W KUKURYDZY I LUCERNIE
1Barbara Patorczyk-Pytlik, Aldona Zimoch, Ewa Szumi ska, Remigiusz Rybicki
Katedra ywienia Ro lin, Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocław
Wst p
O pobieraniu selenu przez ro liny decyduje zawarto tego mikroelementu w glebie oraz czynniki warunkuj ce form jego wyst powania, takie jak: skład granulometryczny, zawarto materii organicznej, odczyn, warunki powietrzno-wodne, a tak e reakcje antagonizmu/synergizmu jonowego [HOP PER,PARKER 1999; BUTTERMAN, BROWN 2004]. W literaturze po wi conej ocenie wpływu obecnych w glebie fosforanów na zawarto selenu w ro linach brak jednoznacznego okre lenia charakteru tego procesu [HOPPER,PARKER 1999; GUPTA,GRUPTA 2002; LIU i in. 2004]. Według MIKKELSENA i in. [1989] przyczyn spadku zawarto ci Se w ro linach pod wpływem zastosowanego nawo enia fosforem jest wyst pienie efektu rozcie czenia w wyniku znacznego wzrostu plonu. Tez t potwierdza wzrost pobrania selenu w takich warunkach. MIKKELSEN i in.
[1989] oraz LIU i in. [2004] podaj dwa mechanizmy prowadz ce do wzrostu nagromadzania przez ro liny Se: uwalnianie tego mikroelementu przez wprowadzone do gleby fosforany oraz wpływ nawo enia fosforem na rozwój systemu korzeniowego, a tym samym zwi kszenie zdolno ci ro lin do pobierania równie selenu. Du e zapotrzebowanie zarówno kukurydzy, jak i lucerny na składniki pokarmowe, w tym na fosfor, przy niskiej najcz ciej zawarto ci selenu w polskich glebach [PIOTROWSKA 1984;
D BSKI 1992], mo e prowadzi do spadku zawarto ci tego mikroelementu w ro linach.
Skarmianie takiej paszy mo e by przyczyn wyst pienia u zwierz t wielu schorze takich jak: pokarmowa dystrofia mi ni, biegunki, zwi kszona cz stotliwo poronie i zapalenia gruczołu mlekowego [D BSKI 1992; EUROLA i in. 2005]. Mała ró nica mi dzy niedoborem selenu, zawarto ci optymaln , a ilo ci toksyczn powoduje, e bardzo wa na jest ocena zdolno ci nagromadzania tego mikroelementu przez dany gatunek ro liny, a tak e okre lenie wpływu poziomu nawo enia gleb, mi dzy innymi fosforem, na jego nagromadzanie.
Celem pracy była ocena wpływu poziomu nawo enia fosforem na zawarto selenu w cz ciach nadziemnych kukurydzy i lucerny.
1 Badania finansowane z grantu Nr 2 POGR - 103 29.
Materiały i metody
Ocen wpływu poziomu nawo enia fosforem na plonowanie kukurydzy i lucerny oraz zawarto w nich selenu przeprowadzono w oparciu o wyniki uzyskane z
B. Patorczyk-Pytlik i inni 182
wegetacyjnego do wiadczenia wazonowego. Zało one ono zostało w wazonach typu Wagnera o pojemno ci 5 kg gleby. Podło em była lekko kwa na (pHKCl 6,3) glina lekka o redniej zasobno ci w przyswajalne formy fosforu (55 mg P kg-1) i potasu (128 mg K.kg-1) oraz o niskiej zasobno ci w Mg (42 mg Mg kg-1). Zawarto całkowita selenu kształtowała si na poziomie 143 g kg-1, co według warto ci podawanych przez PIOTROWSK [1984] pozwala na zakwalifikowanie jej do gleb o redniej zawarto ci tego mikroelementu.
W trakcie zakładania do wiadczenia gleba została wzbogacona w selen. Za-stosowano go w postaci roztworu wodnego Na2SeO3 w dawce 240 g Se kg-1. Fosfor wprowadzono w postaci superfosfatu potrójnego, w da wkach 0, 0,08, 0,12, 0,16 i 0,24 g P kg-1 gleby. Ro linami testowymi były: dwukrotnie wysiewana kukurydza odmiany Claudia oraz lucerna odmiany Susi. Sprz tu kukurydzy dokonywano w fazie 7-9 li ci, a lucerny w fazie kwitnienia. Na wszystkich obiektach zastosowano jednakowe nawo enie mineralne, które pod ka dy zasiew kukurydzy wynosiło: 2 g N (NH4NO3), 2 g K (KCl) i 0,3 g Mg (MgSO47H2O), a pod ka dy sprz t lucerny 1 g N (NH4NO3), 2 g K (KCl) i 0,3 g Mg (MgSO47H2O). W zebranym i wysuszonym w temperaturze pokojowej materiale ro linnym oznaczono zawarto fosforu metod kolometryczn wanado-molibdenow , po mineralizacji na sucho. Selen oznaczono metod AAS w poł czeniu z generacj wodorków po przygotowaniu próbek zgodnie z metodyk podan w Zał czniku do Rozporz dzenia MR i RW z dnia 23 stycznia 2003 [Dz. U. 66, poz. 614]. W glebach pobranych po zako czeniu do wiadcze z kukurydz i lucern oznaczono pHKCl, zasobno w przyswajaln form fosforu metod Egnera-Riehma.
Form selenu dost pn dla ro lin oznaczono po ekstrakcji gleby DTPA zgodnie z metod Lindsay’a i Orwella. Wszystkie oznaczenia, zarówno w materiale ro linnym, jak i glebowym, wykonano w dwóch powtórzeniach, oddzielnie dla prób pobranych z ka dego wazonu.
Wyniki bada i dyskusja
Zastosowane nawo enie fosforem zró nicowało plonowanie oraz zawarto fosforu i selenu w ro linach testowych, z tym, e kierunek tych zmian uwarunkowany był dawk wprowadzonego P, wła ciwo ciami gatunkowymi oraz terminem uprawy.
Wraz ze wzrostem poziomu nawo enia fosforem nast pował wzrost plonu kukurydzy z obu zasiewów (tab. 1). Istotnie wi cej masy, w porównaniu z obiektem kontrolnym, zebrano ju pod wpływem dawki 0,08 g P kg-1 gleby (tab. 1).
W stosunku do plonu uzyskanego z obiektu kontrolnego, zastosowane nawo enie fosforowe przyczyniło si do wzrostu plonu lucerny. W pierwszym pokosie istotnie wi kszy plon, ni okre lony dla ro lin zebranych z gleb nawiezionych ni szymi dawkami fosforu, uzyskano dopiero po wprowadzeniu 0,24 g P kg-1. Natomiast w drugim pokosie działanie plonotwórcze dawek 0,16 g P kg-1 i 0,24 g P kg-1 nie ró niło si istotnie (tab. 1).
WPŁYW NAWO ENIA FOSFOREM NA ZAWARTO SELENU ... 183 Fosfor nie jest zaliczany do grupy pierwiastków pobieranych luksusowo, z tym, e w warunkach dobrego ich zaopatrzenia jego zawarto w ro linach jest wi ksza.
Zale no ta znalazła potwierdzenie w przeprowadzonych badaniach. Kukurydza uprawiana na glebie nawiezionej najwy sz dawk P (0,24 g kg-1) zawierała o 83 i 32%
wi cej, odpowiednio dla sprz tów, tego makroskładnika ni stwierdzono w ro linach zebranych z gleby nienawo onej fosforem. Wzrost plonu oraz zawarto ci P spowodowało, e pobranie tego makroskładnika przez ro liny uprawiane na glebie z dodatkiem 0,24 g P kg-1 było 1,9 (lucerna) - 2,5 krotnie (kukurydza) wi ksze ni z obiektu kontrolnego (tab. 1).
Zastosowane nawo enie fosforowe zró nicowało zawarto selenu w cz ciach nadziemnych obu gatunków ro lin testowych, z tym, e kierunek tych zmian uwarunkowany był wprowadzon dawk tego makroskładnika. Wyra nie wi ksza zawarto selenu w kukurydzy z drugiego zasiewu ni w ro linach z pierwszego terminu uprawy mo e by zwi zana z mas uzyskanych plonów i wyst pieniem efektu rozcie czenia.
Kukurydza uprawiana na glebie z dodatkiem 0,08 g P kg-1 zawierała istotnie wi cej selenu ni ro liny zebrane z gleby nienawo onej fosforem. Zwi kszanie dawki P przyczyniło si do ograniczenia zawarto ci Se w tkankach ro lin. W kukurydzy z pierwszego zasiewu uprawianej na glebach nawiezionych dawk 0,12 i 0,16 g P kg-1 nie ró niła si ona istotnie od stwierdzonej w ro linach z obiektu kontrolnego, a po zastosowaniu 0,24 g P kg-1 była istotnie ni sza. W kukurydzy z drugiego terminu uprawy ju po wprowadzeniu 0,12 g P kg-1 ro liny zawierały mniej selenu ni zebrane z obiektu kontrolnego. Zale no ta jest zgodna z wynikami podawanymi przez LIU i in.
[2004]. Autorzy ci stwierdzili, e o wyst pieniu reakcji antagonizmu/synergizmu jonowego pomi dzy P i Se decyduje ich zawarto w glebie. HOPPER iPARKER [1999]
wykazali, e wraz ze zwi kszaniem ilo ci fosforanów w po ywce nast pował spadek zawarto ci selenu w ycicy oraz nie zmieniała si zawarto tego mikroelementu w cz ciach nadziemnych koniczyny. To zró nicowanie gatunkowe znalazło potwierdzenie w przeprowadzonych badaniach. Analiza statystyczna wykazała, e zawarto Se w kukurydzy z obu zasiewów była ujemnie skorelowana z zawarto ci w ich tkankach fosforu (r = -046 i r = -0,83 odpowiednio dla terminów uprawy), natomiast dla lucerny były to ró nice nieistotne.
Oceniaj c wielko pobrania selenu przez ro liny w zale no ci od zastosowanego nawo enia fosforem (tab. 1) mo na stwierdzi , e przy wszystkich dawkach P lucerna pobrała wi cej Se ni uprawiana na obiekcie kontrolnym. Wpływ wielko ci dawki P na kumulacj Se przez kukurydz wyst pił jedynie dla pierwszego zasiewu - ro liny zebrane z gleby z dodatkiem 0,24 g P kg-1 nagromadziły istotnie mniej Se ni uprawiane na pozostałych glebach nawo onych fosforem. Natomiast w zakresie dawek 0,08-0,16 g P kg-1 kumulacja selenu przez cz ci nadziemne kukurydzy nie ró niła si istotnie.
Zawarto selenu w cz ciach nadziemnych lucerny pochodz cej z upraw polowych waha si od 34 g kg-1 [TRAFI KOWSKA, KUCZY SKA 2000] do 70 g kg-1 [BOROWSKA 1994, 1996]. Jest to wi c zawarto niska, niepokrywaj ca zapotrzebowania zwierz t na ten pierwiastek [PRE , KINAL 1996; GUPTA,GUPTA 2002; EUROLA i in. 2005].
Wzbogacenie gleby w selen oraz jej lekko kwa ny odczyn (pHKCl 6,3) spowodowało, e zebrana lucerna zawierała znacznie wi cej tego składnika ni zawarto ci podawane przez wy ej wymienionych autorów. Warto ci okre lone dla pierwszego pokosu były wysokie, a dla drugiego pokrywaj ce potrzeby pokarmowe zwierz t.
W porównaniu z zawarto ci selenu w lucernie uprawianej na glebie kontrolnej wszystkie zastosowane dawki fosforu przyczyniły si do wzrostu zawarto ci i pobrania tego mikroelementu przez cz ci nadziemne ro liny testowej (tab. 1). W obu terminach uprawy najwy sz zawarto ci tego składnika charakteryzowały si ro liny uprawiane na glebie nawo onej dawk 0,12 g P kg-1. Wy sze dawki fosforu (0,16 g i 0,24 g P kg-1)
B. Patorczyk-Pytlik i inni 184
spowodowały spadek zawarto ci Se w lucernie, ale nawet po zastosowaniu 0,24 g P kg-1 była ona istotnie wy sza ni okre lona w ro linach zebranych z gleby obiektu kontrolnego. Wzrost zawarto ci selenu w lucernie pod wpływem nawo enia fosforem stwierdzili równie BORKOWSKI i in. [1991]. Pobranie selenu przez lucern uprawian na glebie nawo onej fosforem było istotnie wi ksze ni okre lone dla ro lin zebranych z gleby obiektu kontrolnego. Nie stwierdzono natomiast zró nicowania w zale no ci od ilo ci wprowadzonego P (tab. 1).
W celu okre lenia zale no ci nagromadzania selenu od ilo ci pobranego przez ro liny testowe fosforu obliczono stosunek tych pierwiastków w tkankach ro lin. Ze wzgl du na mał warto liczbow kumulacj selenu pomno ono przez 100 (tab. 2).
Dane te wskazuj , e z wyj tkiem kukurydzy z drugiego zasiewu uprawianej na glebie nawiezionej dawk 0,08 g P kg-1, w tkankach pozostałych ro lin wraz ze wzrostem pobrania fosforu istotnie zmniejszała si ilo nagromadzonego selenu. W pierwszym terminie kukurydza zebrana z gleby nawiezionej 0,24 g P kg-1 na 1 mg pobranego fosforu nagromadziła o 57% mniej selenu ni ro liny uprawiane na glebie nienawo onej tym makroskładnikiem. W kukurydzy z drugiego wysiewu to ograniczaj ce działanie fosforu było słabsze, bowiem warto ci obliczone dla porównywanych obiektów ró niły si o 36%.
W porównaniu z lucern zebran z obiektu kontrolnego dawki 0,08 i 0,12 g P kg-1 przyczyniły si do wzrostu ilo ci g Se przypadaj c na 1 mg pobranego fosforu w ro linach jedynie z pierwszego pokosu. Dalsze zwi kszanie dawki P powodowało istotny spadek warto ci obliczonego stosunku.
Tabela 2; Table 2 Stosunek pobranego przez ro liny Se ( g Se 100) do nagromadzonego P (mg P)
Relation of Se ( g Se 100) uptaken by plants to accumulated P (mg P) Dawka; Se kg-1. W glebie po kukurydzy brak było jednoznacznego i ukierunkowanego wpływu zastosowanego nawo enia na zawarto formy Se rozpuszczalnej w DTPA (tab. 3).
redni jej udział w całkowitej zawarto ci kształtował si na poziomie 7,1%; był wi c zbli ony do warto ci podawanych przez BOROWS K i KOP ERA [2006]. Natomiast w glebie pobranej po lucernie nawo enie fosforowe przyczyniło si do wzrostu rozpuszczalno ci selenu. Po zastosowaniu dawek 0,08, 0,12 i 0,16 g P kg-1 kształtowała si ona na
WPŁYW NAWO ENIA FOSFOREM NA ZAWARTO SELENU ... 185 zbli onym poziomie, z tym, e była istotnie wy sza ni okre lona dla gleby z obiektu kontrolnego. Natomiast dawka 0,24 g P kg-1 spowodowało istotny spadek ilo ci selenu przechodz cego do DTPA, w porównaniu ze stwierdzon w glebach nawiezionych ni szymi dawkami.
Tabela 3; Table 3 Współczynniki korelacji mi dzy zasobno ci gleb
w przyswajalny fosfor a zawarto ci selenu w ro linach testowych The coefficient of correlation between the soils abundance
in available phosphorus and the contents of Se in plants
Gatunek ro liny; Plant species Termin uprawy/zbioru; Term of cultivation/cutting
I II
Kukurydza; Maize -0,52 -0,73
Lucerna: Alfalfa 0,61 0,42
W literaturze po wi conej ocenie wpływu fosforu na pobieranie przez ro liny selenu autorzy podaj , e o wyst pieniu reakcji antagonizmu/synergizmu pomi dzy tymi pierwiastkami decyduje ich zawarto [HOPPER,PARKER 1999; LIU i in. 2004]. Du y wpływ maj równie wła ciwo ci gatunkowe ro lin [MIKKELSEN i in. 1989]. Przeprowadzone badania wykazały, e mi dzy zasobno ci gleb w przyswajaln form fosforu a zawarto ci Se w kukurydzy wyst piła istotna ujemna zale no , natomiast dla lucerny była to zale no dodatnia (tab. 3).
Tabela 4; Table 4 Zawarto rozpuszczalnych form fosforu i selenu
w glebach pobranych po sprz cie ro lin The contents of soluble phosphorus and selenium forms
in soils collected after gathering of plants Dawka; Doses
(g P kg-1)
Kukurydza; Maize Lucerna: Aalfalfa
P (mg kg-1)
Se * ( g kg-1)
P : Se P
(mg kg-1)
Se * ( g kg- 1)
P : Se
0 43 27,6 1558 : 1 51 23,6 2161 : 1
0,08 70 25,5 2745 : 1 96 33,4 2874 : 1
0,12 107 26,1 4100 : 1 126 34,0 3706 : 1
0,16 129 28,6 4510 : 1 135 33,6 4018 : 1
0,24 145 27,0 5370 : 1 149 29,7 5017 : 1
rednia; Mean 99 27,0 111 30,5
NIR0,05; LSD0.05 21 r.n.; n.s. 18,2 2,0
* forma rozpuszczalna w DTPA; form soluble in DTPA
Ró na zasobno gleb pobranych po kukurydzy i lucernie w przyswajalne formy fosforu i selenu zmieniła stosunki mi dzy tymi pierwiastkami w glebach (tab. 3).
Porównuj c warto tego stosunku i ilo pobranego selenu przez kukurydz oraz lucern (tab. 1) mo na stwierdzi , e je li jest on wy szy ni 4000 : 1 zostaje utrudnione pobieranie selenu. W glebach pobranych po kukurydzy ta warto została przekroczona ju w glebach nawiezionych dawk 0,12 g P kg-1, a dla lucerny po wprowadzeniu 0,16 g P kg-1 (tab. 4).
B. Patorczyk-Pytlik i inni 186
Wnioski
1. Zastosowane nawo enie fosforem korzystnie wpłyn ło na plonowanie kukurydzy i lucerny. Zwi kszała si równie zarówno zawarto , jak i pobranie tego makroskładnika przez ro liny testowe.
2. Wpływ fosforu na zawarto Se w kukurydzy uwarunkowany był wielko ci zastosowanej dawki P. Przy niskim poziomie nawo enia (0,08 g P kg-1) miał on charakter synergizmu, a przy wy szych dawkach P antagonizmu jonowego.
3. Wszystkie zastosowane dawki fosforu powodowały wzrost zawarto ci i pobrania selenu przez lucern , z tym, e najwy sze warto ci tych parametrów stwierdzono po zastosowaniu 0,12 g P kg-1 gleby.
4. Wpływ zasobno ci gleb w fosfor przyswajalny na zawarto selenu w ro linach uwarunkowany był ich wła ciwo ciami gatunkowymi - w uprawie kukurydzy była to zale no ujemna, a dla lucerny dodatnia.
5. Przy stosunku P : Se w glebie mniejszym ni 4000 : 1 wyst pował mi dzy tymi pierwiastkami synergizm jonowy, a po rozszerzeniu warto ci tego stosunku >
4000 : 1 fosfor ograniczał nagromadzanie selenu przez oba badane gatunki ro lin.
Literatura
BORKOWSKI J.,SZYMCZAK S.,KAJFOSZ J. 1991. Wpływ terminu uprawy i nawo enia na plon kapusty peki skiej oraz zawarto selenu i ołowiu w jej li ciach. Biul. Warzyw. 34:
7-20.
BOROWSKA K. 1994. Selen w glebach i ro linach z wybranych plantacji lucerny. Zesz.
Probl. Post. Nauk Roln. 414: 57-62.
BOROWSKA K. 1996. Zawarto selenu w ró nych cz ciach lucerny i mniszka lekars-kiego z plantacji lucernianych zało onych na trzech typach gleb. Rocz. Glebozn. XLV, 3/4: 239-245.
BOROWSKA K.,KOPER J.2006.The effect of manure on the selenium content in soil and potato tubers. Polish. J. Environ. Stud. 15(2a): 17-19.
BUTTERMAN W.C.,BROWN R.D.JR. 2004. Mineral commodity profiles. Selenium. Rapport US Department of the Interior U.S. Geological Survey: 1-20.
D BSKI B. 1992. Wska nikowa rola mleka w ocenie hiposelenozy u bydła. Praca Habilit.
SGGW Warszawa: 37 ss.
EUROLA M., EKHOLM P.,VENALAINEN E.J. 2005. Selenium supplemented fertilization - effect on the selenium content of foods and the selenium intake in Finland. NFJ Seminar No 370 „Essential trace elements for plants, animals and humans”. 15-17.08.2005.
Reykjavik, Iceland: 49-51.
GUPTA U.C.,GUPTA S.C.2002. Quality of animals and human life as affected by selenium management of soils and crops. Soil Sci. and Plant Anal. 33: 15-18.
HOPPER J.L.,PARKER D.R. 1999. Plant availability of selenite and selenate as influenced by the competing ions phosphate and sulfate. Plant and Soil 210: 199-207.
LIU Q.,WANG D.J.,JING X.J.,CAO Z.H. 2004. Effects of the interactions between selenium and phosphorus on the growth and selenium accumulation in rice. Geochem. Healt.
WPŁYW NAWO ENIA FOSFOREM NA ZAWARTO SELENU ... 187 26(2-3): 325-330.
MIKKELS EN R.L., HAGHINA G.H.,PAGE A.L.,BINGHAN F.T. 1989. Factors affecting sele-nium accumulation by agricultural crops, w: Selesele-nium in agriculture and the envi-ronmental. Jacobs L.W. (Ed.), Amer. Soc. of Agron. Soil Sci. Soc.: 65-94.
PIOTROWSKA M.1984. Zawarto selenu w glebach uprawnych Polski. Rocz. Glebozn.
35: 24-31
PRE J.,KINAL S. 1996. Aktualne spojrzenie na spraw zaopatrzenia zwierz t w mikro-elementy. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 434: 1043-1061.
ROZPORZ DZENIE MRiRW 2003. Zał cznik z dnia 23 stycznia 2003. Dz. U. Nr 66, poz.
614.
TRAFIKOWSKA U.,KUCZY SKA I. 2000. Zawarto selenu w glebie pól uprawnych ł k okolic Bydgoszczy. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 471: 567-572.
Słowa kluczowe: nawo enie, fosfor, kukurydza, lucerna, selen
Streszczenie
Celem przeprowadzonego do wiadczenia wazonowego była ocena wpływu poziomu nawo enia fosforem na zawarto selenu w kukurydzy i lucernie. Podło em była glina lekka wzbogacona w selen. Zastosowano 240 g Se kg-1 gleby w postaci Na2SeO3. Fosfor wprowadzono w dawkach: 0, 0,08, 0,12, 0,16 i 0,24 g P kg-1 gleby.
Stwierdzono, e zastosowane nawo enie fosforem zró nicowało zawarto selenu w ro linach testowych, z tym, e kierunek tych zmian uwarunkowany był wła ciwo ciami gatunkowymi oraz dawk wprowadzonego P. W obu terminach uprawy kukurydzy jedynie najni sza dawka 0,08 g P kg-1 spowodowała istotny wzrost zawarto ci selenu w ro linach. Zwi kszanie poziomu nawo enie tym makroskładnikiem ograniczało nagromadzenie Se przez kukurydz .
Zastosowane nawo enie fosforem powodowało wzrost zawarto ci selenu w cz ciach nadziemnych lucerny w porównaniu z ro linami obiektu kontrolnego.
Najwi cej Se zawierały ro liny zebrane z gleb do których wprowadzono 0,12 g P kg-1. Dalszy wzrost dawki P zmniejszał zawarto Se w tkankach, z tym, e w odró nieniu od kukurydzy, nawet po zastosowaniu najwy szej dawki fosforu okre lona ilo Se w lucernie była wy sza ni w ro linach obiektu kontrolnego. W obydwu gatunkach ro lin testowych o ilo ci nagromadzonego selenu decydował stosunek przyswajalnej formy fosforu w glebie do ilo ci Se rozpuszczalnej w DTPA. Przy stosunku P : Se w glebie mniejszym ni 4000 : 1 wyst pował mi dzy tymi pierwiastkami synergizm jonowy, po rozszerzeniu warto ci tego stosunku > 4000 : 1 fosfor ograniczał nagromadzanie selenu przez oba badane gatunki ro lin.
EFFECT OF PHOSPHORUS FERTILIZATION ON SELENIUM CONTENT IN MAIZE AND ALFALAFA
Barbara Patorczyk-Pytlik, Aldona Zimoch, Ewa Szumi ska, Remigiusz Rybicki Department of Plant Nutrition,
University of Environmental and Life Science, Wrocław
Key words: fertilization, phosphorus, maize, alfalfa, selenium
B. Patorczyk-Pytlik i inni 188
Summary
The aim of the pot experiment was to estimate the influence of the level of P fertilization on the contents of Se in maize and alfalfa. The bedding was light clay enriched with Se - 240 g Se kg-1 of soil was used in the form of Na2SeO3. Phosphorus was supplied in the doses of 0, 0.08, 0.12, 0.16 and 0.24 g P kg-1 of soil. It was found that the applied fertilization with phosphorus differentiated the Se contents in the test plants, however the direction of both changes was determined by the dose of the supplied P and plant species. Only the smallest dose of 0,08 g P kg-1 caused the essential increase of Se contents in maize in both terms of cultivation. A decrease of the level of fertilization with this macro element limited the accumulation of Se by maize.
The usage of phosphorus fertilization, caused the increase of selenium contents in the above grounds parts of alfalfa as compared to the test plants. The highest Se contents was in plants gathered from soils, to which 0.12 was supplied. Further increase of P caused the decrease of Se in tissues, but unlike maize, even after the use of the highest dose of phosphorus the particular Se contents in alfalfa was higher than in plants of the control object. In both species of the test plants, the relation of available phosphorus form in soil to the contents of soluble Se in DTPA was crucial for the contents of the gathered Se. When the retio P : Se in soil was less than 4000 : 1 ion synergism occurred between these elements. After widening the value of this ratio to >
4000 : 1 phosphorus limited the gathering of selenium by both the examined species of plants.
Dr hab. Barbara Patorczyk-Pytlik, prof. nadzw. UP Katedra ywienia Ro lin
Uniwersytet Przyrodniczy ul. Grunwaldzka 53 50-357 WROCŁAW
e-mail: barbara.patorczyk-pytlik@up.wroc.pl
Plon oraz zawarto fosforu i selenu w kukurydzy i lucernie Yield and content of phosphorus and selenium in maize and alfalfa Dawka
Doses (g P kg- 1)
Kukurydza; Maize
plon; yield (g s.m. wazon-1
g DM pot-1)
zawarto ; contents sumaryczne pobranie z wazonu total uptake per pot
plon; yield (g s.m. wazon g DM pot-1
P og.; total P (g kg- 1)
Se ( g kg-1)
I* II* I* II* I* II* P og.
total P (mg)
Se ( g kg-1)
I* II*
0 73,2 13,4 1,34 1,98 129 190 124 11,99 24,2 21,2
0,08 84,5 21,8 1,84 2,18 150 208 199 17,20 30,1 24,8
0,12 92,7 25,5 1,90 2,30 132 182 235 16,80 31,5 26,2
0,16 96,6 26,3 2,04 2,45 126 178 261 16,84 31,8 28,1
0,24 98,0 28,2 2,45 2,62 106 162 314 14,96 33,7 27,0
rednia; Mean 89,1 23,0 1,91 2,31 129 184 232 15,63 30,0 25,6
NIR0 ,0 5; LSD0.05 4,38 2,48 0,15 0,12 5,9 6,6 27,9 0,98 1,54 1,27
*I, II termin uprawy; term of cultivation
ZES ZYTY PR OB LEMOWE POST PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 538: 191-199