Władyka, Wiesław
"Prasa polska w latach 1918-1939",
Andrzej Paczkowski, "Historia prasy
polskiej", red. Jerzy Łojek, Warszawa
1980 : [recenzja]
Przegląd Historyczny 71/2, 440
1980
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
440 Z A P I S K I
A n d rz ej P a c z k o w s k i , Prasa polska w latach 1918— 1939, „H i sto ria p ra s y p o ls k ie j” red. J. Ł o j e k , P ań stw o w e W ydaw nictw o N au kow e, W arszaw a 1980, s. 536.
T rzeci tom H isto rii P ra sy P olsk iej, sy g n o w an e j przez P ra co w n ię H isto rii C zasopiśm iennictw a P olskiego X IX i X X IB L PAN, re d a g o w a n e j przez J. Ł o j k a o b ejm u je la ta 1918—1939 i zo stał n a p isa n y przez A. P a c z k o w s k i e g o . Tak w ięc tom ten , w o d różnieniu od p o przednio w y d an y c h nie je st o p rac o w a n iem zbio row ym . P roces p rzy g o to w y w an ia k siążki tr w a ł długo, pomieważ już w 1972 r. zn an e było o p raco w an ie p ió ra tego sam ego a u to ra pt. „ P ra sa D ru g iej Rzeczypos p o litej 1918—1939” (jako „ m a te ria ły do d y sk u sji na p ra w a c h rę k o p isu ”), k tó re — ja k się o k az u je — sta n o w iło p o d sta w ę om aw ianego t u ta j w y d an ia .
J e s t to w łaściw ie p o dręcznik, przeznaczony dla szerokiej publiczności, bardzo cenny ta k ż e dla h isto ry k ó w -p ro fesjo n alistó w . D ecyduje o ty m szeroki zakres te m atyczny, obfitość in fo rm ac ji, zn ak o m ite u p o rzą d k o w a n ie chaosu, k tó ry to w a rz y szył przez w iele la t b ad an io m czaso p iśm ie n n ic tw a o k resu m iędzyw ojennego. P acz kow ski n a w stę p ie om aw ia w a ru n k i ro zw o ju p rasy , n a s tę p n ie p re z e n tu je n a jw a ż niejsze pism a polityczne i ogólno in fo rm acy jn e sto su ją c podziały pro b lem o w e (p rz e de w szystkim w edług k ie ru n k ó w politycznych) i chronologiczne (latach 1918—1926,
1926—1930, 1931—1939). K olejne ro zdziały pośw ięcone są czasopiśm iennictw u
(a w ięc w yd aw n ictw o m u k az u ją cy m się ra z w ty g o d n iu lu b rzadziej), agencjom prasow ym , ra d iu , dziennikarzom , p ra sie m niejszości n a ro d o w y ch i p ra sie polskiej za gran icą. Całość kończy w ielo asp e k to w a c h a ra k te ry s ty k a sta ty sty c zn a p rasy D ru g iej R zeczypospolitej. K siążkę w zbogaca b ib lio g ra fia opracow ań? przez A. N o t - к o w s k i e g o.
W. W.
A ndrzej P a c z k o w s k i , Prasa i społeczność polska w e Francji
w latach 1920— 1940, ..B iblioteka P o lo n ijn a ” t. V, Z ak ład N arodow y
im . O ssolińskich — W ydaw nictw o, W rocław —W a rsza w a—K ra k ó w — G d ań sk 1979. s. 243.
U k az u jąc a się w nieco skró co n ej i p o p raw io n e j w e rs ji ro z p ra w a h a b ilita c y jn a A. P a c z k o w s k i e g o nie je st ty p o w ą p rac ą z dziedziny h isto rii czasopiśm ien n ictw a. A u to r sk rz ę tn ie i z pod ziw u godną sta ra n n o śc ią o d tw arz a losy prasy po lsk iej we F ra n c ji w la ta c h 1920—1940, a le p rzede w szy stk im in te re su je go spo łeczność em ig racy jn a i sp o łe cz n o -k u ltu ro w a ro la ja k ą w te j zbiorow ości odegrały w y d aw n ic tw a prasow e.
Baza źródłow a ro z p ra w y je st dosyć w ąska, ja k o że w czasie prow adzonych przez a u to ra we F ra n c ji b ad a ń ta m te jsz e a rc h iw a nie b yły jeszcze o tw a rte d la h isto ry k ó w m iędzyw ojennego dw udziestolecia. Tak w ięc, poza k ilk o m a zespołam i a rc h iw a ln y m i przech o w y w an y m i w AAN w W arszaw ie, p o d sta w ę d o k u m e n tac y jn ą tw a rz y sam a p ra sa p o lo n ijn a zachow ana, n ie zaw sze k o m p le tn ie , w b ibliotekach polskich i fran cu sk ich .
R ozpraw a dzieli się na tńsy części. P ierw sza p rz e d sta w ia ogólny ob raz spo łeczności p olskiej w e F ra n c ji, przy czym a u to ra in te re s u je w yłącznie liczna, pół m ilionow a em ig racja zarobkow a. P re z e n ta c ja ta k ic h za g ad n ień ja k — liczebność em ig racji, jej s tr u k tu r a społeczna, rozm ieszczenie te ry to ria ln e , w a ru n k i bytu m a teria ln eg o , p rz e k o n a n ia p olityczne, stopięń u czestn ictw a w k u ltu rz e , podatność na p rocesy a sy m ila cy jn e — sta n o w i ipodstaWę d la u k a z a n ia sam ej prasy. W yczer p u ją c e o niej in fo rm ac je sta n o w ią tre ść części d ru g iej. Część trzecia, m n ie j niż
