Sławomir Sztobryn
Słowo wstępne
Kultura i Wychowanie 3, 5-65
Nr 3 (1) 20124
Kultura i Wychowanie
Międzynarodowe elektroniczne czasopismo Kultura i Wychowanie nr 3 (1) 2012 półrocznik ISSN 2083-2923 wydawca © Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi
adres wydawcy
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi 90-542 Łódź, ul. Żeromskiego 115 www.wydawnictwo.wsp.lodz.pl dyrektor wydawniczy Anna Kijo www.pedagogika.eu www.czasopismo.wsp.lodz.pl zespół redakcyjny redaktor naczelny Sławomir Sztobryn
z-ca redaktora naczelnego
Krzysztof Kamiński
sekretarz czasopisma
Małgorzata Kierzkowska Krzysztof Kamiński (redakcja merytoryczna) Magdalena Kokosińska (redakcja językowa - teksty polskie) Przemysław Rak (redakcja językowa - teksty polskie i angielskie)
Lucia Bokorová (redakcja językowa - teksty słowackie) Ludmiła Zavgorodniy (redakcja językowa - teksty ukraińskie)
Piotr Chomczyński (redakcja statystyczna) Joanna Hrabec (redakcja techniczna i korekta tekstu)
Anna Radajewska (tłumaczenie na język angielski)
międzynarodowa rada redakcyjna
Back Shlomo, prof. dr hab.
Kaye Academic College of Education, Beer-Sheva, Izrael
Hogan Padraig, prof. dr hab.
Irlandzki Narodowy Uniwersytet, Irlandia
Kaldybaev Salidin, prof. dr hab.
Nareński Uniwersytet Narodowy, Kirgistan
Kudláčová Blanka, prof. dr hab.
Uniwersytet w Trnawie, Słowacja
Odakura Izumi, prof. dr hab.
Uniwersytet w Saitama, Japonia
Pelcova Nadieżda, prof. dr hab.
Uniwersytet Karola w Pradze, Czechy
Pintassilgo Joaquim, prof. dr hab.
Uniwersytet Lizboński, Portugalia
Potocarova Maria, prof. dr hab.
Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie, Słowacja
Pokharel Usha, dr
Adi Kavi Bhanu Bhakta, Damauli, Tanahu, Nepal
Regni Raniero, prof. dr hab.
Uniwersytet LUMSA w Rzymie, Włochy
polska rada redakcyjna
Gruszczyk-Kolczyńska Edyta, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Hanisz Jadwiga, dr hab., prof. WSP
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Hejnicka-Bezwińska Teresa, prof. dr hab.
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Jakubiak Krzysztof, prof. dr hab.
Uniwersytet Gdański
Konecki Krzysztof, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Kowalewicz Kazimierz, dr hab., prof. WSP
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Miszalska Anita, dr hab., prof. WSP
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Palka Stanisław, prof. dr hab.
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Smetański Mikołaj, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, Winnicki Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny
Szczepankowski Bogdan, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Szewczyk Tadeusz, dr hab., prof. WSP
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
dr hab. Anna Zamkowska
Politechnika Radomska recenzja naukowa
Frycie Stanisław, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie
Głażewski Michał, dr hab.
Uniwersytet Zielonogórski
Jakubiak Krzysztof, prof. dr hab.
Uniwersytet Gdański
Kudlačová Blanka, prof. dr hab.
Uniwersytet w Trnawie, Słowacja
Milerski Bogusław, ks. dr hab.
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie
Modzelewski Wojciech Mieczysław, prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Zarządzania Personelem w Warszawie
Olszewska Maria J., prof. dr hab.
Uniwersytet Warszawski
Ostasz Lech, dr hab.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Pelcová Nadieżda, prof. dr hab.
Uniwersytet Karola w Pradze
Rembierz Marek, dr hab.
Uniwersytet Śląski
Smetański Mikołaj, prof. dr hab.
Winnicki Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
Sztabiński Grzegorz, prof. dr hab.
Uniwersytet Łódzki
Walczak-Duraj Danuta, prof. dr hab.
Uniwersytet Łódzki
Zalewska-Pawlak Maria, dr hab.
Uniwersytet Łódzki
okładka i DTP: kama.krawczyk@gmail.com
Słowo wstępne
W poprzednich numerach miałem przyjemność witać Czytelników prezentacją naszych zamierzeń i oczekiwań, w bieżącym jednak nawiązanie do tych kwestii już nie wydaje się konieczne. „Kultura i Wychowanie” ma już teraz licznych czytelników, zdobyliśmy jako współpracowników ciekawych autorów, poszerzająca się krajowa i międzynaro-dowa rada redakcyjna świadczy o zainteresowaniu i docenieniu wartości merytorycznej pisma. Inten-sywnie pracujemy nad tym, aby ministerialna ocena periodyku zaowocowała wysoką punktacją, którą zaoferujemy naszym Autorom.
Jednym z motywów napisania tego krótkiego wstępu jest zamieszanie, jakie niedawno miało miejsce w Polsce w związku z procesem ratyfikacji ACTA. Czasopismo elektroniczne, które od momentu powstania jest zaangażowane w popularyzowanie Open Access, nie może pozostać bierne wobec tzw. przesunięcia aksjologicznego, które było związane z pozorowaną walką z tzw. piractwem. Nie bez przyczyny wiele środowisk uznało ten dokument za zagrożenie dla wolności – w tym także wolności sło-wa. I w tym miejscu warto powrócić do środowiska ludzi deklarujących zainteresowanie – zawodowe lub
prywatne – problematyką wychowawczą. Integral-nym przecież elementem kształtowania się postaw i sposobu myślenia każdego nowego pokolenia jest krytyczna interioryzacja idei i wartości, które w kul-turze już oscylują. Istotnym elementem tej kultury i nabierającym coraz większego rozmachu jest In-ternet, jak dotąd jedyne miejsce „wolnej” wymiany myśli na skalę globalną. Obecnie sytuacja związana z ACTA jest kolejnym ogniwem walki o wolność słowa w Polsce, bowiem pozornie została ona zakończona ustawą z 1990 roku, cenzura pozostała w postaci kościelnego imprimatur. Powstaje więc pytanie, czy elektroniczne środowisko czasopism naukowych nie zostanie obudowane takimi normami, które w przyszłości utrudnią lub uniemożliwią swobodę wypowiedzi ludziom, którzy mają wyrobione własne, niezależne poglądy niekoniecznie zgodne z pogląda-mi silnych grup interesu – ze sferą polityki, biznesu czy wyznania. Nonkonformistów nigdy nie kochano, ale też nikt nie ma glejtu na absolutną prawdę, choć wielu (w tym również i pedagogom) się zdaje, że jest inaczej. Z drugiej strony pieniądze, władza, pozycja społeczna to doskonale znane motywy subiektyw-nych, oportunistycznych ludzkich zachowań. Poza tym systemy społeczne wywierają intensywny na-cisk na jednostki, aby nie utracić swojej płynności – mamy więc do czynienia z adaptacją i integracją, z narzucaniem i podtrzymywaniem określonych wzorców. Procesy wychowawcze wolne od przesu-nięcia aksjologicznego muszą jednak dokonywać się w tym spolaryzowanym, realnym i twardym świecie, gdzie największą sztuką okazuje się umożliwienie każdej jednostce osiągnięcia pełni swego rozwoju. Obudowanie wolnej myśli wychowawcy (mistrza) i jego wychowanka niekończącymi się paragrafami prawa, nad którym nie panują nawet sami jego twórcy (patrz internetowa krytyka ACTA), narzu-canie jakiejś środowiskowo wyznawanej prawdy
Foto: archiwum własne
7
Nr 3 (1) 20126
Kultura i Wychowanie
potraktowania pedagogiki jako dyscyplinarnie powiązanej z naukami społecznymi i pragmatycz-nym definiowaniem jej funkcji, zamiast wolności kształcenia mamy pozornie zniesione standardy ukryte w postaci krajowych ram kształcenia, ale te, jak wszystkie ramy, raczej ograniczają, niż sty-mulują twórcze podejście do swoich edukacyjnych zadań. W tej perspektywie wolne czasopisma są tym bardziej potrzebne, dają bowiem szansę zetknięcia się z autentyczną i wolną myślą, z krytycyzmem, dociekliwością, kreowaniem samego siebie w orbicie wielości i różności poglądów na świat bez barier in-stytucjonalnych. Wirtualny nośnik pisma jest szansą na spotkanie twarzą w twarz z Autorem, pozwala również reagować na tezy przez niego głoszone.
Paradoksalnie odpersonalizowana, zmechanizo-wana i okrojona materialną biedą polska edukacja jest jak rzeka, nie mogąc płynąć swobodnie jednym korytem, znajdzie sobie inne. I ten fakt pozwa-la patrzeć z optymizmem w przyszłość, w której „uniwersum idei” nie ulegnie petryfikacji. Pożytek – jak twierdził niegdyś B. F. Trentowski – może iść w parze ze szlachetnością, trzeba jednak o nią wciąż się upominać, widząc w niej jeden z podstawowych celów rozwoju Człowieka.
Zapraszamy do współpracy. Redaktor Naczelny Sławomir Sztobryn podnoszonej do rangi dogmatu, marszandyzacja
kultury i nauki, to czynniki tę kulturę deprecjonujące i trywializujące. Nasze pismo, mające na uwadze wysokie wartości, już w tytule głoszące powiązanie szeroko rozumianej kultury z pluralistycznie poj-mowaną edukacją, gwarantuje swobodny dostęp do publikowanych treści i jednocześnie zapewnia Autorom pełną wolność wypowiedzi.
Edukacja i kultura tworzą integralne środowisko – „uniwersum idei”, z którego swobodnie powinni czerpać wszyscy, dla których jest ono ważne, po-nieważ jest źródłem ich tożsamości intelektualnej, moralnej, społecznej. I z tą kwestią wiąże się druga, sygnalizowana już wcześniej, mianowicie kwestia kulturowej i edukacyjnej współpracy wszystkich środowisk profesjonalnie i nieprofesjonalnie zain-teresowanych sferą kształtowania się Człowieka. Tymczasem nowa ustawa dotycząca szkolnictwa wyższego stwarza swoisty precedens, ograniczający możliwości aktywności zawodowej pracownika na rzecz pracodawcy, który może nie wyrazić zgody na pracę w innej uczelni. Mówi się o nieuczciwej konkurencji, tak jakby dobre kształcenie ludzi było w jednym miejscu cyzelowane, a w drugim torpe-dowane. Sprzeczności instytucjonalne wynikające z materialnej walki uczelni o przetrwanie nie są nieusuwalnym elementem życia społecznego, lecz wynikają z określonego sposobu politycznego kie-rowania narodową edukacją. Edukacja nie jest fabryką, tak jak kultura nie jest gumą do żucia dla zniewolonych umysłów. Koncentracja na prymacie bytu wobec ducha przypomina karykaturalnie minio-ną epokę, niewolenie pracownika przeczy prawom człowieka w nowoczesnej demokracji, w efekcie zamiast wybitnych osobowości mistrzów mamy bezbarwnych liderów edukacji obudowanych stan-dardami i ilościowymi wskaźnikami, zamiast filozofii kształcenia – technikę, co zresztą jest pochodną
Strategie izolowania ofiary podejmowane przez mobbera w miejscu pracy
Isolation strategies toward victims taken by mobbers at workplace
Piotr Chomczyński
Zaangażowanie a epochistyka w procesie wychowywania (dzieci)
Commitment versus epoche (suspension) in the process of upbringing
Krzysztof Kamiński
Dyskusja na temat wypędzeń jako przykład polskich sporów politycznych
Discussion about expulsions as an example of polish political arguments
Paweł Ciołkiewicz
Systém odmien a trestov v kontexte rodinnej výchovy v Slovenskej republike a Nemeckej spolkovej republike
Rewards and punishments system in the context of family education in The Slovak Republic and The Federal Republic of Germany
Lujza Koldeová
Vyučovací proces a nondirektívny prístup k jeho riadeniu z pohľadu terajších a budúcich učiteľov
Teaching-learning process and nondirective approach to its management from present day teachers’ and future teachers’ perspective Boris Bošanský
Портфолио как альтернативный способ оценивания учебных достижений студентов
Portfolio as an alternative method of evaluating the academic achievements of students
Salidin Kaldybaev, Bajtugelova Dżanara
Credible human being - an anthropological (theological) approach natura pura and its impact on pedagogic thinking
Marek Wiesenganger
Poglądy pedagogiczne pozytywistów na wychowanie młodego pokolenia
The views of pedagogical positivists on education of young people
Danuta Mucha
Didaktické pomôcky v článkoch časopisu „Dom a škola” (1885-1897)
Didactic aids in articles of a magazine „Dom a škola“ (1885-1897) Mária Mihálechová
!["1 Enoch 91–109", Loren T. Stuckenbruck, Berlin – New York 2007 : [recenzja]]()