Wieści spod Dębu Goduli, 2012, nr 4 (8)

(1)

1111111111111111 1111111111111111

BEZPŁATNA GAZETA RUDZKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ DRZEW

ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO

ISSN 2081-168X

Nr 4 (8) / grudzień 2012

Adam K. Podgórski

Przez aktywność ekologiczną i kulturową w regionie

do demokracji uczestniczącej i społeczeństwa obywatelskiego

(2)

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia AD 2012 oraz Nowego Roku 2013, moc najserdeczniejszych życzeo pomyśl- ności i spełnienia marzeo, wszystkim członkom, wolontariuszom, czytel- nikom WDG, sympatykom RTPD, miłośnikom rudzkiej przyrody i tra- dycji oraz wszystkim mieszkaocom Rudy Śląskiej składają:

Zarząd RTPD i Redakcja Wieści

Doceniono naszą robotę

W Rudzie Śląskiej działa 197 organizacji pozarządowych. Około osiemdziesiąt z nich jest bardzo aktywnych i prowadzi szeroką, żywą działalność w różnorod- nych dziedzinach. We wtorek 27 listopada 20012 właśnie one zostały zaproszone na VI już edycję dorocznej imprezy „Dziękujemy

Pozarządowcom”, aby odebrać podziękowania i dyplomy uznania z rąk Grażyny Dziedzic, prezydent Miasta Ruda Śląska i Jarosława Wieszołka, przewodniczącego Rady Miasta Ruda Śląska.

Sześć organizacji na mocy werdyktu Kapituły wyróżniono w sposób szczególny. Oprócz listów gratulacyjnych przyznano im również nagrody pieniężne, po 300 zł. W gronie tym znalazły się:

Chrześcijańska Fundacja ”Młodzież z Misją Polska”, Rudzkie Konto Pomocy, Rudzkie Stowarzyszenie Amazonek "Relaks", Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew OPP, Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Dzieciom i Młodzieży "Pomocni" oraz Stowarzyszenie Św.

Filipa Nereusza.

Indywidualne wyróżnienie dostała Barbara Podgórska, długoletni skarbnik RTPD i RSPOP. [A. Jach]

Zimowe grzybobranie

Zima wcale nie jest czasem straconym dla grzybiarzy. Podczas spacerów po lasach i parkach możemy bowiem spotkać jadalne i smaczne owocniki

"zimowych" gatunków grzybów: zimówki aksamitnotrzonowej (Flammulina velutipes), ucha bzowego (Hirneola auricula-judae) oraz boczniaka ostrygowatego (Pleurotus ostreatus).

Prezentowaną na zdjęciach zimówkę, zwaną synonimicznie płomienicą zimową, znaleźliśmy w dzielnicy Ruda. [BAP]

Wieści spod Dębu Goduli 4/2012

3

2

rys. Marek W. Judycki fot. A. Podgórski

fot. Jan Radoszewski

fot. Adam K. Podgórski

(3)

Rudzki Obszar Natura 2000

Nie wszyscy mieszkańcy miasta zapewne wiedzą, że na pograniczu Mikołowa (Borowej Wsi) i Rudy Śląskiej (Halemby) istnieje cenny obszar biogeograficzny, chroniony w ramach sieci Natura 2000:

Ma on powierzchnię 31,1 ha i obejmuje zapadlisko pokopalniane oraz torfowisko przejściowe wraz z otaczającym je lasem. Powierzchnię obszaru w 71% pokrywają lasy iglaste, w 20% lasy mieszane, a pozostałą część terenu zajmują siedliska rolnicze. Od północy sąsiaduje ze zrekultywowaną hałdą pogórniczą, a od wschodu ze stawami rybnymi, wykorzystywanymi wędkarsko przez PZW.

Na obszarze występują naturalne procesy renaturalizacji siedliska. W wyniku wytworzenia się torfowiska przejściowego nastąpił powrót chronionej prawnie ważki - zalotki większej (Leucorrhinia pectoralis) oraz innych gatunków torfowiskowych. Stwierdzono,

że stanowisko to jest jedną z cenniejszych ostoi tego gatunku w województwie śląskim.

Ponadto odnotowano silną populację żagniczki wiosennej, która znana jest tylko z trzech stanowisk na Górnym Śląsku.

Płytkie zbiorniki wodne wytworzone na zapadlisku są miejscem żerowania zimorodka.

W lesie otaczającym zapadlisko odnotowano 2 duże mrowiska mrówki ćmawej.

W stawach znajdujących się w pobliżu zapadliska stwierdzono dotychczas kilkanaście gatunków płazów i gadów. Były to: traszka zwyczajna i grzebieniasta, ropucha szara i zielona, grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna, żaba trawna, wodna i jeziorowa, jaszczurka zwinka i żyworodna, zaskroniec. W granicach ostoi stwierdzono obecność chronionych i rzadkich gatunków roślin grążel żółty, pływacz zwyczajny oraz torfowce Sphagnum sp., oraz rzadką jezierzę morską. Wartością obszaru jest również dobrze wykształcone torfowisko przejściowe, otoczone borem Molinio-Pinetum.

Informację przygotował AKP, za: http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=871

Huzarsko lipa

W 330 rocznicę wiktorii wiedeńskiej Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew Organizacja Pożytku Publicznego zgłosiło do udziału w ogólnopolskim plebiscycie „Drzewo Roku 2012”ogranizowanym przez Klub Gaja, pomnikową lipę drobnolistną (Tilia cordata L.), rosnącą w Parku Sobieskiego przy ulicy Jana Sobieskiego w Rudzkiej Kuźnicy.

Z pochodem przez Śląsk wojsk króla Jana Sobieskiego, spieszących w 1683 roku na odsiecz Wiedniowi, związane są liczne legendy, o sadzeniu przez polskiego władcę lip – drzew, które sobie nader upodobał.. Według miejscowych przekazów cześć oddziałów Sobieskiego przeszła przez Biskupice i Kuźnicę Rudzką.

Nic dziwnego, że największa, najokazalsza i prawdopodobnie najstarsza z rudzkich lip w Parku Sobieskiego otrzymała od nas miano „Huzarsko lipa”. Poeta i gawędziarz Jan Wyżgoł, członek RTPD OPP, stworzył na te okazję barwną i wzruszającą opowiastkę.

Lipa rośnie na działce nr 499/22 należącej do gminy Ruda Śląska, w starym parku założonym przez hrabiów Ballestremów w drugiej połowie XIX wieku. Ma pień pięciokonarowy o obwodzie aktualnym 468 cm i średnicy pierśnicowej przeliczeniowej: 149 cm. Wysokość ustalona wysokościomierzem optycznym SUUNTO: 25 m. Jej wiek w 2009 roku został oszacowany przez urzędników Urzędu Miasta Ruda Śląska na 233 lata.

W tymże roku Rada Miasta Ruda Śląska uznała drzewo za pomnik przyrody ożywionej uchwałą nr URM 814/XLIII/2009 z 14.05.2009 r. poz 2597 [Dz.U.

Woj. Śl. nr 122 z 13.07.2009 r.].

Huzarsko lipa cechuje się znakomitym stanem fitosanitarnym. Była wielokrotnie opisywana w publikacjach RTDP m. in. w książkach: Ruda a zielona [Ruda Śląska 2008]; Drzewa w pomniki zaklęte [Ruda Śląska 2009] oraz Ruda na zielono [Ruda Śląska 2010].

[Adam K. Podgórski]

4 5

źródło: http://wiedzaiswiat.npx.pl/ fot. J. Szczerbiński

(4)

Absolwenci Szkoły Partycypacji Społecznej

Sebastian Brudys i Adam K. Podgórski ukończyli Szkołę Partycypacji Społecznej zorganizowanej przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych (do której RTPD należy).

Szkoła Partycypacji Społecznej została stworzona z myślą o liderach i liderkach organizacji członkowskich OFOP oraz innych organizacji pozarządowych, którzy chcą nauczyć się profesjonalnie współpracować z

administracją publiczną.

Celem projektu jest poszerzenie wiedzy i wzmocnienie umiejętności liderów organizacji w zakresie planowania i realizacji polityk publicznych w różnych obszarach życia społecznego. Umożliwi im to skuteczne oddziaływanie na prob- lemy społeczności lokalnych i spra- wi, że staną się bardziej wiarygod- nymi partnerami dla administracji.

W 4 wyjazdowych sesjach oraz w codziennym e-learningu, zakończonym każdorazowo pracami kontrolnymi oraz testami uczestniczyło blisko 50 działaczy obywatelskich z całej Polski. [AKP]

Podsumowanie roku A. D. 2012

Choć jeszcze się nie skończył, próbujemy go wstępnie podsumować. Działo się wiele. Oby kolejny, 2013, był jeszcze bardziej udany i obfitujący w wydarzenia.

9.01.2012 Spotkanie noworoczne członków, wolontariuszy i sympatyków RTPD w RAR

„Inwestor”.

31.01.2012 Ufundowanie 5 nagród książkowych dla dzieci z zimowiska w DK In-nI w konkursie ekologicznym

3.02.2012 Udział w Konferencji z okazji Światowego Dnia Obszarów Wodno-Błotnych w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Mikołowie

7-14.02 2011 RTPD organizatorem Eko-Waletynek w Rudzie Śląskiej pod hasłem „Kocham recykling”. Zebrano około 27 kg zużytych baterii.

Luty 2012 RTPD inicjuje ogólnopolską akcję edukacyjno-ekologiczną „Dość mordowania drzew”, przeciwko bezmyślnemu przycinaniu drzew w miastach i przy drogach..

16.02. 2012 Barbara i Adam Podgórscy byli gośćmi Parkowej Akademii Wolontariatu w Wojewódzkim parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie

17.02.2012 Adam K. Podgórski uczestniczył w Kinoteatrze Rialto w Katowicach uroczystości rozdania nagród WFOŚiGW EkoAktywni 2011

21.02.2012 Adam K. Podgórski uczestniczył w spotkaniu z Jackiem Bożkiem prezesem Klubu Gaja, zorganizowanym przez Polski Klub Ekologiczny w Katowicach

22- 23.02.2012

Barbara i Adam Podgórscy uczestniczyli we Wrocławiu w VI spotkaniu Krajowej Sieci Tematycznej ds. Partnerstwa

27.02.2012

Adam K. Podgórski zostaje odznaczony przez Grażynę Dziedzic, prezydent Rudy Śląskiej, medalem Kamrat Rudzki za działalność autorską, dziennikarską i obywatelską.

1.03.2012

Adam K. Podgórski w składzie jury II Konkursu Recytatorskiego z okazji Dni Śląskiej Godki w Gimnazjum nr 5. RTPD fundatorem 13 nagród książkowych dla uczestników konkursu

19.03.2012

Grażyna Dziedzic, prezydent Rudy Śląskiej i Adam K. Podgórski otwierają w Urzędzie Miasta wystawę „Święto Drzewa” przygotowana przez Klub Gaja.

Prezentację multimedialną o RTPD przygotował Sebastian Brudys.

21.03. 2012 Adam Podgórski, Sebastian Brudys, Barbara Podgórska i Henryka Skowrońska Wawok biorą udział w Święcie Lasu w Ogrodzie Zoologicznym w Chorzowie.

22.03.2012 Adam K. Podgórski uczestniczył w posiedzeniu Komisji Kultury Rady Miasta nt.

"Jak ratować zabytkowe obiekty w mieście”

23.03.2012 Sebastian Brudys prezentuje stoisko RTPD podczas Międzynarodowego Dnia Wody w Śląskim ogrodzie Botanicznym w Mikołowie.

29.03.2012 Sebastian Brudys i Adam Podgórski uczestniczą w Dniu Wody w Kinie Patria 03.2012 Wydanie numeru specjalnego WDG

29.03.2012 Walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze RTPD. Wybrano nowy zarząd i nową komisję rewizyjną RTPD

27.03.2012 RTPD przekazuje 20 książek na nagrody dla uczestników finału konkursu wiedzy o Rudzie Śląskiej zorganizowanego przez Muzeum Miejskie w Rudzie Śląskiej 30.03.2012 RTPD przekazuje 44 sadzonki drzew dla potrzeb akcji recyklingowej

organizowanej przez Zespół Szkoło Ponadgimnazjalnych nr 1 w Nowym Bytomiu I kwartał

2012

Barbara i Adam Podgórscy, w ramach AKCJI MOZAIKA prowadzonej przez Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, zgłaszają mozaiki z terenu Rudy Śląskiej Wirka, Bielszowic i Orzegowa.

4.04.2012

Adam K. Podgoeaki uczestniczy na zaproszenie samorzadu u dyrekcji Gimnazjum nr 5 im. Powstańców Śląskich w Rudzie Śląskiej w debacie oksfordzkiej:

„Tworzenie samorządu uczniowskiego-przywilej czy obowiązek?”

12.04.2012 Zmiana siedziby RTPD na 41-700 Ruda Śląska ul. Wolności 6. Podpisanie umowy o użyczenie lokalu z RAR Inwestor

15.04.2012

Sebastian Brudys i Adam Podgórski pracują w jury finału konkursu poetyckiego dla młodzieży szkolnej pn. „Moje Drzewo”, zorganizowanego przez Stowarzyszenie Ziemia i My – Centrum Edukacji Ekologicznej w Dąbrowie Górniczej.

18-19.

04.2012

Sebastian Brudys, Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w VII Spotkaniu Sieci Tematycznej ds. Partnerstwa w Katowicach

20.04.2012 Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w obchodach XVII rocznicy powstania Rudzkiego Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich Zdrowe Życie

7.05.2011 Nakładem RTPD ukazuje się tomik poetycki Krystyny Grunszel pt. Pokochać przeznaczenie.

15.05.2012 RTPD przekazuje 15 sadzonek drzew i krzewów na rzecz Gimnazjum nr 9 w Halembie

15.05. 2012 Adam K Podgórski uczestniczy w wizji lokalnej ulicy Lexa, zwołanej przez UM 15.05. 2012 RTPD Przyjęte do OFOP

15. 05.2012 Sebastian Brudys i Adam K. Podgórski biorą udział w Seminarium „BiPnij…” w MOST Katowice

7

6

(5)

18.05. 2012

RTPD bierze udział w Konferencji pn. ”Chcesz pomagać – zostań wolontariuszem”

i w Targach Wolontariatu w Rudzie Śląskiej zorganizowanej przez Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Przystanek;

Podczas konferencji RTPD otrzymało wyróżnienie w kategorii „Organizacja pozarządowa promująca wolontariat”, a Sebastian Brudys i Adam K. Podgórski indywidualne dyplomy za działania wolontariackie.

21. 05.2012 Adam Podgórski uczestniczy w Konferencji „Przywództwo Kobiet” w Katowicach 22.05.2012 Sebastian Brudys bierze udział w Walnym Zebraniu Śląskiego Ogrodu

Botanicznego

22.05.2012 Adam Polak uczestniczy w wyjazdowej sesji Komisji Ochrony Środowiska Rady Miasta w Rudzie Śląskiej, dotyczącej ustanowienia drzew pomnikowych

21.-23.05 2012

Adam Podgórski uczestniczy w Warsztatach nt. Przywództwo Kobiet w Leszczynach Czerwionce organizowanych przez Stowarzyszenie Szkoła Liderów 24. 05.2012 Marak Judycki bierze udział w otwarciu Centrum Edukacji ekologicznej w Śląskim

Ogrodzie Botanicznym w Mikołowie

25.05.2012 Adam Podgórski kończy Szkołę Reprezentacji NGO

24-26 maja Sebastian Brudys i Adam Podgórski rozpoczynają Szkole Partycypacji Społecznej 5 .06. 2012 Publiczna prezentacja ksiązki Krystyny Gruszel Pokochać przeznaczenie w MDK

Bielszowice 13.06.2012

Podczas Festynu Rodzinnego w Przedszkolu Miejskim nr 24 2 Halembie. RTPD uruchamia stoisko "firmowe", rozdając ekologiczne drobiazgi oraz przekazując dla uczestników 10 książek wydanych przez RTPD.

15. 06. 2012 Adam K. Podgórski uczestniczy w uroczystej akademii z okazji 75 rocznicy Gimnazjum nr 13 im. Roberta Schumana.

czerwiec 2012

Adam K. Podgórski uczestniczy w Forum Kultury w Rudzie Śląskiej.

14.06.2012

RTPD uczestniczy w konsultacjach dot. aktualizowania Miejskiej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2003 – 2015, zajmując się rozważaniami nad celem (C7) o nazwie: "Tworzenie warunków rozwoju aktywności i samoorganizacji społeczności lokalnych".

16.06.2012

Sebastian Brudys i Adam K. Podgórski uczestniczyli w festynie charytatywnym pn.

Wszyscy pomagamy Patrycji przekazując na rzecz dziewczynki 20 książek wydanych przez stowarzyszenie, z przeznaczeniem na nagrody dla uczestników i fanty loteryjne

30.06.2012 Adam K. Podgórski otrzymuje tytuł i statuetkę Przyjaciela Gimnazjum nr 13 im.

Roberta Schumana w Rudzie Śląskiej 10.07.2012

Adam K. Podgórski na prośbę Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, której RTPD jest członkiem, podjął się wolontarystycznie tworzenia opisów książek i artykułów w wirtualnej czytelni i bibliotece OFOP 29.07 – 5. 08.

2012

Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w Zbąszyniu w II Święcie Jeziora.

Prowadzą konkurs ekologiczny przekazując 10 książek wydanych przez RTPD na nagrody dla uczestników.

10.08.2012

Adam Podgórski po raz drugi nominowany w Konkursie dla Animatorów Społecznych im. Heleny Radlińskiej, zorganizowanym przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz Krajowy Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego.

17 – 19.08 2012

Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w projekcie KAFOS pn. „Młodzi – starsi – etyczny wymiar sektora pozarządowego” w Istebnej

18.08.2012 RTPD zostaje przyjęte do Śląskiego Forum Organizacji Pozarządowych KAFOS

28.08.2012 Adam Podgórski składa wizytę na zaproszenie Fundacji Ekologicznej Silesia w Katowicach

29. 08.2012 Janusz Smarzych i Adam K. Podgórski dokonują pomiarów aktualizujących 10 drzew pomnikowych w Rudzie Śląskiej

13.09. 2012 RTPD podpisuje dokument „12 postulatów” Federacji OFOP dotyczący procesu konsultacji nowego systemu funduszy europejskich.

14.09. 2012 Adam K. Podgórski zamieszcza na portalu www.ngo.pl artykuł pt. Niechciane rady działalności pożytku publicznego

29.09.2012 RTPD Wystawia stoisko w ramach rudzkiego Jarmarku Pozarządowego 2012 11.10.2012 RTPD podpisuje petycję do premiera NIE DLA PRZEMOCY EKONOMICZNEJ

WOBEC KOBIET!!!

18.10. 2012 RTPD dokonuje rejestracji na portalu DobryWolontariat.pl

19.10.2012

Adam K. Podgórski uczestniczy w Sali Edukacyjnej Nadleśnictwa Katowice w spotkaniu Nieformalnego Zespołu Organizacji Ekologicznych Województwa Śląskiego, zorganizowanym przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

20.10.2012

Adam K. Podgórski uczestniczy w szkoleniu Ekspertów Dobrego Wolontariatu, zorganizowanym przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych STOCZNIA w Warszawie

25.10. 2012 Adam K. Podgórski uczestniczy w XVI Walnym Zgromadzeniu Członków Śląskiego Ogrodu Botanicznego

31.10.2012 Wstępne podsumowanie akcji zadrzewieniowej RTPD pn. Zielona Ruda Śląska 2012.

31.10.2012 Ukazuje się 7 numer gazety RTPD „Wieści spod Dębu Goduli”

I – XI.2012 Adam K. Podgórski aktywnie uczestniczy w Pracach Zespołu Inicjatywno- Doradczego ds., Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi

2.11.2012 Przedstawiciele RTPD, Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w uroczystości 5- lecia partnerskiego Towarzystwa Miłośników Orzegowa

12- 14.XI.2012

IV sesja Szkoły Partycypacji Społecznej. Sebastian Brudys i Adam K. Podgórski kończą szkołę z wynikiem pozytywnym.

16.11.2012 Adam K. Podgórski jest członkiem kapituły nagród „Dziękujemy Pozarządowcom”

22.11.2012 Adam Polak uczestniczy w miejskiej debacie „Dobry klimat dla powiatów”

zorganizowanej w MCK 22-25

11.2012

Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w Szkole Liderów w Lalikach, zorganizowanej przez RAR Inwestor

26.11.2010 RTPD zgłasza do udziału w ogólnopolskim plebiscycie Drzewo Roku 2012 Huzarską Lipę rosnącą w Parku Sobieskiego w Rudzkiej Kuźniczy

27.11.2012

Podczas VI edycji imprezy Dziękujemy Pozarządowcom RTPD uzyskało podziękowanie i nagrodę od władz samorządowych Miasta Ruda Śląska.

Indywidualne wyróżnienie uzyskała Barbara Podgórska.

28.11.2012 RTPD poddaje się coachingowi prowadzonemu przez Centrum Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich w Rybniku

30.11- 2.12.2012

Barbara Podgórska uczestniczyła w II sesji Szkoły Liderów RAR Inwertor w Lalikach

1.12- 2.12.2012

Adam K. Pogórski uczestniczył w Warszawie w szkoleniu osób wybranych do monitoringu wolności mediów w Polsce, zorganizowanym przez Obserwatorium Wolności Mediów w Polsce Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

3.12.2012 Adam K. Podgórski uczestniczy w podsumowaniu projektu „BIP-nij” w stowarzyszeniu MOST w Katowicach

8

(6)

5.12. 2012 Przedstawiciele RTPD uczestniczą w konferencji podsumowującej projekt Inqbator Rudzkiej Agencji Rozwoju Inwestor

7.12. 2012

Podczas miejskiej Gali Anioły Wolontariatu 2012 wyróżniono Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew. Indywidualnymi tytułami „Anioła Wolontariatu”

nagrodzono członków RTPD: Krystynę Brudys, Barbarę Podgórską i Marka W.

Judyckiego

7-8. 12.2012

Barbara I Adam Podgórscy uczestniczą w Katowicach Nikiszowcu w Spotkaniu Sieciującym CRIS w ramach projektu „Trasa 78 – ze śląskiego w świętokrzyskie”

oraz w celu omówieniu zasad Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich na rok 2013.

10. 12.2012 Barbara i Adam Podgórscy prezentują dokonania RTPD w Domu Kultury Katowice Piotrowice.

12.12. 2012 Barbara i Adam Podgórscy uczestniczą w spotkaniu wigilijno-kolędowym partnerskiej organizacji PZF Oddział w Rudzie Śląskiej

Rudzkie parki.

Park Ludowy, Park Hutniczy, ale nie Park Dworski

Nie wiadomo po co, na co i dlaczego, nie wiadomo kto robi wodę z mózgu rudzianom, twierdząc ni stad ni zowąd w mediach, że park miejski przy ulicy Parkowej nazywa się Parkiem Dworskim.

Na temat przeszłości Rudy Śląskiej i poszczególnych dzielnic nawypisywano dotąd tyle bzdur i ewidentnych kłamstw, że powinno starczyć. Nie wystarcza!

Komuś przyszedł do głowy genialny pomysł, aby plan rewitalizacji parku nazwać rewitalizacją Parku Dworskiego.

Park ten nigdy nie należał do dworu właściciela ziemskiego, nie był też własnością specyficznej, wydzielonej jednostki administracyjnej tzw. obszaru dworskiego, jakie funkcjonowały do 1924 roku. Nazwano go Parkiem Ludowym (Volks Park) albo Parkiem Hutniczym (Hűttenpark).

Powstał w bezpośrednim pobliżu Huty Pokój (Friedenshűtte) w 1906 r. z inicjatywy Rudolfa Hegenscheidta, dyrektora naczelnego. Zyski huty w 1905 roku pozwoliły bowiem na podjecie tej inwestycji, równocześnie z budową domu towarowego – Kaufhausu.

Park na powierzchni 20 mórg zaprojektował inż. Fryderyk Hanisz z Katowic.

Aktualnie park ma powierzchnię 4,74 ha. Po wojnie nosił nazwy: Park Młodzieży, następnie Park im. Ludwika Waryńskiego.

Oto co pisał na ten temat Jan S. Dworak:

Do inicjatywy z r. 1860 powróciła huta Pokój w r. 1904, gdy dyrektorem naczelnym był Hegenscheidt. Polecił on założyć obecny park ludowy przy obecnej ulicy Waryńskiego na obszarze 20 mórg, z małym boiskiem, placem koncertów i sadzawką. Koszt założenia parku wyniósł 80 000 marek. W okresie

międzywojennym wybudowano w parku kiosk mleczny i boisko tenisowe, zaś w czasie okupacji powstał w nim miniaturowy ogród zoologiczny

¹

.

Park zajął obszar wielkości 46 589 m

²

. Obok niego, do strony północnej urządzono park gospodarczy (późniejsze ogrodnictwo) wielkości 13 290 m

²

. Wysadzono drzew i krzewów 16000 sztuk

²

. Do zadrzewienia wybrano lipy, brzozy, dęby, klony i jesiony. W parku przewidziano na drogi 4339,5 m

²

., na plac koncertowy 2150 m. kw. na dwa boiska 3450 m. kw., na boisko tenisowe 300 m

^2,

na miejsce dla orkiestry 100m

²

, na staw 950 m

^2.

, a na zakrzewienie i trawniki 34761,50 m

²

. Projektowany basen z fontanną nie został wykonany. W jesieni roku 1908 wybudowano szopę dla ludzi, drugą na umieszczenie sprzętu ogrodniczego, a w roku 1912 ustępy. (...) Koszta urządzenia parku wraz z szopą i ustępami wyniosły około 43 000 marek. (...)

Po powstaniach górnośląskich i przejęciu Śląska przez Polskę utrzymanie parku nie było już tak intensywne jak kiedyś. Na wniosek Huty „Pokój” przejęła park pod swój zarząd gmina. Odebrała go w stanie zupełnie zaniedbanym. Przy pomocy sił fachowych i tzw. komisji parkowej, złożonej z radnych gminy i fachowców, stan parku poprawiono. Gmina zaangażowała na stałe ogrodnika, który się parkiem opiekuje. Urządzono tam szkółkę drzew.

Poniszczone oparkanienie zastąpiono parkanem murowanym. W r. 1927 wybudowano halę mleczną, a w roku 1929 wykończono boisko tenisowe, na razie z 1 kortem. Dla dzieci wyposażono jedno boisko w huśtawki. Celem wydatniejszej ochrony ptaków powiększono ilość kadłubków. W roku 1930 park powiększono.

Mianowicie oddała Huta „Pokój” gminie ogrodnictwo graniczące z parkiem od południowej strony. Tam przeniesiono szkółkę drzew. Na utrzymanie parku wydała gmina w czasie do 1925 r. do 31 marca 1931. okrągło 87000 zł

³

.

Bernard Kopiec dodaje: W parku było małe boisko, plac koncertowy, duża zarybiona sadzawka, egzotyczny układ zieleni. Było dużo drzew obcych naszej florze. Park otoczono wysokim parkanem i zimą zamykano go o godz. 16,00 latem był otwarty do godz. 20.00. W latach międzywojennych zbudowano korty tenisowe.

12 września 1939 roku urząd burmistrza objął Reinhard Kern, pochodzący z Głuszycy koło Wałbrzycha. Był on dobrze przygotowany do pracy w administracji, nie był fanatycznym hitlerowcem. On to w 1940 założył w parku mini zoo. Była duża ptaszarnia, były lisy, wilk, szopy pracze, rybki egzotyczne, największą atrakcją był duży niedźwiedź brunatny. Wolno po parku chodziły pawie i sarny, w sadzawce były łabędzie i dzikie kaczki. Zoo istniało do lat pięćdziesiątych XX wieku, gdy

1Jan S. Dworak: Studia i materiały z dziejów Nowego Bytomia, Ruda Śląska 1963.

2 Podana liczba wydaje się niewiarygodna. z wyliczeo (po odliczeniu powierzchni przeznaczonych na inne cele) wynika, że jedno drzewo albo krzew przypadałoby na 2 m kwadratowe, co byłoby zagęszczeniem stanowczo zbyt wielkim i nieracjonalnym. ale byd może tak właśnie było.

3 J. S. Dworak: Park Ludowy w Nowym Bytomiu; 1926, maszynopis; za: ”Wiadomości Rudzkie” 8.11.

1995.

1 1

1 0

(7)

otwarto zoo w parku kultury w Chorzowie, tam

przeniesiono zwierzęta z Nowego Bytomia

⁴

.

Adam Podgórski

4 Bernard Kopiec: Ruda Śląska Zarys dziejów. Cześd pierwsza: Ruda, Orzegów, Godula, Chebzie, Ruda 2005

Palmy na Fryncycie

To nie jest żart, bo do prima aprilis daleko. Rzeczywiście kiedyś rosły. Były nawet podobne do tych, sfotografowanych jesienią w Szanghaju. Pokazuje to fragment zdjęcia zrobionego podczas okupacji na ówczesnym placu Adolfa

Hitlera w Friedenshűtte. [AKP]

Choinka w garnku

Zima, święta - czas choinek. Przystrajając śliczne, zielone drzewka myślimy o prezen- tach, które pod nimi znajdziemy, a nie o tym, aby je zjeść.

Zjeść?.. Tak, moż- na zjeść, oczywiście nie w całości, nie z korą i gałęziami, ale poszczególne części sosen, świerków, modrzewi, czy jodeł, znajdują zastosowanie kulinarne. Z góry i z mocą przestrzegamy przed próbowaniem - chociażby - cisów. Są śmiertelnie trujące dla ludzi i zwierząt. Z wyjątkiem mięsistej osnówki nasion.

Część czytelników zapewne wie, że z młodych, wiosennych pędów iglaków sporządza się, zasypując je cukrem, wyśmienite i pachnące syropy. Można z nich przygotowywać

1 2 1 3

ze zbiorów B. i A. podgórskich

fot. ze zbiorów B. i A. Podgórskich fot. ze zbiorów B. i A. podgórskich

fot. A. Podgórskifot. A. Podgórski

fot. A. Podgórski

(8)

alkoholowe nalewki. Z młodych, zielonych szyszek zalanych alkoholem i dosłodzonych cukrem albo miodem, powstają nalewki "szyszkówki". Znane są nalewki na winie: winko sosnowe albo świerkowe oraz nalewki wódczane i spirytusowe na młode pąki.

Dawniej, na przednówkach, gdy skończyły się zapasy ziarna na chleb, do mąki dodawano młode igły sosny, starte żołędzie, korzenie perzu albo lebiody. Młode pędy sosny stanowiły tzw. pasterski chleb, obierano jej z igieł i z kory, po czym zjadano wnętrze. Po ususzeniu mielono je w żarnach, dosypywano mąki na chleb i podpłomyki. Z dodatkiem pędów ów warzono piwo sosnowe albo świerkowe. Niegdyś w okresach przednówkowych jedzono miazgę znajdującą się pod korą świerka, jodły i sosny.

Spożywano ja na surowo, gotowano lub suszono i po zmieleniu wykorzystywano jako dodatek do zup i do pieczenia chleba.

Obecnie z młodych pędów można zaparzać herbatę. Trzeba tylko przy zbieraniu zachować umiar, aby jednego drzewka zupełnie nie ogołocić z tegorocznych przyrostów.

Żywica świerkowa albo sosnowa może być amatorsko dodawana do win w celu ich aromatyzowania. Najsłynniejszym tego rodzaju żywicznym trunkiem jest Retsina wino greckie z Attyki, niegdyś produkowane w beczkach smarowanych żywicą sosnową, a obecnie z dodatkiem olejku sosnowego. Wino ma delikatny sosnowy posmak, i chociaż jest tanie, naprawdę stanowi doskonały trunek.

Świeże gałęzie z igłami podrzucane do ogniska, nad którym piecze się mięso na rożnie, wraz z jałowcem nadają pieczeniom odpowiedniego aromatu.

Nasiona iglakowi są również jadalne i smaczne. Nie mówimy tylko o powszechnie znanych orzeszkach pinii czy cedrów. Duże, pożywne nasiona ma polska limba. Nasiona świerków czy sosen mogą być wykorzystywane jako dodatek do farszów na pierogi czy krokiety. Znamy wyrafinowane dania jak chociażby gicz cielęcą z kremem z nasion sosny i esencją sardelową albo risotto z grzybami i szparagami z dodatkiem nasion sosny.

Proponujemy mniej skomplikowany przepis.

Nadziewane bakłażany

1 kg małych cienkich bakłażanów, 2 łyżki nasion sosny, 25 dag mięsa mielonego, 50 dag pomidorów, ½ szklanki oliwy z oliwek albo oleju słonecznikowego, sól, pieprz czarny mielony.

Bakłażany umyć, osączyć, usmażyć na rozgrzanym tłuszczu, ułożyć w natłuszczonej formie do pieczenia, naciąć. Mięso doprawić do smaku solą i świeżo zmielonym pieprzem. Obsmażyć na oliwie, połączyć z podsmażonymi na patelni nasionami sosny, wymieszać. Farszem wypełniać nacięcia w bakłażanach. Pomidory pokroić, udusić, przetrzeć przez sito, doprawić do smaku solą i świeżo zmielonym pieprzem, zalać przecierem bakłażany, zapiec przez 30 minut w piekarniku rozgrzanym do temperatury 170 ºC.

Smacznego życzą Barbara  i Adam  Podgórscy

Debata klimatyczna w Rudzie Śląskiej.

Adam Polak, członek Zarządu RTPD uczestniczył 22 listopada br. w Debacie Klimatycznej „Dobry klimat dla powiatów”, objętej patronatem przez Ministerstwo Środowiska oraz Prezydenta Miasta Ruda Śląska. Debatę zorganizował we współpracy z Rudzkim Urzędem Miasta, Instytut na rzecz Ekorozwoju z Warszawy.

Spotkanie miało następujący przebieg:

powitanie, prezentacja multimedialna, pokaz filmu, warsztaty i dyskusja. Główna teza organizatora:

Konieczność redukcji emisji CO2, ze względu na przyczynianie się do „efektu cieplarnianego” czyli wzrostu temperatury na Ziemi.

Jako narzędzie służące redukcji emisji CO2 i przeciwdziałaniu jego „podwyższonej” ilości w atmosferze zaproponowane zostały między innymi ekologiczne metody wytwarzania energii (jak fotoogniwa, elektrownie wiatrowe, spalanie biomasy itp.) oraz metody przemysłowego „wychwytywania” CO2 z atmosfery i wtłaczania go w formie skroplonej pod powierzchnię skorupy ziemskiej.

Przedstawione materiały były ciekawe i podane w atrakcyjnej formie, jednak zauważalna była pewna tendencyjność prezentowanych treści i brak obiektywnego naukowego podejścia. O ile bowiem zgodzić się trzeba, iż wielkość emitowanego przez człowieka CO2, głównie w procesach przemysłowych, znacznie wzrosła w ostatnim stuleciu, o tyle nie można wyrazić zgody twierdzeniu, iż emisja ta ma istotne znaczenie dla ogólnej ilości CO2 znajdującego się w atmosferze.

Około 95-97% CO2 trafiającego do atmosfery emituje sama przyroda: wydychają zwierzęta, wydzielają rozkładające się szczątki organiczne, jak opadłe liście, trawy itd.

Szacuje się, że ilość CO2 emitowana rocznie wraz ze spalinami samochodów równa jest a nawet nieznacznie niższa od ilości CO2 wydychanego w ciągu roku przez ludzi.

Równie trudno bezwarunkowo zgodzić się, iż wzrost stężenia CO2 jest zjawiskiem niepożądanym i prowadzi do ogrzewania Ziemi. Brak jest po prostu przekonujących naukowych dowodów pozwalających dokonywać tego typu stwierdzeń. Jak wiadomo CO2 jest gazem życia i to w sensie dosłownym. Bez niego Ziemia byłaby martwa. CO2 stanowi bowiem pokarm roślin, które w procesie fotosyntezy z pochłanianego CO2 i wody produkują niezbędny dla ludzi i całego królestwa zwierząt tlen.

Pomysł skraplania CO2 i wtłaczanie go pod ziemię, tworząc mechanizm sprzeczny z prawami natury, jako taki budzić może zaniepokojenie. Biorąc ponadto pod uwagę ogromne koszty związane z jego wdrożeniem pozostaje żywić nadzieję, iż do realizacji nigdy nie dojdzie. Trwają ponadto zaawansowane prace nad technologiami alternatywnymi jak chociażby „sztuczna fotosynteza” pozwalająca odzyskiwać z CO2 węgiel do dalszego użycia w energetyce, a efektem „ubocznym” procesu jest zbawienny tlen.

Zaproponowane na spotkaniu rozwiązania w zakresie Eko-Energetyki, to z kolei kierunek zdecydowanie właściwy, wskazujący drogę, którą należy podążyć. „Czysta energia” to energia wytwarzana ze źródeł odnawialnych z poszanowaniem naturalnych ograniczonych zasobów takich dóbr jak ropa, gaz, czy węgiel kamienny.

Wspominając o węglu zauważyć jednak trzeba, iż ze względu na specyfikę naszego regionu odejście od energetyki tradycyjnej opartej na węglu, zaplanowane i

1 5

1 4

Wieści spod Dębu Goduli 4/2012 Wieści spod Dębu Goduli 4/2012

1 5

źródło: http://www.shutterstock.com

1 5

(9)

przeprowadzone musi być ze szczególną troską. Wydobycie węgla to u nas przemysł strategiczny, zapewniający miejsca pracy ogromnej ilości mieszkańców naszego regionu i jakiekolwiek nieprzemyślane działania w tym obszarze mogłyby przynieść spore negatywne skutki na, które z pewnością nie możemy sobie pozwolić.

Podsumowują spotkanie powiedziałbym, że tematyka ważna i ciekawa. Biorąc jednak pod uwagę proponowane rozwiązania widać, że nie czas jeszcze na implementację a raczej na pogłębioną analizę zagrożeń, korzyści oraz kosztów wynikających z planowanych działań.

Bardzo istotna i optymis- tycznie nastawiająca w kon- tekście zagadnień emisji CO2 i ekorozwoju jest działalność RTPD. Dlaczego? Tak się bo- wiem składa, że po prostu ro- bimy dokładnie to co najlepsze, sadzimy drzewa. Jest to najefektywniejsza i prawdziwie ekologiczna metoda trwałego obniżania udział CO2 w atmosferze, zapewniająca jedno- cześnie dodatni bilans tlenowy. Przypomnę, że jedno drzewo jest w stanie wyprodukować dziennie ilość tlenu pokrywającą dzienne zapotrzebowanie trzech osób. Czy trzeba dodawać coś jeszcze? Przyłączcie się do nas, czynem lub przelewem

 [Adam Polak]

Ogłaszamy konkurs

„PEŁNY KARMNIK 2012/2013″

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew Organizacja Pożytku Publicznego rozpoczyna drugą edycję konkursu ekologiczno- edukacyjnego Pełny karmnik. Zima to ciężka i trudna pora dla ptaków… Są zwierzętami stałocieplnymi, aby utrzymać temperaturę ciała, muszą dużo jeść. Przy ostrych mrozach małe ptaki muszą jeść codziennie więcej, niż same ważą!

Udział w konkursie może wziąć każdy: osoby prywatne, grupy osób, szkoły, przedszkola, organizacje pozarządowe.

Niech każdy zbuduje, jeśli do tej pory tego nie zrobił, karmnik dla ptaków i umieści go w pobliżu swojego domu.

Jak zrobić karmik? Bardzo łatwo! Każde dziecko z pomocą dorosłego jest w stanie to wykonać, co przedstawiamy na filmach poniżej. Dla mniej zaradnych – gotowe karmniki można kupić w wielu sklepach, kosztują od około 10 zł. Aha, karmnik umieszczamy w miejscu, w którym koty nie będą miały do niego dostępu! Kotom możemy na zimę uchylić okno w piwnicy lub podać jedzenie w misce.

Ale to nie wszystko. Karmnik trzeba napełniać. Najlepsze są wszelkiego rodzaju ziarna: słonecznik, kasza, ryż, konopie, kukurydza i wszelkie inne. Możemy kupić gotowe mieszanki albo zrobić je samemu. Nie dokarmiamy ptaków chlebem, szczególnie

świeżym. Może być ewentualnie stary, niespleśniały, starty lub pokruszony. Sikorki mają specjalne wymagania – dla nich zawieśmy niesoloną słoninę albo skórki wieprzowe na sznurku.

Nie dokarmiamy ptaków cały czas! Nie można ich przyzwyczajać – wtedy zatracają instynkt łowiecki czy zbieracki. Dobrze jest przyjąć zasadę, że pokarm sypiemy tylko przy dużych mrozach, np. gdy temperatura nocna spada poniżej minus 10 stopni C, albo gdy zalega warstwa śniegu. Generalna zasada: im zimniej, tym więcej pożywienia dajemy.

Dokarmianie ptaków to wielka frajda dla dzieci i dorosłych, ucząca postaw poszanowania przyrody i obowiązkowości. Umożliwia również podglądanie dziko żyjących ptaków. Dlatego prosimy wszystkich, szczególnie rodziców i nauczycieli w szkołach i przedszkolach – przygotujcie razem z dziećmi karmniki dla ptaków. I pamiętajcie o ich napełnianiu! Możecie przysłać na adres akp1951@gmail.com relację z dokarmiania – opisową, fotograficzną czy filmową. Najciekawsze nagrodzimy i zamieścimy na stronach RTPD!

Nagrodami w akcji jest 5 budek lęgowych (do odbioru we własnym zakresie przez nagrodzonych), dyplomy i nagrody książkowe. Termin nadsyłania prac mija 31 marca, a wyniki zostaną ogłoszone w terminie do 10 kwietnia na naszych stronach. Pełny regulamin dostępny jest na www.rtpd.eu [SB]

Legendy rudzkie Huzarsko lipa (I)

Dziadek Józik udawał wielkie oburzenie, zwracając się do najstarszego wnuka:

- Ja, ty zaś wiysz lepij łod nos starych. A my to przeca słyszeli łod swoich starzikow, a te zaś tyż łod swoich. Wejrzicie się, jaki to mondry szkolorz się wzion w naszyj rodzinie, mądrzejszy łod wszystkich rechtorów w Rudzie. Patrzcie się jyno...! No, ale jak już ło rechtorach godomy, to co wom rychtik tyn wasz profesor łod historyje pedzioł? – zainteresował się dziadek edukacją Staszka, najstarszego spośród najmłodszego pokolenia Torców, rodu od lat zasiedziałego na Rudzkiej Kuźnicy;

-To nom powiedzioł, dziadku, że kyjby Sobieski doprowdy te wszystkie drzewa mioł sadzić, co godajom, że je posadzioł, to by sie nawet niy zdonżoł dokulać do austryjockij granicy, a co dopiyro godać ło szmarach, jakie zrychtowoł Turkom pod Wiedniym.

- Haaa, widzisz kneflu jedyn, widzisz! Tu cie mom! – triumfował dziadek. - A wto sam godoł ło posadzyniu drzewa przez króla? Jo godoł, ja? Bo się jakoś niy przipominam – pastwił się dziadek nad wnukiem. Tak po prowdzie, toch nic niy zdonżoł pedzieć, boś ty się zaroz wtyrknoł z tymi swojymi mondrościami.

- No przeca som żeś przed kwilkom - jak my lipa mijali - powiedzioł: "Dziwejcie sie, to je drzewo króla Sobieskiego". Zosia świadkiym. Pra, Zośka? - zwrócił się do swojej malutkiej siostry, ale ta - za mała by cokolwiek zrozumieć z tego rodzinnego przekomarzania - mocniej tylko ścisnęła dziadkową dłoń, dając mu do zrozumienia, że trzyma jego stronę, bez względu na to, kto ma rację.

Przerwali rozmowę, bo szli teraz gęsiego wąską ścieżką w kierunku Szkopki, dużego stawu ładnie komponującego się ze starym, nieco zdziczałym parkiem. Gdy dotarli do wypłaszczonego miejsca, które dziewczynka nazywała "kaczkowym brzegiem", rozpoczął

1 7

1 6

źródło: http://vk.com

(10)

się codzienny rytuał karmienia dzikiego ptactwa. Staszek między jednym rzutem skórki chleba w kierunku nadpływających łabędzi, a drugim, niby od niechcenia zagadnął seniora rodu, ciekaw nowej, oryginalnej - jak się spodziewał - wersji zaistnienia na świecie królewskiego drzewa.

- Dziadek, toż jako to z tom naszom kuźnickom lipom, podug ciebie sie mo?

Ale dziadek, zatrudniony przez Zośkę do drobienia chleba dawał do zrozumienia, że czynność ta wymaga skupienia na sobie wszystkich zmysłów, całego intelektu, takoż intuicji w ilości absolutnie maksymalnej.

Staszek przewidział to, znał taktykę sporów prowadzonych przez dziadka, dlatego już tym razem nie pytał, a stwierdził:

-Wszystkoś to wymyśloł i teroz niy wiysz, co padać! Pra?

Trafienie było skuteczne. Dziadek torebkę z podrobionym chlebem wcisnął w rączki Zośki, podparł się pod boki i wystrzelił serią rozkazów:

- Siednij se, mondralo, na pnioku, dowej pozor na siostra, suchej i niy przerywej, bo do ciebie byda godoł, a niy do tych kaczyc we wodzie. No, i zapamiyntej, byś to światu głosioł, jak mie sam już braknie.

- "Amen" - dokończył w myślach chłopiec.

- Toż tak. Dość downo tymu, we siyrpniu 1683 roku... - i tu popłynęła opowieść, którą Staszka nad Szkopką uraczył dziadek, a mnie pierwszy raz przekazał ją Staszek, gdyśmy nad tą samą Szkopką, prawie pół wieku temu łowili ryby w czas ostatnich szkolnych wakacji. cdn.

[Napisał Jan Wyżgoł w listopadzie 2012 roku, na prośbę Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew]

Przyfrunęły do nas

„Anioły Wolontariatu”

Tradycyjnie z okazji Światowego Dnia Wolontariatu w Rudzie Śląskiej uhonorowano ludzi oraz instytucje zaangażowane w promocję i urzeczywistnianie idei wolontariatu.

Organizatorem konkursu jest Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży „Przystanek”. Tegoroczna gala „Aniołów Wolontariatu” odbyła się w sali sesyjnej Urzędu Miasta w obecności przedstawiciel rudzkich władz samorządowych.

W grupie wyróżnionych organizacji znalazło się Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew Organizacja Pożytku Publicznego.

Indywidualnymi tytułami „Anioła Wolontariatu” nagrodzono członków RTPD:

Krystynę Brudys, Barbarę Podgórską i Marka W. Judyckiego. [A. Jach]

Coraz więcej drzew

Podsumowaliśmy rezultaty akcji edukacyjno-ekologicznej „Zielona Ruda Śląska 2012”. Uczestniczyło w niej kilkanaście placówek oświatowych, m. in. Miejskie

Przedszkola nr 18, 19, 24, 31, 32, 47 Gimnazja nr 6, 7 i 9, Zespół Szkół Specjalnych nr 4, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 Toyota, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Hospicjum Rodzinne w Rudzie Śląskiej Nowym Bytomiu, Koło Polskiego Związku Pszczelarzy, Stowarzyszenie Wędkarskie „Hutnik” oraz osoby prywatne i firmy. 10 sadzonek rozdaliśmy podczas „Industriady na Ficinusie”

Dzieci i młodzież wykonały wiele różnorodnych, ciekawych i pożytecznych przedsięwzięć ekologicznych. W zamian otrzymały

od RTPD sadzonki drzew i krzewów, które zasadziły w pobliżu swoich szkół i przedszkoli.

W sumie RTPD rozdało w tym roku – także osobom prywatnym i innym instytucjom – 1048 sadzonek. Z roku na rok liczba rozdawanych drzewek rośnie. W roku 2009 było ich 453, w roku 2010 – 638, roku 2011 – 749. W sumie rozdano dotąd 2888 sadzonek. Drzewka: świerki, jodły, sosny, buki, lipy, klony, graby, brzozy pochodzą głównie z Nadleśnictwa Katowice i Leśnictwa Panewnik oraz od darczyńców prywatnych, natomiast kasztanowce i orzechy szare z własnej hodowli stowarzyszenia. [AKP]

Monitoring wolności mediów lokalnych

Helsińska Fundacja Praw człowieka, zaproponowała Adamowi Podgórskiemu, aby został jednym z 16 współpracowników Fundacji, wytypowanych spośród dziennikarzy i działaczy obywatelskich w Polsce do udziału ogólnokrajowym projekcie pod nazwą: "Monitoring zagrożeń dla wolnych mediów w Polsce i wzmacnianie funkcji kontrolnej mediów lokalnych".

Adam Podgórski przeszedł specjalistyczny kurs i od początku grudnia 2012 roku będzie prowadził regularny monitoring przestrzegania swobody wypowiedzi w województwie śląskim, realizowany pod egidą Obserwatorium Wolności Mediów w Polce, w ramach programu „Europa Praw Człowieka”.

Jego powinnościami, realizowanymi wolontarystycznie będą:

- nawiązanie kontaktów z lokalnymi dziennikarzami, monitorowanie lokalnych mediów, monitorowanie wokand sądowych oraz przypadków naruszenia swobody wypowiedzi;

- obserwację rozpraw sądowych, dotyczących spraw z zakresu swobody wypowiedzi;

- prowadzenie bloga, na którym odnotowywane będą efekty monitoringu oraz poruszane zagadnienia związane z tematyka projektu. [A. Jach]

1 9

1 8

(11)

Z podniesioną głową po… Halembie

Dla młodych czytelników

- Babciu, Dziadku – przyjechaliśmy do Was! Wszyscy! Dominika, Ola, Madzia, Martyna dają na powitanie należnego całusa, a chłopcy: Dawid, Kamil i Jasio ściskają po męsku dłoń. Jesteśmy w komplecie. Korzystając z dobrej pogody pojawił się i prawnuk Franek, syn Dominiki i Seweryna.

Niespodzianka. Obiecanego „Świętego Wawrzyńca” i dalsze zakątki wireckiej dzielnicy przesuwamy na przyszły rok. Zostajemy w Halembie. Minęła Barbórka, Święty Mikołaj, za moment w Halembie wyjątkowe Boże Narodzenie.

- Dziadku, Barbórka jest wszędzie, gdzie są kopalnie. Święty Mikołaj przyszedł, bo byliśmy grzeczni, prezenty od dzieciątka też są zaplanowane… Ale czemu nasze Boże Narodzenie jest wyjątkowe? – Bo w Halembie jest kościół pod niecodziennym, świątecznym wezwaniem.

Ruszajmy! Pójdziemy drogą przez las, posłuchamy śpiewu ptaków, może spotkamy jakieś zwierzęta. Sójka wybiera się z rodziną za morze i wybrać się nie może, sikorki wydają wesołe dźwięki, kosy melodyjnie gwiżdżą. Kaczki na stawie szukają pożywienia.

Dwie sarny przecięły drogę i zniknęły w gęstych zaroślach.

Do kościoła dochodzimy od strony Lasów Borowskich, ulicą… oczywiście Leśną.

Dawid, przyszły inżynier-budowlaniec, ocenia bryłę budowli. Duży kościół, ciekawie zaprojektowany, podobny do łodzi, może do arki Noego – orzeka. Martyna dostrzegła podobieństwo do szałasu, stajenki. - Taka duża betlyjka – stwierdza.

Przed kościołem dzwonnica – niczym Gwiazda Betlejemska, zmierzająca z zachodu na wschód. Bicie dzwonów słyszymy wyraźnie, aż na końcu halembskiego osiedla.

Wchodzimy do kościoła. Podpora konstrukcyjna w formie krzyża oddziela absydę od ołtarza i nawy głównej, zresztą jedynej. Na podporze nadnaturalnej wielkości Chrystus ukrzyżowany, a na bocznych ścianach prezbiterium – tematyczne malowidła Obrazy mówią, pytają i odpowiadają cytatem ze spotkania z papieżem Janem Pawłem II. - Kogo przyszliście tu szukać? Chrystusa!

- Czy wiadomo, kto jest autorem tych malowideł? – pyta Jasio.

- Proboszcz Ryszard Kokoszka, wszystko mi dokładnie objaśnił. Projektantem był profesor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, Adam Romaniuk. Wykonawczynią - Aleksandra Wiatrowska. Zaprojektowała ona i wykonała też pozostałe freski w kaplicach Zwiastowania, Matki Boskiej Fatimskiej oraz XIV Stacji Drogi Krzyżowej.

- Ten kościół nie jest chyba zabytkowy? – docieka Kamil.

- Ależ nie, jest bardzo młody, a już boryka się z problemami „zdrowotnymi”, z powodu szkód górniczych nękających dzielnicę. Wymaga remontów nieomal od chwili wybudowania. W sprzyjających okolicznościach następny będzie już w 2013 roku.

Kościół i parafia mają swoją historię, daty i postacie. Budowniczym i pierwszym proboszczem był ks. Zygmunt Długajczyk. 22 maja 1972 wydano zezwolenie na budowę, w lipcu 1976 ją rozpoczęto. W Boże Narodzenie 1978 roku ks. biskup Herbert Bednorz poświęcił kaplicę. Parafię erygowano w 1980 roku, a 20 grudnia 1981 roku tenże biskup poświęcił całą świątynię. Korowody wiernych przychodziły na pierwsze nabożeństwa między szpalerem czołgów, transporterów opancerzonych i żołnierzy w mundurach polowych.

- Czy te daty to wszystko? – zadaje pytanie Ola.

- Zdecydowanie nie. Daty to tylko zaznaczone w historii fakty. Reszta jest życiem, a życie jest zapisane w pamięci świadków wydarzeń i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Parafia rozwijała się, od 1979 roku. Wierni chodzili na coroczne, sierpniowe pielgrzymki halembskie na Jasną Górę. Kościół rozbudowywał się, remontował, piękniał, ubierając w artystyczny wystrój. Wszystko to dzięki sprawnym i mądrym administratorom: ks.

Zygmuntowi Długajczykowi (do 2006 roku) i drugiemu, aktualnemu proboszczowi, ks. Ryszardowi Kokoszce.

- Znam to nazwisko – wtrąciła Dominika – i pamiętam głos z coniedzielnych „Słów na niedzielę” w Radiu Katowice.

- Masz rację. Młody, przed pięćdziesiątką, pełen energii i pomysłów, wszechstronnie wykształcony kapłan po wyższym seminarium duchownym, Uniwersytecie im.

kard. St. Wyszyńskiego i Uniwersytecie Santa Croce w Rzymie, już dużo zrobił, a jeszcze więcej przed nim.

Zdaje sobie z tego sprawę.

- Dziadku, relacja z naszej wycieczki ukaże się w

„Wieściach spod Dębu Goduli”?

- Tak, to pismo Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew, a Boże Narodzenie kojarzy się z lasami pełnymi świerków, sosen, jodeł, brzóz i innych drzew, wśród których zwierz się przemyka. Dzieciątko, którego naturalnej wielkości figura, sprowadzona z Ziemi Świętej, króluje w żłobku, czuje się dobrze w otoczeniu przyrody i ludzi, którzy ją i Jego kochają.

- Czas na obiad. Do zobaczenia, usłyszenia, napisania i przeczytania.

Starzyk Marek

(Marek Wacław Judycki),. ilustracje Autora

2 0

(12)

Świąteczny prezent

Mikołaj za nami, do świąt Bożego Narodzenia już niewiele czasu. Przyjaciele z partnerskiej organizacji – Polskiego Związku Filatelistów, Oddziału w Rudzie Śląskiej sprezentowali nam piękne świąteczne kartki życzeniowe oraz stosowne, kolorowe koperty.

Wyświadczyli nam również wielką przysługę, aktualizując napis na stemplu

„firmowym” RTPD. Serdecznie dziękujemy.

[AKP]

Żyj ekologicznie(j)

Choinka. Żywa czy sztuczna?

Do niedawna uważano, że miarą naszej świątecznej, ekologicznej odpowiedzialności jest zakup sztucznego drzewka. Wycinanie drzewek przyczynia się do zagłady lasów, sztucznych używa się latami – to najczęstsze argumenty zwolenników

„plastikowych” drzewek.

Nic bardziej mylnego!

Przy produkcji sztucznych choinek wydziela się do środowiska ogromna ilość szkodliwych substancji. Po ich wyrzuceniu na śmietnik rozkładają się wiele lat, nadal zatruwając środowisko. Ścięta choinka jest pozbawiona tych wad. Wyrzucona, rozkłada się kilka lat, nie emitując przy tym żadnych trucizn.

Kupowane w sklepach choinki pochodzą ze specjalnych upraw, najczęściej prowadzonych przez Lasy Państwowe. Ich prowadzenie jest ściśle kontrolowane, łączna powierzchnia choinkowych farm w skali kraju jest niewielka. Dodatkowo, przychody z ich sprzedaży są przeznaczane m. in. na odnawianie lasów. A zresztą, nic nie zastąpi zapachu lasu w naszych domach, nieodzownie oznaki świąt.

Oczywiście, zdarzają się w handlu choinki z nielegalnych wycinek. Pytajmy więc o źródło ich pochodzenia.

Można też zbudować nietypową choinkę. Z książek, papieru czy klocków.

Szanujmy karpie

Pamiętajmy również o tym, że karpie to też żywe istoty. One czują. Dlatego, jeżeli kupujemy je żywe, zadbajmy przynajmniej, aby możliwie mało cierpiały.

Gdyby przeżyły wigilię, zgodnie z tradycją, mogłyby przemówić ludzkim głosem.

A to, co byśmy od nich usłyszeli, nie byłoby raczej przyjemne… [SB]

fot. S. Brudys

Wieści spod Dębu Goduli. ISSN 2081-168X. Wydawca: Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew, Organizacja Pożytku Publicznego. KRS: 0000279536. Pozostałe dane: www.rtpd.eu Adres do korespondencji: 41-707 Ruda Śląska, ul. Robotnicza 3/5.

Redakcja Wieści: Sebastian Brudys – red. nacz., Marek Judycki – z-ca red. nacz., Adam Podgórski – członek redakcji. Kontakt z redakcją: sabbr@poczta.onet.pl, tel. 793 17 10 06. Skład, oprawa, przygotowanie do druku, ogólna koncepcja: Sebastian Brudys.