MGR MICHAŁ KIEDRZYNEK
Prawo administracyjne –
organizacja prawna administracji
cz. 3
TEORIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Teoria naturalistyczna – według niej samorząd przeciwstawia się państwu,
będąc od niego niezależnym. Zgodnie z tą koncepcją gmina jest starsza od państwa – to państwo od gminy może wywodzić
swoje prawa. Gminy wedle tej koncepcji są równe państwu, zaś państwo istnieje dla gmin. Istotą samorządu jest załatwianie spraw niezmiennych, wynikających z
natury jednostki. Sprawy te stanowią
własny, nienaruszalny dla państwa zakres
władzy.
TEORIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Teoria państwowa – zakłada ona, że państwo wykonuje władzę bezpośrednio przez własne organy, ale może też część swojej władzy
przekazać miejscowemu społeczeństwu, jako odrębnemu podmiotowi prawnemu,
wchodzącemu w stosunki prawne z państwem.
Istota samorządu polega na wykonywaniu
odstąpionych przez państwo praw zwierzchnich przez korporacje terenowe. Korporacjom
przysługuje prawo do wyboru własnych organów.
Uznając zaś w jednostkach samorządowych osobowość publicznoprawną, łączy się ją z
prawem do samodzielnego sprawowania części
administracji publicznej.
TEORIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Teoria polityczna – dopatruje się w instytucji samorządu terytorialnego myśli politycznej. Istotę samorządu widzi się tutaj albo w osobowym
składzie organów samorządowych
(honorowi urzędnicy), albo w udziale społeczeństwa w administracji
publicznej. Podkreśla się, że „honorowi urzędnicy” powinni być niezależni od innych instytucji publicznych i
ośrodków władzy publicznej.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Został przywrócony w 1990 r. wraz ze zmianami ustrojowymi.
Zgodnie z Konstytucją RP ustój terytorialny zapewnia decentralizację władzy publicznej;
zasadniczy podział terytorialny uwzględnia więzi społeczne, gospodarcze oraz
kulturowe.
Obecnie funkcjonujący podział
administracyjny państwa funkcjonuje od
1999 roku.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Gmina - jest to wspólnota samorządowa obejmująca odpowiednie terytorium.
Jest jedyną jednostką samorządu terytorialnego, którego istnienie przewiduje Konstytucja RP.
Organami gminy są: wójt (burmistrz,
prezydent miasta) będący organem
wykonawczym, rada gminy będąca
organem stanowiącym i kontrolnym.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Do zadań gminy należą wszystkie sprawy
publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Gmina wykonuje zadania własne oraz zadanie zlecone (na mocy ustawy lub powierzone w drodze porozumienia).
Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze
(sołectwa, osiedla, dzielnice). Tylko miasto
stołeczne Warszawa obligatoryjnie tworzy
jednostki pomocnicze.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
Terytorium obejmuje kilka gmin, którego
mieszkańcy z mocy prawa tworzą wspólnotę lokalną.
Zakres działania powiatu określony jest ustawami (np. budowa dróg powiatowych,
przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy).
Terytorium powiatu jest obszarem właściwości
powiatowych służb, inspekcji i straży.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
o
Władze powiatu:
Mieszkańcy,
Rada powiatu (organ stanowiący i kontrolny),
Zarząd powiatu (organ wykonawczy), starosta jako przewodniczący zarządu powiatu.
o
Zgodnie z ustawą decyzje w imieniu
powiatu wydaje starosta (pomimo że
organem jest zarząd!).
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Miasto na prawach powiatu jest szczególnego rodzaju GMINĄ, której ustawodawca powierzył również pełnienie funkcji powiatu – taka gmina nie wchodzi w skład powiatu ziemskiego, choć może być ona siedziba powiatu ziemskiego (np.
Częstochowa i Powiat Częstochowski).
Utworzone zostały one w miastach, które przed reformą były siedzibami wojewodów (np.
Legnica), liczące więcej niż 100 000
mieszkańców (np. Sosnowiec) lub nadano im
ten status podczas reformy, choć nie spełniały
ww. wymogów (np. Świnoujście).
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Województwo jest największą jednostką samorządu terytorialnego. Mieszkańcy województwa z mocy prawa tworzą
regionalną wspólnotę samorządową.
Zakres działania województwa obejmuje pobudzanie aktywności lokalnej,
zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych
pokoleń, budowę dróg wojewódzkich.
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Władze samorządu województwa:
Mieszkańcy województwa,
Sejmik województwa (organ stanowiący i kontrolny),
Zarząd województwa (organ wykonawczy, na czele którego stoi marszałek
województwa),
Decyzje w imieniu województwa
podejmuje marszałek województwa (choć
organem jest zarząd województwa).
USTRÓJ SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO W POLSCE
Samorządowe kolegium odwoławcze – jest organem wyższego stopnia w rozumieniu
przepisów o postępowaniu administracyjnym (nie są jednak organem żadnej jednostki
samorządu terytorialnego). Obecnie jest ich 49 (swoją właściwością obejmują obszar byłych województw).
