ZESZYTY PROBLEMOWE POST PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 538: 15-21
WPŁYW WIELOSKŁADNIKOWYCH NAWOZÓW MINERALNYCH NA PLON
I SKŁAD CHEMICZNY MISKANTA CUKROWEGO
1Jacek Ciubak 1, Edward Krzywy 2, Ewa Krzywy-Gawro ska 2, Piotr Styrczula 1
1 Zakłady Chemiczne „FOSFAN” S.A. w Szczecinie
2 Katedra Chemii rodowiska, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
Wst p
Do najwa niejszych zagro e rodowiska nale y gro ba zmiany klimatu, spowodowana antropogennym podgrzewaniem atmosfery, w wyniku wzrastaj cej koncentracji gazów szklarniowych. Z tego powodu zintegrowano badania nad wykorzystaniem odnawialnych ródeł energii [GRZYBEK i in. 2001; GRABI SKI i in. 2006].
Zainteresowano si nowymi sposobami pozyskiwania ródeł energii, nie zagra aj cymi rodowisku. Mi dzy innymi zwrócono uwag na mo liwo wykorzystania biomasy ro lin do produkcji energii cieplnej i elektrycznej. Do ro lin uprawnych, których biomasa mo e stanowi ródło energii w procesie spalania zalicza si mi dzy innymi miskanta cukrowego (Miscantus sacchariflorus (MAXIM.)HACK.). Ro lina ta w Polsce jest uprawiana od niedawna, nie ma jeszcze precyzyjnie opracowanych metod jej nawo enia (wielko dawek oraz form i terminów stosowania nawozów mineralnych).
Przeprowadzone badania miały na celu okre lenie wpływu nowych wielo- składnikowych nawozów mineralnych (Inmarc - 4, Suprofos 25 i SuproFoska 2) stosowanych z dodatkiem mocznika na wielko i skład chemiczny słomy miskanta cukrowego.
Materiał i metody
1 Prac wykonano na podstawie danych z projektu badawczego 1419/B/P01/2008/35.
Realizuj c cel bada , w latach 2006-2007 przeprowadzono do wiadczenie wazonowo-wegetacyjne w hali wegetacyjnej Akademii Rolniczej w Szczecinie. Do bada pobrano gleb z pola ornego z Rolniczej Stacji Do wiadczalnej w Lipniku koło Stargardu Szczeci skiego. Była to gleba brunatna niecałkowita o składzie granulometrycznym piasku gliniastego lekkiego (gleba lekka, kompleksu IVa, ytniego bardzo dobrego). Zawarto w glebie form przyswajalnych dla ro lin fosforu, potasu i magnezu była rednia. Stosunek C : N wynosił 10,3.
W schemacie bada (tab. 1) uj to dwa czynniki: czynnikiem I były trzy wie- loskładnikowe nawozy mineralne (Inmarc - 4, Suprofos 25 i SuproFoska 20),
J. Ciubak i inni 16
a czynnikiem II były dwie dawki nawozów. W tabeli 1 podano schemat do wiadczenia, skład chemiczny wieloskładnikowych nawozów mineralnych oraz wielko dawek głównych składników pokarmowych.
Ró nice w wielko ci dawek nawozów wieloskładnikowych wynikaj z ró nego ich składu chemicznego (zawarto ci makroskładników). Celem było porównanie działania na ro lin testow podobnych dawek fosforu i potasu z u ytych do bada nawozów. Zastosowane w do wiadczeniu wieloskładnikowe nawozy mineralne zawierały niewielk ilo azotu (Inmarc - 4 i Suprofos 25). SuproFoska 20 nie zawierała azotu. Dlatego zastosowano dodatkowe uzupełniaj ce nawo enia azotem w formie mocznika.
Wielko dawek azotu ustalono tak a eby ogólna ilo wprowadzana do gleby tego pierwiastka wyniosła w przeliczeniu na 1 ha 100 i 200 kg N ha-1. Do wiadczenie prowadzono w czterech powtórzeniach.
Tabela 1; Table 1 Schemat do wiadczenia, skład chemiczny nawozów
oraz wielko dawek głównych składników pokarmowych Outline of the experiment, chemical composition of fertilizers
and quantity of the main nutrient doses Rodzaj nawozu i skład chemiczny w
% N, P, K Type of fertilizers and chemical
composition in % N, P, K
Dawki nawozów, Doses of fertilizers
dawka pojedyncza single dose
dawka podwójna double dose Kont rola bez nawozów
Control without fert ilizers
+
Inmarc - 4; Inmarc - 4
3,92; 5,20; 16,52 500 kg ha-1 (1,5 g na wazon) 500 kg ha-1 (1.5 g per pot)
1000 kg ha- 1 (3,0 g na wazon) 1000 kg ha- 1 (3.0 g per pot) Suprofos 25; Suprofos 25
4,95; 4,20; 20,42
400 kg ha-1 (1,2 g na wazon) 400 kg ha-1 (1.2 g per pot)
800 kg ha-1 (2,4 g na wazon) 800 kg ha-1 (2.4 g per pot) SuproFoska 20; SuproFoska 20
0,00; 4,45; 17,1
500 kg ha-1 (1,5 g na wazon) 500 kg ha-1 (1.5 g per pot)
1000 kg ha- 1 (3,0 g na wazon) 1000 kg ha- 1 (3.0 g per pot)
Pobran wiosn 2006 r. gleb przesiano przez sito o rednicy oczek 5 mm, w celu wyeliminowania wi kszych zanieczyszcze . Przesian gleb w ilo ci po 9 kg umieszczono w wazonach. Nast pnie na powierzchni gleby wprowadzono podane w schemacie bada dawki wieloskładnikowych nawozów mineralnych i wymieszano je z gleb do gł boko ci 5-7 cm. Ogóln dawk azotu podzielono na dwie cz ci. Pierwsz w formie roztworu wodnego mocznika wprowadzono do gleby przed sadzeniem kł czy miskanta cukrowego. Cz drug zastosowano w 4 tygodnie pó niej. W ka dym wazonie posadzono po 4 kł cza miskanta cukrowego. Po przyj ciu si sadzonek w ka dym wazonie pozostawiono po trzy ro liny testowe. Wazony ustawiono pod daszkiem foliowym, w celu utrzymania w ci gu trwania do wiadczenia stałej wilgotno ci gleby na poziomie 60% maksymalnej pojemno ci wodnej. Gleb w trakcie prowadzenia do wiadczenia zraszano wod destylowan . Jesieni 2006 r. zebrano plon słomy miskanta cukrowego, oznaczono such mas oraz pobrano próbki do bada chemicznych. Wiosn 2007 r. gleb w wazonach zruszono oraz zastosowano, podobne jak w roku 2006, nawo enie mineralne. Zbiór ro lin i pobranie próbek były takie same jak w 2006 r.
W suchej masie słomy miskanta cukrowego oznaczono zawarto azotu, fosforu, wapnia, magnezu i siarki. Analizy chemiczne gleby przed rozpocz ciem do wiadczenia
WPŁYW WIELOSKŁADNIKOWYCH NAWOZÓW MINERALNYCH ... 17 oraz ro lin wykonano według metod podanych przez OSTROWSK i in. [1991] i KRZYWY- GAWRO S K [2007].
Wynik i dyskusja
Wielko plonów słomy miskanta cukrowego uzyskana w latach 2006-2007 przedstawiono w tabeli 2. Zawarto makroskładników w słomie ro liny testowej przedstawiono w tabelach 3 i 4.
Plon słomy miskanta cukrowego w drugim roku prowadzenia do wiadczenia był zdecydowanie wi kszy, ani eli w roku pierwszym. rednio w 2007 uzyskano wi ksze plony słomy miskana cukrowego o 79,6% w porównaniu z rokiem 2006 (tab. 2), co jest wynikiem lepszego ukorzenienia si ro lin.
Stosuj c pojedyncze dawki wieloskładnikowych nawozów mineralnych uzyskano w obu latach prowadzenia do wiadczenia wi ksze plony słomy miskanta cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym. Najwi kszy redni plon słomy miskanta cukrowego (z dwóch lat bada ) uzyskano po zastosowaniu pojedynczej dawki Suprofosu 25 (49,2 g na wazon), a nast pnie SuproFoski 20 (46,4 g na wazon) i Inmarcu - 4 (45,2 g na wazon). Podwojenie dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych spowodowało istotne zwi kszenie plonów słomy miskanta cukrowego w porównaniu z dawkami pojedynczymi.
Tabela 2; Table 2 Plony suchej masy słomy miskanta cukrowego w g na wazon uzyskane
w latach 2006-2007
Dry matter yields straw of Miscantus sacchariflorus in g per pot in 2006-2007
Lata bada
Year
Warianty nawozowe, Fertilizing variants
kon- trola control
Inmarc - 4 Suprofos 25 SuproFoska 20
I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_
2006 19,4 33,9 40,6 37,2 30,0 32,4 31,2 32,1 39,3 35,7
2007 30,4 56,2 59,6 57,9 68,3 69,6 68,9 60,6 64,9 62,7
_ 24,9 45,1 50,1 47,6 49,2 51,0 50,1 46,4 52,1 49,2
Kon- trola Control
= 100%
100,0 180,9 201,2 191,0 197,4 204,8 201,0 186,1 209,2 197,6
NIR0,05 dla miskanta cukrowego; LSD0 .0 5 for Miscantus sacchariflorus : - lata bada - 2,450 g na wazon; years of experiment - 2.450 g per pot - dawki nawozów - 0,849 g na wazon, doses of fertilizers - 0.849 g per pot - rodzaje wazonów - 1,125 g na wazon, types of pots - 1.125 g per pot - interakcja - 3,850 g na wazon; interaction - 3.850 g per pot
Najwi kszy redni plon słomy ro liny testowej uzyskano po zastosowaniu podwojonej dawki SuproFoski 20 (52,1 g na wazon), a nast pnie Suprofosu 25 (51,0 g na wazon) i Inmarcu - 4 (50,1 g na wazon). Bior c pod uwag sumaryczne działanie dawek pojedynczych i podwojonych wieloskładnikowych nawozów mineralnych,
J. Ciubak i inni 18
najwi ksze efekty w plonach miskanta cukrowego uzyskano po zastosowaniu Suprofosu 25, a nast pnie SuproFoski 20 i Inmarcu - 4.
Tabela 3; Table 3 Zawarto azotu, fosforu i potasu (g kg-1 s.m.) w słomie miskanta cukrowego
uzyskana w latach 2006-2007
Content of nitrogen, phosphorus and potassium in g kg-1 DM of Miscantus sacchariflorus straw received in years of 2006-2007 Lata
bada Years
Warianty nawozowe; Fertilizing variants
kontrola control
Inmarc - 4 Suprosof 25 SuproFoska 20
I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_
Zawarto azotu; Total nitrogen (g kg-1 s.m.; DM)
2006 11,0 11,4 12,3 11,8 11,3 11,9 11,6 10,9 11,6 11,2
2007 11,2 11,8 12,7 12,2 11,8 12,7 12,2 11,4 12,5 11,9
_ 11,2 11,6 12,5 12,0 11,5 12,3 11,9 11,1 12,0 11,5
Zawarto fosforu; Total phospore (g kg- 1 s.m.; DM)
2006 2,08 2,15 2,18 2,16 2,17 2,20 2,18 2,14 2,25 2,19
2007 3,38 3,58 3,93 3,75 3,62 3,94 3,78 3,56 3,94 3,75
_ 2,73 2,86 3,05 2,95 2,89 3,07 2,98 2,85 3,09 2,97
Zawarto potasu; Total potassium (g kg-1 s.m.; DM)
2006 14,7 14,9 15,7 15,3 14,9 15,5 15,2 14,8 15,6 15,2
2007 16,0 16,9 17,9 17,4 16,8 18,2 17,5 16,9 18,0 17,4
_ 15,3 15,9 16,8 16,3 15,8 16,8 16,3 15,8 16,8 16,3
Nadmierna zawarto lub niedobór makroskładników w nawo onych ro linach mo e obni y ich jako rozpatrywan w aspektach: paszowych, ywieniowych oraz przetwórstwa przemysłowego. Wskazuje tak e na dynamik przej cia składników pokarmowych z gleb do ro lin [CZUBA, MAZUR 1988; PANAK 1995; STANISŁAWSKA-GLUBIAK, KORZENIOWSKA 2007]. Zawarto makroskładników w słomie miskanta cukrowego uzyskana pod wpływem wieloskładnikowych nawozów mineralnych była rednia (tab.
3, 4).
Zawarto azotu, fosforu, potasu i siarki w słomie miskanta cukrowego w 2007 r.
była wi ksza, ani eli w 2006 r. natomiast wapnia i magnezu była wi ksza w 2006 r.
ani eli w 2007 r. Pojedyncze dawki wieloskładnikowych nawozów mineralnych w obu latach bada zwi kszyły zawarto makroskładników w słomie miskata cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym. rednio najwi cej azotu i potasu zawierała słoma miskanta cukrowego, po zastosowaniu pojedynczej dawki nawozu Inmarc - 4 co mo e si wi za z najmniejszym plonem słomy testowanej ro liny. Najwi cej fosforu zawierała słoma miskanta cukrowego w wariancie, w którym zastosowano Suprofos 25.
Najmniej azotu, fosforu i potasu zawierała słoma miskanata po zastosowaniu SuproFoski 20 (tab. 3).
Ró nice w działaniu pojedynczych dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych na zawarto wapnia, magnezu i siarki w słomie miskanta cukrowego były niewielkie (tab. 4).
Tabela 4; Table 4
WPŁYW WIELOSKŁADNIKOWYCH NAWOZÓW MINERALNYCH ... 19
Zawarto wapnia, magnezu i siarki (w g kg-1 s.m.) w słomie miskanta cukrowego uzyskana w latach 2006-2007
Content of calcium, magnesium and sulphur in g kg-1 DM of Miscantus sacchariflorus straw in 2006-2007 Lata
bada Years
Warianty nawozowe; Fertilizing variants
kontrola control
Inmarc - 4 Suprosof 25 SuproFoska 20
I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_ I dawka I dose
II dawka II dose
_
Zawarto wapnia; Total calci um (g kg-1 s.m.; DM)
2006 3,71 4,02 4,32 4,17 4,00 4,37 4,18 4,07 4,35 4,21
2007 3,21 3,38 3,58 3,48 3,42 3,60 3,51 3,39 3,55 3,47
_ 3,46 3,70 3,95 3,82 3,71 3,98 3,84 3,73 3,95 3,84
Zawarto magnezu; Total magnessium (g kg-1 s.m.; DM)
2006 0,65 0,68 0,70 0,69 0,69 0,71 0,70 0,68 0,72 0,70
2007 0,50 0,61 0,62 0,61 0,62 0,65 0,63 0,63 0,64 0,63
_ 0,57 0,64 0,66 0,65 0,65 0,68 0,66 0,65 0,68 0,66
Zawarto siarki; Total sulphur (g kg- 1 s.m.; DM)
2006 1,24 1,26 1,29 1,27 1,24 1,29 1,26 1,28 1,30 1,29
2007 1,34 1,42 1,46 1,44 1,42 1,48 1,45 1,41 1,45 1,43
_ 1,29 1,34 1,37 1,35 1,33 1,38 1,35 1,34 1,37 1,36
Podwojenie dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych przyczyniło si do zwi kszenia zawarto ci azotu, fosforu i potasu w słomie miskanta cukrowego, w porównaniu z dawkami pojedynczymi. Było to wynikiem wprowadzenia do gleby wi kszej ilo ci głównych makroskładników z nawozami mineralnymi. Zawarto pozostałych makroskładników w słomie testowej ro liny w niewielkim stopniu zwi kszyła si po zastosowaniu podwojonych dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych (tab. 3 i 4).
Wnioski
1. Wieloskładnikowe nawozy mineralne z dodatkiem mocznika istotnie zwi kszyły plon słomy miskanta cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym bez nawo enia. Podwojenie dawek tych nawozów spowodowało istotne zwi kszenie plonów słomy testowanej ro liny, w porównaniu z dawkami pojedynczymi.
2. Najwi kszy plon słomy miskanta cukrowego uzyskano pod wpływem Suprofosu 25, a nast pnie SuproFoski 20 i Inmarcu - 4.
3. Pod wpływem pojedynczych dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych zwi kszyła si zawarto makroskładników w słomie miskanta cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym.
4. Podwojenie dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych spowodowało zwi kszenie zawarto ci azotu, fosforu i potasu w słomie miskanta cukrowego, w
J. Ciubak i inni 20
porównaniu z dawkami pojedynczymi. Zawarto wapnia, magnezu i siarki nie uległa wi kszym zmianom.
Literatura
CZUBA R., MAZUR T. 1988. Wpływ nawo enia na jako plonów. PWN: 360 ss.
GRABI SKI J., KSI AK J., NIERÓBCA P., SZELE NIAK E. 2006. Uprawa wierzby wiciowej i lazowca pensylwa skiego na cele energetyczne. IUNG Puławy: 57 ss.
GRZYBEK A., GRADZIUK P., KOWALCZYK K. 2001. Słoma - energetyczne paliwo. Wyd.
Wie Jutra, Warszawa: 83 ss.
KRZYWY-GAWRO SKA E. 2007. Analiza chemiczna nawozów, gleb i ro lin. Wydaw. AR Szczecin: 200 ss.
PANAK H. 1995. Przewodnik metodyczny wicze z chemii rolnej. Wyd. ART Olsztyn:
242 ss.
STANISŁAWSKA-GLUBIAK E., KORZENIOWS KA J. 2007. Ocena stanu od ywiania ro lin.
Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa In ynierii Ekologicznej, Stacja Chemiczno- Rolnicza: 5-21.
OSTROWSKA A.,GAWLI SKI Z.,SZCZUBIAŁKA Z.1991. Metody analizy i ocena wła ciwo ci gleb i ro lin. Wydaw. IO Warszawa: 333 ss.
Słowa kluczowe: miskant cukrowy, wieloskładnikowe nawozy mineralne, wielko i skład chemiczny ro liny testowej
Streszczenie
W latach 2006-2007 przeprowadzono do wiadczenie wegetacyjno-wazonowe na glebie brunatnej niecałkowitej o składzie granulometrycznym piasku gliniastego lekkiego (gleba lekka kompleksu IVa, ytniego bardzo dobrego). Zawarto w glebie form przyswajalnych dla ro lin fosforu, potasu i magnezu była rednia. Celem bada było okre lenie wpływu zastosowanych dawek nowych wieloskładnikowych nawozów mineralnych (Inmarc - 4, Suprofos 25, SuproFoska 20) z dodatkiem mocznika na wielko i skład chemiczny słomy miskanta cukrowego.
Rezultaty bada wskazuj , e wieloskładnikowe nawozy mineralne z dodatkiem mocznika istotnie zwi kszyły plon słomy miskanta cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym. Podwojenie dawek tych nawozów spowodowało istotne zwi kszenie plonów testowej ro liny, w porównaniu z dawkami pojedynczymi.
Najwi kszy plon słomy miskanta cukrowego uzyskano pod wpływem Suprofosu 25, a nast pnie SuproFoski 20 i Inmarcu - 4. rednio pod wpływem pojedynczych dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych zwi kszyła si zawarto makroskładników w słomie miskanta cukrowego, w porównaniu z wariantem kontrolnym. Podwojenie dawek wieloskładnikowych nawozów mineralnych spowodowało zwi kszenie zawarto ci azotu, fosforu i potasu w słomie testowej ro liny, w porównaniu z dawkami pojedynczymi. Zawarto wapnia, magnezu i siarki nie uległa wi kszym zmianom.
INFLUENCE OF MULTIPLE MINERAL FERTILIZERS ON THE YIELD AND CHEMICAL COMPOSITION
WPŁYW WIELOSKŁADNIKOWYCH NAWOZÓW MINERALNYCH ... 21 OF Miscantus sacchariflorus (MAXIM.)HACK.
Jacek Ciubak 1, Edward Krzywy 2, Ewa Krzywy-Gawro ska 2, Piotr Styrczula 1
1 Factory of Mineral Fertilizers „FOSFAN”, Szczecin
2 Department of Environmental Chemistry, West Pomeranian University of Technology, Szczecin
Key words: Miscantus sacchariflorus (MAXIM.)HACK., multiple mineral fertilizers, quantity and chemical composition of tested plant
Summary
In the years 2006-2007 a yield - pot experiment was conducted on brown incomplete soil of clay light loam (slight soil, the complex of IVa, very good rye soil).
Content of available forms of phosphorus, potassium magnesium was average. The aim of the research was to define the influence of the doses of new muliple mineral fertilizers (Inmarc - 4, Suprofos 25, SuproFoska 20) with the addition of urea on the quantity and chemical composition of Miscantus sacchariflorus straw.
The results of the research show that multiple mineral fertilizers with the addition of urea increased the yield of Miscantus sacchariflorus straw in comparison with the control variant. Double doses of those fertilizers caused the increase of yield of the tested plant in comparison with single doses.
The maximum yield of Miscantus sacchariflorus straw was obtained as a result of the application of Suprofos 25, next SuproFoska 20 and Inmarc - 4. The content of macroelements in Miscantus sacchariflorus straw in comparison with the control variant was increased on the average under the influence of single doses of multiple mineral fertilizers. Double doses of multiple mineral fertilizers caused the increase of the content of nitrogen, phosphorus and potassium in the straw of the tested plant in comparison with single doses. The content of calcium, manganese and sulphur did not changes significantly.
Prof. dr hab. Edward Krzywy Katedra Chemii rodowiska
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Słowackiego 17
71-734 SZCZECIN email: chemrol@zut.edu.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POST PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 538: 23-27
WPŁYW STOSOWANIA NAWOZÓW WIELOSKŁADNIKOWYCH NA SKŁAD CHEMICZNY OWOCÓW
I LI CI GRUSZY ODMIANY KOMISÓWKA
Piotr Chełpi ski 1, Grzegorz Mikiciuk 1, Ewa Krzywy-Gawro ska 2
1 Katedra Sadownictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
2 Katedra Chemii rodowiska,
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
Wst p
Grusza nie jest gatunkiem zbyt popularnym w ród polskich sadowników.
Powierzchnia uprawy tego gatunku zajmuje ok. 2,8% powierzchni upraw drzew owocowych w sadach [GUS 2008].Wynika to z faktu, e jest to gatunek o wysokich wymaganiach, co do gleby, klimatu i stanowiska, przez co uprawa jest bardziej ryzykowna, w porównaniu z jabłoni [SOSNA 2006;SOSNA,CZAPLICKA 2007]. Jest wra li wa na susz oraz niedobory składników mineralnych [ZYGMUNTOWS KA, JADCZUK-TOBJASZ
2008], a wła nie skład mineralny owoców decyduje o ich jako ci i zdolno ci przechowalniczej [BŁASZCZYK 2007].
Celem przeprowadzonych bada była ocena wpływu nawo enia nawozami wieloskładnikowymi Fructus Ogrodnik i Timac 37 N Pro na zawarto makro- i mikroelementów w owocach oraz makroelementów w li ciach gruszy odmiany Komisówka.
Materiał i metody
Badania nad wpływem nawo enia nawozami wieloskładnikowymi na skład chemiczny owoców i li ci gruszy przeprowadzono w latach 2007-2008 na terenie sadu produkcyjnego pa stwa Rajewskich w miejscowo ci Karwowo, koło Szczecina.
Jednoczynnikowe do wiadczenie zało ono w układzie bloków losowanych, w trzech powtórzeniach. Badaniami obj to dziewi cioletnie drzewa gruszy odmiany Komisówka uszlachetnione na Pigwie S1. Drzewa posadzono w rozstawie 4 2 m, czarnej ziemi wła ciwej wytworzonej z gliny redniej pochodzenia zwałowego. Pierwszy wariant badanego czynnika stanowił nawo enie nawozem Fructus Ogrodnik, drugi - nawozem Timac 37 N Pro, trzeci - kontrola, bez nawo enia. W przeprowadzonym do wiadczeniu nawóz Fructus Ogrodnik zastosowano w dawce 130 kg ha-1, natomiast Timac 37 N Pro w dawce 100 kg ha-1. W owocach i li ciach oznaczono such mas , ilo azotanów (potencjometrycznie) oraz zawarto ogólnych form makroelementów (N - metod Kjeldahla, P - kolorymetrycznie, K, Ca, Mg - metod ASA). W owocach oznaczono równie ilo niektórych mikroelementów i pierwiastków ladowych (Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd - metod ASA).
P. Chełpi ski, G. Mikiciuk, E. Krzywy-Gawro ska 24
Przy ocenie istotno ci ró nic mi dzy rednimi, posługiwano si jednoczynnikow analiz wariancji korzystaj c z testu Duncana, przy poziomie istotno ci = 0,05.
Wyniki i dyskusja
W sadach towarowych w Polsce od wielu lat najwa niejszymi odmianami s Konferencja, Lukasówka i Faworytka [BIELICKI, CZYNCZYK 2006]. Wykorzystana w do wiadczeniu odmiana Komisówka zajmuje czwarte miejsce, a jej udział w po- wierzchni uprawy grusz wynosi zaledwie 2,9% [GUS 2008].Jest to bez w tpienia cenna odmiana zasługuj ca na popularyzacj .
Sucha masa owoców badanej odmiany wahała si od 15,4 do 16,9%. Zasto- sowane nawo enie nie wpłyn ło istotnie na jej ilo w owocach (tab. 1). Jak podaj KOPERA i in. [2005] zawarto suchej masy w owocach odmiany Konferencja wynosi
rednio 18,7%.
W li ciach stwierdzono wi ksz ni w owocach zawarto suchej masy, a jej ilo była uzale niona od nawo enia. Istotnie najmniejsz zawarto ci suchej masy charakteryzowały si li cie z drzew kontrolnych, najwi ksz za z nawo onych nawozem Timac 37 N Pro (tab. 1).
Zastosowane nawozy nie wpłyn ły na zawarto azotu w owocach i li ciach (tab.
1). Nawo enie było natomiast przyczyn zwi kszonej kumulacji azotanów, zarówno przez owoce, jak i li cie (tab. 1). Podobn zale no , dotycz c zwi kszenia ilo ci azotanów w owocach brzoskwini pod wpływem nawo enia, stwierdzili równie PODSIADŁO i in. [2005]. Zastosowane nawozy nie ró nicowały ilo ci fosforu, potasu i magnezu w owocach (tab. 1). Nawo enie nawozem Timac 37 N Pro istotnie zwi kszyło zawarto fosforu w li ciach odmiany Komisówka (tab. 1). Na podstawie liczb granicznych dla składników mineralnych w li ciach gruszy, mo na stwierdzi , e drzewa kontrolne i nawo one nawozem Fruktus Ogrodnik zawierały optymaln ilo tego składnika, natomiast nawo one nawozem Timac 37 N Pro charakteryzowały si wysok zawarto ci fosforu [OLSZAK i in. 2005].
Stosowanie nawozów wieloskładnikowych było równie przyczyn zwi kszenia ilo ci potasu i magnezu w li ciach badanej odmiany gruszy (tab. 1). Istotnie najmniejsz ilo ci potasu i magnezu charakteryzowały si li cie drzew kontrolnych, najwi ksz za li cie drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro (tab. 1). Zawarto potasu w li ciach ze wszystkich kombinacji do wiadczalnych mo na uzna za optymaln [OLS ZAK
i in. 2005]. Na podstawie liczb granicznych dla zawarto ci składników mineralnych w li ciach gruszy, mo na stwierdzi , e zarówno drzewa kontrolne jak i nawo one charakteryzowały si nisk zawarto ci magnezu [OLSZAK i in. 2005].
Zawarto wapnia w owocach i li ciach była istotnie uzale niona od nawo enia (tab. 1). Istotnie najmniej tego składnika zawierały owoce i li cie z drzew kontrolnych.
Najwi cej wapnia w owocach stwierdzono po zastosowaniu nawozu Fruktus Ogrodnik, natomiast w li ciach po zastosowaniu nawozem Timac 37 N Pro (tab. 1). Według LEWKO i in. [2004] li cie okulantów odmiany Konferencja kumuluj wap w ilo ci 12,2 g kg-1 s.m., a odmiany Erika 10,3 g kg-1 s.m.
Tabela 1; Table 1 Wpływ nawo enia na zawarto makroelementów w owocach i li ciach
gruszy odmiany Komisówka
Influence of fertilization on the content of macroelements in the fruits and leaves of pear cv. Komisówka
Nawo enie Sucha masa Dry matter
N P K Ca Mg NO3
WPŁYW STOSOWANIA NAWOZÓW WIELOSKŁADNIKOWYCH ... 25
Fertilization (%) (mg kg- 1)
g kg-1 s.m.; DM Owoce; Fruits
Kont rola; Control 15,4 a 3,47 a 1,67 a 10,9 a 0,73 a 1,29 a 0,33 a Fructus Ogrodnik 16,4 a 3,30 a 1,75 a 12,2 a 0,96 c 1,39 a 0,48 ab Timac 37 N Pro 16,9 a 3,29 a 1,78 a 11,0 a 0,91 b 1,21 a 0,73 b
Li cie; Leaves
Kont rola; Control 42,1 a 14,5 a 2,43 a 12,4 a 4,83 a 1,28 a 0,81 a Fructus Ogrodnik 44,8 b 16,5 a 2,40 a 13,1 b 5,29 b 1,58 b 1,18 b Timac 37 N Pro 47,6 c 14,2 a 2,88 b 14,4 c 5,72 c 1,70 c 1,39 c
* redni e oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; average values denoted with the same letters do not differ significantl y at the level of significance = 0.05
Zastosowane nawozy w sposób istotny wpłyn ły na kumulacj w owocach badanych mikroelementów i pierwiastków ladowych (tab. 2). Nawo enie istotnie w stosunku do kontroli zwi kszyło w owocach ilo cynku, miedzi i ołowiu. Istotnie najwi cej manganu zawierały owoce drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro.
Nawozy wieloskładnikowe w sposób istotny ograniczyły kumulacj w owocach niklu i kadmu (tab. 2).
Tabela 2; Table 2 Wpływ nawo enia na zawarto niektórych pierwiastków
w owocach gruszy odmiany Komisówka
Influence of fertilization on the content of some microelements in the fruits of pear cv. Komisówka
Nawo enie; Fertilization Mn Zn Cu Ni Pb Cd
mg kg- 1 s.m.; DM
Kont rola; Control 15,7 b 4,04 a 4,43 a 3,08 c 1,06 a 0,02 b
Fructus Ogrodnik 17,1 c 4,45 b 5,01 c 2,03 a 1,39 c 0,01 a
Timac 37 N Pro 13,1 a 6,03 c 4,83 b 2,60 b 1,27 b 0,01 a
* redni e oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; average values denoted with the same letters do not differ significantl y at the level of significance = 0.05
Wnioski
1. Nawo enie nawozami wieloskładnikowymi nie wpłyn ło na ilo azotu w owocach i li ciach oraz suchej masy, fosforu, potasu i magnezu w owocach.
2. Pod wpływem zastosowanego nawo enia zwi kszyła si ilo wapnia, cynku, miedzi i ołowiu w owocach oraz suchej masy, potasu i magnezu w li ciach.
3. Zastosowane nawo enie było przyczyn zwi kszenia ilo ci azotanów w owocach i li ciach oraz zmniejszenia kumulacji niklu i kadmu przez owoce.
Literatura
BIELICKI P., CZYNCZYK A. 2006. Przydatno ró nych podkładek do nowych odmian gruszy. Mat. Ogólnopol. Konf. „Nowe odmiany drzew owocowych”, Skierniewice
P. Chełpi ski, G. Mikiciuk, E. Krzywy-Gawro ska 26
5.04.2006: 33-40.
BŁASZCZYK J. 2007. Wpływ preparatów Goëmar BM 86 i Fruton na jako i wła ciwo ci przechowalnicze gruszek odmiany ‘Konferencja’ i ‘Dicolor’. Rocz. AR Pozna , CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 279-284.
GUS 2008. Główny Urz d Statystyczny, Departament Rolnictwa i Gospodarki yw- no ciowej, Informacja sygnalna. Badanie produkcji ro linnej. Produkcja ogrodnicza.
Badanie Sadów. Warszawa: 14 s.
KOPERA M.,WOLS ZAKIEWICZ M.,MITEK M. 2005. Zmiany składu chemicznego owoców wybranych odmian gruszy azjatyckiej i europejskiej w czasie przechowywania. yw- no . Nauka. Technologia. Jako 2(43) Supl.: 80-88.
LEWKO J., CIBISZ K., SADOWSKI A. 2004. Mineral element content in the leaves of rootstocks used for pears and of maiden trees budded on them. Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 3(2): 147-152.
OLSZAK R.,W.,BIELENIN A.,JAWORSKA K.,LISEK J.,MIKA A.,MOCHECKI J.,TREDER W.
2005. Metodyka integrowanej produkcji gruszek. PIORIN Warszawa: 35 s.
PODSIADŁO C.,JAROSZEWSKA A.,HERMAN B.,BICZAK R. 2005. Wpływ nawadniania pod- koronowego i nawo enia mineralnego na wielko i jako plonów owoców brzoskwini.
In ynieria Rolnicza 4(64): 117-124.
SOSNA I. 2006. Wpływ systemu uprawy na wzrost i owocowanie trzech odmian gruszy rosn cych na dwóch klonach pigwy. Zesz. Nauk. Inst. Sad. i Kwiac. Skierniewice 14:
5-13.
SOSNA I., CZAPLICKA M. 2007. Ocena warto ci produkcyjnej kilku nowych odmian gruszy na dwóch podkładkach. Rocz. AR Pozna CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 383-388.
ZYGMUNTOWSKA K.,JADCZUK-TOBJAS Z E. 2008. Wpływ zró nicowanego nawo enia po- tasem na wzrost i owocowanie pi ciu odmian gruszy. Zesz. Nauk. Inst. Sad. i Kwiac.
Skierniewice 16: 83-89.
Słowa kluczowe: nawo enie, grusza, Komisówka, Fructus Ogrodnik, Timac 37 N Pro
Streszczenie
Badania dotycz ce wpływu nawo enia nawozami Fructus Ogrodnik i Timac na skład chemiczny owoców i li ci gruszy odmiany Komisówka przeprowadzono w gospodarstwie sadowniczym pa stwa Rajewskich w Karwowie, koło Szczecina.
Jednoczynnikowe do wiadczenie w układzie bloków losowanych, w trzech pow- tórzeniach, przeprowadzono w latach 2007-2008. Badaniami obj to dziewi cioletnie drzewa uszlachetnione na Pigwie S1. Drzewa posadzono w rozstawie 4 2 m. W owocach oznaczono zawarto azotanów oraz makro- i mikropierwiastków (N, P, K, Ca, Mg, Mn, Zn, Cu, Ni, Cd i Pb). W li ciach oznaczono ilo azotu, fosforu, potasu, wapnia, magnezu oraz azotanów. Nawo enie nawozami wieloskładnikowymi nie wpłyn ło na ilo azotu w owocach i li ciach oraz suchej masy, fosforu, potasu i magnezu w owocach. Pod wpływem zastosowanego nawo enia zwi kszyła si ilo wapnia, cynku, miedzi i ołowiu w owocach oraz suchej masy, potasu i magnezu w li ciach. Zastosowane nawo enie było przyczyn zwi kszenia ilo ci azotanów w owocach i li ciach oraz zmniejszenia kumulacji niklu i kadmu przez owoce.
WPŁYW STOSOWANIA NAWOZÓW WIELOSKŁADNIKOWYCH ... 27 INFLUENCE OF FERTILIZATION ON THE CONTENT
OF SOME MACRO- AND MICROELEMENTS IN FRUITS AND LEAVES OF PEAR CV. KOMISÓWKA
Piotr Chełpi ski 1, Grzegorz Mikiciuk 1, Ewa Krzywy-Gawro ska 2
1 Department of Pomology, West Pomeranian University of Technology, Szczecin
2 Department of Environmental Chemistry, West Pomeranian University of Technology, Szczecin
Key words: fertilization, pear, Komisówka, Fructus Ogrodnik, Timac 37 N Pro
Sumary
The research concerning the influence of fertilizers Fructus-Ogrodnik and Timac 37NPro on chemical composition of fruits and leaves of pear trees Komisówka cultivar was carried out in Mr Rajewski’s orchard in Karwowo near Szczecin. The experiment was performed in the years 2007-2008. The investigation included nine-year pear trees on Pigwa S1 rootstock. Trees were spaced 4 2 m. Nitrates, macro- and microelements (N, P, K, Ca, Mg Mn, Zn, Cu, Ni, Pd, Cd ) were determined in fruits. In leaves only nitrates, and macroelements (N, P, K, Ca, Mg) were determined. Thw applied did not affect the contens of nitrogen, phosphorus, potassium and magnesium in fruits.
However, it significantly increaset the amount of calcium, zinc, cooper and lead in fruits and dry matter, potassium and magnesium in leaves. In significantly limited accumulation of nickel and lead in fruits. The applied fertilizers caused the significant increase of the amount of nitrates in friuts and leaves and decreased the accumulation of nickel and cadmium in friuts of Komisówka cultivar.
Dr hab. Piotr Chełpi ski Katedra Sadownictwa
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Janosika 8
71-434 SZCZECIN e-mail: chelpp@go2.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POST PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 538: 29-33
WPŁYW NAWO ENIA NAWOZAMI WIELOSKŁADNIKOWYMI NA ZAWARTO MAKRO- I MIKROELEMENTÓW
W OWOCACH I LI CIACH BRZOSKWINI ODMIANY REDHAVEN
Piotr Chełpi ski 1, Grzegorz Mikiciuk 1, Ewa Krzywy-Gawro ska 2, Gniewomir Puszczewicz 1
1 Katedra Sadownictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
2 Katedra Chemii rodowiska, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
Wst p
Pierwsze wzmianki o uprawie brzoskwini w Polsce pochodz z XII wieku [JAKUBOWSKI 1995]. Plonowanie drzew w naszym kraju jest silnie modyfikowane przez przymrozki wiosenne [RADAJEWSKA, ANDRZEJEWSKI 2004]. O sukcesie w uprawie brzoskwini decyduj nie tylko warunki klimatyczne, lecz tak e wybór rozstawy i sposób prowadzenia drzew [SZEWCZUK,GUDAROWSKA 2007]. Wydajno jednostkow w naszych sadach brzoskwiniowych mo na szacowa na poziomie 10 kg z drzewa, co wskazuje na du e mo liwo ci jej intensyfikacji. Intensyfikacja uprawy wi e si mi dzy innymi ze zwi kszeniem liczby drzew sadzonych na jednostce powierzchni, ograniczeniem ich rozmiarów i stosowaniem ró norodnych typów koron. Produkowanie du ej ilo ci owoców nie jest jednak najwa niejszym celem, wa niejsze jest utrzymanie wysokiej ich jako ci w powi zaniu z obfitym plonem [MORGA, SZYMCZAK 2007]. Równie niezwykle istotnymi czynnikami wpływaj cymi na wielko i jako plonu brzoskwini jest nawadnianie i nawo enie drzew [PODSIADŁO i in. 2005].
Celem przeprowadzonych bada była ocena wpływu nawo enia nawozami wieloskładnikowymi na zawarto makro- i mikroelementów w owocach i li ciach brzoskwini odmiany Redhaven.
Materiał i metody bada
Do wiadczenie w układzie bloków losowych w trzech powtórzeniach prze- prowadzono w latach 2007-2008 na terenie sadu produkcyjnego pa stwa Rajewskich w miejscowo ci Karwowo koło Szczecina. Badaniami obj to siedmioletnie drzewa brzoskwini odmiany Redhaven uszlachetnionej na siewce Rakoniewickiej. Drzewa posadzono w rozstawie 4 3 m na czarnej ziemi wła ciwej, wytworzonej z gliny redniej pochodzenia zwałowego. W mi dzyrz dziach drzew utrzymywano pas murawy, natomiast w rz dach ugór herbicydowy. Czynnikiem zmienno ci było zastosowane nawo enie nawozami wieloskładnikowymi. Pierwszy wariant badanego czynnika stanowiło nawo enie nawozem Fructus Ogrodnik (w dawce 130 kg ha-1), drugi - nawozem Timac 37 N Pro (w ilo ci 100 kg ha-1), trzeci wariant, stanowiła kontrola - bez nawo enia. Wieloskładnikowy nawóz Fructus Ogrodnik zawiera 10% N,
P. Chełpi ski i inni 30
5% P2O5, 10% K2O, 5% MgO, min. 4% CaO, 0,1% B, 0,0017% Co, 0,1% Cu, 0,1%
Mn, 0,01% Mo i 0,1% Zn. Timac 37 N Pro zawiera natomiast 13% N, 7% P2O5, 17%
K2O, 3% CaO, 3% MgO oraz 3,3% SO3. W owocach i li ciach oznaczono such mas , ilo azotanów (potencjometrycznie) oraz zawarto ogólnych form makro- (N - metod Kjeldahla, P - kolorymetrycznie, K, Ca, Mg - metod ASA) i mikroelementów (Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd - metod ASA).
Wyniki i dyskusja
Odmiana Redhaven jest odmian redniowczesn , odporn na mróz, o du ych, smacznych owocach [JAKUBOWSKI 1995]. Jest jedn z odmian dominuj cych w uprawie w naszym kraju [ WIERCZY SKI, S KOWSKA 2004].
Sucha masa owoców brzoskwini odmiany Redhaven wahała si od 8,62 do 9,20%
(tab. 1). Podobn zawarto suchej masy w owocach odmiany Harna podaj MORGA i SZYMCZAK [2007]. Wi ksz ilo ci suchej masy, charakteryzowały si li cie badanej odmiany (tab. 1). Nie stwierdzono istotnego wpływu nawo enia na jej ilo , zarówno w owocach, jak i li ciach.
Tabela 1; Table 1 Wpływ nawo enia na zawarto makroelementów w owocach i li ciach brzoskwini
Influence of fertilization on the content of macroelements in fruits and leaves of peach
Nawo enie Fert ilization
Sucha masa Dry matter
(%)
N P K Ca Mg NO3
g kg-1 s.m.; DM mg kg-1
Owoce; Fruits
Kont rola; Control 8,62 a 8,92 a 1,32 b 16,2 a 0,18 a 0,40 a 0,17 a Fructus Ogrodnik 8,80 a 9,05 b 1,23 a 16,5 b 0,43 c 0,42 b 0,21 c Timac 37 N Pro 9,20 a 9,25 c 1,36 b 16,0 a 0,31 b 0,46 c 0,19 b
Li cie; Leaves
Kont rola; Control 32,5 a 25,30 a 1,79 a 22,3 b 18,7 a 1,58 a 1,21 a Fructus Ogrodnik 32,7 a 27,48 c 1,94 b 22,4 b 18,8 a 1,71 c 1,28 b Timac 37 N Pro 33,0 a 26,6 b 2,02 b 20,84 a 18,7 a 1,66 b 1,32 b
* rednie oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; averages denoted with the same letters do not differ significantly at the level of significance = 0.05
Nawo enie wpłyn ło istotnie na zwi kszenie ilo ci azotu, zarówno w owocach jak i li ciach (tab. 1). Podobn ilo tego składnika w owocach i li ciach odmiany Redhaven stwierdzili PODSIADŁO i in. [2005]. Według wspomnianych autorów nawo enie NPK było przyczyn zwi kszenia w owocach i li ciach zawarto ci azotu. Zastosowane w niniejszym do wiadczeniu nawo enie powodowało istotne zwi kszenie ilo ci azotanów, zarówno w owocach, jak i li ciach (tab. 1). Podobn zale no stwierdzili równie PODSIADŁO i in. [2005].
Nawo enie istotnie ró nicowało ilo fosforu w badanych organach (tab. 1).
Zawarto fosforu w owocach wynosiła od 1,23 do 1,36 g kg-1 s.m., natomiast w li ciach od 1,79 do 2,02 g kg-1. Według PODSIADŁO i in. [2005] owoce odmiany Redhaven zawieraj od 2,03 do 2,13 g kg-1 s.m., a li cie od 2,57 do 2,84 g kg-1 s.m. Najwi cej
WPŁYW NAWO ENIA NAWOZAMI WIELOSKŁADNIKOWYMI ... 31 potasu zawierały owoce z drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik (tab. 1).
Zastosowanie nawozu Timac 37 N Pro istotnie zmniejszyło kumulacj tego składnika w owocach i li ciach. Nawozy wieloskładnikowe wpłyn ły istotnie na zwi kszenie ilo ci wapnia w owocach, natomiast nie wpłyn ły na ilo tego składnika w li ciach. Istotnie najwi cej wapnia zawierały owoce drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik.
Według PODSIADŁO i in. [2005] ilo magnezu w owocach odmiany Redhaven wahała si od 0,67 do 0,71 g kg-1 s.m., a w li ciach od 3,34 do 3,64 g kg-1 s.m., a nawo enie NPK nie ró nicowało ilo ci tego składnika. Na podstawie wyników przeprowadzonych bada mo na stwierdzi , e nawo enie nawozami wieloskładnikowymi istotnie zwi kszyło ilo magnezu w owocach i li ciach (tab. 1). Istotnie najwi cej tego składnika stwierdzono w owocach z drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro, natomiast w li ciach z drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik.
Tabela 2; Table 2 Wpływ nawo enia na zawarto niektórych mikroelementów
w owocach i li ciach brzoskwini
Influence of fertilization on the content of some microelements in the fruits and leaves of peach
Nawo enie Fertilization
Mn Zn Cu Ni Pb Cd
mg kg- 1 s.m.; DM Owoce; Fruits
Kont rola; Control 10,0 a 6,65 a 2,05 a 1,60 a 1,02 a 0,02 a
Fructus Ogrodnik 11,3 b 6,15 a 3,35 b 1,65 a 1,12 b 0,02 a
Timac 37 N Pro 11,9 b 7,45 b 3,00 ab 1,69 a 1,21 c 0,02 a
Li cie; Leaves
Kont rola; Control 33,3 a 18,9 a 3,58 a 2,04 a 1,99 a 0,02 a
Fructus Ogrodnik 35,2 b 19,7 a 4,10 b 2,14 b 2,07 b 0,03 b
Timac 37 N Pro 40,5 c 26,4 b 5,49 c 2,18 b 2,14 b 0,03 b
* rednie oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; averages denoted with the same letters do not differ significantly at the level of significance = 0.05
Nawo enie zwi kszyło kumulacj manganu przez owoce i li cie badanej odmiany (tab. 2). Jak podaj PODSIADŁO i in. [2005] nawo enie NPK w ilo ci 260 kg ha-1 wpłyn ło na zwi kszenie ilo ci cynku, zarówno w owocach, jak i li ciach brzoskwini.
W przeprowadzonym do wiadczeniu istotne zwi kszenie tego składnika wywołane było jedynie zastosowaniem nawozu Timac 37 N Pro (tab. 2). Nawo enie nie wpłyn ło na ilo niklu i kadmu kumulowanego przez owoce, było jednak istotn przyczyn zwi kszenia tych składników w li ciach (tab. 2). Ilo ołowiu w owocach i li ciach zale ała od nawo enia. Istotnie najmniej ołowiu zawierały owoce i li cie z drzew kontrolnych (tab. 2).
Wnioski
1. Nawo enie nawozami wieloskładnikowymi nie wpłyn ło istotnie na ilo suchej masy w owocach i li ciach, niklu i kadmu w owocach oraz wapnia w li ciach.
2. Pod wpływem zastosowanego nawo enia zwi kszyła si zawarto azotu, azotanów, magnezu, manganu, miedzi i ołowiu w owocach i li ciach, wapnia w owocach oraz niklu i kadmu w li ciach.
P. Chełpi ski i inni 32
3. Najwi cej potasu kumulowały owoce i li cie drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik, natomiast fosforu i cynku drzewa nawo one nawozem Timac 37 N Pro.
Literatura
JAKUBOWSKI T. 1995. Brzoskwinia i morela. Zesz. Pomologiczne, Inst. Sad. i Kwiac.
Skierniewice: 71 ss.
MORGA H., SZYMCZAK J.A. 2007. Jako owoców brzoskwini (Prunus persica) w za- le no ci od miejsca ich wyrastania w koronie drzewa i sys temu uprawy. Zesz. Nauk.
Inst. Sad. i Kwiac. Skierniewice 15: 5-15.
PODSIADŁO C.,JAROSZEWSKA A.,HERMAN B.,BICZAK R. 2005. Wpływ nawadniania pod- koronowego i nawo enia mineralnego na wielko i jako plonów owoców brzoskwini.
In ynieria Rolnicza 4(64): 117-124.
RADAJEWS KA B., ANDRZEJEWS KI M. 2004. Wpływ podkładki i formy korony na wzrost i plonowanie brzoskwini ‘Harbinger’. Folia Univ. Agric. Stetin. Agricultura 240(96):
159-162.
SZEWCZUK A., GUDAROWS KA E. 2007. Plonowanie i wzrost dwóch odmian brzoskwini w zale no ci od zag szczenia drzew i formy korony. Rocz. AR Pozna CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 389-393.
WIERCZY SKI S., S KOWSKA J. 2004. Wpływ dwóch podkładek na wzrost i plonowanie brzoskwini odmian ‘Redhaven’ i ‘Reliance’. Folia Univ. Agric. Stetin. Agricultura 240(96): 193-196.
Słowa kluczowe: nawo enie, brzoskwinia, Fructus Ogrodnik, Timac 37 N Pro
Streszczenie
Do wiadczenie w układzie bloków losowych w trzech powtórzeniach prze- prowadzono w latach 2007-2008. Badaniami obj to siedmioletnie drzewa brzoskwini odmiany Redhaven uszlachetnionej na siewce Rakoniewickiej. Drzewa posadzono w rozstawie 4 3 m. Czynnikiem do wiadczalnym było zastosowane nawo enie nawozami wieloskładnikowymi. Pierwszy wariant badanego czynnika stanowiło nawo enie nawozem Fructus Ogrodnik, drugi - nawozem Timac 37 N Pro, trzeci wariant, stanowiła kontrola - bez nawo enia. W owocach i li ciach oznaczono such mas , ilo azotanów oraz zawarto ogólnych form makro- (N, P, K, Ca, Mg) i mikroelementów (Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd). Na podstawie wyników przeprowadzonych bada , mo na stwierdzi , e zastosowanie nawozów spowodowało istotne zwi kszenie ilo ci, zarówno w li ciach, jak i owocach, wi kszo ci analizowanych makro- i mikroelementów. Nawo enie było równie przyczyn istotnie wi kszej kumulacji azotanów w badanych organach ro linnych.
INFLUENCE OF FERTILIZATION ON THE CONTENT OF SOME MACRO- AND MICROELEMENTS IN FRUITS
AND LEAVES OF PEACH CV. REDHAVEN
WPŁYW NAWO ENIA NAWOZAMI WIELOSKŁADNIKOWYMI ... 33 Piotr Chełpi ski 1, Grzegorz Mikiciuk 1, Ewa Krzywy-Gawro ska 2,
Gniewomir Puszczewicz 1
1 Department of Pomology,
West Pomeranian University of Technology, Szczecin
2 Department of Environmental Chemistry, West Pomeranian University of Technology, Szczecin
Key words: fertilization, peach, Fructus Ogrodnik, Timac 37 N Pro
Summary
The experiment was carried out in the years 2007-2008. The investigations con- tained seven-year peach trees Redhaven cultivar on the Rakoniewicka seedling rootstock. Trees were planted at the space of 4 3 m. As an experimental factor - the application of multicomponent fertilizers was established. First variant of this factor was Fructus-Ogrodnik fertilization, second - Timac 37NPro fertilization and the third - the control without any fertilization. In fruits and leaves , dry matter, nitrates, macro- (N, P, K, Ca, Mg) and microelements (Mn, Zn, Cu, Ni, Pd, Cd ) were indicated. On the basis of the results of the carried out research, it is possible to ascertain, that the applied fertilizers caused an important increase of the amount of the majority of the analyzed macro- and microelements both in leaves, as well as fruits.
Dr hab. Piotr Chełpi ski Katedra Sadownictwa
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Janosika 8
71-434 SZCZECIN e-mail: chelpp@go2.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POST PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 538: 35-40
WPŁYW NAWOZÓW FRUCTUS OGRODNIK I TIMAC 37 N PRO NA SKŁAD CHEMICZNY OWOCÓW
I LI CI JABŁONI ODMIANY IDARED
Piotr Chełpi ski 1, Grzegorz Mikiciuk 1, Ewa Krzywy-Gawro ska 2, Gniewomir Puszczewicz 1
1 Katedra Sadownictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
2 Katedra Chemii rodowiska, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin
Wst p
Plonowanie drzew i jako owoców zale w du ej mierze od podkładki oraz sposobu piel gnacji gleby w sadzie [MARKUS ZEWSKI, KOPYTOWSKI 2008]. Wa nym czynnikiem agrotechnicznym wpływaj cym na jako biologiczn plonu jest nawo enie. St d te podnoszenie jako ci owoców powinno by programowym zadaniem producentów, a utrzymywanie jej na odpowiednio wysokim poziomie musi dotyczy wszystkich uczestników rynku. Najwi ksza odpowiedzialno spada jednak na producentów, gdy to wła nie w gospodarstwach jako tworzona jest od podstaw [PAWLAK 2008]. Odmiana jabłoni Idared mimo, e zmniejsza si jej znaczenie, wci dominuje w polskich sadach.
Celem przeprowadzonych bada była ocena wpływu nawo enia nawozami wieloskładnikowymi Fructus Ogrodnik i Timac 37 N Pro na zawarto makro- i mikroelementów w owocach oraz makroelementów w li ciach jabłoni odmiany Idared.
Materiał i metody
Badania dotycz ce wpływu nawo enia nawozami Fructus Ogrodnik i Timac 37 N Pro na skład chemiczny owoców i li ci jabłoni odm. Idared przeprowadzono w gospo- darstwie sadowniczym pa stwa Rajewskich w Karwowie, koło Szczecina. Jedno- czynnikowe do wiadczenie w układzie bloków losowanych, w trzech powtórzeniach, przeprowadzono w latach 2007-2008. Badaniami obj to o mioletnie drzewa uszlachetnione na podkładce M 26. Drzewa posadzono na glebie o składzie granulometrycznym gliny redniej pochodzenia zwałowego, w rozstawie 4 2,5 m.
Czynnikiem do wiadczalnym było zastosowane nawo enie nawozami wieloskład- nikowymi Fructus Ogrodnik (10% N, 5% P2O5, 10% K2O, 5% MgO, min. 4% CaO, 0,1% B, 0,0017% Co, 0,1 % Cu, 0,1% Mn, 0,01% Mo i 0,1% Zn) oraz Timac 37 N Pro (13% N, 7% P2O5, 17% K2O, 3% CaO, 3% MgO oraz 3,3% SO3). Nawóz Fructus Ogrodnik zastosowano w dawce 130 kg ha-1, natomiast nawóz Timac 37 N Pro w dawce 100 kg ha-1. Pierwszy wariant badanego czynnika stanowiło nawo enie nawozem Fructus Ogrodnik, drugi - nawozem Timac 37 N Pro, trzeci wariant, stanowiła kontrola
P. Chełpi ski i inni 36
- bez nawo enia. W owocach i li ciach oznaczono such mas , ilo azotanów (potencjometrycznie) oraz zawarto ogólnych form makroelementów (N - metod Kjeldahla, P - kolorymetrycznie, K, Ca, Mg - metod ASA). W owocach oznaczono równie ilo niektórych mikroelementów i pierwiastków ladowych (Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd - metod ASA).
Wyniki poddano jednoczynnikowej analizie wariancji. Istotno ró nic pomi dzy rednimi okre lano przy pomocy testu Duncana przy poziomie istotno ci = 0,05.
Wyniki i dyskusja
Idared jest obecnie najpopularniejsz odmian jabłoni uprawian w Polsce. Od kilku lat zauwa a si znaczne zmniejszenie jej udziału w nowych nasadzeniach, jednak jeszcze przez długi czas b dzie nale ała do najwa niejszych odmian uprawianych w naszym kraju. Według CZYNCZYKA [1995] bardzo cenn zalet tej odmiany jest długi okres przechowywania owoców.
Tabela 1; Table 1 Wpływ nawo enia na zawarto makroelementów
w owocach i li ciach jabłoni odmiany Idared Influence of fertilization on the content of macroelements
in the fruits and leaves of apple cv. Idared Nawo enie
Fertilization
Sucha masa Dry matter
(%)
N P K Ca Mg NO3
g kg-1 s.m.; DM mg kg-1
Owoce; Fruits
Kont rola; Control 27,7 a 2,39 a 1,76 a 15,4 a 1,01 a 2,09 a 1,48 a Fructus Ogrodnik 28,9 a 2,49 a 1,72 a 15,5 a 1,09 b 2,29 a 1,54 a Timac 37 N Pro 30,9 a 3,07 a 1,75 a 15,6 a 1,21 c 2,08 a 1,27 a
Li cie; Leaves
Kont rola; Control 41,8 b 22,6 a 2,48 a 15,6 a 4,87 a 2,59 a 0,61 a Fructus Ogrodnik 44,5 c 22,5 a 2,48 a 17,7 c 5,40 b 2,75 c 0,94 c Timac 37 N Pro 38,0 a 24,0 b 2,41 a 16,9 b 5,43 b 2,64 b 0,87 b
* redni e oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; averages denoted with the same letters do not differ significant ly at the significance level = 0.05
W przeprowadzonych badaniach, nie stwierdzono wpływu zastosowanego nawo enia na zawarto suchej masy owoców (tab. 1). Wahała si ona od 27,7%
(kontrola) do 30,9% (owoce z drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro). SZOT
[2007] podaje, e zawarto suchej masy owoców odmiany Szampion wynosi od 12,67 do 16,15%. Według KICZOROWS KI EJ i in. [2006] mi sz odmiany Szampion zawiera od 12,06 do 15,50%, a skórka od 16,84 do 23,78% suchej masy. Nawo enie ró nicowało zawarto suchej masy w li ciach. Istotnie najwi ksz jej ilo ci charakteryzowały si li cie drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik, najmniejsz za nawo onych nawozem Timac 37 N Pro (tab. 1).
Zawarto azotu wahała si od 2,39 do 3,07 g kg-1 s.m. (tab. 1). Nie stwierdzono
WPŁYW NAWOZÓW FRUCTUS OGRODNIK I TIMAC 37 N PRO ... 37 istotnego wpływu nawo enia na ilo tego składnika w jabłkach. BEN i KOSZARZ [2004]
zwracaj uwag na fakt, e na kumulacj azotu w owocach mo e mie równie wpływ zastosowana podkładka. Tylko nawo enie nawozem Timac 37 N Pro spowodowało zwi kszenie ilo ci azotu w li ciach badanej odmiany (tab. 1). Według TREDERA i OLSZEWS KIEGO [2004] jabłonie odmiany Jonagold kumuluj w li ciach od 2,42 do 2,51%
N, a odmiany Gala od 2,70 do 2,80% N. Według wspomnianych autorów ilo tego składnika w li ciach maleje wraz z wiekiem drzew i nie jest uzale niona od rodzaju nawozu oraz sposobu nawo enia. Nawo enie nie wpłyn ło na ilo azotanów w owocach, było jednak przyczyn zwi kszenia si ich ilo ci w li ciach (tab. 1).
Zastosowane nawozy nie wpłyn ły na zawarto fosforu w owocach i li ciach odmiany Idared (tab. 1). Nie ró nicowały równie ilo ci potasu i magnezu w owocach (tab. 1). Według WIERCZY SKIEGO i in. [2005] zawarto fosforu w li ciach jest uzale niona od zastosowanego nawo enia i waha si od 0,41 do 0,46% s.m. u odmiany Jonagold i od 0,47 do 0,50% s.m. u odmiany Idared. Nawo enie wpłyn ło na ilo potasu w li ciach (tab. 1). Istotnie najwi cej tego składnika zawierały li cie z drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro, najmniej z drzew kontrolnych. Jak podaje
WIERCZY S KI i in. [2005] zawarto potasu w li ciach odmiany Idared waha si od 1,76 do 1,86% s.m. i równie jest uzale niona od zastosowanego nawo enia, które zwi ksza jego zawarto w stosunku do kontroli.
Nawo enie spowodowało zwi kszenie ilo ci wapnia, zarówno w owocach jak i li ciach (tab. 1). Jak podaje PAWLAK [2008] nawo enie nawozami z wapniem zwi ksza jego ilo w jabłkach. Li cie drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik charakteryzowały si najwi ksz zawarto ci magnezu, która wynosiła 2,75 g kg-1 s.m.
(tab. 1). Według WIERCZY SKIEGO i in. [2005] zawarto tego składnika w li ciach odmiany Idared waha si od 0,30 do 0,43% s.m.
Tabela 2; Table 2 Wpływ nawo enia na zawarto niektórych mikroelementów
w owocach jabłoni odmiany Idared
Influence of fertilization on the content of some microelements in apples Idared cv.
Nawo enie Fertilization
Mn Zn Cu Ni Pb Cd
mg kg-1 s.m.; DM Owoce; Fruits
Kont rola; Control 7,45 c 3,05 b 5,13 a 2,15 a 1,36 b 0,01 a
Fructus Ogrodnik 5,45 a 3,45 c 5,23 b 2,75 b 1,07 a 0,01 a
Timac 37 N Pro 5,93 b 2,73 a 5,73 c 3,05 c 1,10 a 0,01 a
* redni e oznaczone t sam liter nie ró ni si istotnie, przy poziomie istotno ci = 0,05; averages denoted with the same letters do not differ significant ly at the significance level = 0.05
Istotnie najmniejsz ilo ci manganu charakteryzowały si owoce z drzew nawo onych nawozem Fructus Ogrodnik, natomiast najmniej cynku skumulowały li cie drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro (tab. 2). Nawo enie przyczyniło si istotnie do zwi kszenia ilo ci miedzi i niklu w owocach (tab. 2). Najwi ksz ilo ci tych składników charakteryzowały si li cie drzew nawo onych nawozem Timac 37 N Pro. Nawo enie przyczyniło si do istotnego zmniejszenia ilo ci ołowiu w owocach badanej odmiany (tab. 2). Nie odnotowano wpływu zastosowanych nawozów wieloskładnikowych na ilo kadmu w owocach (tab. 2).
