Płciowość dar i zadanie
1. Cele katechetyczne:
– wyjaśnienie pojęć: płciowość, seksualność;
– ukazanie roli płciowości w życiu człowieka;
– wychowanie do odpowiedzialności za własny rozwój.
2. Słowa klucze:
kobieta, mężczyzna, płciowość, seksualność.
3. Uwagi metodyczne:
a. pomoce dydaktyczne:
Ps 139,1.13-15 (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze A), definicje (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze B), tekst (materiały pomocnicze C), fragment Familiaris consortio (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze D), fragment z Youcat (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze D), kartki papieru, pisaki, lakier do paznokci (2 opakowania), zmywacz do paznokci, ilustracja (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze E);
b. metody:
gra dydaktyczna, ćwiczenie plastyczne, pogadanka, pokaz;
c. literatura i środki audiowizualne:
– wykorzystane:
Pismo Święte;
Youcat, Katechizm Kościoła Katolickiego dla młodych;
katechizm ucznia;
św. Jan Paweł II, adhortacja apostolska Familiaris consortio, 11, Rzym 1981;
http://www.doz.pl/czytelnia/a326-Kobieta_i_mezczyzna_-_psychologiczne_roznice, z dnia 11.03.2013;
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3958381, z dnia 20.02.2013;
http://www.psychologia.apl.pl/index.php/component/glossary/
S%C5%82ownik-poj%C4%99%C4%87-z-zakresu-psychologii-3/S/Seksualno%C5%9B
%C4%87-142/, z dnia 20.02.2013;
– polecane:
Magdalena i Wiesław Grabowscy, Anna i Marek Niemscy, Mariola i Piotr Wołochowicz, Zanim wybierzesz... Przygotowanie do życia w rodzinie, Wydawnictwo „AND”, Warszawa 1994;
Bogna Białecka, Małżeństwo, przemyśl to! Miłość na całe życie jest możliwa, Wydawnictwo Dębogóra, Dębogóra 2012;
Mariola i Piotr Wołochowicz, Jak w pełni wykorzystywać Boży dar płciowości? Czyli seks po chrześcijańsku, Wydanie IV, Wydawnictwo Kernel Plus S.C., Warszawa 1998;
CD: o. Karol Meisner OSB, Między tęsknotą a lękiem. O przeżywaniu własnej seksualności, Wydawnictwo Rhetros;
CD: Jacek Pulikowski, Kobieta + mężczyzna obdarowani sobą czy skazani na siebie, czyli o sztuce budowania więzi, Wydawnictwo Rhetos;
Robert Bujak SJ, Kochać czy się kochać? Na bezdrożach miłości, Wydawnictwo Rhetos;
CD: Jacek Pulikowski, Pragnij, a nie pożądaj. O miłości i seksualności raz jeszcze, Wydawnictwo Rhetos.
4. Plan katechezy:
A. Wstęp – ok. 15 min.
Ćwiczenie Kto jest kim?
B. Rozwinięcie – czas ok. 20 min.
Ćwiczenie Jaki jestem-jaka jestem?
C. Zakończenie – ok. 10 min.
Ćwiczenie Uczę się...
5. Przebieg katechezy:
A. Wstęp
Katechezę rozpoczynamy wspólną modlitwą Ps 139,1.13-15 (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze A), po której proponuje się ćwiczenie Kto jest kim?.
Katecheta prosi uczniów o wpisanie w kolumnie pionowej nr od 1 do 9.
Następnie czyta cechy przypisywane kobietom i mężczyznom, a uczniowie według swojego rozeznania odpowiednio je przypisują (K – kobiety, M – mężczyźni).
Prowadzący powoli czyta hasła:
1. przebojowość, 2. opiekuńczość, 3. bezwzględność, 4. silna wola, 5. uległość, 6.
emocjonalność, 7. wrażliwość, 8. zdolności techniczne, 9. racjonalizm.
Następnie prosi kilku uczniów o odczytanie, w jaki sposób przyporządkowali te cechy.
Poprawne odpowiedzi (K – kobiety, M – mężczyźni):
1 M, 2 K, 3 M, 4 M, 5 K, 6 K, 7 K, 8 M, 9 M
Podsumowując można powiedzieć, że każdy z nas się różni, jednak istnieją pewne cechy typowe dla kobiet i mężczyzn. Różnice te świadczą o naszej płciowości, która w ten sposób się wyraża. Płciowość jest naszym darem, którym wzajemnie możemy się wzbogacać, a gdzie jesteśmy słabsi, druga płeć może nas wesprzeć – do czego jesteśmy zaproszeni. W podsumowaniu warto także wyjaśnić definicje płciowości i seksualności (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze B).
B. Rozwinięcie
Ćwiczenie Jaki jestem – jaka jestem? stanowi główny element tej części katechezy.
Katecheta dzieli młodzież na zespoły czteroosobowe, każdemu wręcza tekst (materiały pomocnicze C), kartki papieru, pisaki.
Pierwszym zadaniem młodzieży jest narysowanie komiksu, w którym ukażą podstawowe różnice między kobietami a mężczyznami.
Czas na pracę ok. 10 min, po czym młodzież prezentuje efekty pracy na forum klasy.
Następnie młodzież dzieli się na 4 grupy, każda wybiera po 1 zawodniku, który wychodzi pod tablicę. Zawodnicy dobierają się w pary. Po czym mają do wykonania zadanie:
– proszę pomalować zawodnikowi z przeciwnej drużyny paznokcie jednej dłoni, po wykonaniu zadania przez zawodników nr 1 i 3 to samo zadanie wykonują zawodnicy nr 2 i 4. Za każdym razem mierzymy czas, wygrywa zawodnik, który zrobił to najszybciej.
Następnie grupy wybierają kolejnych zawodników, startujących w kolejnej konkurencji:
– proszę wykonać po 10 pompek (wygrywa zawodnik, który zrobił to najszybciej).
Po wykonaniu zadania następuje ostatnia zmiana zawodników. Katecheta przez 10 sekund pokazuje młodzieży ilustrację (materiały pomocnicze F), po czym każdy z nich na kartce wypisuje szczegóły, które zapamiętał. Wygrywa osoba, która zapamiętała najwięcej szczegółów.
Na koniec warto nagrodzić zawodników, a potem zadać młodzieży pytanie:
Na podstawie zademonstrowanych ćwiczeń, które z cech charakterystycznych opisanych w tekście mogliście zaobserwować?
W podsumowaniu warto odczytać tekst św. Jana Pawła II, adhortacja apostolska Familiaris consortio, 11, Rzym 1981 (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze D).
C. Zakończenie
Ćwiczenie Uczę się... stanowi ostatni element katechezy. Młodzież w zeszytach w formie dwóch SMS-ów ma napisać odpowiedź na pytania:
dziewczyny:
– Czego mogę nauczyć się od mężczyzny?
– W jaki sposób mogę okazywać szacunek mężczyznom?
chłopcy:
– Czego mogę nauczyć się od kobiety?
– W jaki sposób mogę okazywać szacunek kobietom?
Czas na wykonanie zadania ok. 4 min, po czym wybrani uczniowie prezentują efekty pracy na forum klasy. Katechezę kończymy odczytaniem fragmentu z Youcat (katechizm ucznia lub materiały pomocnicze D).
6. Materiały pomocnicze:
– wykorzystane:
A. Modlitwa na rozpoczęcie katechezy Panie, przenikasz i znasz mnie (...) Ty bowiem utworzyłeś moje nerki, Ty utkałeś mnie w łonie mej matki.
Dziękuję Ci, że mnie stworzyłeś tak cudownie, godne podziwu są Twoje dzieła.
I dobrze znasz moją duszę, nie tajna Ci moja istota, kiedy w ukryciu powstawałem, utkany w głębi ziemi.
(Ps 139,1.13-15) B. Definicje
Płciowość, med. termin stosowany w seksuologii – określa predyspozycję do męskiego lub żeńskiego repertuaru zachowań seksualnych i zachowań uważanych przez społeczeństwo za właściwe dla płci męskiej lub żeńskiej w różnych dziedzinach życia.
(http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3958381, z dnia 20.02.2013)
Seksualność jest wrodzoną, naturalną funkcją organizmu ludzkiego i jednym z zasadniczych czynników motywujących do podejmowania więzi i kontaktów interpersonalnych, mającym wymiar biologiczny, psychiczny, społeczno-kulturowy i hedonistyczny.
(http://www.psychologia.apl.pl/index.php/component/glossary/S%C5%82ownik-poj%C4%99%C4%87-z- zakresu-psychologii-3/S/Seksualno%C5%9B%C4%87-142/, z dnia 20.02.2013) C. Ćwiczenie
Zdolności przestrzenne – jest to zdolność do wyobrażenia sobie przedmiotów: ich kształtu, położenia, proporcji. Mężczyźni zdecydowanie lepiej radzą sobie z takimi zadaniami (szczególnie, jeśli chodzi o wyobrażenie sobie rotacji brył). Ma to przełożenie na pracę z przedmiotami trójwymiarowymi. Oczywiście są kobiety, które mają duże zdolności przestrzenne, jednak statystycznie istotna jest przewaga mężczyzn w tej dziedzinie. Powszechnie znana jest trudność kobiet w odczytywaniu map (odwracanie ich w zależności od kierunku jazdy). Mężczyźni nie potrzebują tego robić, potrafią odwrócić sobie mapę w głowie. Można też zaobserwować, że chłopcy chętniej niż dziewczynki bawią się klockami, budują różnego rodzaju pojazdy, budowle. Wynika to właśnie z lepszej wyobraźni przestrzennej. Łatwiej jest im zrobić coś z klocków na podstawie instrukcji tzn. z dwuwymiarowego projektu stworzyć trójwymiarową bryłę.
Matematyka – w pierwszych klasach szkoły podstawowej lepsze z matematyki są dziewczęta, jednak wraz z wiekiem chłopcy je wyprzedzają. Dorośli mężczyźni zdecydowanie lepiej radzą sobie z matematyką. Przeprowadzone kiedyś badanie pokazało, że na jedną wybitnie uzdolnioną matematycznie dziewczynkę, przypada trzynastu równie uzdolnionych chłopców.
Zdolności werbalne – dziewczynki wcześniej niż chłopcy zaczynają mówić, odznaczają się większą łatwością mówienia i częściej to robią. Szybciej uczą się czytać, przyswajają sobie zasady gramatyki, ortografii, interpunkcji. Potrafią słownie wyrazić różnego rodzaju niuanse emocjonalne, opisywać uczucia. Z większą łatwością uczą się języków obcych (jednak ta różnica jest niewielka).
Spostrzegawczość – dotyczy to głównie wrażliwości na bodźce zmysłowe, kobiety lepiej wychwytują subtelne różnice i szybciej reagują. Łatwiej łączą ze sobą informacje płynące z różnych ośrodków zmysłowych, dostrzegają relacje między nimi. Np. słyszą drobne różnice w tonie głosu.
Dotyczy to także zmysłu dotyku, kobiety mają większą wrażliwość na dotyk na skórze całego ciała.
Pamięć – kobiety mają zdolność do zapamiętywania większej ilości nieistotnych, przypadkowych informacji i obiektów. Dlatego też łatwiej wyszukują przedmioty pośród innych.
Przydaje się to w domu, gdzie trzeba pamiętać położenie wielu niepotrzebnych rzeczy. Mężczyźni
potrafią zapamiętać tak dużą ilość informacji tylko wtedy, kiedy tworzą one jakąś logiczną całość, albo mają dla nich jakieś znaczenie.
Mowa ciała i intuicja – kobiety znacznie lepiej odczytują mowę ciała, mimikę twarzy, wszelkiego rodzaju sygnały. Spostrzegają rzeczy, na które mężczyźni na ogół są głusi i ślepi. Same potrafią wyrażać uczucia nie tylko za pomocą słów, ale również poprzez mowę ciała, różne gesty.
Powszechnie znana jest kobieca intuicja, kiedyś traktowana jako czarna magia. Polega ona głównie na zdolności do wychwytywania najdrobniejszych sygnałów społecznych, różnicowaniu subtelnych gestów, tonu głosu, mimiki twarzy. Informacje płynące z różnych zmysłów są zbierane i interpretowane, co daje kobietom szerszy pogląd na niektóre sprawy. Proces ten nazywany jest intuicją, ponieważ nie odbywa się na świadomym poziomie.
Agresja – niewątpliwie większą agresją wykazują się mężczyźni i w dużym stopniu jest to spowodowane wpływem testosteronu. Większość pobić, zabójstw, rozbojów to dzieła mężczyzn.
Kłótnie między chłopakami nierzadko kończą się bójką. W przeszłości (i teraz czasami również) naturalne było rozwiązywanie konfliktów, zatargów drogą siłową. Powszechne były pojedynki o honor. Mężczyźni, zdecydowanie częściej niż kobiety uprawiają sporty, w których bycie agresywnym jest niezbędne. Są to wszystkie rodzaje walk oraz gry zespołowe oparte na przewadze fizycznej i sile.
Zdarzają się jednak sytuacje, że kobiety również wykazują wysoką agresję (co pokazuje, że nie tylko testosteron jest czynnikiem ją wywołującym).
Kultura i wychowanie – nie tylko biologia warunkuje różnice pomiędzy płciami. Coraz bardziej podkreśla się rolę środowiska i wychowania. Od małego dziecka uczymy się własnej płci.
Inne zabawki kupowane są chłopcom, a inne dziewczynkom. Odmienny jest również styl wychowywania dzieci. Dziewczynki chwalone i nagradzane są za zachowania altruistyczne (kiedy komuś pomagają), wykazuje się zrozumienie i pielęgnuje ich wrażliwość. Chłopcy natomiast mają większą swobodę, ceni się ich niezależność. W ten sposób kształtują się różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami.
Wygląd zewnętrzny – kobiety zdecydowanie więcej czasu poświęcają swojej urodzie. Stosują diety, nakładają makijaż, modnie się ubierają. Wygląd jest istotnym elementem ich samooceny. Jest to w dużej mierze wynik presji ze strony środowiska, mediów, które wykreowały trudny do osiągnięcia ideał kobiecego piękna. Mężczyźni mają lepszą opinię na temat swojego wyglądu, bardziej się sobie podobają. Natomiast kobiety mają ciągłe kompleksy, zastrzeżenia. Oceniają poszczególne partie swojego ciała (np. nie podobają mi się moje uszy, mam za grube nogi itp.), podczas gdy mężczyźni widzą siebie jako całość.
Sprawność fizyczna – kobietom zależy na wyglądzie, natomiast mężczyźni robią wiele (więcej niż kobiety), aby być sprawnymi fizycznie. Zależy od tego ich pozycja w grupie (według teorii ewolucji najsilniejszy samiec jest liderem stada), łatwiej zdobywają partnerki.
Pozycja zawodowa – kobiety jeszcze mają niższą pozycję zawodową niż mężczyźni, co jest widoczne w bardzo małej ilości pań piastujących czołowe stanowiska np. w rządzie, na uczelniach, w firmach. Ogólnie panuje zasada, że im wyżej w hierarchii zawodowej, tym więcej mężczyzn. Nie wynika to z braku motywacji kobiet do zajmowania wysokich stanowisk, ale np. z gorszego wykształcenia (kiedyś mniej kobiet studiowało, zajmowały się raczej gospodarstwem domowym).
Sytuacja powoli ulega zmianie, jednak w chwili obecnej różnica ta nadal jest istotna.
Styl porozumiewania się – mężczyźni w rozmowie skupiają się na faktach, liczbach, konkretach. Natomiast kobiety są empatyczne, bardziej dbają o atmosferę, a nie wyłącznie o treść.
Zupełnie odmienny styl porozumiewania się często prowadzi do nieporozumień między kobietami i mężczyznami zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej. Kobiety zarzucają swoim partnerom, że ich nie słuchają, nie rozumieją itp. Natomiast na gruncie zawodowym bardziej ceniony jest „męski”
styl porozumiewania się oparty na faktach, uważany za bardziej racjonalny. Kobieta, która chce być odpowiednio traktowana np. w biznesie, zazwyczaj uczy się takiego (właściwego mężczyznom) stylu.
Cele, wartości – kobietom zazwyczaj bardzo zależy na relacjach, emocjonalnej więzi, nastawione są na kontakt z innym człowiekiem, dbają o atmosferę. Dlatego przeważnie kobiety zajmują się podtrzymywaniem tradycji rodzinnych, pielęgnowaniem zwyczajów. Natomiast mężczyźni nastawieni są bardziej zadaniowo. Koncentrują się na rozwiązywaniu problemów, skutecznym działaniu, efektach swojej pracy.
Cechy przypisywane mężczyznom to: przebojowość, agresja, arogancja, bezwzględność, racjonalizm. Natomiast kobiety określa się jako: wrażliwe, opiekuńcze, uważne, uległe i emocjonalne.
(http://www.doz.pl/czytelnia/a326-Kobieta_i_mezczyzna_-_psychologiczne_roznice, z dnia 11.03.2013) D.
„Płciowość, poprzez którą mężczyzna i kobieta oddają się sobie wzajemnie we właściwych i wyłącznych aktach małżeńskich, nie jest bynajmniej zjawiskiem czysto biologicznym, lecz dotyczy samej wewnętrznej istoty osoby ludzkiej jako takiej. Urzeczywistnia się ona w sposób prawdziwie ludzki tylko wtedy, gdy stanowi integralną część miłości, którą mężczyzna i kobieta wiążą się z sobą aż do śmierci. Całkowity dar z ciała byłby zakłamaniem, jeśliby nie był znakiem i owocem pełnego oddania osobowego”.
(św. Jan Paweł II, adhortacja apostolska Familiaris consortio, 11, Rzym 1981) E.
„Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę. Stworzył ich, by byli dla siebie nawzajem i dla miłości. Stworzył ich, uzdalniając do erotycznego pożądania i rozkoszy. Stworzył ich do przekazywania życia.
Bycie mężczyzną i bycie kobietą do głębi determinuje człowieka. To dwa różne rodzaje odczuwania, kochania, inne powołanie w stosunku do dzieci, inna droga wiary. Ponieważ Bóg chciał, żeby mężczyzna i kobieta byli dla siebie i wzajemnie się uzupełniali w miłości, stworzył ich jako różne osoby. Dlatego mężczyzna i kobieta odczuwają ku sobie pociąg seksualny i mentalny. W okazywanej sobie wzajemnej miłości i jej realizacji poprzez seksualność oboje dają wyraz pełni miłości, do której został powołany każdy człowiek. Podobnie jak Bóg jest stwórczy w swej miłości, tak ma być również człowiek i dlatego powinien wydawać na świat potomstwo”.
(Youcat, Katechizm Kościoła Katolickiego dla młodych, s. 218) E. Ilustracja
