SPIS SŁÓW, WYRAŻEŃ I ZWROTÓW ŁACIŃSKICH NA ZAJĘCIA Z PRZEDMIOTU ŁACIŃSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA

SPIS SŁÓW, WYRAŻEŃ I ZWROTÓW ŁACIŃSKICH NA ZAJĘCIA Z PRZEDMIOTU

ŁACIŃSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA

1. a contrário – wychodząc z przeciwnego założenia

2. a posterióri – na podstawie już zaistniałych faktów; wnioskować o przyczynach z późnieszych wydarzeń w drodze indukcji

3. a prióri – bez podstaw, bezzasadnie, bez względu na fakty czy argumenty (wnioskować z „góry”)

4. ab inítio – od początku

5. accidentália negótii – dodatkowe części składowe czynności prawnej, podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej

6. ad acta – odłożyć do akt, zarchiwizować 7. ad exemplum – na przykład

8. ad hoc – doraźnie, tylko w danym przypadku

9. ad persónam – w odniesieniu do (konkretnej) osoby 10. ad probatiónem – dla celów dowodowych

11. ad rem – do rzeczy, bez dygresji, do sedna sprawy

12. ad vocem – w nawiązaniu do poprzedniej wypowiedzi [dosłownie: „do głosu”

poprzednika]

13. aliéno nómine – w cudzym imieniu

14. áltera pars – druga strona, przeciwnik w sporze 15. analógia iuris – analogia z prawa

16. analógia legis – analogia z ustawy

17. arguméntum a contrário – uzasadnienie (twierdzenie, dowód) z przeciwieństwa 18. benefícium inventárii – dobrodziejstwo inwentarza

19. bona cadúca – majątek bez właściciela, dobra przypadające państwu 20. bona fides – dobra wiara; bona fide – w dobrej wierze

21. casus fortúitus – przypadek losowy 22. cáusa cogníta – po rozpoznaniu sprawy

23. cáusa donándi – podstawa prawna przysporzeń niedopłatnych 24. cáusa finíta – sprawa zakończona

25. cáusa obligándi – podstawa prawna zaciągnięcia zobowiązania

26. clausula rebus sic stantibus – zastrzeżenie, że umowa obowiązuje, jeżeli okoliczności istniejące w momencie jej zawarcia nie ulegną nadzwyczajnej zmianie

27. commúni consénsu – za zgodą ogółu, przy powszechnej zgodzie 28. commúnis opínio – powszechny pogląd, powszechne przekonanie

29. condicio sine qua non – warunek nieodzowny; warunek bez którego nie może zaistnieć dana czynność

30. consensus – porozumienie

31. contra legem – wbrew ustawie, w sposób sprzeczny z prawem

32. contra/advérsus bonos mores – wbrew dobrym obyczajom, sprzecznie z dobrymi obyczajami

33. corpus delícti – przedmiot będący dowodem popełnienia przestępstwa 34. cui bono? – na czyją korzyść?

35. cui prodest – komu przynosi to korzyść

36. culpa in contrahéndo – niedbalstwo przy zawieraniu umowy 37. culpa in custodiéndo – wina w dozorze

38. culpa in eligéndo – wina w wyborze 39. culpa lata – ciężka wina

40. de facto – faktycznie, w istocie, w rzeczywistości

41. de iure – prawnie, formalnie; zgodnie z obowiązującym prawem

42. de lege ferénda – co do przyszłego unormowania, co do prawa postulowanego (o ustawie, która dopiero ma być w przyszłości/powinna być uchwalona)

43. de lege lata – z punktu widzenia prawa obowiązującego

44. desuetúdo – utrata mocy obowiązującej normy prawnej wskutek jej długotrwałego niestosowania

45. diligentia quam suis rebus – staranność właściwa przy prowadzeniu własnych spraw 46. dolus malus – zły zamiar; dolo male – w złym zamiarze

47. erga omnes – wobec wszystkich

48. error facti – błąd co do faktu (stanu faktycznego) 49. error in persona – pomyłka co do osoby

50. error iuris – błąd co do prawa

51. essentiália negótii – przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej 52. et cétera [skrót graficzny: &] – i tak dalej

53. ex iure (lege) – z mocy prawa (ustawy) 54. ex nunc – od teraz, od tej chwili 55. ex offício – z urzędu

56. ex tunc – od wtedy, od tamtej chwili, z mocą wsteczną

57. expréssis verbis – dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie, dobitnie 58. extra órdinem – poza porządkiem

59. favor debitóris – ochrona dłużnika, przychylność dla dłużnika 60. favor testaménti – przychylna interpretacja testamentu

61. forma ad solemnitátem – forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności

62. forum contráctus – sąd właściwy ze względu na miejsce zawarcia umowy

63. forum delícti comíssi – sąd właściwy ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa 64. forum domicílli – sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania

65. forum rei sitae – sąd właściwy ze względu na miejsce położenia rzeczy 66. ibidem – tamże

67. idem – tenże

68. in abséntia – pod nieobecność, podczas nieobecności 69. in abstrácto – w oderwaniu (od konkretnej sytuacji)

70. in exténso – w całości, dokładnie, w pełnym brzmieniu, w całej rozciągłości 71. in flagránti – na gorącym uczynku

72. in fraudem legis – w celu obejścia ustawy 73. in nómine – w imieniu, z polecenia

74. in spe – być może w przyszłości (dosłownie: „w nadziei”) 75. in toto – w całości

76. incompatibílitas – zakaz równoczesnego piastowania określonych stanowisk publicznych

77. inter partes – między stronami

78. inter praeséntes – między obecnymi; inter abséntes – między nieobecnymi 79. inter vivos – między żyjącymi

80. ipso facto – tym samym, z samego faktu 81. ipso iure – mocy prawa, z mocy samego prawa

82. ius cogens – normy prawne obowiązujące bezwzględnie 83. ius dispositívum – normy prawne obowiązujące względnie 84. ius sánguinis – prawo krwi (zasada nabycia obywatelstwa) 85. ius soli – prawo ziemi (zasada nabycia obywatelstwa) 86. iusta causa– słuszna przyczyna

87. lege artis – prawidłowo, według reguł sztuki 88. lex generális – ustawa ogólna

89. lex imperfécta – norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji

90. lex minus quam perfécta – norma prawna opatrzona tylko sankcją represyjną (karną) 91. lex perfecta – norma prawna opatrzona sankcją nieważności

92. lex plus quam perfecta – to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności

93. lex speciális – ustawa specjalna, przepis szczególny 94. lucrum cessans – utracony zysk

95. modus operándi – sposób działania 96. mortis causa – na wypadek śmierci

97. mutátis mutándis – po zmianie tego, co powinno być zmienione

98. naturália negótii – przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej 99. negótium claúdicans – czynność prawna kulejąca

100. nuúmerus clausus – określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona, wyliczenie enumeratywne

101. obligátio bilaterális – zobowiązania dwustronne 102. obligatio unilaterális – zobowiązanie jednostronne 103. onus probándi – ciężar dowodu

104. ope exceptiónis – mocą zarzutu procesowego 105. pars legítima – zachowek

106. per analogiam – przez podobieństwo, analogię

107. per facta concludéntia – przez zdarzenia faktyczne, które wyrażają domniemaną wolę danej osoby; wyrażenie określające wyrażenie woli przez czynności prawne dorozumiane

108. per procúra – w zastępstwie, na podstawie pełnomocnictwa 109. persóna non grata – osoba niepożądana

110. pleno titulo (P.T.) – z zachowaniem pełnego tytułu (jaki się komu należy) 111. post factum – po fakcie

112. post mortem – po śmierci

113. praesúmptio iuris ac de iure – domniemanie niedopuszczające przeciwdowodu 114. prima fácie – na pierwszy rzut oka

115. pro futúro – na przyszłość

116. pro público bono – dla dobra publicznego

117. quorum – liczba członków podmiotu zbiorowego, których obecność podczas głosowania jest konieczna, aby decyzje w nim podjęte były ważne

118. ratio legis – cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawy

119. reformátio in peius – zmiana na gorsze, zmiana orzeczenia na mniej korzystne dla jednej ze zstron

120. sensu largo – w szerokim znaczeniu

121. sensu stricto [ale samo: „stricte” – ściśle] – w ścisłym znaczeniu

122. socίetas leonίna – „lwia spółka”, w której jednemu wspólnikowi przypadają same zyski, a drugiemu tylko straty (jest ona zakazana przez prawo od czasów starożytnych)

123. solo consensu – samym porozumieniem, z samego porozumienia 124. suo nomine – we własnym imieniu

125. status quo – obecny stan rzeczy 126. sub condicióne – pod warunkiem

127. términus a quo – termin początkowy (od którego rozpoczynają się skutki czynności prawnej)

128. términus ad quem – termin końcowy (do którego trwają skutki czynności prawnej) 129. términus ante quem – termin, przed którym coś nastąpiło lub ma nastąpić

130. terminus post quem – termin, po którym coś ma nastąpić 131. términus praeclusivus – termin ostateczny (prekluzyjny) 132. tertium non datur – nie ma trzeciej możliwości

133. ut infra – jak niżej 134. ut supra – jak wyżej

135. vacátio legis – okres pomiędzy ogłoszeniem aktu prawnego a jego wejściem w życie 136. vice versa – nawzajem; i na odwrót

137. vis absolúta – przymus fizyczny 138. vis compulsíva – przymus psychiczny 139. vis maior – siła wyższa

140. votum separatum – głos odrębny