Stefan Biskupski
Kodeks Prawa Kanonicznego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 2/1-2, 33-71
LIB E K SECUNDUS De personis
Can. 87. — B a p tism a te hom o
c o n s titu itu r in E cclesia C h risti p e rso n a cum om n ib u s C hristia n o ru m iu rib u s et officiis, nisi, ad iu r a quod a ttin e t, obstet obex, ecclesticae com m unionis v in cu lu m im pediens, vel la ta ab Ecclesia censura.
Can. 88. — § 1. P e rso n a quae
vicesim um p rim u m a e ta tis a n num ex p lev it, m a io r e st; in fra h an c a e ta te m , m in o r.
§ 2. M inor, si m asculus, cen s e tu r p u b es a decim oquarto, si fem ina, a duodecim o an n o com pleto.
§ 3. Im pubes, a n te plen u m sep ten n iu m , d ic itu r in fa n s seu p u e r vel p a rv u lu s et c e n se tu r no n su i com pos; expleto au tem septennio, u su m ra tio n is h ab e re p ra e su m itu r. I n fa n ti a ssim ilan - t u r q u o tq u o t u su ra tio n is s u n t h a b itu d e s titu ti.
Can. 89. — P e rso n a m a io r p le num h a b e t su o ru m iu riu m e x e rc itiu m ; m in o r in e x e rc itio su o ru m iu riu m p o te s ta ti p a -K S IĘ G A D R U G A O osobach К ап . 87. — W K ościele C h ry s tu so w y m człow iek sta je się oso b ą ze w szy stk im i p ra w a m i i ob ow iązkam i ch rz eśc ija ń sk im i p rze z chrzest, ch y b a że, gdy chodzi o p ra w a , je st n a p rze sz k odzie b r a k jedności z K ościo łem lu b została przezeń n ałożo n a cenzura.
K an. 88. — § 1. Osoba, k tó ra
ukoń czy ła d w u d ziesty p ierw szy ro k życia, je st p e łn o le tn ia ; po niżej. tego w ie k u — m a ło le tn ia .
§ 2. M ałoletniego płci m ęskiej
u w aż a się za dojrzałeg o od ukończonego ro k u cztern asteg o , p łc i żeńskiej — od dw unastego.
§ 3. N ied o jrzały p rze d u k o ń
czeniem la t siedm iu n az y w a się dzieckiem , chłopcem , lub m a l cem i uchodzi za pozbaw ionego u ży w a n ia ro zu m u ; po u kończe n iu n a to m ia st la t siedm iu, u w a ża się, że posiad a u ży w an ie ro zum u. Do dzieci u p o d a b n ia ją się p o zb a w ien i n a sta łe u ży w a n ia rozum u. K a n i 89. —■ O soba p ełn o le tn ia k o rz y sta w p e łn i ze sw oich p ra w ; m a ło le tn ia — przy w y k o n y w a n iu p r a w sw oich zależ-P r a w o K a n o n i c z n e — 3
34
C O D E X IU R IS C A N Q N I C r[261
re n tu m v el tu to r u m obnoxia m a n et, iis ex c ep tis in q u ib u s ius m in o res a p a tr ia p o te sta te exem ptos h ab et.
Can. 90. — § 1. L ocus o rig in is
filii, etiam neophyti, est ille in quo, cum filiu s n a tu s est, do m i cilium , au t, in d efe ctu dom ici lii, q u asi-d o m iciliu m h a b e b a t p a te r vel, si filiu s sit illeg itim u s a u t p ostum us, m a te r.
§ 2. Si a g a tu r de filio vago
rum , locus orig in is est ipsem et n a tiv ita tis locus; si de exposito, est locus in quo in v e n tu s fu it.
Can. 91 — P e rso n a d ic itu r: incola, in loco u b i dom icilium , advena, in loco u b i q u a si-d o -
m ieiliu m h a b e t; peregrinus, si v e r s e tu r e x tra dom icilium et q u asi-d o m iciliu m quod ad h u c re tin e t; vagus, si n u llib i do m i ciliu m h a b e a t vel q u asi-d o m ici lium .
Can. 92. — § 1. D om icilium
a c q u ir itu r com m o ratio n e in a li q u a p a ro e cia a u t q u a s i-p a ro e - cia, a u t sa lte m in dioecesi, vi- c a ria tu apostolico, p ra e fe c tu ra ap ostolica; q u ae com m oratio vel co n iu n cta sit cum anim o ibi p e rp e tu o m a n en d i, si n ih il inde avocet, vel sit p r o tra c ta ad d e ce n n iu m com pletum .
n a je s t od w ładzy rodziców lub opiekunów , z w y ją tk ie m w y
p adków , gdy p ra w o u w aln ia m a ło le tn ic h spod w ładzy o j cow skiej.
K an. 90, — § 1. M iejscem p o
chodzenia dziecka, ta k ż e nowo- ochrzczonego, je st to, n a k tó rym , w c h w ili u ro d z e n ia się dziecka, ojciec m ia ł sta łe , a. w b ra k u stałego, czasow e m ie js ce zam ieszk an ia albo, gdyby dziecko było nielegalnego p o chodzenia lu b pogrobow cem — m a tk a.
§ 2. G dyby chodziło o dziecko
tułaczy, m iejscem pochodzenia je s t sam o m iejsce uro d zen ia; p o d rz u tk a — m iejsce, gdzie zos tało znalezione.
K an. 91. — O soba n az y w a się m ie szk a ń c e m w m iejscu, gdzie
m a sta łe zam ieszkanie, p r z y b y
sze m — w m iejscu, gdzie ma
czasowe zam ieszk an ie; p odróż n y m , — gdy p rze b y w a poza m iejscem stałego lu b czasowego- zam ieszkania, k tó re dotąd p o sia d a; tu ła c ze m , gdy nigdzie nie m a stałego an i czasowego zam ieszkania.
K an. 92. — § 1. S tałe zam iesz
k a n ie n a b y w a się przez pobył w ja k ie jś p a r a f ii lu b n iby p a rafii, albo p rz y n a jm n ie j w d ie cezji, w ik a ria c ie apostolskim , p re fe k tu rz e ap o sto lsk ie j; te n po b y t pow inien być albo połączo n y z za m ia re m p o b y tu ta m na stałe, gdyby nie było sta m tą d jakiegoś odw o łan ia, albo w rze czyw istości p rze d łu ży ć się do p ełn y ch la t dziesięciu.
§ 2. Q u asi-d o m iciliu m a c q u i
r i t u r co m m o ratio n e u ti supra, q u ae vel co n iu n cta sit cum anim o ib i m a n e n d i sa lte m ad m aio rem a n n i p a rte m , si nih il in d e avocet, vel sit rea p se p ro tr a c ta ad m a io rem a n n i p arte m .
§ 3. D om icilium vel q u a si-d o - m icilium in p a ro e cia vel q u asi- p aro e cia d ic itu r paroeciale; in
dioecesi, v ic a ria tu , p ra e fe c tu ra , non a u te m in p a ro e c ia v e l q u a- si-paroecia, dicecesanum .
Can. 93, —· § 1. U xor, a v iro
legitim e n o n se p a ra ta , n ec essa rio r e tin e t d o m icilium v ir i sui; am ens, dom icilium c u ra to ris; m in o r dom icilium illiu s cuius p o te sta ti su b iicitu r.
§ 2. M in o r in fa n tia egressus
p o te st q u asi-d o m ic iliu m p ro p riu m o b tin e re ; item u x o r a v i ro leg itim e n o n se p a ra ta , le g i tim e a u te m s e p a ra ta etia m do m icilium .
Can. 94. — § 1. Sive p e r do
m iciliu m sive p e r q u a s i-d o m i ciliu m su u m q u isq u e p aro c h u m et O rd in a riu m so rtitu r.
§ 2. P ro p riu s v ag i p aro c h u s
vel O rd in a riu s est p a ro c h u s vel O rd in a riu s loci in quo vagus a c tu com m o ratu r.
§ 3. Illo ru m q u o q u e q u i non
h a b e n t n isi dioecesanum do m i cilium v e l q u asi-d o m iciliu m
§ 2. Czasow e m iejsce zam iesz
k a n ia n ab y w a się przez pobyt, ja k w yżej, k tó ry albo połączony je s t z zam iarem p rze b y w a n ia ta m p rz y n a jm n ie j p rzez w iększą
część roku, gdyby nie było
sta m tą d jakiegoś odw ołania, albo w rzeczyw istości p rze d łu ża się do w iększej części roku.
§. 3. S ta łe lu b czasow e z a
m ieszk an ie w p a ra fii lu b niby p a r a fii nazy w a się p a rafialne; w diecezji, w ik aria cie , p re fe k tu rze, n ie zaś w p a r a f ii lu b niby p a ra fii, — diecezjalne.
Kan. 93. § 1. — Żona p ra w n ie
n ie se p aro w a n a z m ężem zacho w u je koniecznie zam ieszkanie sw ego m ęża; chory um ysłow o — zam ieszk an ie o p ie k u n a; n ie le t n i — zam ieszk an ie tego, czyjej w ładzy podlega.
§ 2. N iepełnoletni, k tó ry w y
szedł z o k resu d zieciństw a, m o
że uzyskać w łasn e czasowe
zam ieszkanie; rów n ież i żona p ra w n ie z m ężem nie se p a ro w ana, p ra w n ie se p a ro w a n a n a to m iast — ta k ż e sta łe zam iesz kanie.
K an. 94. — § 1. P rz ez stałe,
czy też p rzez czasow e zam iesz k a n ie zdobyw a sobie k aż d y w łasnego proboszcza i o rd y n ariu sza.
§ 2. W łasnym proboszczem
czy o rd y n ariu sz em tu ła c z a je s t proboszcz lu b o rd y n a riu sz m ie js ca, gdzie tu ła cz przeb y w a a k tu alnie.
§ 3. R ów nież i ty ch , k tó rz y
m a ją zam ieszkanie ty lk o d ie ce zjalne, sta łe lu b czasowe, w
łas-36
C O D E X I U H I S C A N O N I C I[28]
p a ro c h u s p ro p riu s est p aro c h u s loci in quo ac tu co m m o ran tu r.
Can. 95. — D om icilium et q u asi-d o m iciliu m a m ittitu r d is cessione a loco cum anim o non re v e rte n d i, salvo p ra e sc rip to can. 93.
Can. 96. — § 1. C o n san g u in i
ta s c o m p u ta tu r p e r lin e as et g rad u s.
§ 2. In lin e a re c ta , to t su n t
g ra d u s q u o t g en e ratio n e s, seu q u o t p erso n ae, stip ite dem pto.
§ 3. In lin e a obliqua, si t r a c
tu s u te rq u e sit aeq u alis, to t su n t g ra d u s quot g e n e ra tio n e s in uno tr a c tu lin e a e : si duo tr a c tu s sin t inaequales, to t g ra d u s q u o t ge n e ra tio n e s in tr a c tu longiore.
Can. 97. — § 1. A ffin ita s o ri
t u r ex m a trim o n io v alid o sive ra to ta n tu m sive ra to e t con sum m ato.
§ 2. V iget in te r v iru m d u m
ta x a t e t consanguineos m u lie ris, ite m q u e m u lie re m in te r et v ir i consanguineos.
§ 3. I ta c o m p u ta tu r u t q u i
s u n t consan g u in ei v iri, iidem in eadem lin e a e t g ra d u sin t a ffin e s m u lieris, e t vice versa.
Can. 98. — § 1. I n te r v ario s
catholicos r itu s ad illu m qüis p e rtin e t, cuius caerem o n iis bap_ tiz a tu s fu it, n isi f o rte b a p tis m u s a r itu s a lie n i m in istro v el f ra u d e collatus fu it, vel ob g r a vem n ecessitatem , cum sacerdos p r o p rii r itu s p ra e sto esse non p o tu it, vel ex d isp e n satio n e
apo-nym proboszczem je st proboszcz m iejsca, gdzie p rz e b y w a ją a k t u
alnie.
K an. 95. — N ie n a ru sz a ją c
p rz e p isu k a n . 93, sta łe lu b cza sow e za m ie szk a n ie tr a c i się p rzez opuszczenie m ie jsc a z z a m ia re m nie w ra c a n ia do niego.
K an. 96. — § 1. P o k re w ie ń
stw o oblicza się w ed łu g lin ii i stopni.
§ 2. W lin ii p ro stej ty le je st
stopni, ile poko leń czyli osób, po odliczeniu przodka.
§ 3. W lin ii bocznej, jeżeli
o bydw a szeregi są rów ne, ty le je st stopni, ile pokoleń w je d nym szeregu lin ii: jeżeli obydw a szeregi n ie są rów ne, ty le jest stopni, ile pokoleń w szeregu dłuższym .
K an. 97. — § 1. P o w in o w a c
tw o p o w sta je z m a łżeń stw a w ażnego, zaw arteg o ty lk o czy też za w arteg o i dopełnionego.
§ 2. O bow iązuje w y łącznie po
m iędzy m ężem i k re w n y m i żo ny, o ra z pom iędzy żoną i k r e w ny m i m ęża.
§ 3. O blicza się w te n sposób,
że k re w n i m ę ża są p o w in o w a ty m i żony w te j sam ej lin ii i sto p n iu i n ao d w ró t.
K an. 98. — § 1. S pośród w ielu
k ato lic k ic h o b rzą d k ó w do tego k to ś należy, w k tó ry m został ochrzczony, ch y b a że p rz y p a d kow o obcy sz a fa rz Udzielił c h rz tu podstępnie, albo n a pod sta w ie dyspensy apo sto lsk iej, n a m ocy k tó re j w olno było kom uś p rz y ją ć ch rz est w o k reślonym
stolica, cum fa c u lta s d a ta f u it u t q u is c e rto q uodam r itu b a p tiz a re tu r, q u in ta m e n eidem a d s c rip tu s m a n e re t.
§ 2. C lerici n u llo m odo in d u
cere p ra e s u m a n t sive la tin o s ad o rien tale m , sive o rie n ta le s ad la tin u m r itu m assum endum .
§ 3. N em ini lic et sine v en ia A postolicae S edis ad a liu m r i tu m tra n s ire , a u t, p o st le g iti m u m tra n s itu m , ad p ristin u m re v e rti.
§ 4. In te g ru m est m u lie ri d iv e r
si r itu s a d r itu m viri, in m a tr i m onio in e u n d o vel eo d u ra n te , tr a n s ire ; m a trim o n io a u te m so luto, re su m e n d i p ro p rii ritu s li b e ra est potestas, n isi iu re p a r tic u la ri aliu d ca u tu m sit.
§ 5. Mos, q u am v is d iu tu rn u s,
sa c ra e S y n ax is r itu alieno su sci p ie n d a e non se c u m fe rt ritu s m u tatio n em .
Can. 99. — I n Ecclesia, p r a e
te r p e rso n a s physicas, s u n t etiam p erso n a e m o rales, p u b lic a au cto - r ita e c o n s titu ta e , q u ae d is tin g u u n tu r in p e rso n a s m o rales collégiales e t no n collégiales, u t ecclesiae, S em in a ria, b eneficia, etc.
Can. 100. — § 1. C atholica E cclesia e t A postolica Sedes m o ralis p erso n a e ra tio n e m h a b e n t ex ip sa o rd in a tio n e d iv i n a ; c e te ra e in fe rio re s p erso n a e m o rales in E cclesia eam s o r tiu n t u r sive ex ipso iu r is p ra e s crip to sive ex speciali com
pe-o b rzą d k u bez pe-obpe-ow iązku n a le żenia do niego.
§ 2. P o d żad n y m pozorem nie
w olno d uchow nym n a k ła n ia ć ła cin n ik ó w do p rz y ję c ia o b rz ą d k u w schodniego, a n i w sch o d n ia- k ó w — do łacińskiego.
§ 3. Bez zezw olenia Stolicy Ap. n ie w olno nik o m u p rze ch o dzić n a in n y obrządek, ani, po p ra w n y m przejściu , w ra c a ć do pierw otnego.
§ 4. W olno k o biecie innego
o b rzą d k u p rze jść n a o b rzą d ek m ężczyzny z o k az ji z a w ie ra n ia m a łże ń stw a, albo podczas jego tr w a n ia ; po ro zw iązan iu je d n a k m a łże ń stw a, jeżeli p ra w o p a r ty k u la rn e n ie p o sta n a w ia inaczej, w olno w ró cić do o b rzą d k u w ła s nego.
§ 5. N aw et d łu g o trw a ła p r a k ty k a p rz y jm o w a n ia K om u n ii św. w obcym o b rzą d k u nie po ciąga za sobą jego zm iany.
K an. 99. — O prócz osób f i
zycznych, są w K ościele ta k że , u sta n o w io n e przez w ład zę p u b liczną osoby m o raln e, k tó re d zielą się n a osoby m o raln e ko leg ialn e i n iekolegialne, ja k np. kościoły, se m in a ria , b e n e fic ja i t. p.
K an. 100. — § 1. K ościół K a
to lick i i S tolica A postolska m a ją c h a ra k te r osoby m o ra ln e j z u sta n o w ie n ia Bożego; inne niższe osoby m o ra ln e w K oś ciele zd o b y w ają go albo n a m o cy p r a w a albo sp ecjalnego u s ta n o w ien ia przełożonego ko
ściel-38
C O D E X I U R IS C A N O N I C I[30]
te n tis S u p e rio ris ecclesiastici concessione d a ta p e r fo rm a le d ec re tu m ad finem religiosum vel c a rita tiv u m .
§ 2. P e rso n a m o ra lis collegia tis c o n stitu i non p o te st, n isi ex tr ib u s saltem p ersonis physicis.
§ 3. P erso n ae m orales sive collégiales sive no n collégiales m in o rib u s a e q u ip a ra n tu r.
Can. 101. — § 1. C irca actus
p e rso n a ru m m o raliu m collegia- lium :
1-o. N isi a liu d ex p re sse iu re com m uni a u t p a rtic u la ri s ta tu tu m fu e rit, id vim iu ris habet, quod, d em p tis su fra g iis nullis, p la c u e rit p a r ti ab so lu te m aio ri eo ru m q u i su ffrag iu m fe ru n t, au t, post duo in efficacia s c ru tin ia , p a r ti re la tiv e m a io ri in te r tio sc ru tin io ; quod si s u f f r a
gia a e q u a lia fu e rin t, p o st t e r tiu m sc ru tin iu m p rae ses suo v o to p a rita te m d irim a t au t, si a g a tu r de electio n ib u s et p r a e ses suo voto p a rita te m d irim e re nolit, electu s h a b e a tu r senior o rd in e vel p rim a professione vel ae ta te.
2-0. Q uod au tem om nes, u ti singulos, ta n g it, ab om nibus p r o b a ri debet.
§ 2. Si de ac tib u s p erso n a ru m
m o ra liu m non collegialium a g a tu r , s e rv e n tu r p a r tic u la ria s ta tu ta ac n orm ae iu ris com m unis, q u ae easdem p erso n a s re s p i ciu n t.
Can. 102. — § 1. P e rso n a m o
ra lis, n a tu ra sua, p e rp e tu a est;
nego, dla celu relig ijn eg o lub k ary ta ty w n eg o , w ydanego przez fo rm a ln y d ek ret.
§ 2. O soba m o ra ln a k olegial
n a n ie m oże p o w stać inaczej, ja k ty lk o z trz e c h p rz y n a jm n ie j osób fizycznych.
§ 3. Osoby m o raln e, k o le g ial
ne czy n ie kolegialne, są zró w n an e z n iep ełn o letn im i.
K an. 101. — § 1. W sp raw ie
czynności osób m o raln y ęh kole g ialnych:
1—o. Je ż e li w y ra źn ie nie p o stanow iono inaczej w p ra w ie p ow szechnym albo p a r ty k u la r nym , m oc p ra w n ą m a to, co p o odliczeniu głosów n iew ażnych w y b ra ła a b s o lu tn a w iększość
glosujących, albo, po dw óch
b ezskutecznych głosow aniach, — w trz e c im głosow aniu w ię k szość w zględ n a; gdyby głosy b yły rów ne, ro zstrz y g a p rz e w odniczący po trze cim głosow a niu, albo, gdyby chodziło o w y bory i przew o d n iczący n ie chciał rozstrzygać, należy uw ażać za w y b ra n eg o starszego św ię ce n ia mi, pie rw sz ą profesją. lu b w iekiem ;
2—o. To, co dotyczy w szyst kich pojedyńczo w ziętych, m u si być zatw ierd zo n e p rzez w szy st kich.
§ 2. Jeżelib y chodziło o czyn
ności osób m o raln y ch nie ko le g ialnych, należy zachow ać s ta tu ty p a rty k u la rn e , o ra z zasady p ra w a pow szechnego, dotyczące ty c h osób.
K an. 102. — § 1. O soba m o
-e x s tin g u itu r ta m -e n si a l-e g iti m a a u c to r ita te su p p rim a tu r, vel si p e r c e n tu m a n n o ru m sp a tiu m esse d esierit.
§ 2. Si vel u n u m ex p erso n a e
m o ralis collegialis m e m b ris su persit, iu s om nium in illud r e cidit.
Can. 103. — § 1. A ctus, quos
p erso n a sive p h y sic a siv e m o ra lis p o n it ex vi ex trin sec a, cui re sis ti no n possit, p ro in fec tis h ab e n tu r.
§ 2. A ctu s p o siti ex m e tu g r a
vi e t in iu s te in cu sso vel ex dolo, valent, n is i a liu d iu re c a v e a tu r; sed p o ssu n t ad n o rm a n can. 1684 —1689 p e r iudicis se n te n tia m rescindi, sive ad p etitio n e m p a rtis la esa e sive ex officio.
Can. 104. — E rro r a c tu m i r r i
tum re d d it, si v e rs e tu r circ a id quod c o n s titu it su b sta n tia m a c tu s v el re c id a t in conditionem
sine qua non; secus actus, v a
let, n isi a liu d iu re c a v e a tu r; sed in c o n tra c tib u s e r r o r locum d a re p o te st ac tio n i rescisso riae ad n o rm am iuris.
Can. 105. — C um ius s ta tu it
S up o rio rem ad agendum in d ig e re consensu vel consilio a liq u a ru m p e rso n a ru m :
l-o . Si consensus exig atu r, S u p e rio r c o n tra ea ru n d e m votum in v a lid e ag it; si consilium t a n tum , p e r verb a, ex. gr.: de con
silio co n su lto ru m , v e l audito C apitulo, parocho, etc., sa tis est
la ; w y g asa jed n ak , jeżeli przez w łaściw ą w ładzę zo staje znie siona, albo w ciągu la t s tu p rz e sta ła istnieć.
§ 2. Jeżelib y choć je d en z członków osoby m o ra ln e j ko le g ia ln ej pozostał, n a niego p rz e chodzą p ra w a w szystkich.
K an. 103. — § 1. C zynności
p o d ję te p rze z osobę fizyczną czy m o ra ln ą pod w pływ em p rzy m u su zew nętrznego, k tó r e m u n ie m ożna się było oprzeć, należy uw ażać ja k o niew ażne.
§ 2. C zynności dok o n an e pod
w pływ em ciężkiej i n ie s p ra w ied liw ej b o ja źn i lu b podstępu są w ażne, ch y b a że w p ra w ie inaczej zastrzeżono; m ogą być je d n a k , stosow nie do przepisów kan . 1684—1689, w y ro k iem sądo w ym ro ze rw an e n a p ro śb ę oso by p o krzyw dzonej czy z urzęd u .
K an. 104. — B łąd u n ie w a żn ia
czynność, jeżeli odnosi się do tego, sta n o w i o je j istocie, albo sp ełn io n a by ła pod w a ru n k ie m
sine qua non; w p rzeciw nym
ra z ie czynność je s t w ażna, chyba że p ra w o sta n o w i inaczej ; przy um ow ach je d n a k , stosow nie do p raw a, b łą d m oże spow odow ać sp ra w ę o ich rozw iązanie.
K an. 105. — G dy p ra w o po
sta n aw ia , że przełożony do d zia ła n ia p o trz e b u je zgody lu b rad y n ie k tó ry c h osób:
1—o. Jeżelib y w y m ag a n a była zgoda, w b re w ich zd a n iu p rz e łożony działa niew ażn ie; jeżeli ty lk o ra d a , np. przez słow a:
d e consilio consu lto ru m , lub
40
C O D E X I U H I S C A N O N I C I[32]
ad v a lid e ag en d u m u t S u p e rio r illas p erso n a s a u d ia t; qu am v is a u te m n u lla ob lig atio n e te n e a t u r ad eorum votum , e tsi con cors, accedendi, m u ltu m tam en, si p lu re s a u d ie n d a e sin t p e rso nae, con co rd ib u s ea ru n d e m s u f fra g iis d e fe ra t, nec ab eisdem , sine p ra e v a le n ti ra tio n e , suo iudicio a e stim a n d a , d isc ed a t;
2-0. Si r e q u ir a tu r consensus v el consilium n o n u n iu s ta n tu m v el a lte riu s p ersonae, sed p lu - riu m sim ul, eae p e rso n a e le g iti m e con v o cen tu r, salvo p ra e s c r ip to can. 162. § 4, et m e n te m suam m a n ife ste n t; S u p e rio r a u te m pro su a p ru d e n tia a c n egotiorum g r a v ita te p o te st eas ad ig ere ad iu siu ra n d u m de se c re ta servando p ra e sta n d u m ;
3-0. O m nes de consensu vel consilio re q u is iti d eb e n t ea q u a p a r est re v e re n tia , fid e ac sin c e r ita te se n te n tia m suam a p e rire .
Can. 106. — C irc a p ra e c e d e n
tia m in te r v a ria s p e rso n a s seu p h y sic a s seu m orales, se rv e n tu r n o rm a e q u a e se q u u n tu r, salvis n o rm is sp ecialib u s q u a e suis in locis tr a d u n tu r:
l-o . Q ui aliu s p erso n am g e rit, ex ead em o b tin e t p ra e c e d e n tia m ; sed q u i in C onciliis aliis- q u e sim ilib u s co n v e n tib u s p r o c u ra to rio n o m in e in te rs u n t, se d e n t p o st illos eiusdem g rad u s q u i in te rs u n t n o m in e p ro p rio ;
do w ażnego d ziała n ia w ystarczy, żeby z d a n ia ty c h osób p rz e ło żony w y słu c h ał; ja k k o lw ie k nie je s t on o bow iązany do p rzy jęcia opinii, n a w e t zgodnej, jed n ak , jeżeli w iele osób m a być w y słu chanych, m a sobie cenić zgodną ich o p in ię i n ie odstępow ać od n ie j bez głębszej przyczyny, ocenionej p rzez siebie;
2.0. Jeżelib y w y m a g a n a była zgoda lu b r a d a nie je d n e j t y l ko lu b d ru g ie j osoby, lecz w ie lu n ara z, należy te osoby p r a w n ie zw ołać, n ie n a ru s z a ją c kan . 162 § 4, żeby zd a n ie sw o je m o gły w y ja w ić ; przełożony n a to m ia st, odpow ied n io do sw ej roz tro p n o śc i i w ażności d ziałania, m oże ich zobow iązać do złoże n ia przy sięg i na zachow anie ta jem n icy .
3—o. W szyscy, od k tó ry c h w y m ag a się zgody lu b rad y , obo w ią z a n i są z należn y m sz ac u n k iem w ypo w iad ać sw oje zdan ie praw d ziw ie i szczerze.
K an. 106. — W s p ra w ie p ie r
w sze ń stw a pom iędzy ró żn y m i osobam i fizycznym i czy m o ra l nym i, należy zachow ać przepisy, k tó re n a s tę p u ją , n ie n a ru sz a ją c przepisów sp ecjaln y ch , k tó re są p o d an e n a m ie jsc ac h w łaści w ych:
1—o. K to d ziała w im ien iu osoby innej, zach o w u je jej p ie rw sz eń stw o ; k to b y je d n a k na synodach lu b innych podobnych zjaz d ac h b r a ł u d z ia ł w c h a r a k te rz e p ełnom ocnika, zasiada pc ty c h tego sam ego stopnia, k tó rzy z a sia d a ją w e w ła sn y m im ien iu ;
■ 2-0. C ui est a u c to rita s in p e r sonas sive p h y sicas sive m o ra les, eidem ius est p ra e c e d e n tia e s u p ra illas;
3-0. I n te r d iv e rsa s pesonas ecclesiasticas q u a ru m n u lla h a b ea t in a lia s a u c to rita te m : qui ad g ra d u m p o tio re m p e rtin e n t, p ra e c e d u n t eis q u i s u n t in fe rio ris g ra d u s; in te r eiusdem g r a dus p e rso n a s sed no n eiusdem ord in is, q u i a ltio re m o rd in em te n et, p ra e c e d it iis q u i in in fe rio re su n t p o siti; si den iq u e ad eu n d e m g ra d u m p e rtin e a n t e u n d e m q u e o rd in e m h ab ean t, p ra e c e d it q u i p riu s est p ro m o tu s ad g ra d u m ; si eodem te m p o re p ro m o ti sin t, se n io r o rd in atio n e, n isi iu n io r o rd in a tu s fu e rit a R om ano P o n tific e ; et si eodem te m p o re o rd in em rec ep erin t, se n io r a e ta te ;
4-0. In p ra e c e d e n tia d iv e rs i ta s r itu s n o n a tte n d itu r;
5-0. I n te r v a ria s p e rso n a s m o ra le s eiusdem speciei et g radus, illa p ra e c e d it q u a e est in p ac i fic a q u asi-p o ssesio n e p ra e c e d e n tia e et, s i de hoc n o n constet, q u ae p riu s in loco, u b i q uaestio o ritu r, in s titu ta est; in te r so d a les v e ro alicu iu s collegii, ius· p ra e c e d e n tia e d e te rm in e tu r ex p ro p riis le g itim is c o n s titu tio n i bus; secus ex le g itim a c o n su e tu din e; q u a déficiente, ex p r a e s c rip to iu ris com m unis ;
2-0. K to je st przełożonym osób fizycznych czy m oralnych, m a p rze d n im i pierw szeń stw o ;
3-0. P o śró d w ielu osób k oś cielnych, z k tó ry c h ż a d n a nie m a n a d in n y m i w ładzy: p o sia d a ją c y w yższy sto p ień m a ją p ie rw sz eń stw o p rze d m a ją c y m i sto p ień niższy; pom iędzy o so b a m i tego sam ego stopnia, lecz nie ty c h sam y ch św ięceń, m a ją cy św ię ce n ia w yższe są p ierw si p rze d tym i, co p o sia d a ją niższe; jeżeliby w reszcie n ależ eli do t e go sam ego sto p n ia i posiadali te sam e św ięcenia, p ie rw sz e ń stw o m a p ie rw e j pow ołany na sto p ień ; gdyby p o w o łan i byli w ty m sam ym czasie, starszy św ięceniem , ch y b a że m łodszego w yśw ięcił B isk u p R zym ski; g d y by w ty m sam y m czasie o trz y m a li św ięcenia, — sta rszy w ie kiem ;
4-0. P rz y p ie rw sz eń stw ie n ie z w ra c a się u w ag i n a o brządek;
5-0. P om iędzy ró żn y m i oso b a m i m o ra ln y m i tego sam ego ro d za ju i sto p n ia pierw szeń stw o m a k o rz y sta ją c a bez sprzeciw u ja k b y z p o sia d a n ia tego p ie rw szeństw a, a gdyby o ty m nie było w iadom e, k tó r a n a m iejscu, gdzie p o w sta je zagadnienie, w p ie rw zo stała u sta n o w io n a ; m iędzy członkam i jakiegoś k o legium , p ra w o p ie rw sz eń stw a o k re śla się n a p o d sta w ie w ła s n y ch le g aln y c h k o n sty tu c ji; w p rze ciw n y m zaś raż ie z p r a w nego zw yczaju, a, w raz ie jego b ra k u , n a p o d sta w ie p rze p isó w p ra w a pow szechnego;
42
C O D E X I U R I S C A N O N I C I[34]
6-o. Loci o r d in a r ii est in sua dioecesi s ta tu e re p ra e c e d e n tia s in te r suos su b d ito s, ra tio n e h a b ita p rin c ip io ru m iu r is com m u n is, le g itim a ru m dioecesis
co n su etu d in u m e t m u n e ru m ipsis com m issorum ; e t om nes de p ra e c e d e n tia co n tro v e rsias, etia m in te r exem ptos, q u a te
nus ii eo lleg ialiter cum aliis pro ced an t, com ponere in c a si bus u rg e n tio rib u s , re m o ta om ni ap p e lla tio n e in suspensivo, sed sin e p ra e iu d ic io iu ris u n iu s
cu iu sq u e;
7-0. C irca perso n as q u a e ad D om um p o n tific ale m p e rtin e n t, p ra e c e d e n tia m o d e ra n d a est se cu n d u m p e c u lia ria priv ileg ia, re g u la s e t tra d itio n e s eiusdem p o n tific iae D om us.
Can. 107. Ex d iv in a in s titu tio
ne su n t in E cclesia clerici a lai
d s d istin c ti, licet n o n om nes clerici s in t d iv in a e in stitu tio n is; u triq u e a u tem p o ssu n t esse re
ligiosi. PA R S P R IM A D e C l e r i c i s S ectio I. De clericis in genere. Can. 108. — § 1. Q ui divinis
m in iste riis p e r p rim a m saltem to n su ra m m a n c ip a ti sunt, c le ri ci d ic u n tu r.
§ 2. N on s u n t om nes in eodem g rad u , sed in te r eos sa c ra h ie ra r c h ia e s t in q u a a lii aliis su- b o rd in a n tu r.
6-o. B iorąc pod uw agę zasady p ra w a pow szechnego, p ra w n e zw y czaje d ie ce zji i sta n o w isk a pow ierzone, m iejscow y o rd y n a riu sz obow iązany je st w sw o je j diecezji o k re śla ć p ie rw sz e ń stw o pom iędzy sw oim i p o d w ła d n y m i; za ła tw iać rów n ież w szel k ie spory co do p ierw szeń stw a, n a w e t w w y p a d k a c h p ilniejszych m iędzy w y jęty m i, o ile w y stę p u ją oni kolegialnie, bez p ra w a ap e la c ji in suspensiw o, bez usz czerb k u je d n a k d la p ra w czyich k olw iek;
7-0. Co do osób, k tó re należą do D om u P apieskiego, praw o p ie rw sz eń stw a należy n o rm o w ać w ed łu g poszczególnych przy w ilejó w , zasad i tra d y c ji tegoż P ap ie sk ie g o D om u.
K an. — 107. Z u sta n o w ien ia Bożego w K ościele są duch o w n i ró żn i od św iec kic h , jak k o lw iek n ie w szyscy d u ch o w n i są u s ta n o w ienia Bożego; je d n i i d ru d zy n a to m ia st m ogą należeć do s ta nu zakonnego. CZĘŚĆ P IE R W SZ A O D u c h o w n y c h S ek cja I. O d u ch o w n y c h w ogólności
K an. 108. — § 1. D uchow nym i
n az y w ają się ci, k tó rzy p rz y n a j m n ie j p rze z p ie rw sz ą to n su rę o d d an i zo stali n a służbę bożą.
§ 2. Nie w szyscy są tego s a
m ego stopnia, lecz je st m iędzy n im i św ię ta h ie ra rc h ia , w k tó re j je d n i d ru g im są p o d p o rzą d kow ani.
§ 3. Ex d iv in a in stitu tio n e s a
cra h ie ra rc h ia ra tio n e o rd in is co n sta t Episcopis, p re sb y te ris et m in istris; ra tio n e iu risd ic tio n is, p o n tific a tu su p re m o et episco p a tu su b o rd in a to ; ex E cclesiae au tem in s titu tio n e a lii quoquo g ra d u s accessere.
Can, 109. — Q ui in ecclesia
sticam h ie ra rc h ia m c o o p tan tu r, non ex p o p u li vel p o te sta tis sa e c u la ris consensu a u t v o ca tio n e a d le g u n tu r; sed in g ra d ib u s p o te sta tis o rd in is c o n s titu u n tu r sa c ra o rd in a tio n e ; in su p rem o p o n tific atu , ipsom et iu re d iv i no, a d im p le ta con d itio n e le g iti m ae electionis eiusdem que a c ce p ta tio n is; in reliq u is g rad ib u s iu risd ic tio n is, c a n o n ic a m issio ne.
Can. 110. — Q uam vis P r a e la
ti titu lo , honoris causa, a Sede A postolica etia m n o n n u lli clerici d o n e n tu r sin e u lla iu risd ic tio - ne, p ro p rio ta m e n n om ine P r a e la ti in iu re d ic u n tu r clerici sive sa ec u lares sive religiosi q u i iu risd ic tio n e m o rd in a ria m in fo ro e x te rn o o b tin e n t.
TIT U L U S I.
De clerico ru m a dscriptione a lic u i dioecesi
, Can. I l l , — § 1. Q uem libet clericu m o p o rte t esse vel alicu i dioecesi vel a lic u i relig io n i ad - seriptum , ita u t clerici vagi n u lla te n u s a d m itta n tu r.
§ 3. Z e w zględu n a św ięcenia,
z u sta n o w ien ia Bożego św ięta h ie ra rc h ia sk ła d a się z b isk u pów, p re z b ite ró w i m in istró w ; ze w zględu n a ju ry sd y k cję, — z najw yższego p o n ty fik a tu i p o d p orządkow anego ep isk o p atu ; z u sta n o w ie n ia kościelnego n a to m ia st p rz y b y w a ją in n e ta k że stopnie.
K an. 109. — Ci, k tó rz y w cho
dzą w sk ład h ie ra rc h ii k o ściel nej, n ie są w y b ie ra n i p rze z lud, an i p o w oływ ani p rze z w ładzę św iecką; n a sto p n iac h n ato m ia st w ładzy k a p ła ń sk ie j są u s ta n a w ia n i przez św ięcen ia; n a n a j w yższym p o n ty fik acie, n a mocy sam ego p ra w a Bożego, p o doko n a n iu p raw nego w y b o ru i jego p rzy ję ciu ; n a pozostałych sto p n ia c h ju ry sd y k c y jn y c h — p rzez m isję kanoniczną.
K an. 110. — J a k k o lw ie k przez
S tolicę A postolską ty tu łe m p r a ła ta honoris causa są o b d arzen i ta k ż e n ie k tó rzy d u ch o w n i bez ża d n ej ju ry sd y k c ji, p ra ła te m w e w łaściw ym znaczeniu n a z y w a ją się w p ra w ie duchow ni, św ieccy czy zako n n i, k tó rzy o trzy m u ją w ładzę zw yczajną w zak resie zew nętrznym .
TYTUŁ I
O p rzy n a leżn o ści d u ch o w n yc h
do ja k ie jść d ie c e zji K an. 111., — § 1. K ażd y d u
chow ny m u si przy n ależeć do ja k ie jś dziecezji lu b zakonu, ta k że d u chow nych tu ła cz y n ie uz n a je się pod żadnym pozorem .
44
C O D E X I U R I S C A N O N I C I[36]
§ 2. P e r re c ep tio n e m p rim a e
to n su ra e clericu s a d s c r ib itu r seu, u t a iu n t, in c a rd in a tu r dioecesi
pro cuius se rv itio p ro m o tu s fu it.
Can. 112. — P r a e te r casus de
q u ib u s in can. 114, 641, § 2, u t clericus a lie n a e dioecesi v alide in c a rd in e tu r, a suo O rd in ario o b tin e re d eb et litte r a s ab eodem su b sc rip ta s e x c a rd in a tio n is p e r p e tu a e e t ab so lu ta e; e t a b O rd i n a rio alien a e dioecesis litte r a s ab eodem su b sc rip ta s in c a rd in a - tio n is p a r ite r p e rp e tu a e et ab so lu tae.
Can. 113. — E x c a rd in a tio n e m
et in c a rd in a tio n e m concedere n e q u it V ica riu s G e n e ra lis sine m a n d a to speciali, nec V icarius C a p itu la ris, n isi post a n n u m a v ac atio n e sedis episcopalis et cum consensu C apituli.
Can. 114. — H a b e tu r e x c a rd i-
n a tio e t in c a rd in a tio , si ab O rd i n a rio a lie n a e dioecesis clericus b en eficiu m r e s id e n tia le o b tin u e r i t cum consensu su i O rd in a rii in sc rip tis dato, vel cum lic e n tia a b eodem in sc rip tis conces sa e dioecesi discedendi in p e r p etu u m .
Can. 115. — E tia m p e r p ro
fessio n em religiosam quis a p ro p r ia dioecesi e x c a rd in a tu r, ad n o rm am can. 585.
Can. 116. — E x c a rd in a tio f ie
r i n e q u it sine iu stis causis, et effec tu m n o n s o rtitu r, n isi
in-§ 2. P rz ez p rzy ję cie p ie rw
szej to n su ry d u chow ny p rz y p i su je się lub, ja k m ów ią, irikar-
d y n u je do diecezjii, do służenia
k tó re j zo stał p ow ołany;
K an. ' 112. — Żeby duchow ny
m ógł być w aż n ie in k a rd y n o w a - ny w obcej diecezji, poza w y pad k am i, o k tó ry c h w k an . 114, 641 § 2, m u si od sw ego o rd y n a riu sz a o trzy m ać p odpisane przez niego pism o o ek sk ard y - n a c ji na sta łe i bezw zględnej; od o rd y n a riu sz a zaś obcej d ie cezji pism o p rze z niego p o d p i sa n e o in k a rd y n a c ji, rów n ież na sta łe i bezw zględnej.
K an. 113. — W ik ariu sz g en e
ra ln y bez sp ecjalnego u p o w aż n ie n ia n ie m oże u dzielić ëks- k a rd y n a c ji oraz in k a rd y n a c ji, an i w ik a riu sz k a p itu ln y , chyba że po u p ły w ie ro k u od o sie ro cenia stolicy b isk u p iej i za zgodą k ap itu ły .
K an. 114. — E k sk ard y n ac ja oraz in k a rd y n a c ja m a ją m ie js ce, gdy d u chow ny za zgoda sw ojego o rd y n a riu sz a w y ra ż o n ą n a p iśm ie o trz y m a ł od o b cego o rd y n a riu sz a beneficium rez y d en cjaln e , albo ■ n a sk u te k zezw olenia dan eg o n a p iśm ie przez w łasnego o rd y n a riu sz a do opuszczenia diecezji . na stałe.
K an. 115. — S tosow anie do p rzep isó w kan . 585, e k s k a rd y - n a c ja z w łasn ej diecezji doko n u je się rów n ież p rzez p ro fe sję zakonną.
K an. 116. — E k sk a rd y n a c ja
nie m oże być dok o n an a bez słusznych przyczyn, a s k u tk i
c a rd in a tio n e se cu ta in a lia dioe cesi, cuius O rd in a riu s de eadem p rio re m O rd in a riu m q u an to ciu s ce rtio re m red d a t.
, Can. 117. — A d in c a rd in a tio - nem a lie n i clerici O rd in a riu s ne dev en iat, nisi;
1-o. N écessitas a u t u tilita s dioecesis id exigat, et salvis iu ris p ra e s c rip tis circ a ca n o n i cum o rd in a tio n is titu lu m ;
2-0. Ex legitim o docum ento sib i c o n s tite rit de o b te n ta le g itim a e x c a rd in a tio n e , et h a b u e rit p r a e te r e a a C u ria d im it- te n te, sub secreto, si opus sit, de cle ric i n a ta lib u s, vita, m o ri bus ac stu d iis o p p o rtu n a te s ti m onia, m a x im e si a g a tu r de in- c a rd in a n d is clericis d iv e rsa e lin g u a e e t n a tio n is; O rd in a riu s a u te m d im itte n s, g ra v ite r o n e r a ta eius conscientia, a d v ig ila re debet u t te stim o n ia sin t v e rita ti conform ia ;
3-0. C lericu s iu re iu ra n d o co ram eodem O rd in a rio eiu sv e d e legato d e c la ra v e rit se in p e rp e tu u m novae dioecesis se rv itio velle ad d ici ad n o rm am sa c ro rum canonum .
TIT U L U S II.
De tu rib u s e t priv ile g iis clericorum
Can. 118. — S oli c lerici p o ssu n t
p o te sta te m siv e o rd in is sive iu risd ic tio n is ecclesiasticae et beneficia ac p ensiones ecclesia sticas obtin ere.
sp ro w ad za do p iero po in k a rd y - n a c ji w in n e j diecezji, o czym je j o rd y n a riu sz m a ja k n a j p ręd z ej p ow iadom ić p o p rz e d n ie go o rd y n ariu sz a. K an. 117. — O rd y n a riu sz m o że in k a rd y n o w a ć obcego d u chow nego tylko, gdy:
1-o. W ym aga tego konieczność lu b p o ży tek diecezji i zach o w a ne są p rze p isy p ra w a o k a n o niczn y m ty tu le do św ięceń;
2-0. S tw ie rd z ił n a pod staw ie p raw n eg o d o k u m e n tu o d o k o n a nej p ra w n ie e k sk ard y n a c ji i o trz y m a ł nad to , jeżeliby zacho d ziła potrzeb a, dan e o u ro d z e n iu duchow nego, jego życiu, oby c z ajac h i stu d iac h , zw łaszcza gdyby chodziło o in k a rd y n a c ję d u ch o w n y c h obcego ję zy k a i n a rodow ości; o rd y n a riu sz n a to m ia st zw a ln ia jąc y pod ciężką odpow iedzialnością su m ien ia m u
si dbać, żeby zaśw iadczenia
od p o w iad ały p raw d zie;
3-0. D uchow ny ośw iadczył o r d y n ariu sz o w i lu b jego deleg ato w i pod przysięgą, że p rag n ie służyć now ej diecezji, stosow nie do św ię ty ch k anonów , n a za w sze.
T Y TU Ł II.
O p ra w a ch i p rzy w ile ja c h osób d u c h o w n yc h K an. 118. — T ylko d u chow ni
m ogą otrzy m ać w ładzę św ięceń, czy ju ry s d y k c ji k o ścielnej oraz b e n e fic ja i p e n s je kościelne.
46
C O D E X J U R IS C A N O N IC I[38]
C an. 119. O m nes fid eles d e
b e n t clericis, p ro d iv ersis eorum g ra d ib u s e t m u n e rib u s, re v e re n tiam , seque sa crile g ii delicto com m acu lan t, si q u an d o clericis rea lem in iu ria m in tu le rin t.
Can. 120. — § 1. C lerici in om nibus causis sive c o n te n tio sis sive c rim in a lib u s ap u d iu d i-cem ecclesiasticu m co n v en ire d eb en t, n isi a lite r p ro locis p a r tic u la rib u s legitim e p ro v isu m fu e rit.
§ 2. P a tr e s C a rd in ale s, L egati
Sedis A postolicae, E piscopi etiam titu la re s , A b b ate s vel P ra e la ti
nu lliu s, su p re m i · relig io n u m iu ris p o n tific ii S u p erio re s, O ffi ciales m a io res R o m an a e C uriae, ob n eg o tia ad ip so ru m m u n u s p e rtin e n tia , a p u d iu d icem la i- cum co n v e n ire n e q u e u n t sine v e n ia Sedis A postolicae; ce te ri priv ileg io fo ri gaudentes, sine v e n ia O rd in a rii loci in quo c a u sa p e r a g itu r; q u a m ta m e n lic e n tia m O rd in a riu s, p ra e se rtim cum a c to r est laicus, ne deneget sine iu s ta e t g ra v i causa, tu m m a x i m e cum c o n tro v e rs ia e in te r p a r te s com ponendae f ru s tra o p e ra m d ed e rit. § 3. S i n ih ilo m in u s ab eo q u i n u lla m p r a e h a b u e r it veniam , c o n v e n ia n tu r, p o ssu n t, ra tio n e n ecessitatis, ad v ita n d a m a io ra m a la co m p arere, c e rtio re ta m e n fa c to S u p e rio re a quo v e n ia o b te n ta non fu it.
Can. 121. — C lerici om nes a
s e rv itio m ilita ri, a m u n e rib u s et
K an. 119. — W szyscy w iern i
o b ow iązani są do u szan o w an ia
w zględem duchow nych, odpo
w iednio do ich sto p n i i urzędów o raz w in n i są św ię to k ra d ztw a ,
gdyby duchow nym w yrządzili
zniew agę czynną.
K an. 120. — § 1. We w szy st
k ic h sp raw ac h , sp o rn y ch czy k a rn y c h , d u ch o w n i ' m a ją być pozy w an i p rzed sąd kościelny, jeżeli w poszczególnych m ie js cow ościach p ra w n ie nie z a r a dzono inaczej.
§ 2. K ard y n ało w ie, legaci S to
licy A p„ b isk u p i n a w e t ty tu la rn i, opaci lu b p ra ła c i u d ziel ni, n ajw y ż si przeło żen i za k o n ów n a p ra w ie pap iesk im , w y ż si u rzę d n icy K u rii R zym skiej, za czy n n o ści n ależące do ich obow iązków , bez zgody Stolicy Ap., nie m ogą od p o w iad ać przed sędzią św ieckim ; in n e osoby, k o rz y sta ją c e z p rz y w ile ju są d o w ego — bez zgody o rd y n a riu sz a m iejsca, gdzie toczy się sp ra w a ; zgody te j je d n a k o rd y n a riu sz n ie p o w in ie n od m aw iać bez słusznej i w ażn ej przyczyny, zw łaszcza gdyby sam n a próżno usiło w ał sp ó r m iędzy stro n am i zażegnać.
§ 3. Jeżeliby je d n a k byli po
zyw an i przez tego, k to nie o trz y m a ł żadnego zezw olenia, m ogą sta w ać z konieczności i d la u n i k n ię c ia w iększego zła, po u p rz e d nim p o w iad o m ien iu przełożone go, od k tó reg o n ie uzyskano zgody.
K an. 121. — W szyscy d u ch o w
ojsko-p u b licis civ ilib u s officiis, a s ta tu cle ric a li alien is im m unes su n t.
Can. 122. — C lericis q u i c r e
d ito rib u s sa tisfa c e re coguntur, sa lv a s in t q u a e ad h o nestam su i su ste n ta tio n e m , p ru d e n ti ecclesiastici iu d ic is a rb itrio , su n t necessaria, firm a ta m e n e o ru n dem o b lig a tio n e c re d ito rib u s q u a m p rim u m sa tisfac ien d i.
Can. 123. — M e m o ra tis p r iv i
legiis clericu s re n u n tia re n e q u it; sed eadem a m ittit, si ad s ta tu m laicalem r e d u c a tu r a u t p riv a tio ne p e r p e tu a iu ris d e fe re n d i h a b itu m ecclesiasticu m p le c ta tu r, ad n o rm am can. 213, § 1, 2304; re c u p e ra t vero, si haec po en a r e m itta tu r a u t ipse r u rs u s in te r clericos a d m itta tu r. T IT U L U S III.
De ob lig a tio n ib u s clericorum . Can. 124. — C lerici d ebent san ctio rem p ra e laicis v ita m in te rio re m e t e x te rio re m d u ce re eisque v ir tu te e t re c te fa c tis in ex e m p lu m excellere.
Can. 125. — C u re n t locorum
O rd in a rii;
1-o. U t c lerici om nes p o e n ite n tia e sa cram e n to f r e q u e n te r con scien tiae m a cu la s e lu a n t;
2-0. U t iidem q u o tid ie o ra tio n i m e n ta li p e r aliquod te m p u s in cum b an t, sa n ctissim u m S a c ra
-w ej, urzędów i publicznych
obow iązków św ieckich, k tó re sa obce sta n o w i duchow nem u.
K an. 122. — D uchow nym d łu ż
nikom , w ed łu g ro z tro p n e j oceny
sędziego kościelnego, należy
zostaw ić to , co konieczne do należy teg o ich u trz y m a n ia , z obow iązkiem je d n a k ja k n a j szybszego p rze z nich spłacenia w ierzycieli.
K an. 123. — W spom nianych
p rzy w ile jó w d u chow ny n ie m o że się zrzec; tr a c i je w szakże, gdy został p rzyw rócony do s t a n u św ieckiego, albo pozbaw iony k a r n ie p ra w a noszenia u bioru k apłań sk ieg o , stosow nie do kan. 213, § 1, 2304; o dzyskuje n a to m ia st, gdyby t a k a r a została odpuszczona albo duchow ny z. po w ro tem p rz y ję ty do stanu duchow nego.
TY TU Ł III. O o b o w ią zka ch osób
duchow
nych-K an. 124. — D uchow ni obo
w ią z a n i są do p ro w a d ze n ia św iętszego, niż osoby św ieckie, życia w ew n ętrzn eg o i ze w n ętrz nego o raz m a ją im św iecić p rz y k ła d e m cnoty i d o brych u cz y n ków .
K an. 125. — M iejscow i o rd y
n a riu sz e p o w in n i czuw ać: 1-o. Żeby d u ch o w n i często zm y w ali skazy su m ien ia w s a k ra m e n c ie p o k u ty ;
2-0. Ż eby codziennie o d p ra w ia li p rzez ja k iś czas rozm yśla nie, n aw ie d za li N ajśw iętszy
48
C O D E X lU H I S C A N O N I C I[40]
m e n tu m v isite n t, D e ip a ra m V ir ginem m a ria n o ro sa rio colant, co n scien tiam su am d isc u tia n t.
Can. 126. — O m nes sacerd o tes
sa ec u lares d eb e n t te rtio saltem q uoque a n n o s p iritu a lib u s e x e r citiis, p e r te m p u s a p ro p rio O rd i n a rio d e te rm in a n d u m , in p ia a liq u a religiosave dom o ab eodem d e sig n a ta v a c a re ; neçpie ab eis q u isq u a m e x im a tu r, n isi in casu p a rtic u la ri, , iu sta de cau sa ac de ex p re ssa eiusdem O rd in a rii lic en tia.
Can. 127. — O m nes clerici, p ra e s e rtim v e ro p re sb y te ri, sp e ciali ob lig atio n e te n e n tu r suo q u isq u e O rd in a rio re v e re n tia m et o b ed ien tiam exh ib en d i.
Can. 128. — Q uoties et q u an -
d iu id, iu dicio p r o p rii O rd in a rii, e x ig a t E cclesiae necessitas, ac n isi le g itim u m im p e d im e n tum excuset, su sc ip ie n d u m est clericis ac fid e lite r im p len d u m m u n u s quod ipsis f u e r it ab Episcopo com m issum .
Can. 129. — C lerici stu d ia, p ra e s e rtim sacra, rec ep to sa c e r dotio, ne in te r m itta n t; e t in sa cris d isciplinis solidam illam d o ctrin am a m a io rib u s tr a d ita m et co m m u n ite r ab E cclesia r e ce p ta m se c te n tu r, d e v ita n te s p ro fa n a s vocum n o v ita te s et f a lsi nom in is scientiam .
Can. 130. — § 1. E x p le to s tu
d io ru m cu rricu lo , sa ce rd o te s o m nes, etsi b eneficium p a ro e - ciale a u t ca n o n icale consecuti, nisi ab O rd in a rio loci ob iu sta m
S ak ra m e n t, o d m a w iali n a cześć B ogarodzicy D ziew icy różaniec, ro z trz ą sa li su m ien ie sw oje.
K an. 126. —· W szyscy k a p ła n i
św ieccy obow iązan i są p rz y n a j m n ie j co trz y la ta , w ciągu czasu określonego p rze z w ła s n e go o rd y n ariu sz a, w ja k im ś dom u zakonnym p rze z niego w sk a z a nym , o d p raw ić ćw iczenia d u chow e; n ik t te ż n ie m oże być od n ic h w olny, ch y b a że w w y p a d k u poszczególnym , dla słusz nej przyczyny i za w yraźnym : zezw oleniem tegoż o rd y n a riu sza.
K an. 127. — W szyscy du ch o w
ni, p rze d e w szystkim zaś k a p łani, obow iązan i są specjalnie do o k az y w an ia k aż d y sw ojem u o rd y n ariu sz o w i u szan o w an ia i posłuszeństw a.
K an. 128. — Ilek ro ć i ja k
długo, zdaniem w łasnego o rd y n ariu sza, w y m ag a tego koniecz ność K ościoła, a nie u w a ln ia p ra w n a przeszkoda, d u chow ni o b o w iązan i są do p rz y ję c ia i w iernego w y k o n an ia obow iązku pow ierzonego im p rzez b iskupa.
K an. 129. — Po p rzy ję c iu k a p
ła ń stw a, d u chow ni n ie p o w in n i p rze ry w a ć studiów , zw łaszcza teologicznych; w n a u k a c h zaś teologicznych m a ją k ie ro w a ć się zdrow ą tra d y c y jn ą d o k try n ą, u z n a n ą pow szechnie przez K oś ciół, u n ik a ją c św iato w y ch no w ości i pozorów n au k i.
K an. 130. § 1. W szyscy k a p ła
ni, po u k o ń czen iu studiów , choć by p o sia d ali b en e ficju m p ro boszczow skie lu b k anonickie, je że li p rzez m iejscow ego o rd y
-causam fu e rin t exem pti, ex am en sin g u lis a n n is saltem p e r in te g ru m trie n n iu m in d iv ersis s a c ra ru m s c ie n tia ru m disciplinis, a n te a o p p o rtu n e designatis, s u b e a n t secu n d u m m odum ab eodem O rd in a rio d e te rm in a n dum. § 2. In collatione officiorum et ben eficio ru m ecclesiastico ru m r a tio h a b e a tu r eo ru m qui, ce te ris paribus, in m e m o ratis p e ric u lis m agis p ra e s tite ru n t.
Can. 131. — § 1. In civ ita te episcopali e t in singulis vica- ria tib u s fo ra n e is saep iu s in anno, d ie b u s a rb itrio O rd in a rii loci p ra e stitu e n d is, con v en tu s h a b e a n tu r, quos collationes seu
conferentias vocant, de re m o
ra li et litu rg ic a ; q u ib u s ad d i possu n t aliae ex e rcita tio n e s, q u as O rd in a riu s o p p o rtu n as iu d ic av e rit ad sc ien tiam et p ie tatem clerico ru m prom ovendam . § 2. Si conventus h a b e ri d if fi cile sit, reso lu tae q uaestiones sc rip tae m itta n tu r, secundum n o rm as ab O rd in ario sta tu e n d a s.
§ 3. C o n v e n tu i in téressé, au t, d éficiente conventu, sc rip tam casuum solutionem m itte re d e bent, n isi a loci O rd in ario exem ptionem a n te a expresse o b tin u e rin t, tu m om nes sa c e rd o te s saecu lares, tu m religiosi li cet ex e m p ti cu ra m a n im a ru m h ab en tes e t etiam , si collatio in eorum dom ibus non h ab e a tu r, alii religiosi q u i fa c u lta te m
au-P r a w o K a n o n i c z n e — 4
n a riu sz a nie zostali zw olnieni d la słusznej przyczyny, m a ją sk ła d a ć ro k rocznie p r z y n a j m n ie j w ciągu la t trze ch , egza m in w sposób przez tegoż o rd y n a riu sz a w skazany, z różnych gałęzi n a u k teologicznych, o d pow iednio w cześniej oznaczo nych.
§ 2. P rz y ro zd a w n ictw ie u rz ę
dów i b eneficjów kościelnych należy b rać pod uw agę tych, k tó rzy ceteris p a rib u s w sp o m n ia n e egzam iny lep iej złożyli.
K an. 131. — § 1. Częściej w
roku, w d n ia ch oznaczonych w ed łu g u zn a n ia m iejscow ego o rd y n a riu sz a , w b isk u p im m ie ś cie i w poszczególnych d ziek a n atac h , po w in n y się odbyw ać zeb ran ia, zw a n e k o n feren c jam i, w sp ra w a c h m o ra ln y c h i l i t u r gicznych; do nich dodać m ożna ćw iczenia, k tó re b y o rd y n ariu sz u zn a ł za p o trze b n e do k rz e w ie n ia w śró d k le ru w iedzy i po bożności.
§ 2. Jeżelib y tru d n o było od
byw ać ze b ran ia , om ów ione z a g ad n ie n ia należy p rzesy łać na piśm ie, w ed łu g zasad u s ta lo n ych p rzez o rd y n ariu sz a.
§ 3. W z e b ra n iu p ow inni uczestniczyć, a w b ra k u z e b ra n ia n ad e sła ć p iśm ien n e om ów ie nie, gdyby nie u zy sk ali od m ie js cowego o rd y n a riu sz a w yraźnego zw olnienia, w szyscy k a p ła n i św ieccy, rów n ież zakonni, n a w e t w yjęci, sp ra w u ją c y d u sz p asterstw o , a ta k ż e in n i zak o n nicy, k tó rzy od o rd y n a riu sz a o trz y m a li w ładzę, słu c h a n ia
spo-50 C O D E X I U R I S C A N O N I C I 142
}:
d ie n d i confessiones a b O rd in a rio o b tin u e ru n t. Can. 132. — § 1. C lerici in m a io rib u s o rd in ib u s c o n s titu ti a n u p tiis a r c e n tu r e t se rv a n d a e c a s tita tis ob lig atio n e ita te n e n tu r, u t c o n tra eandem p eccan tes sa crile g ii q u oque r e i sint, salvo p ra e sc rip to can 214, § 1.§ 2. C lerici m in o re s p o ssu n t
qu id em n u p tia s in ire , sed, n isi m a trim o n iu m fu e r it n u llu m vi a u t m e tu eisdem incusso, ipso iu re e s ta tu c lerica li decidunt.
§ 3. C oniu g atu s q u i sin e d is
p en sa tio n e ap o sto lic a o rd in e s m aio res, lic e t b ona fide, susce p it, ab e o ru n d e m o rd in u m e x e r citio p ro h ib e tu r.
Can. 133. — § 1. C a v e a n t cle
ric i n e m u lieres, de q u ib u s su s p icio esse possit, ap u d se r e ti n e a n t a u t quoquo m odo f r e q u e n te n t.
§ 2. E isdem lic e t cum illis ta n tu m m u lie rib u s c o h a b ita re in q u ib u s n a tu r a le foedus n ih il m a li p e r m ittit su sp icari, q u ales s u n t m a te r, soror, a m ita et huiusm odi, a u t a q u ib u s sp e c t a t a m o ru m honestas, cum p ro v e c tio re a e ta te co n iu n cta , o m n em suspicionem am oveat. § 3. Iu d ic iu m a n r e tin e r e vel f re q u e n ta re m u lieres, etia m illas in q u as co m m u n ite r su sp i cio n o n cadit, in p e c u lia ri aliquo ca su scan d a lo esse p o ssit a u t in c o n tin e n tia e a f f e r re p e ric u lum , ad O rd in a riu m loci p e r
ti-w iedzi, jeżeli ti-w ich d o m ach nie m a ta k ic h k o n feren c ji.
К а п . 132. — § 1. D uchow nym
w yższych św ięceń z a b ra n ia się m a łże ń stw a, a do za chow ania czystości ta k są zobow iązani, że, nie n a ru s z a ją c p rz e p isu kan . 214, § 1, ci co p rze ciw niej grzeszą w in n i są ta k ż e św ię to k ra d z tw a .
§ 2. D u chow ni niższych św ię
ceń m ogą w p ra w d zie zaw ierać m ałżeństw o, lecz, jeżeliby m a ł żeństw o n ie b yło n ie w a żn e z p o w odu p rzy m u su lu b doznanej bo jaźni, p rzez to sam o w y p a d a ją ze s ta n u duchow nego.
§ 3. Ż onaty, gdyby bez apos
to lsk ie j dyspensy, choćby w dob re j w ierze, p rz y ją ł w yższe św ię cenia, n ie m oże ich w ykonyw ać.
K an. 133. — § 1. D uchow ni
m a ją uw ażać, żeby n iew iasty , co do k tó ry c h m ogłoby p ow stać po dejrzenie, n ie p rze b y w a ły u nich, albo sa m i n ie n aw ie d za li ich w ja k ik o lw ie k sposób.
§ 2. W olno im z ty m i tylko
n ie w ia sta m i zam ieszkiw ać, co do k tó ry c h n a tu ra ln e w ęzły nie p o zw alają p o d ejrz ew ać niczego złego, np. z m a tk ą , sio strą , cio t k ą i t. p., albo k tó ry c h czystość obyczajów , w p ołączeniu ze sta rszy m w iek iem , w y łąc za ją w szelkie p o d ejrzen ie.
§ 3. Sąd, czy p rz e b y w a n ie lub
n aw ie d za n ie n iew iast, n a w e t t a kich, co do k tó ry c h naogół n ie m a p o d ejrzeń , m oże w poszcze gólnym w y p a d k u w yw ołać zgor szenie lu b stan o w ić n iebezpie czeństw o b ra k u pow ściągliwości,.
net, cuius est clericos ab h ac re te n tio n e v el fre q u e n ta tio n e p ro h ib ere.
§ 4. C ontum aces p ra e s u m u n
tu r co n c u b in a rii.
Can. 134. — C onsuetudo v ita e
com m unis in te r clericos la u d a n d a ac su a d e n d a est, eaque, u b i viget, q u a n tu m f ie r i po test, s e r vanda.
Can. 135. — C lerici, in m a io
rib u s c o n s titu ti, ex cep tis iis de q u ib u s in can. 213, 214, te n e n tu r o bligatione q u o tid ie h o ra s cano nicas in te g re r e c ita n d i secu n d u m p ro p rio s e t p ro b a to s liturgicos libros.
Can. 136. — § 1. O m nes cle
ric i d ecen tem h a b itu m ecclesia sticum , se cu n d u m le g itim as lo corum co n su etu d in es e t O rd in a rii loci p ra e sc rip ta , d efe ra n t, to n su ra m seu coronam cle ric a lem, n isi re c e p ti p o p u lo ru m m o res a lite r fe ra n t, g esten t, et c a p illo ru m sim plicem cu ltu m a d hib ean t.
§ 2. A n n u lo ne u ta n tu r , n isi id
ipsis a iu re a u t apostolico p r i vilegio sit concessum .
§ 3. C lerici m in o re s q u i p ro
p ria a u c to rita te sin e leg itim a cau sa h a b itu m ecclesiasticum et to n su ra m d im iserin t, nec, ab O rd in a rio m on iti, sese in tra m ensem em e n d a v e rin t, ipso iu re e s ta tu c le ric a li d ecidunt.
Can. 137. A fideiubendo, etiam de bonis p ro p riis, clericus
należy do m iejscow ego o rd y n a r iusza, k tó ry m a p ra w o zabronić duch o w n y m ta k ieg o p rz e b y w a n ia lu b n aw ie d za n ia .
§ 4. O pornych u w aż a się ja k o
k o n k u b in a riu sz ó w ..
K an. 134. — Z w yczaj w sp ó l
nego życia m iędzy duch o w n y m i należy p ochw alać i zalecać, a gdzie się u trz y m u je , należy je o ile to m ożliw e zachow ać.
K an. 135. — Z w y ją tk ie m tych,
o k tó ry c h m ow a w k a n . 213, 214, d u ch o w n i w yższych św ięceń o b o w iązan i są do codziennego o d m a w ia n ia w całości b re w ia rza, w ed łu g w łasn y ch i z a tw ie r dzonych k sią g litu rg iczn y ch ,
K a n . 136. — § 1. O dpow iednio
do p ra w n y c h m iejscow ych zw y czajów i zarząd z eń m iejscow e go o rd y n ariu sz a, w szyscy d u chow ni p o w in n i nosić stosow ny u b ió r kościelny, to n su rę czyli w ien iec duchow ny, jeżeli u z n a n e zw yczaje n a ro d o w e in aczej n ie stanow ią, oraz sk ro m n ą fry z u rę .
§ 2. Je że li im n a to nie zez
w a la p raw o, a n i p rzy w ile j apos tolski, n ie m ogą nosić p ie rśc ie nia.
§ 3. D u chow ni niższych św ię
ceń, k tó rzy w łasn ą pow agą, bez s łu s z n e j. p rzyczyny zarzucili stró j d u chow ny i to n su rę, a u p o m n ie n i przez o rd y n a riu sz a n ie ' p o p ra w ili się w ciągu m ie siąca, n a m ocy sam ego p ra w a w y p a d a ją ze sta n u du ch o w nego.
K an. 137. Bez w iedzy m iejsco
52
C O D E X I U B I S . C A N O N IC I[44]
p ro h ib e tu r, in consulto loci O r d in a rio .
Can. 138. C lerici ab iis om nibus
q u a e sta tu m suum dedecent, p ro rs u s a b s tin e a n t: in decoras a r te s n e e x e rc e a n t; ale a to riis ludis, p e c u n ia ex p o sita, ne v a ce n t; . a r m a ne g esten t, n isi q u a n d o iu s ta tim e n d i ca u sa su b sit; v e n a tio n i ne in d u lg ean t, clam orosam a u te m n u n q u am e x e rc e a n t, ta b e rn a s aliaq u e si m ilia loca sine n ec essita te au t alia iu s ta ca u sa a b O rd in ario loci p ro b a ta ne in g re d ia n tu r.
Can. 139. — § 1. E a etiam quae, lic et non indecora, a cle ric a li ta m e n s ta tu alie n a sunt, v ite n t.
§ 2. Sine apostolico in d u ito m e
dic in am v e l c h iru rg ia m n e e x e r c e a n t; ta b ellio n es seu publicos n o tario s, n isi in C u ria eccle siastica, ne a g a n t; o ffic ia p u blica, qu ae e x e rc itiu m laicalis iu risd ic tio n is v el a d m in istra tio - n is se cu m feru n t, ne assu m an t.
§ 3. Sine lic e n tia su i O rd in a
r i i ne in e a n t gestiones b onorum a d laicos p e rtin e n tiu m a u t o ffi c ia sa e c u la ria q u ae se cu m fe ra n t o nus re d d e n d a ru m ra tio n u m ; p ro c u ra to ris a u t ad v o c ati m u n u s ne ex e rcea n t, nisi in tr ib u n a li ecclesiastico, a u t in civili q u a n do a g itu r de ca u sa p ro p ria a u t su a e ecclesiae; in la ica li iudicio crim in ali, g rav e m perso n alem p oenam p ro seq u e n te, n ullam p a rte m h ab e a n t, n e te stim o n iu m qu id em sine n e c essita te fe r e n tes.
nie w olno poręczać n aw e t m a ją tk ie m w łasnym .
K an. 138. — D u chow ni m a ją
po w strzy m ać się od w szy stk ie go, co n ie w y p a d a ic h stan o w i: p ie lęg n o w a n ia sz tu k niestosow nych ; g ie r h az ard o w y ch n a p ie niądze; noszenia b roni, chyba że istn ie je słuszna p rzy czy n a do obaw y; chodzenia do re s ta u ra c ji i in n y c h podobnych lokali bez konieczności lu b in n e j słusznej przyczyny, u zn a n e j p rzez o rd y n ariu sza.
K an. 139. — § 1. P o w in n i u n i
kać n a w e t tego, co, ja k k o lw iek n ie je st niestosow ne, dalek ie je st je d n a k od s ta n u duchow nego.
§ 2. N ie m ogą bez a p o sto lsk ie
go in d u ltu zajm o w ać się m e d y cyną lu b c h iru rg ią ; poza k u rią kościelną sp raw o w ać czynności re je n ta , czyli p ublicznego no ta riu sz a ; p rzy jm o w a ć p u b lic z n ych urzędów , połączonych z w yko n y w an iem św ieckiej ju r y s d y k cji lu b a d m in istra c ji.
§ 2. Bez zezw olenia w łasnego
o rd y n a riu sz a nie w olno z a rz ą dzać m a ją tk ie m osób św ieckich an i sp raw o w ać u rzędów św iec kich, k tó re w y m ag a ją sk ła d a n ia
sp raw o zd a ń ; n ie w olno w y stę pow ać w c h a ra k te rz e pełnom oc n ik a lu b ad w o k a ta, ch y b a że w sądzie kościelnym , a w św iec kim , gdyby chodziło o sp raw ę w łasn ą lu b swego kościoła; nie w olno b ra ć żadnego udziału , bez koniecznej p otrzeby, n aw e t w c h a ra k te rz e św iad k a, w św iec k im sądzie k a rn y m , gdy grozi ciężka odpow iedzialność k a rn a .
§ 4. S e n a to ru m a u t o ra to ru m
legibus fe ren d is, quos depu ta to s v o can t, m u n u s n e so lliciten t n e ve a c c e p te n t sin e lic e n tia S a n cta e Sedis in locis u b i p o n tific ia p ro h ib itio in te rc e s se rit; idem ne a tte n te n t aliis in locis sin e li c e n tia tu m s u i O rd in a rii, tu m O rd in a rii loci in quo electio f a c ien d a est.
Can. 140. — S pectaculis, cho
reis e t pom pis q u a e eos d e d e cent, v el q u ib u s clericos in té re s se scan d alo sit, p ra e s e rtim in p u b licis th e a tris , ne in te rsin t.
Can. 141. — § 1. S aec u la re m
m ilitia m n e c a p essan t v o lu n ta rii, n isi cum su i O rd in a rii licen tia, u t c itiu s lib e ri ev a d an t, id f e c e rin t; ne ve in te stin is bellis et o rd in is p u b lic i p e rtu rb a tio n ib u s opem quoquo m odo fe ra n t.
§ 2. C lericu s m in o r q u i con
t r a p ra e s c rip tu m § 1 sponte sua m ilitia e nom em d ed e rit, ipso iu re e s ta tu clerica li decidit.
Can. 142. — P ro h ib e n tu r cle
ric i p e r se vel p e r alios nego tia tio n e m a u t m e rc a tu ra m e x e r cere sive in p ro p ria m sive in alio ru m u tilita te m .
Can. 143. — C lerici, lic et b e
n eficiu m a u t officium re sid e n - tia le no n h ab e a n t, a su a ta m en dioecesi p e r n o ta b ile te m p u s sine lic e n tia sa lte m p ra e s u m p ta O
r-§ 4. N ie w olno ubiegać się a n i p rzy jm o w a ć obow iązku se n ato ró w albo członków zg ro m a d ze n ia ustaw odaw czego, zw a nych d eputow anym i, bez zgody S tolicy A p. w m iejscach, gdzie istn ie je zakaz p ap iesk i; tego s a mego n ie w olno w in n y c h m ie js cach, bez zezw olenia ta k w ła s nego o rd y n ariu sz a, ja k o rd y n a riu sz a m iejsca, gdzie m a ją się odbyć w ybory.
K an. 140. — N ie w olno uczes
tn iczy ć w w idow iskach, ta ń c a c h i p rze d staw ie n ia ch , n a k tó ry c h być n ie w y p a d a lu b n a k tó ry c h obecność duchow nych, zw łaszcza w p u b liczn y ch te a tra c h , w y w o ła ła b y zgorszenie.
K an. 141. — § 1. N ie w olno
w stęp o w ać ochotniczo do służby w ojskow ej, ch y b a za zezw ole niem w łasnego o rd y n a riu sz a , żeby od n ie j uw o ln ić się w cześ n ie j; a n i b ra ć u d ziału w w o j n a c h dom ow ych i ro zru c h a c h w ew n ętrz n y ch .
§ 2. D uchow ny niższych św ię ceń, k tó ry w b re w p rzep iso w i § 1 ochotniczo w stą p ił do w o j ska, m ocą sam ego p ra w a w y p a d a ze sta n u duchow nego.
K an. 142. — N ie wol,no d u
chow nym zajm ow ać się h an d lem i k u p ie ctw e m , bezpośrednio czy przez innych, n a korzyść w ła sn ą czy te ż innych.
K ah. 143. ■— C hociażby d u chow ni n ie m ie li b en e fic ju m czy u rzę d u rezydencjalnego, n ie w olno im je d n a k n a dłuższy czas opuszczać w łasn ej diecezji,
