195 SPRAWOZDANIA
ANITA WERESKA Doktorantka w Instytucie Teologii Duchowos´ci KUL
SPRAWOZDANIE Z II SYMPOZJUM NAUKOWEGO Z CYKLU
DUCHOWOS´C
´ ZIEMI S´WIETEJ – „CZOWIEK PIELGRZYM”,
ZORGANIZOWANEGO PRZEZ INSTYTUT NAUK BIBLIJNYCH
I INSTYTUT TEOLOGII DUCHOWOS´CI KUL
(Lublin, 24 maja 2016 r.)
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rt.2017.64.5-12
Sympozjum odbyo sie w uroczystos´c´ Najs´wietszej Maryi Panny Wspomozenia Wiernych w Collegium Jana Pawa II na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Wy-darzenie to wpisao sie w obchody dwóch waznych uroczystos´ci przezywanych w Kos´ciele: Jubileuszu Roku Miosierdzia i 1050 rocznicy Chrztu Polski.
Zdaniem prof. Antoniego Jackowskiego, Kierownika Zakadu Geografii Religii Uniwersytetu Jagiellon´skiego, tradycja pieszego pielgrzymowania jest geboko za-korzeniona w naszych genach. W XVII-XVIII wieku ktos´, kto nigdy nie poszed w pielgrzymce, uwazany by wprost za dziwaka. Szlak Ewangelii jest doskonaym miejscem wedrówek dla wszystkich tych, którzy pragn a pod azac´ s´ladami Jezusa. Henryk Pietras w ksi azce pt. Duchowa pielgrzymka do Ziemi S´wietej wszak pisze: „W Ziemi S´wietej Jezus nie wedruje juz po górach i równinach. Nie sychac´ Go w synagogach i S´wi atyni. Nie jada juz w domach celników i grzeszników. Na szcze-s´cie zostawi po sobie zywe s´lady. Dzisiaj mozna Go spotkac´ na drogach Galilei, Judei i gwarnej Jerozolimy. Z wiar a w sercu i Ewangeli a w reku”.
Czym jest pielgrzymka? Po co pielgrzymowac´? Kim jest „Homo viator”? W tym nurcie odkrywania i budowania tozsamos´ci „Czowieka-Pielgrzyma¨ odbyo sie drugie juz z kolei sympozjum z cyklu „Duchowos´c´ Ziemi S´wietej”. Konferencja pos´wiecona duchowos´ci Ziemi S´wietej odbya sie 24 maja 2016 r. Wydarzenie to wpisao sie w obchody dwóch waznych uroczystos´ci przezywanych w tym czasie w Kos´ciele: Jubileuszu Roku Miosierdzia i 1050 rocznicy Chrztu Polski. Z tej okazji w Auli Collegium Jana Pawa II na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim posuchac´ mozna byo bardzo interesuj acych prelekcji, wykadów, dyskusji, wspomnien´ oraz zobaczyc´ ciekawe prezentacje multimedialne. Inicjatorem przedsiewziecia by Instytut Nauk Biblijnych i Instytut Teologii Duchowos´ci KUL. Celem sympozjum byo zwrócenie uwagi na s´wietos´c´ pielgrzymowania do Ziemi S´wietej w wymiarze spoecznym i kul-turowym. Patronat honorowy nad caos´ci a wydarzenia obj a Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Z uk.
196 SPRAWOZDANIA
W tym dniu w murach uczelni gos´cilis´my wybitnych znawców duchowos´ci. Pod-kres´lao to nie tylko znaczenie i range konferencji, ale równiez tworzyo wyj atkow a atmosfere spotkania. Otwarcia Sympozjum dokona ks. prof. dr hab. Mirosaw Kali-nowski, dziekan Wydziau Teologii KUL. Prelegentów, gos´ci oraz uczestników powi-ta i sowo wstepne wygosi zas´ bp dr Mieczysaw Ciso. Temat sympozjum „Czo-wiek Pielgrzym” nawi azywa zas´ do koncepcji Pawowej, przedstawionej równiez przez W. Pallottiego, ze kazdy czowiek jest „piechurem”, a kazdy chrzes´cijanin „pielgrzymem”. Byc´ chrzes´cijaninem to wedrowac´, nieustannie byc´ w drodze. Bez w atpnienia okres´lenie Homo viator trafnie oddaje zarówno kondycje ludzk a, jak rów-niez tozsamos´c´ chrzes´cijanina. Tu bowiem najpeniej ujawnia sie gebia powoania czowieka; powoany przez Boga do istnienia z mios´ci, pielgrzymuje ku Niemu – peni Mios´ci. Sympozjum stao sie okazj a, by wspólnie zastanawic´ sie nad znacze-niem okres´lenia Homo viator kim jest „Czowiek Pielgrzym” dla wiary religijnej, dla katolików i dla Kos´cioa w Polsce i na s´wiecie. Sowa te stay sie mys´l a prze-wodni a wielu ciekawych rozwazan´ o wyzwaniach i dylematach, przed jakimi staje wspóczesny katolik „Czowiek Pielgrzym”. Homo viator sta sie wiec przedmiotem ozywionej dyskusji, w trakcie której przedstawiciele róznych dziedzin duchowos´ci mieli okazje zaprezentowac´ rezultaty swych badan´ i dociekan´, przenies´li nas w bar-dzo osobiste obszary swych podrózy do Ziemi S´wietej.
Tematyka spotkania nawi azywaa równiez do spoecznego nauczania papieza zawartego w Oredziu Benedykta XVI z okazji inauguracji Roku S´wietego 2010: „Podczas Drogi mozna oddawac´ sie kontemplacji nowych horyzontów, refleksji, które skaniaj a czowieka do zrewidowania ciasnoty wasnej egzystencji, ale tez niezmier-nej wielkos´ci, jak a posiada on wewn atrz i na zewn atrz siebie. W ten sposób Droga przygotowuje go do pójs´cia za autentycznym pragnieniem swego serca. Pielgrzym, otwarty na transcendencje oraz na to, co niespodziewane, pozwala, aby Sowo Boze pouczao go, a w ten sposób oczyszcza swoj a wiare z przywi azan´ i nieuzasadnionych leków”1. Odpowiadaj ac na woanie papiezy, prelegenci wskazywali na elementy, które dotykaj a spraw znajduj acych sie w sercu „Czowieka Pielgrzyma”, czowieka wspóczesnego, a tym samym Kos´cioa, tych problemów, zagrozen´, pytan´, które potrzebuj a nowego spojrzenia w s´wietle nieskon´czonej Bozej mios´ci, wymagaj a wskazania z´róde zaufania i nadziei, chroni acych przed samotnos´ci a, rozpacz a, poczu-ciem opuszczenia i bezradnos´ci, które przenikaj a zycie spoeczne, a wielokrotnie takze zycie kos´cielnych wspólnot. Pozostaj a one bowiem zanurzone w otaczaj ac a je rzeczywistos´c´ spoeczn a, ekonomiczn a i czesto potrzebuj a konkretnych wskazan´ czy impulsów, by j a przemieniac´.
Byo wiec o podrózach, o ludziach, o ich kulturze i cywilizacjach, tesknotach i marzeniach... Usyszelis´my wyst apienia wybitnych specjalistów, które wniosy istotny wkad w udokumentowanie przeszos´ci, teraz´niejszos´ci i perspektyw piel-grzymowania. Dzieki wiedzy i dos´wiadczeniu prelegentów zapewniono wysoki po-ziom merytoryczny konferencji. Przedstawiono zagadnienia teoretyczne oraz wyniki
1S. M
IODON´ SKA, Pielgrzymki w Pis´mie S´wietym, Katechizmie i nauczaniu papiezy, w: http://www.droga.com.pl/pielgrzymki-w-pismie-swietym-katechizmie-nauczaniu-papiezy/
197 SPRAWOZDANIA
najnowszych badan´ naukowych. Sesje naukowe podzielone byy na trzy bloki, miedzy którymi odbyy sie dwie przerwy kawowe. Pierwsz a z nich, pt. Pielgrzymowanie w Biblii, poprowadzi ks. dr Tomasz B ak. Referat wprowadzaj acy, pt. Formy i miej-sca pielgrzymowania w Starym Testamencie, wygosi ks. prof. Mirosaw Wróbel2, wybitny biblista z Instytutu Nauk Biblijnych KUL (Katedra Filologii Biblijnej i Lite-ratury Miedzytestamentalnej), absolwent prestizowej École Biblique et Archéologique Française de Jérusalem. Nastepnie wyst api ks. mgr Mateusz Targon´ski, który przed-stawi referat pt. Bohaterzy Biblii jako pielgrzymi, zas´ dr hab. Krzysztof Mielcarek, prof. KUL, pracownik Katedry Egzegezy Ewangelii i Pism Apostolskich, Jezus jako Pielgrzym.
Drugiej sesji, zatytuowanej Pielgrzymowanie w Ziemi S´wietej, przewodniczy ks. prof. Mirosaw S. Wrobel. O miedzyreligijnym charakterze symozjum s´wiadczya obecnos´c´ czoowego przedstawiciela spoecznos´ci zydowskiej Tomasza Krakow-skiego z Gminy Z ydowskiej. Przedstawi on temat: Pielgrzymowanie w judaizmie. W tej sesji zostay zaprezentowane jeszcze dwa zagadnienia. Pierwsze z nich, przed-stawione przez dr Marie Magdalene Dylewsk a, nosio tytu Pielgrzymowanie w chrze-s´cijan´stwie. Prelegentka jest doktorem filozofii, twórc a ikon, wspópracownikiem Komisji Badan´ nad Antykiem Chrzes´cijan´skim KUL, a takze autork a ikon m.in. dla klasztoru Sióstr Syjon´skich (Ecce Homo) i klasztoru benedyktyn´skiego na Górze Syjon w Jerozolimie. W swoim wyst apieniu opowiedziaa o jednej z najsynniejszych ceremonii w Kos´ciele prawosawnym o cudzie zst apienia S´wietego Ognia w Bazy-lice Grobu Pan´skiego w Jerozolimie. Kolejnym prelegentem by o. dr Krzysztof Modras OP, dr teologii Augustinianum, subprzeor, wykadowca KUL, wykadowca Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie, lektor konwentu, egzorcysta diecezjalny. Przedstawi on temat Pielgrzymowanie w islamie, w którym opowiedzia o zwyczajach pielgrzymowania wspólnoty muzu-man´skiej.
Sesja trzecia nosia tytu Duchowos´c´ pielgrzymowania. Jej prowadzenie powie-rzono prof. Teresie Paszkowskiej. Owoce duchowe pielgrzymowania ukaza ks. dr hab. Jarosaw Popawski, kierownik Katedry Historii Duchowos´ci KUL. Wykad pt. Duchowe s´wiadectwa pierwszych pielgrzymów do Ziemi S´wietej przedstawi ks. dr hab. Adam Rybicki, prof. KUL, Dyrektor Instytutu Duchowos´ci KUL (Katedra Duchowos´ci Systematycznej i Praktycznej). Podj a on próbe odpowiedzi na pytanie, czy s a zgodne z ich charyzmatami i czy odpowiadaj a na znaki czasu. Ostatnim prele-gentem by ks. dr hab. Stanisaw Zarzycki, prof. KUL, który przedstawi temat: Chrzes´cijan´skie zycie duchowe pielgrzymk a do niebieskiego Jeruzalem. Gos zabra-a równiez prof. dr hab. Teresa Paszkowska (Katedra Duchowos´ci Systematycznej i Praktycznej, czonkini wielu gremiów naukowych: Polskiego Stowarzyszenia Teo-logów Duchowos´ci, Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Nau-kowego i Komisji Teologii Oddziau PAN w Lublinie.
2Autor jest zaliczany do najbardziej kompetentnych znawców Piecioksiegu w polskim
198 SPRAWOZDANIA
Dyskusje panelow a poprowadzi ks. dr Jan Miczyn´ski, zas´ koncert „Z ycie jest pielgrzymk a” wykona zespó Roma Dance. W przerwach pomiedzy sesjami odbywa-a sie projekcja filmu o Ziemi S´wietej.
Na zakon´czenie, w krótkich sowach podsumowania, wyrazono wdziecznos´c´ Orga-nizatorom za podjecie tak ciekawego i aktualnego tematu. Podziekowano tez prele-gentom za ich merytoryczny wkad, a uczestnikom za aktywne wspótworzenie tego spotkania.
To wszystko, co wydarzyo sie podczas sympozjum, mozna podsumowac´ w kilku prostych sowach, które napisa niegdys´ Antoni Goubiew, znany pisarz i publicysta katolicki: „Wierze, ze jest tylko jedna Prawda, jedna Droga i Z ycie – to jest Chrys-tus. A poza Nim? A poza Nim tysi ace i miliony ludzi b adz a i teskni a, mecz a sie i trudz a, walcz a i grzesz a, nie mog ac odnalez´c´ tej Prawdy i Drogi, i Z ycia. Gdzies´ miedzy nimi wloke sie i ja, oci agaj ac sie i przyspieszaj ac kroku, peen tesknoty i smutku, lecz z nadziej a, ze w kon´cu dotre. Dlatego, ze Chrystus jest mocniejszy nawet od mojej sabos´ci, a Jego mios´c´ jest wieksza nawet niz moja oziebos´c´”.
Bior ac pod uwage wszystkie wypowiedzi prelegentów, wymowny komentarz do tych refleksji pozostawia s´w. Faustyna w Dzienniczku. Pan Jezus skierowa do niej nastepuj ace sowa: „Powiedz duszom, gdzie maj a szukac´ pociech, to jest w trybunale milosierdzia (tj. w Sakramencie Pokuty); tam s a najwieksze cuda, które sie nieustan-nie powtarzaj a. Aby zyskac´ ten cud, nie trzeba odprawiac´ dalekiej pielgrzymki ani tez skadac´ jakichs´ zewnetrznych obrzedow, ale wystarczy przyst apic´ do stóp zastep-cy Mojego z wiar a i powiedziec´ mu nedze swoj a, a cud miosierdzia Bozego okaze sie w caej peni”3.
By okres´lic´ ten stan „czowieka w drodze”, Don Vincenzo4 uzywa w swoich Pis-mach bardzo oryginalnego sowa, jak na owe czasy: Uomo viatore (ac. Homo via-tor). Homo viator to po prostu topos czowieka w drodze, w podrozy, w wedrówce. To topos wedrowca, emigranta, bardzo popularnego w kregu cywilizacji s´ródziem-nomorskiej5. Gabriel Marcel, francuski filozof i mys´liciel, napisa w 1945 roku ksi azke pod tym was´nie tytuem Homo viator, gdzie czowiek przedstawiony jest jako czowiek w drodze: Byc´ to byc´ w drodze – zauwaza tam Marcel. I precyzuje: „To dusza was´nie jest podrózniczk a, to o duszy i niej samej, jest w najwyzszym stopniu prawdziwe powiedzenie, ze byc´, oznacza byc´ w drodze”.
3Dzienniczek, 1448.
4 Vincenzo Francesco Luigi Pallotti przyszed równiez na s´wiat przy ulicy Via del
Pelleg-rino. W domu pod numerem 130, gdyz tam znajdowao sie mieszkanie jego rodziców. Nie jest to jednak ta sama Via del Pellegrino. Pierwsza znajduje sie w Panstwie Watykanskim, a druga w samym centrum Starego Rzymu (Centro Storico). Ulica nosi nazwe „pielgrzyma”, od nieist-niej acego juz dzis´ Zajazdu pod t a sam a nazw a (Trattoria del Pellegrino). Pielgrzymi dochodzili ni a do Bazyliki S´wietego Piotra. Warto dodac´, ze na „Via del Pellegrino” Pallotti mieszka az do roku 1837, to jest do s´mierci swojego ojca, czyli przez 42 lata swojego zycia – Don Vin-cenzo urodzi sie na Via del Pellegrino; zy jak „pellegrino” i umar jak pellegrino.
5Literack a realizacj a Homo viator jest na przykad „Odyseusz” Homera. Homo viator, na
