Historia techniki na I Międzynarodowym Sympozjum Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej w Warszawie

Kronika

511

ńda żm u d n y ch in w en ta ry za cji, oo n araża p a ń s tw o ma p o w a ż n e (koszty. J est w ię c s p ra w ą oazyw istą, że 'grom adzenie, p r z e ch o w y w a n ie i ocen a w a r to ś c i d o k u m e n ta c ji in w e s ty c y jn e j m u szą b y ć ro zp a try w a n e i ¡zorganizow ane itak, a b y -uw zględnione z o ­ stały z a ró w n o in te re sy p rzy szły ch b a d a czy , jalk i p o trz e b y g o sp o d a rk i manodowe(j. S p ra w om ty m p o ś w ię ca n a b y ła om a w ia n a 'k o n fe re n cja zorga n izow a n a p rzez A r ch iw u m Akii N o w y c h w W a rszaw ie, w d n iu 10 listop a d a 1907 r. l i c z n y u dział wzSęOi w n ie j p rze d sta w icie le u rzę d ó w cen tra ln y ch , św ia ta n a u k i i tech n ik i. O b r a d y o tw o r z y ł N a cze ln y D y re k to r A r c h iw ó w (P ań stw ow ych d r L . Oha'jn, fattóry p o d ­ k re ś lił w s w y m w y s tą p ie n iu zn aczen ie p r a w id ło w e g o grom a d zen ia d o k u m e n ta c ji in w e s ty c y jn e j ze w z g lę d u n a m o ż liw o ś ć w y k o r z y s ty w a n ia d a w n y c h o p r a c o w a ń d la a k tu a ln ych p o trz e b g o sp o d a rk i n a r o d o w e j. R efera t, k tó r e g o ty tu ł n a d a n o c a łe j k o n ­ fe r e n c ji w y g ło s iła m g r O lim p ia S ta r o ń z A r c h iw u m A k t N o w y c h . N ad w n io sk a m i re fe ra tu w y w ią z a ła się o ży w io n a d y sk u sja .

M in. W . G zadhóraki <z K o m ite tu N a u k i i T e c h n ik i p o in fo r m o w a ł zeb ra n y ch , żę K N iT ż y w o za in teresow a n y jest p ro b lem a m i p rze d sta w io n y m i w r e fe r a c ie i, p o 'Otrzy­ m a n iu m a te r ia łó w 'oraz w n io s k ó w z k o n fe r e n c ji, r o zp a trzy m o ż liw o ś c i r e a liz a c ji z g łosz on y ch p ostu la tów .

P r o f. dr E. O lszew sk i z Z a k ła d u H isto rii N a u k i i TeChniki (PAN z w r ó c ił u w a g ę n a p o trzeb ę 'zachow an ia w a r c h iw a ch p a ń s tw o w y ch d o k u m e n ta cji k o n s tr u k c y jn e j i. te c to o d o g ic e n e j, we w zg lę d u n a to, ż e o b ie t e g r u p y m a te r ia łó w m o g ą w p rzy s zło ś­ ci m ie ć w ielk ą w a r to ść n ie ty lk o d la b a dań n a u k o w y ch , ale i d la p r a k ty c z n y ch c e ­ ló w g osp o d a rczy ch . C zęsto b o w ie m p o w ra ca się d o ro zw ią za ń od r z u c o n y c h n a sk u ­ tek n ie s p r z y ja ją c y c h w da n y m o k re sie w a r u n k ó w tech n iczn ych .

D o c . d r A . S ta sia k z In stytu tu B u d o w n ictw a M ie s z k a n io w e g o w y p o w ie d z ia ł się n a tem a t s e le k c ji d o k u m e n ta c ji oraz p o trz e b y s z e ro k o r o z b u d o w a n e j e w id e n c ji, u m o ż liw ia ją ce j w szech stron n e w y k o rzy s ta n ie d ok u m en ta cji.

(Mgr inż. J. K a w e c k i z B iu r a 'S tu d iów i (P ro je k tó w T y p o w y c h B u d o w n ictw a P rze m y sło w e g o m óiw ił o tru d n o ś cia ch a r c h iw ó w tech n iczn y ch , b r a k u o d p o w ie d ­ n ie g o p erson elu i tru d n y ch w a r u n k ó w lok a low y ch .

O p rob le m a ch term in olog iczn y ch , b a rd zo w a ż n y c h zw ła s zcza w p ow ią z a n iu z w n io sk ie m re fera tu , d o ty czą cy m p o trz e b y (opracow ania o g ó ln o k r a jo w e g o k la s y ­ fik a to ra , m óiwił d o c . d r Z . K olam k ow ski z A ra h iw u m PIAN. M ó w c a p o d k r e ś lił r ó w ­ n ież, że m ajbardm ej p r a co ch ło n n ą a ró w n o cz e śn ie p ie r w sz o p la n o w ą jest k w e stia n a le ży te g o p r zy g o to w a n ia d o k u m e n ta c ji d o m ik ro film o w a n ia . r

S p ra w o m in fo r m a c ji te ch n iczn e j w b iu r a c h p r o je k tó w p o ś w ię c ił s w o je w y s tą ­ p ie n ie in ż. B . R z a d k o w sk i iz W a rszaw sk ieg o B iu ra P r o je k t ó w B u d o w n ictw a O g ó l­ n eg o .

W d y s k u s ji p o ru s zo n o p on a d to sp ra w y zw ią z a n e z e szk o len iem p e rso n e lu a rch i­ w ó w tech n iczn ych , u sta len iem od p o w ie d n ich sta w e k u posa żen ia itd.

N a za k oń czen ie g ło s zabrała d y re k to r A r ch iw u m A fct N o w y c h B. S k rzeszew sk a, k tó r a p o d z ię k o w a ła zeb ra n y m z a u d zia ł w d y s k u s ji i za pew n iła , ż e z g ło sz o n e w Jej tofcu p o stu la ty zo sta n ą w łą c z o n e d o p rogra m u p r a c w za k resie u reg u lo w a n ia m e ­ to d arch iw iz o w a n ia d o k u m e n ta c ji in w e s ty cy jn e j.

O brady z a m k n ą ł Naczielny D y r e k to r A r c h iw ó w P a ń stw ow y ch .

O.

S.

H IS T O R IA T E C H N IK I N A I M IĘ D Z Y N A R O D O W Y M S Y M P O Z J U M M E T A L O Z N A W S T W A I 'O B R Ó B K I C IE P L N E J W W A R S Z A W IE

J ed n y m z d o w o d ó w cora z w ię k sze g o ¡zainteresow ania h istorią tech n ik i b y ł p r o ­ gram I M ięd zy n a rod ow e g o S y m p o zju m M eta lozn a w stw a i O b r ó b k i C ie p ln e j w W ar­ szaw ie, zorg a n izow a n eg o w d n ia ch 24— 28 p a źd ziern ik a (1967 r. p r z e z In stytu t M e

-512

Kronika

--- —

--- --- — ---^----:--- Ł---— ---*---

W ś ró d r e fe r a tó w sy m p o zju m zn a la zła się p r a c a p r o f. L B . B o r s ta (z W y d zia łu F izy k i U n iw ersy tetu S tan u N o w y Jrarlk w B u ffa lo ), k tó r y , za in teresow a n y w zm ia n k ą P lu ta roh a o że la zn y ch m on eta ch sp artań sk i oh, p o d ją ł 'badania d w ó c h p r ó b e k d a w ­ n e g o m etalu , p o c h o d z ą c y c h z L a k on ii. Jed na p r ó b k a ok a za ła się sta lą o niezibyt r ó w n o m ie r n y m naw ęglem iu .zaw ierającą 0,14% Mn>, 0,14ł/o C o , 0,0a°/o N i, 0,23#/o C u i 0,01°/o M o, dnuiga — żela zem z a w ie r a ją c y m 0,06°/o M n, 0,24®/o C o , 0,06®/o NI, 0,09% C u , 0,20%) M o . In te re su ją ce je st w y stą p ie n ie talk d u żych dom ieszek k ob a ltu i m olib d e n u , n ie W iadom o jed n a k, jaika b y ła d ok ła d n ość an aliz, m e to d y ic h b o ­ w ie m n ie zastały ,p o d a n e w re fe ra cie .

N a stęp n ie a u tor d o k o n a ł p oszu k iw a ń ś la d ó w w y to p u , .zn a jd u ją c k o p a ln ię r u d y m a g n e ty to w e j n a g ó rz e T a y eg e tos ,(¡50 k m n a p o łu d n ie od ISparty) o r a z p iè c e h u tn i­ cze. T r z y p r ó b k i żu żla zostały p od d a n e ilo ś c io w e j an alizie ch em iczn ej i p r o f. B orst, za u w aży w szy , iż stosu n ek zaw a rtości m a n g an u d o żela za w z b a d a n y ch p ró b k a ch żu żla je s t w y s o k i (0,12 :1 ), w y s u n ą ł przyp u szczen ie, iże S partan ie w y ta p ia li z nudy słtal m a n g a n ow ą H a d fie ld a (za w ierającą o k . 14°/o M n ), k tó r a za stosow a n a d o u zbro­ je n ia m ia ła w p e w n y m stopn iu p r z y c z y n ić .się do ic h su k c e s ó w m ilita rn y ch . Jed­ n a k w szelk ie dane, ja k im i d y sp on u jem y , p o zw a la ją sądzić, ż e p r z y w y t o p ie żelaza sp osobem d y m arsk im m angan p rze ch o d ził d o m eta lu w ilościa ch je d y n ie śla d o ­ w y c h , tru d n o zatem przyp u szcza ć, ż e b y m o ż n a b y ło osią g n ą ć ta k w y s o k ą k on cen ­ tr a c ję te g o sk ła d n ik a w żela zie d ym arskim . Z a w a rtość m a n gan u w p r ó b k a c h z b a ­ d a n y ch p r z e z p ro f. B o rsta >(1,3,35—4,44*>/o M n i02) n ie je s t zresztą zbyt w y s o k a ; n a zie­ m ia c h P o ls k i w y s tę p u ją żu żle dy m arsk ie z a w ie r a ją c e 2— 3 r a z y w ię c e j te g o sk ład­ n ik a, a w m e ta lu m a n g an w y s tę p u je w ilo ś cia c h ty lk o śla d ow y ch .

N a t e j sam ej se s ji d o c . J. P ia sk o w sk i w y g ło sił k om u n ik a t S ta rożytn e w y r o b y żelazne z ośrodka hutn iczego w r ejo n ie G ór Ś w iętok rzysk ic h w św ie tle badań m eta ­ loznaw czych. Z e s ta w io n o w n im n a p o d s ta w ie p r z e p ro w a d zo n y ch b a d a ń cech y 84 p r z e d m io tó w ż e la zn y ch z o k re s ó w : p óźn o la teń sk ieg o i rzy m sk ieg o, zn alezionych W p o b liż u .Gór Ś w iętok rzy sk ich . O sta tn ia seria b a d a ń 'ca łk ow icie p o tw ie rd ziła d o ­ ty ch cza so w ą 'Charakterystykę sta ty sty czn ą ceah w y r o b ó w „ś w ię to k r z y s k ich ” , co d o w o d z i p r a w id ło w o ś ci je j op ra cow a n ia .

W k om u n ik a cie p rzea n a lizo w a n o r ó w n ie ż zasięg i rozp o w sze ch n ie n ie r ó żn y ch w y r o b ó w „ś w ię to k rzy s k ich ” w w y m ie n io n y ch ok re sa ch . N a p ó łn o c y gra n ica te g o za sięgu d och od ziła d o N oteci, k o ło B y d g o s z c z y .przechodziła ma p r a w y b r z e g W isły, o b e jm u ją c p ó łn o c n e M a zo w sze, w k ie ru n k u w sc h o d n im p r a w d o p o d o b n ie sięgała B u g u lu b n a w e t ją n ie c o przek ra cza ła . P o łu d n io w ą g ra n ic ę sta n o w iły K a rp a ty i S u ­ d ety , za ch od n ią zaś —• O dra. O środ ek św ię to k rzy sk i —< w e d łu g b a d a ń m eta lo ­ zn a w cz y c h — b y ł g łó w n y m d o s ta w cą części u z b r o je n ia i w y p o s a że n ia w o jo w n ik ó w lu d n ości k u ltu ry p r z e w o rs k ie j. Ś re d n i u dział p r z e d m io tó w z te g o ośrod k a w y n o sił lic z b o w o 60— W /o , a c ię ża ro w o — n a w e t 751—'80°/o. U d z ia ł ten je s t o c z y w iś c ie w y ż ­ s z y w p o b liż u o śr o d k a św ię to k rzy sk ie g o i(prawie 100°/ó), a n iższ y n a p ó łn o cn y m M a zow szu i n a p e r y fe r ia c h zasięgu ty c h w y r o b ó w .

v W ra m a ch w y c ie c z k i, p rze w id zia n e j g łó w n ie d la g o ś c i za g ra n iczn y ch , u czestn i­ c y sy m p o zju m zw ie d zili m. in. M u zeu m Ż u p K r a k o w s k ich w W ielicz ce.

J. P.

JU B IL E U S Z F A B R Y K I B IA L O 'Q O N B K IE J

W 1817 r. ro z p o cz ę ła p r o d u k c ję H u ta A le k sa n d ra w B ia ło g o n ie p o d K ielcam i, je d n a z p ie r w sz y ch in w e s ty c ji rzą d u Królesibwa P o ls k ie g o zrea lizow a n y ch n a tere­ n ie K ie le c cz y z n y . .W cią g u s w o ic h 150-letn ich d z ie jó w , k tó r y c h część op isa ł w zna­