Carmina Burana – kantata Carla Orffa
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pochodzeniem dzieła muzycznego Carla Orffa Carmina Burana. Omówienie budowy i tematyki wymienionego utworu. Przedstawienie sylwetki Carla Orffa oraz analiza dzieła pod względem słowno-muzycznym.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić pochodzenie dzieła Carla Orffa Carmina Burana.
2. Przedstawić rękopisy dzieła Carla Orffa.
3. Omówić życiorys kompozytora Carla Orffa.
4. Wskazać związki słowno-muzyczne w dziele Carmina Burana Carla Orffa.
5. Omówić tematykę kantaty Carla Orffa.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu. Podsumowanie tematu lekcji metodą pogadanki. Aktywna percepcja dzieła Carla Orffa Carmina Burana.
3. Środki dydaktyczne.
1. Stanowisko do odtwarzania muzyki i filmu.
2. Płyta z nagraniem kantaty Carmina Burana Carla Orffa.
4. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Podanie tematu lekcji.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
1. Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Carla Orffa (metoda opisu).
Notatka:
Carl Orff urodził się 10 lipca 1895 r. w Monachium. Zmarł 29 marca 1982 r. również w Monachium.
Pochodził z rodziny wojskowych. Jako chłopiec uczył się gry na fortepianie, organach i wiolonczeli.
Wkrótce jednak zaczął komponować, podjął studia na Akademii Muzycznej w Monachium. Był uczniem A. Beer-Walbrunna i H. Zilchera. Studia ukończył w 1914 r. Od 1915 do 1920 r. był kapelmistrzem teatrów w Monachium, Manheimie, Darmstadzie. W 1924 roku założył szkołę gimnastyki tańca i muzyki w Monachium. Od 1950 do 1960 r. prowadził mistrzowską klasę kompozycji w wyższej szkole muzycznej w Monachium. Pierwsze utwory Orffa powstały pod wpływem C. Debussy'ego, A. Schonberga, R. Straussa. Około 1930 r. nastąpił w twórczości Orffa radykalny zwrot w kierunku muzyki dawnej. Rezultatem gruntownych studiów w tej dziedzinie są opracowania dzieł renesansowych i barokowych. Odtąd muzyka Orffa niemal w całości wykazuje tendencje arhaizacyjne. Większość dojrzałych jego utworów to dzieła sceniczne, w których nawiązując do syntetycznej sztuki starożytności, analizował jedność słowa muzyki i ruchu. Orff wykorzystał zdobycze teatru greckiego i rzymskiego, misteria i komedie średniowieczne, komedię dell'arte, teatr elżbietański, operę starowłoską oraz wątki staroniemieckich legend i bajek ludowych.
2. Wskazanie pochodzenia dzieła Carla Orffa Carmina Burana (metoda opisu).
Notatka:
Carmina Burana to nazwa trzynastowiecznego zbioru pieśni i poezji, na podstawie którego w XX wieku Carl Orff skomponował kantatę sceniczną o tym samym tytule.
Carmina Burana jest zbiorem rękopisów (od czasów sekularyzacji opactwa przechowywanym w bibliotece krajowej w Monachium) zawierającym ponad 1000 wierszy i pieśni napisanych przed początkiem XIII wieku. Tytuł (łac. Carmina Burana - "Pieśni z Beuern") został nadany przez Johanna Andreasa Schmellera w 1847 r., który przygotował je do wydania. Najprawdopodobniej miejscem pochodzenia nie jest jednak opactwo benedyktynów, gdzie w roku 1300 zbiór ten został odnaleziony i na co wskazywałby tytuł.
Utwory, napisane są głównie średniowieczną łaciną, ale także w języku staro-północno-niemieckim oraz starofrancuskim. Zostały spisane przez uczniów i zakonników około 1230 r. Większość z nich jest wierszami i pieśniami duchownych. Pieśni te mają różny charakter, począwszy od moralitetów, aż po pieśni do tańca oraz biesiadne. Najbardziej znanym utworem jest tzw. Spowiedź Archipoety, anonimowego autora z Kolonii. Zbiór jest podzielony na 6 części: Carmina ecclesiastica, Carmina moralia et satirica, Carmina amatoria, Carmina potoria, Ludi, Supplementum. W 1937 r. Carl Orff dokonał wyboru tekstów i skomponował na ich podstawie kantatę sceniczą Carmina Burana – utwór na orkiestrę, chór i instrumenty solowe. Orff zdecydował się napisać muzykę całkiem od nowa, mimo że niektóre rękopisy zawierają zapis muzyczny w postaci neumów, który został częściowo odczytany.
3. Wysłuchanie i percepcja Carmina Burana Carla Orffa. Analiza muzyczna dzieła w oparciu o przekłady tekstów łacińskich.
(30 min.)
c. Faza podsumowująca
Podsumowanie (metodą pogadanki) najważniejszych zagadnień omówionych na lekcji.
(5 min.)
5. Bibliografia
1. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Powtórzenie zagadnień związanych z tematem w formie otwartych pytań.
b. Zadanie domowe
