (Rolnictwo i leśnictwo) sektor II (Przemysł i budownictwo)
— sektor IIII (Usługi)
W ram ach poszczególnych sektorów gospodarki, dynam ika liczby pracujących była zróżnicowana. Dotyczy to w szczególności sektora III, charakteryzującego się znacznym i odchyleniam i, co ilustrują dane zaw arte w tablicy.
Dynam ika liczby pracujących w edług sekcji w latach 1995-1998
Sekcje EKD 1995 1996 1997 1998
1994 100
O gółem ... 98,2 98,9 97,4 95,4 w tym:
Rolnictwo łowiectwo i leśnictwo ... 91,1 80,3 79,0 68,9 Przem ysł ... 97,8 100,2 97,5 93,9 Budownictw o ... 97,8 96,1 101,4 105,0 Handel i N a p ra w y ... 99,6 103,7 105,9 109,0 Hotele i R estau racje... 105,7 112,9 133,0 129,0 Transport, składowanie i łą c z n o ś ć ... 96,2 95,8 86,2 81,5 Pośrednictwo fin a n so w e ... 114,2 112,3 110,9 119,7 Obsługa nieruchomości i firm ... 107,2 115,7 118,3 119,6 Adm inistracja i obrona n a ro d o w a ... 97,2 90,8 101,0 95,8 E d u k a c ja ... 100,1 101,0 97,1 97,3 Ochrona zdrow ia i opieka s o c ja ln a ... 99,9 103,9 104,0 104,4 Pozostała działalność usługow a kom unalna.
socjalna i in d y w id u a ln a ... 87,7 92,4 76,4 76,5 Najw yższa dynam ika w zrostu liczby pracujących w ystąpiła w sekcji „hotele i restau
racje „ (o 29 %), „pośrednictw o finansow e” (o 19,7 % ) oraz obsługa nieruchom ości i firm”
(o 19,6 %). N atom iast znaczny spadek liczby pracujących odnotow ano w „pozostałej działalności usługowej kom unalnej, socjalnej i indyw idualnej” (o 23,5 %) oraz w „trans
porcie i łączności” (18,5 %).
W latach 1995-1998 nastąpiły dalsze zm iany zatrudnienia w edług sektorów w łasności, tj.
tendencjom wzrostowym w sektorze pryw atnym tow arzyszą tendencje spadkow e w sekto
rze publicznym.
D Y N A M IK A PR A C U JĄ C Y C H W SE K T O R Z E PU BLIC ZN Y M I PR Y W A TN Y M W LA TACH 1996-1998
1 9 9 5 = 100
%
--- — sektor publiczny
sektor prywatny
1996 1997 1998
Zatrudnienie w sektorze pryw atnym w zrosło o ponad 35 % , zaś w sektorze publicz
nym spadło o 23 %. Rozwój sektora pryw atnego związany je st zarów no z procesam i pryw atyzacji sektora publicznego ja k i pow staw aniem now ych firm w tym sektorze.
Zm iany zachodzące w zatrudnieniu w tych sektorach przedstaw ia poniższa tablica:
Dynam ika pracujących w sektorze publicznym i prywatnym według sekcji EKD w lalach 1996-1998
1996 1997 1998 1996 1997 1998
Sekcje EKD sektor publiczny sektor pryw atny
1995 = 100
O gółem ... 96,1 83,1 77,0 109,6 129,6 135,3 w tym:
Rolnictwo i leśnictwo ... 83,1 79,0 64,0 93,1 94,4 87,2 Przem ysł ... 93,5 64,5 56,4 118,4 161,7 165,8 Budownictw o ... 87,0 63,5 51,8 100,8 112,5 119,6 Handel i N a p ra w y ... 74,0 45,5 21,7 110,8 119,8 129,0 Hotele i R estau racje... 118,3 167,1 139,4 104,6 117,7 118,2 Transport, składowanie i łączność 98,1 84,2 77,1 116,9 151,2 171,4 Pośrednictwo fin a n so w e ... 103,8 102,6 99,9 90,2 88,9 111,9 Obsługa nieruchom ości i firm ... 100,9 95,6 82,0 113,6 122,1 135,1 E d u k a c ja ... 100,4 97,8 98,0 129,3 46,9 50,3 O chrona zdrow ia i opieka socjal
na ... 104,3 104,2 104,8 94,4 97,2 93,0 Pozostała działalność usługowa
kom unalna, socjalna i indyw i
dualna ... 101,3 106,0 99,2 114,0 47,6 62,2 W sektorze publicznym najw iększy spadek liczby pracujących w porów naniu z 1995 r.
wystąpił w sekcji „handel i napraw y” , tj. o 78,3 %. N atom iast w sektorze pryw atnym , poza 4 sekcjami w ystąpił znaczny w zrost zatrudnienia, najw yższy w sekcji „transport, składowanie i łączność” , tj. o 71,4 %.
Przy spadkowej tendencji ogólnej liczby pracujących, liczba pracujących w sek to r/e I (rolnictwo i leśnictwo) rów nież uległa zm niejszeniu w znacznym stopniu, w ynikiem czego udział sektora I w ogólnej liczbie pracujących obniżył się z 8,0 % w 1995 r. do 6,2 % w 1998 r. Udział sektora II nieznacznie w zrósł w analogicznym okresie z 44,3 % do 44,5 %. Jednocześnie w ystąpił w zrosl liczby pracujących w sektorze lll(usługow ym ).
Udział tego sektora w zrósł z 47,7 % w 1995 r. do 49,3 % w 1998 r.
Struktura pracujących w edług sekcji EKD w latach 1995-1998
Sekcje EKD 1995 1998
Sekcje EKD 1995 1998
w % w %
O gółem ...
Rolnictw o, łow iectwo
100,0 100,0 A dm inistracja publiczna
i obrona n a ro d o w a ... 4,0 4,1 i le ś n ic tw o ... 8,0 6,2 Edukacja ... 9,1 9,1 P rz e m y s ł... 37,4
6,9 7,5
36,9 7,6 8,5
O chrona zdrow ia i opieka
so c ja ln a ... 10,6 11,4 Handel i napraw y ... Pozostała działalność
Transport, składow anie usługow a kom unalna,
i łączność ... 7,2 6,2 socjalna i indyw idualna 2,3 2,0 Pośrednictwo finansow e 2,8 3,0 Pozostałe s e k c j e ... 0,6 0,9 Obsługa nieruchom ości
i firm ... 3,6 4,1
Pow yższe dane ukazują zm iany struktury zatrudnienia w ram ach poszczególnych sekcji EKD w latach 1995 i 1998. Do sekcji, których udział w zatrudnieniu zw iększył się w znacznym stopniu należy zaliczyć „budow nictw o” , „handel i napraw y” , „pośrednictw o finansow e oraz „obsługę nieruchomości i firm” . W zrost udziału tych sekcji w iązał się zc w zrostem liczby pracujących w sektorze prywatnym.
Pracujący w miastach i gm inach w ojew ództwa w poszczególnych sekcjach KKD w 1998 r.
Woje
wództwo
Gminy
Sekcje EKD miejskie miejsko-
-wiejskie wiejskie w odsetkach
O gółem ... 100,0 37,8 49,5 12,7 w tym:
Rolnictwo, łow iectw o i leśnictwo ... 100,0 11,7 56,4 31,9 P rz e m y s ł... 100,0 30,4 58,4 11,2 Budownictwo ... 100,0 53,7 35,5 10,8 Handel i N a p ra w y ... 100,0 48,9 41,0 10,1 Transport, składow anie i łą c z n o ś ć ... 100,0 49,0 43,6 7,4 Pośrednictw o fin a n so w e ... 100,0 54,6 39,2 6,2 O bsługa nieruchom ości i firm ... 100,0 52,5 40,4 7,1 O chrona zdrow ia i opieka s o c ja ln a ... 100,0 36,1 49,6 14,3 Pozostałe s e k c je ... 100,0 45,3 43,9 10,8
W 1998 r. udział gmin m iejskich w liczbie pracujących był dom inujący w w iększości sekcjach EKD, najw yższy w „pośrednictwie finansow ym ” (54,6 % ) i „budow nictw ie”
(53,7 %).
G m iny w iejskie partycypow ały w 31,9 % pracujących w w ojew ództw ie w sekcji
„rolnictwo, łow iectwo i leśnictwo” .
G m iny m iejsko-w iejskie m iały stosunkow o wysoki udział w liczbie pracujących w posz
czególnych sekcjach, a w liczbie pracujących ogółem , w gospodarce w ojew ództw a stanowiły one grupę dom inującą.
W 27 gm inach m iejsko-wiejskich skupiało się 49,5 % ogółu pracujących w ojew ództw a, w 3 gminach m iejskich - 37,8 %, a w 35 gm inach w iejskich 12,7 %.
W śród gmin m iejskich m. O pole jest najw iększym ośrodkiem skupiającym 22,7 % ogółu pracujących (53,5 tys.), tj. praw ie 2 razy więcej niż we w szystkich gminach wiejskich.
U dział pracujących w gm inach m iejsko-w iejskich w w ojew ództw ie ogółem kształtow ał się od 7,4 % w N ysie do 0,2 % w Ujcździe, a w gm inach w iejskich od 1,9 % w gminie Dobrzeń Wielki do 0,1 % w gminach: Izbicko, Jem ielnica, Św ierczów i Zębowice.
W ynagrodzenia
Przeciętne m iesięczne w ynagrodzenia brutto ogółem w w ojew ództw ie opolskim w 1997 r. było wyższe o 23,2 % w porów naniu z 1996 r. i o 53,8 % w stosunku do 1995 r.
W 1998 r. przeciętne m iesięczne w ynagrodzenia brutto w jednostkach sfery budżetowej stanow iły 96,6 % w ynagrodzenia brutto ogółem w w ojew ództw ie, w 1997 r. - 95,2 %, w 1996 r. - 97,3 % , a w 1995 r. odsetek ten w yniósł 94,6 %.
Relacja przeciętnych wynagrodzeń m iesięcznych w sektorze przedsiębiorstw do średniej krajowej w latach 1995-1997 kształtowała się następująco:
Lata Polska-100
1995 91,9
1996 91,7
1997 91,1
W badanym okresie wysokość przeciętnego w ynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w w ojew ództw ie opolskim system atycznie obniżała się w stosunku do średniej krajowej, (w 1995 r. było niższe o 8,1 %, a w 1997 r. o 8,9 %).
W 1998 r., przeciętne m iesięczne w ynagrodzenie brutto ogółem w w ojew ództw ie w yniosło 1179,30 zł, a netto 986,08 zł. Przeciętne m iesięczne w ynagrodzenie brutto na stanow isku robotniczym było niższe średnio o 16,7 % od przeciętnego w ynagrodzenia m iesięcznego, a na stanow isku nierobotniczym - było ono w yższe o 22,2 %. Relacje te zależne były od sektora własności.
W sektorze publicznym rozpiętość między w ynagrodzeniam i na poszczególnych stanow is
kach była mniejsza niż w sektorze pryw atnym , a dla obu rodzajów stanowisk przeciętne m iesięczne w ynagrodzenie brutto było niższe w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia m iesięcznego niż w sektorze prywatnym.
Z aznaczyć jednak należy, że w porów naniu z przeciętnym m iesięcznym w ynagrodzeniem ogółem , przeciętne w ynagrodzenie w sektorze publicznym było wyższe o 3,5 % , z kolei w sektorze pryw atnym niższe o 3,7 %.
B e z r o b o c ie
W latach 1995-1998 bezrobocie znacznie zm alało, bo aż o 25,8 % w stosunku do 1995 r.
O tendencji spadkowej bezrobocia św iadczy stopa bezrobocia. O ile w 1995 r. wynosiła w skali w ojew ództw a 13,6 % , to w 1998 r. obniżyła się do 10,3 %.
W całym badanym okresie stopa bezrobocia w w ojew ództw ie opolskim nie była wyższa od analogicznych w skaźników dla kraju.
W dalszym ciągu w śród bezrobotnych dom inow ały kobiety, a ich udział w stosunku do 1995 r. w zrósł o 4 punkty.
W porów naniu z 1995 r. zm alała natom iast liczba osób zw olnionych z przyczyn dotyczą
cych zakładów pracy (o 54 %).
N iepokoić może znaczny w zrost liczby osób bezrobotnych nieupraw nionych do zasiłku, w porów naniu z 1995 r. (o 49 %).
N iekorzystnie przedstaw ia się rów nież ilość m iejsc pracy oferow ana bezrobotnym (w końcu 1998 r. na 1 ofertę przypadało 693 osoby).
Dom inującym i grupam i w śród bezrobotnych są w w ojew ództw ie opolskim ludzie młodzi, z w ykształceniem zaw odow ym i podstaw ow ym , pozostający bez pracy przez stosunkowo długi okres czasu (powyżej 6 miesięcy).
W końcu grudnia 1998 r. liczba bezrobotnych w w ojew ództw ie wyniosła 43,7 tys.
osób (w tym 28.1 tys. kobiet) i była niższa od liczby bezrobotnych zarejestrow anych w końcu 1995 r. o 15,2 tys. osób (tj. o 25,8 %). W stosunku do roku 1997 nastąpił niewielki w zrost o 0,7 %. O bserw ow any trend spadkow y liczby bezrobotnych w skazyw ałby na popraw ę sytuacji na rynku pracy w ojew ództw a opolskiego.
Spadek liczby bezrobotnych w ystąpił we w szystkich rejonow ych urzędach pracy w ojew ództw a w latach 1995-1997, natom iast w końcu 1998 r. w sześciu rejonach zanotow ano nieznaczny w zrost liczby bezrobotnych.
N ajw iększy spadek liczby bezrobotnych zarejestrow ano w rejonie Krapkowic i O pola (w porów naniu z 1995 r. odpow iednio o 37,9 % oraz o 37,3 %), natom iast najniższy w rejonie Prudnika, Nam ysłowa i Nysy.
Również stopa bezrobocia była znacznie zróżnicow ana w zależności od rejonu.
N ajw yższa stopa bezrobocia w ystąpiła w rejonie N am ysłow a (16,4 % w 1995 r. i 13,2 % w 1998 r.), najniższa w rejonie O pola (6,2 % w 1995 r. i 3,8 % w 1998 r.).
Stopa bezrobocia znacznie zm niejszyła się w rejonie Brzegu (z 15,1 % w 1995 r. do 1 1,0 % w 1998 r.) oraz G rodkowa (z 17,0 % do 12,6 %) i N ysy (z 16,5 % do 12,6 %).
B E Z R O BO TN I Z A R E JST R O W A N I W ED Ł U G R EJO N O W Y C H U R Z Ę D Ó W PRACY W LA TACH 1995-1998
Stan w końcu roku
bezrobotni c m 1995 1996 1997 1998
stopa bezrobocia - t r - 1995
x 1996 - o 1997
° 1998 bezrobotni
14000
stopa bezrobocia w %
18
12000
10000
8000
6000
4000
2000
W skali wojew ództw a, bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu 1998 r.
stanowili 7,0 % ludności w w ieku produkcyjnym, w 1995 r. - 9,5 %, w 1996 r. - 8,8 %, a w 1997 r. - 7,0 %).
N atom iast stopa bezrobocia liczona jako udział bezrobotnych w cyw ilnej ludności aktywnej zaw odowo wynosiła w 1998 r. - 10,3 %, w 1995 r. - 13,6 %, w 1996 r. - 12,9 % i w 1997 r. - 10,5 %).
D ynam ika bezrobocia w analizow anym okresie była uzależniona od w ieku oraz poziom u wykształcenia.
Dynamika bezrobotnych w edług grup w iekow ych w latach 1996-1998 Stan w końcu roku
Lata Ogółem
Bezrobotni w wieku:
24 łuta
i więcej 25-34 35-44 45-54 55 lat
i więcej 1995 100
19 9 6 ... 9 2 ,6 8 3 ,2 9 3 ,0 9 4 ,3 105,7 1 1 3 ,8 19 9 7 ... 7 3 ,6 6 3 ,3 7 6 ,0 79,1 8 6 ,4 60,1 1998 ... 74,2 66,8 73,6 77,3 90,2 59,4
N a jw ię k sz ą d y n a m ik ę sp ad k u b e z r o b o c ia o d n o to w a n o w g ru p ie w ie k o w e j 2 4 lata i m n ie j, n a to m ia st n a jn iższą w g ru p ie w ie k o w e j 4 5 - 5 4 lat.
Dynamika bezrobotnych w edług poziom u wykształcenia w lalach 1996-1998 Stan na koniec roku
I.ata O gółem
Z wykształceniem:
w yż
szym
policeal
nym i średnim zawodo
wym
średnim o góln o
kształcą
cym
zasadni
czym zaw odo
wym
podsta
wowym i niższym 1995 = 100
1996 ... 9 2 ,6 7 7 ,0 89 ,3 8 5 ,0 91,1 9 8 ,4 1 9 9 7 ... 7 3 ,6 6 6 ,5 7 2 ,7 6 4 ,5 72,1 7 8 ,0 1998 ... 74,2 84,7 58,9 67,7 71,4 76,9
Stosunkowo słaba dynam ika spadku w ystąpiła w grupie bezrobotnych z w ykształceniem podstawowym i niższym oraz zasadniczym zawodowym . Świadczy to o znacznie w iększych trudnościach w znalezieniu pracy prze tę grupę osób.
Strukturę bezrobocia w lutach 1995-1998 analizow ano w takich przekrojach jak: grupy wiekowe, poziom y w ykształcenia oraz czasookres trwania bezrobocia.
Struktura bezrobocia w edług grup w iekow ych w latach 1995-1998 Stan w końcu roku
Lata
Bezrobotni w wieku:
24 lata
i więcej 25-34 35-44 45-54 55 lat
i więcej w % bezrobotnych ogółem
1995 ... 31,9 26,6 24,8 13,7 3,0 1996 ... 28,6 26,7 25,3 15,6 3,8 1997 ... 27,4 27,4 26,6 16,1 2,5 1998 ... 28,7 26,4 25,8 16,6 2,5
Zm iany jakie dokonały się w strukturze bezrobocia w edług w ieku, są niekorzystne dla osób w grupie w iekow ej 45-54 oraz 35-44. Najw yższy w zrost udziału w bezrobociu ogółem odnotow ano w łaśnie w tych grupach w iekow ych, przy czym nadal najliczniejszą grupę stanow ią ludzie m łodzi poniżej 25 lat (28,7 %); w 1995 r. odsetek ten kształtow ał się na poziom ie (31,9 %).
Struktura bezrobocia w edług w ykształcenia w latach 1995-1998 Stan w końcu okresu
Lata
Z wykształceniem:
wyższym
policeal
nym i średnim zaw odo
wym
średnim ogólno
kształcą
cym
zasadni
czym zaw odo
wym
podsta
w ow ym i niższym
w % bezrobotnych ogółem
1995 ... 1,3 20,8 6,1 38,4 33,4 1996 ... 1,1 20,1 5,6 37,8 35,4 1997 ... 1,2 20,5 5,4 37,6 35,3 1998 ... 1,5 21,3 5,7 37,0 34,5
Dane potw ierdzają tendencje w ystępujące na ogólnokrajow ym rynku pracy: wysoki udział osób z w ykształceniem zaw odow ym i podstaw ow ym oraz niski udział osób z w yższym wykształceniem . Dwa czynniki m ogą tłum aczyć tę sytuację. Po pierw sze, pracodaw cy, szczególnie z sektora pryw atnego przedkładają zatrudnianie osób w ykształconych, z w yso
kimi kwalifikacjam i i um iejętnościam i. Po drugie, w wyniku nadm iernie w yspecjalizow a
nego polskiego systemu kształcenia zaw odow ego, zm niejszone są m ożliw ości znalezienia pracy przez absolwentów szkól zaw odowych.
Struktura bezrobocia według okresu trw ania bezrobocia w latach 1995-1998 Stan w końcu roku
Lata
Trwanie bezrobocia w m iesiącach poniżej i
miesiąca 1-3 3-6 6-12
powyżej 12 m ie
sięcy w % bezrobotnych ogółem
1 9 9 5 ... 8,1 15,2 18,9 2 3 ,4 3 4 ,4 1 9 9 6 ... 8 ,7 1 4 ,6 16,5 2 0 ,7 3 9 ,5 19 9 7 ... 9 ,7 15,1 12,7 2 1 ,4 4 1,1 1998 ... 10,6 17,8 15,8 16,0 39,8
W badanym okresie nadal ponad połow ę bezrobotnych ogółem stanow iły osoby pozostające bez pracy powyżej 6 m iesięcy. W końcu 1998 r. udział ich w yniósł 55,8 %.
Z auw ażalne były także szybkie tendencje wzrostowe udziału osób pozostających bez pracy przez okres dłuższy niż 12 m iesięcy, który w 1997 r. przekraczał 41 %.
Pow yższe tendencje w skazujące na w zrost roli bezrobocia długookresow ego, m ogą budzić niepokój, ze w zględu na w ystępujące m echanizm y sam outrw alania takich struktur.
W praktyce bow iem pracodaw cy niechętnie przyjm ują do pracy długookresow o bezrobot
nych, co w efekcie powoduje jeszcze w iększe w ydłużenie przeciętnego okresu trwania bezrobocia.
Spośród 43,7 tys. zarejestrow anych bezrobotnych w końcu 1998 r. 17,3 % stanowili dotychczas nic pracujący, a 82,7 % - poprzednio pracujący.
Z grupy poprzednio pracujących najw iększy udział miały osoby poprzednio pracujące w „przem yśle” (24,2 % ) oraz w sekcji „handel i napraw y” (15,0 % ), najm niejszy w „edukacji” (2,1 %) oraz „transporcie, składowaniu i łączności” (2,0% ).
W 1995 r. udział bezrobotnych z tych sam ych sekcji w yniósł odpow iednio 24,3 % i 16,3 % oraz 2,3 % i 2,8 %.
B E ZR O B O T N I W ED Ł U G SEK C JI E K D W 1995 i 1998 R.
Stan w dniu 31 XII
Rolnictwo i łowiectwo Przemysł
Budownictwo Handel i naprawy Transport, składowanie i łączność
Administracja publiczna i obrona narodowa Pozostałe sekcje
1995 1998
W śród zarejestrow anych w końcu 1998 r. bezrobotnych, dom inow ały kobiety (64,3% ).
Podobnie było w latach ubiegłych: na koniec 1995 r. stanow iły one 60,3 % ogółu bezrobotnych, w 1996 r. - 63,3 % , a w 1997 r. - 66,2 %.
Absolwenci szkół w yższych, policealnych i średnich stanowili 3,4 % ogółu bezrobotnych, 10,1 % - zw olnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy.
W porów naniu z 1995 r. liczba osób zw olnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy (16,3 % ogółu bezrobotnych) zm niejszyła się o 54 % , co należałoby ocenić ja k o zjaw isko św iadczące o przystosow aniu przedsiębiorstw do now ych w arunków gospodarczych, w yrażające się w znacznym spadku liczby bezrobotnych ze zw olnień grupow ych.
W porównaniu z 1995 r. w zrosła liczba osób bez prawa do zasiłku, z 39,3 % ogółu bezrobotnych, do 79 % w 1998 r..
W końcu 1998 r. na 43,7 tys. osób bezrobotnych rejonow e biura pracy dysponow ały tylko 63 ofertam i pracy. N a 1 ofertę przypadało 693 osoby. Sytuacja pod tym w zględem był bardzo zróżnicow ana w analizow anym okresie. O ile w końcu 1995 r. na 1 ofertę pracy przypadało 348 osób, to w 1996 r. - odpow iednio 865, a w 1997 r. - 471.
Dla złagodzenia negatyw nych skutków bezrobocia utworzony został Fundusz Pracy.
Jest to podstawowy instrum ent ekonom iczny polityki rynku pracy w tym zakresie. D ziała on od 1 stycznia 1990 r. na mocy ustawy o zatrudnieniu. Na dochody funduszu składają się obow iązkow e w płaty w szystkich zakładów pracy zatrudniających pracow ników oraz dotacje z budżetu.
Ze w zględu na dużą liczbę instrum entów łagodzenia rozm iarów i skutków bezrobocia finansow anych z Funduszu Pracy, a w szczególności z uwagi na niew ystarczającą jego w ielkość, w praktyce w prow adza się priorytety przy jego wykorzystaniu.
Podstawowym i działaniam i łagodzącym i sytuację osób bezrobotnych były w analizo
wanym okresie: zasiłki dla bezrobotnych, szkolenia, roboty publiczne, prace interw en
cyjne, pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej, przygotow anie zaw odow e m łodocianych, refundacja w ynagrodzeń absolwentów. Analiza odpow iednich danych wskazuje na dom inującą pozycję zasiłków dla bezrobotnych w strukturze pom ocy osobom pozostającym bez pracy.
W latach 1996-1998 w ydatki z Funduszu Pracy na obsługę bezrobocia uległy znacznem u obniżeniu. W 1997 r. były niższe o 0,4 % w porów naniu z 1996 r., a w 1998 r.
spadły o 20,3 % w stosunku do 1997 r.
Porównując wydatki w dw óch ostatnich latach daje się zauw ażyć spadek praw ic o połowę kw ot przeznaczonych na zasiłki dla bezrobotnych. Zwiększyły się natom iast fundusze aktyw nych form przeciw działania bezrobociu, m.in na szkolenia (o 15,2 % ), prace interw encyjne (o 8,3 % ) oraz pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej (o 120,3 %).
W zrost roli tych ostatnich form pom ocy bezrobotnym w idać rów nież w strukturze
wydatków . Udział w ydatków na szkolenia w ynosił w kolejnych latach 1996-1998 odpow iednio 1,6 % , 2,2 % i 3,1 % ogółu funduszu; prac interw encyjnych: 2,5 % , 3,2 % , 4,3 % , natom iast pożyczek: 0,4 % , 0,9 % i 2,4 %. W tym sam ym okresie udział zasiłków obniżał się system atycznie z 83,9 % w 1996 r., 67,3 % w 1997 r. do 48,6 % w 1998 r.
W skaźnik stopy bezrobocia (liczony jak o relacja bezrobotnych do ludności czynnej zaw odow o) w ynosił w końcu 1995 r. 13,6 % przy średniej dla kraju 14,9 %. W końcu
1998 r. w skaźnik ten zm niejszył się do 10,3 % przy średniej dla kraju 10,4 %. W całym badanym okresie wskaźnik stopy bezrobocia był wyższy przeciętnie w kraju niż w w ojew ództw ie opolskim .
Kształtow anie się stopy bezrobocia w w ojew ództw ie oraz w ybranych danych o bezrobot
nych na tle kraju przedstaw ia poniższa tabela:
W ojew ództw o na tle kraju w latach 1995-1998 Stan w dniu 31 XII
Wyszczególnienie
Bezrobotni zarejestrowani w tys.
Stopa bezro
bocia*
w %
Oferty pracy w tys.
Bezro
botni na 1 ofertę pracy ogółem
w tym
absol
wenci
zwol
nieni z przy
czyn za
kładów pracy
W o jew ó d ztw o ... 1995 58,9 2,9 9,6 13,6 0,2 348
1996 54,5 1,1 7,2 12,9 0,1 865
1997 43,3 0,9 4,6 10,5 0,1 471
1998 43,7 2,7 4,4 10,3 0,1 693
K r a j... 1995 2628,8 217,8 256,9 14,9 41,2 128
1996 2359,5 86,0 200,0 13,2 35,5 171
1997 1826,4 85,4 124,4 10,5 36,7 153
1998 1831,4 110,7 125,4 10,4 7,3 251
Kraj - 100 ... 1995 2,2 1,3 3,7 91,3 0,5 271,9
1996 2,3 1,3 3,6 97,7 0,3 505,8
1997 2,4 1,1 3,7 100,0 0,3 307,8
1998 2,4 2,4 3,5 99,0 1,4 276,1
a W % cyw ilnej ludności aktyw nej zaw odowo.
Pracujący
TABL. 1(1). PRACUJĄCY*
1995 1996 1997
SEKCJE EKD stan w dniu 31 XII stan w dniu 30 IX
w liczbach bezwzględnych w od
setkach OGÓŁEM ... 374814 368351 386060 100,0
w tym:
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo ... 93053 99141 99301 25,7 Przemysł15 ... 96281 96182 98551 25,5 w tym działalność produkcyjna ... 86760 86722 89408 23,2 Budownictwo ... 24077 22715 26156 6,8 Handel i naprawyv ... 51651 40119 48195 12,5 Hotele i restauracje ... 8355 4693 4689 1,2
Transport, składowanie, i łącznośćv 20780 21542 20985 5,4
Pośrednictwo finansowe ... 6716 6712 6679 1,7 Obsługa nieruchomości i firmv ... 10635 12070 14950 3,9 Administracja publiczna i obrona narodowav ... 9548 9262 10289 2,7 Edukacja ... 21504 21670 21064 5,5
Ochrona zdrowia i opieka socjalna 25210 26324 26843 7,0
a Dane według faktycznego (stałego) miejsca pracy, b Pod pojęciem przemysł rozumie się sekcje:
„ Górnictwo i kopalnictwo ”, „ Działalność produkcyjna " oraz „ Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę ”, V Nazwa skrócona.
TABL. 2(2). PRACUJĄCY* W ED ŁU G SEK C JI EKD I SEK TO R Ó W W ŁASN O ŚC I
SEKCJE EKD 1995 1996 1997 1998
stan w dniu 31 XII stan w dniu 30 IX OGÓŁEM ... 233819 235643 232106 227364 Sektor publiczny ... 152492 146509 126713 117367 Sektor prywatny ... 81327 89134 105393 109997
w tym:
Rolnictwo, łowiectwo 1 leśnictwo ... 18638 16432 16162 14106 Sektor publiczny ... 9245 7683 7299 5914 Sektor prywatny ... 9393 8749 8863 8192
87404 89574 87144 83931
sektor publiczny ... 55744 52094 35951 31431 sektor prywatny ... 31660 37480 51193 52500 a Dane według siedziby, zarządu zakładów; bez zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospo
darczą. w których liczba pracujących nie przekracza .5 osób oraz bez pracujących w indywidualnych gospodars
twach rolnych.
V Nazwa skrócona.
TABL. 2(2). PRACUJĄCY" W EDŁU G SEKCJI EKD 1 SEK T O R Ó W W ŁASN O ŚC I (dok.)
SEKCJE EKD 1995 1996 1997 1998
stan w dniu 31 XII stan w dniu 3 0 IX Przem yli (dok.)
Górnictwo i kopalnictwo ... 1776 1742 1689 1561 sektor publiczny ... 1565 1519 565 85 sektor prywatny ... 211 223 1124 1476 Działalność produkcyjna ... 77777 79978 77899 74998 sektor publiczny ... 46394 42813 27891 24083 sektor prywatny ... 31383 37165 50008 50915
Zaopatrywanie w energią elektryczną, gaz i wodę 7851 7854 7556 7372
sektor publiczny ... 7785 7762 7495 7263 sektor prywatny ... 66 92 61 109 Budownictwo ... 16050 15775 16640 17228 Sektor publiczny ... 2894 2519 1838 1499 Sektor prywatny ... 13156 13256 14802 15729
17633 18358 18741 19296
Sektor publiczny ... 3219 2381 1466 698 Sektor pry watny ... 14414 15977 17275 18598
1494 1596 1880 1818
Sektor publiczny ... 246 291 411 343 Sektor prywatny ... 1248 1305 1469 1475
16759 16689 15013 14195
Sektor publiczny ... 15414 15117 12980 11890 Sektor prywatny ... 1345 1572 2033 2305 Pośrednictwo finansowe ... 6594 6483 6400 6910 Sektor publiez-ny ... 3922 4072 4025 3920 Sektor prywatny ... 2672 2411 2375 2990 Obsługa nieruchomości 1 firmv ... 8330 8990 9193 9289 Sektor publiczny ... 3701 3733 3540 3036 Sektor prywatny ... 4629 5257 5653 6253
Administracja publiczna i obrona narodowav 9392 8774 9757 9257
Sektor publiczny ... ... 9392 8748 9729 9231 Sektor prywatny ... - 26 28 26
21354 21547 20698 20751
Sektor publiczny ... 20996 21084 20530 20571 Sektor prywatny ... 358 463 168 180 Ochrona zdrowia i opieka socjalna ... 24818 25803 25818 25917
24074 25101 25095 25225
744 702 723 692
Pozostała działalność usługowa komunalna,
5265 5550 4590 4594
3567 3615 3782 3538
1698 1935 808 1056
a Dane według siedziby zarządu zakładów; bez zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospo
darczą, w których liczba pracujących nie przekracza 5 osób oraz bez pracujących w indywidualnych gospodars
twach rolnych.
V Nazwa skrócona.
