486
R ecen zjep r o d u k c y jn e g o fu n k c jo n o w a n ia . W stęp sta n o w i p rzy p o m n ie n ie p o c z ą tk ó w w y k o rzy sta n ia galmianu ¡oraz e k sp ery m en ta ln y ch p r ó b o trzy m y w a n ia ¡cyniku m etod ą prfze- m y sło w ą , k tó r e maiały m ie js c e w k o ń cu X V I I I w .
A r ty k u ł u zu p e łn ia ją n a stęp u ją ce ta b lice : 1) zestaw ien ie h ut c y n k u n a G ó rn y m Ś lą s k u w X I X W., 2) zestaw ien ie ilości czy n n y ch h u t w p o sz cz e g ó ln y c h la ta ch m ię d z y 1809 i 1.900 r., ,3) zestaw ien ie w ie lk o ś ci p r o d u k c ji cy n k u w p o s zcze g ó ln y ch la t a c h międizy 1809 i 1890 r., 4) zestaw ien ie cen 1 t c y n k u W p o szcze g ó ln y ch latach
m ię d z y 1809 i 1900 r.*.
J• J * O P IE K U N Z A B Y T K Ó W H U T N IC Z Y C H S T A R A C H O W IC
W mrze 5/l®68 ,¿T rybu ny Ł u d lu” A n d r z e j C h m u ra p o ś w ię c ił a rty k u ł Pasja ż y cia J ó z e fo w i Sobomliowli, „c z ło w ie k o w i, k tó r y za k o ch a ł się w Z ie m i K ie le c k ie j” . J e g o g rom a d zon e o d 15 lat zbiory, d oty czą ce r e g io n u S tarachow ickiego, a p rzed e w szy stk im Z a k ła d ó w ¡S tarach ow ickich , sta ły się p o d s ta w ą d e c y z ji o p o w o ła n iu p rze z P o ls k ie T o w a r z y s tw o T u ry sty a zoo -fK ra jozn a w cze m u zeu m re g io n a ln e g o w Stara ch ow ica ch , k tó r e n a w ią z u je d o d o ro b k u m u zeu m „z a ło ż o n e g o w 1932 r. fi. «łe w a is to - w a n e g o w czasie ¡ok u pacji” . J. S o b o ń p rzyd zyn ił ¡Się też p o w a żn ie d o uznania p o c h o d z ą ce g o z 11898 r. w ie lk ie g o p ie c a w S ta ra ch o w ica ch z a ob iek t za b y tk o w y i ty m sa m y m u ch ro n ien ia g o od ro z b ió r k i; p r o je k to w a n e je s t Stw orzenie w o k ó ł te g o p ie ca ska n sen u h u tn icze g o *.
E. O.
H IS T O R IA F A B R Y K I O N IE T Y P O W E J P R O D U K C J I
W p a źd ziern ik u 19®7 r. F a b ry k a Ig ieł D ziew ia rsk ich i B ie g a czy O b rą czk o w y ch w Ł o d z i ob c h o d z iła ju b ileu sz 2 0 -lecia sw e g o istn ien ia. F a b ry k a p o w sta ła w 1947 r. ja k o p ie r w s z y za k ła d w P o ls c e © ty m za kresie p r o d u k c ji, ¡uprzednio im p orto w a n e j. U ru ch o m ien ie za k ła d u b y ło p rzed sięw zię ciem s z cze g ó ln ie ¡trudnym , p o n iew a ż w y m a g a ło sk on stru ow an ia od p o w ie d n ich m a szy n i u rzą dzeń , k tó r e z u w a g i n a sw oją s p e cy fik ę n ie Stanow ią p rzed m iotu m ię d z y n a ro d o w e j w y m ia n y h a n d lo w e j. Z a k ła d p o k o n a ł ¡te ¡trudności, b u d u ją c łą czn ie, w o k re s ie o d 1947 ido 11967 r . 67 ty p ó w r ó ż - nyclh maiszyn.
P o w y ż s z e in fo r m a c je za w a rte są w a rty k u le m g ra inż. Jana A rm a n o w sk ie g o i m g r a inż. R y sza rd a R o siń sk ieg o R y s h istoryczn y F a bryk i Igieł Dziewiarskich i B ieg a czy O brą czk ow ych ¡(„Przegląd W łó k ie n n ic z y ” , nir 11/1967). A r ty k u ł ten o g ło s z o n y z ok a zji ju b ileu szu za kładu p rzed sta w ia e ta p y je g o roełwoiju, ze z w r ó cen iem u w a gi n a r o d z a je p r o d u k o w a n y ch w y r o b ó w .
■Skrót om a w ia n ego .artykułu został o p u b lik o w a n y w .¿M echaniku” (nr 11/1967). J. J.
T Y S IĄ C L E C IE P O L S K IE G O S Z K L A R S T W A
16 i 17 g ru dn ia 1906 r. o d b y ły się w K ro ś n ie n a d W isło k iem u roczy stości p o d h asłem T ysiąclecie p olsk iego sżklarstwa. Jeden z g łó w n y ch p u n k tó w p rog ra m u ty c h u roczy sto ści 'stanow iła se s ja n a u k ow a , w cza sie k tó r e j w y g ło s z o n o s z e re g re fera tó w m . in. n a le m a t p rzeszło ści p o ls k ie g o p rze m y słu sk larsk ieg o.
W >1967 r. w p o szczeg óln y ch zeszy ta ch m iesię czn ik a „S z k ło i C era m ik a ” o p u -* P ro b le m a ty k a a rty k u łu sta n ow iła treść r e fe ra tu a u to rk i na se s ji Z e sp ołu H i storii P o ls k ie j T e c h n ik i H u tn iczej i O d lew n iczej Z a k ła d u H isto rii N a u k i i T e c h n ik i P A N 11 III 1967; p or. „K w a r ta ln ik ” , n r 4/1967, s. 876.
1 W m a rcu b r. p ie c te n zastał p rzek a za n y p r z e z d y re k c ję Z a k ła d ó w w ład zom k on serw a torsk im .
R ecen zje
487
M a to w a n o w ie le m a te ria łó w z te j s e s ji w p o s ta c i a r ty k u łó w o b e jm u ją c y c h w y g ło sz on e r e fe ra ty lu b ic h sk róty . H istorii przieimysłu .szklarskiego d o ty c z ą n a stę p u ją ce a rty k u ły : m g ra W o jcie c h a G łu ziń sfciego S zklarstw o śląskie od p o ło w y X I I I w ie k u d o p o ło w y w ie k u X V I I (n r 8), dra Z b ig n ie w a K w a śn e g o H u tn ictw o szkła na Ślą sku od p o ło w y X V I I I do p o ło w y X I X w ie k u (n r 7), dra W o jc ie c h a T rzn a d la P r z e m y s ł szklarski na Śląsku od p o ło w y X I X w . do p ie r w sz e j w o jn y św ia to w e j (n r 6), m g r S ła w o m ir y C ie p ie li W y r o b y szklane w P olsce w p ó ź n ym średniow ieczu (nir 7). P o n a d to w mrze 3 za m ieszczon o sp ra w o zd a n ie 'z k rośn ień sk ich u ro czy sto ści.
J. J.
A N G IE L S C Y F A C H O W C Y W P O L S K IM P R Z E M Y Ś L E P A P IE R N IC Z Y M W p ie r w s z e j p o ło w ie X I X w . r o z w ija ją c y Się 'przem ysł Królesttwa PotLskiego w y m a g a ł zn aczn ie W iększej lic z b y fa c h o w c ó w n iż m o g ły ic h d o s ta r c z y ć -krajow e k a d ry . S tą d w w ie lu d zied zin a ch p r o d u k c ji m ia ł m ie js c e n a p ły w sił fa c h o w y c h z /zagranicy.
D oc. d r J a d w ig a Sini& rska-G zaplicfca z a ję ła się ty m z ja w isk ie m nia o d c in k u pa p ie r n ictw a i o p u b lik o w a ła rezu lta ty s w o ic h d o ty c h c z a s o w y c h b a d a ń a rch iw a ln y ch w arty k u le P ap iern icy angielscy w czerpalniach K r ó le stw a P olsk iego, og łoszon y m w rurze lit— 12/1967 „P rzeg lą d u P a p ie rn icze g o ” . A u to r k a o m ó w iła d zia ła ln o ś ć ty c h fa c h o w c ó w w n a stę p u ją cy ch p a p ie r n ia ch : w Wodi S ta d n ick ie j, J a d ow ie, G rom k u , H am ern i i C e le jo w ie , p r z y o k a zji .przedstaw iając k r ó t k o h istorię p o w sta n ia k a ż d e g o z w y m ien ion y ch ' za kładów . Z w r ó c iła też u w agę, że stosu n k o w o licznie za tru d n ia n ie mistbrzów k u n sztu p a p ie rn icze g o z A n g lii p o w o d o w a n e b y ło p rze d e w szy stk im za u fa n iem d o p r z o d u ją c e g o w ó w c z a s n a św iecie p rze m y słu itego kra ju .
J. J.
H IS T O R IA K S E R O G R A F U
W n rze 7— 8/1967 m ie sięczn ik a „W y n a la z c z o ść i R a c jo n a liz a c ja ” Jan L a c h o w ic z p rzed sta w ił d z ie je w y n a la zk u k se ro g ra fu (art. C złow iek , k tó r y p rzebił głow ą — m ur...). N a d re a liz a c ją k op ia rk i p r a c u ją c e j „n a su ch o” , b e z u ży cia chem ikałii, m y śla ł A m ery k a n in C h ester C a rlson od 1935 r. W 1937 r. zg łosił on pa ten t n a p r o ce s n a zw a n y e le k tro fo to g r a fią . 212 p a źd ziern ik a 1938 r. O trzym ał pierw szą k o p ię s p o rząd zon ą n a zasadzie w y zy sk a n ia p r a w elektrositatyki. A le k o p ia rk i je g o p om y słu u k aza ły się na r y n k u d o p iero w p ię ć lat p o w o jn ie , p ro d u k o w a n e p rze z p r z e d s ię b io rs tw o „ X e r o x C o r p o r a tio n ” w R och e ste r w stan ie N o w y J ork , a u lep szon e („T y p 914” ) p o ja w iły się n a ry n k u — w 1960 r.
A u to r n ie w sp o m n ia ł tu ta j, że w y n a la ze k C a ris o o a w y zy sk a n y b y ł ju ż w czasie w o jn y p r z e z ’a m ery k ań sk ie lo tn ic tw o , c o zreisizttą b y ło ‘p rzy czy n ą (z u w a g i n a ta je m n icę w o js k o w ą ) n ie u ja w n ia n ia w cza sie w o jn y , że k o p ia rk i ta k ie sk o n stru ow an o.
A r ty k u ł J. L a ch o w icza w „W yn a la zczości i R a c jo n a liz a c ji” otrzy m ał n ag rodę sp e cja ln ą w k o n k u rsie te g o m iesięoznaka ja k o n a jle p sze o p ra co w a n ie z za k resu w y n a la zczo ści i o c h r o n y p a te n to w e j w 1966 r.
Z . Br. W S P O M N IE N IA O B U D O W N IC Z Y M K A N A Ł U SU E S K IE G O
Wlśród p o ls k ic h in ży n ierów , k tó rzy w Ciągu X I X w . p r a c o w a li p oza g ra n ica m i k ra ju , p o c z e s n e m ie js c e z a jm u je S ta n isła w Janicki, je d e n z b u d o w n ic z y c h K a n a łu S u eskiego, zn an y n astępn ie n a teren ie R o s ji z d zia ła ln ości w d zied zin ie r e g u la c ji
