Urzàd Marsza kowski Województwa Âwi tokrzyskiego. Organizacje pozarzàdowe - wa ny partner w rozwoju regionu

(1)

Organizacje pozarzàdowe - wa˝ny partner w rozwoju regionu

Urzàd Marsza∏kowski Województwa Âwi´tokrzyskiego

Kielce 2007

(2)

(3)

I Kongres Stowarzyszeƒ Województwa Âwi´tokrzyskiego

Organizacje pozarzàdowe - wa˝ny partner w rozwoju regionu

Urzàd Marsza∏kowski Województwa Âwi´tokrzyskiego

Kielce 2007

(4)

Materia∏y z Kongresu Stowarzyszeƒ Województwa Âwi´tokrzyskiego

Kielce, 10 wrzeÊnia 2007 r.

ISBN 978-83-920716-7-9

Sk∏ad i druk:

Digital Art Studio

www.digitalartstudio.pl

(5)

Spis treÊci

Wst´p - Marsza∏ek Województwa Âwi´tokrzyskiego Adam Jarubas . . .

Stowarzyszenie: na granicy w∏adzy publicznej

i spo∏eczeƒstwa – Krzysztof Adamczyk . . .

Komunikacja spo∏eczna a organizacje pozarzàdowe – Dariusz Detka . . .

Program Operacyjny Kapita∏ Ludzki 2007-2013 jako nowe szanse wzmocnienia potencja∏u partnerów spo∏ecznych w realizacji zadaƒ polityki spo∏ecznej oraz rozwoju aktywnoÊci obywatelskiej

w województwie Êwi´tokrzyskim – Zdzis∏aw Wrza∏ka . . .

Aktywizacja zawodowa i podnoszenie kwaliﬁkacji mieszkaƒców regionu Êwi´tokrzyskiego w ramach dzia∏aƒ Programu Operacyjnego

Kapita∏ Ludzki – Arkadiusz Piecyk . . .

Finansowa i pozaﬁnansowa wspó∏praca Samorzàdu Województwa

z organizacjami pozarzàdowymi – Barbara Jakacka-Green . . .

Sport, kultura, turystyka - wspó∏praca z organizacjami

pozarzàdowymi – Jacek Kowalczyk . . .

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013. Dzia∏ania adresowane do organizacji pozarzàdowych – Miros∏awa Mochocka . . .

Doskonalenie instytucjonalnej obs∏ugi rynku pracy w regionie

Êwi´tokrzyskim – Andrzej Lato . . .

G∏osy z dyskusji . . .

Tam uzyskasz potrzebne informacje

5

7 10

13

34

43

47

52

58 83

(6)

(7)

Adam Jarubas, Marsza∏ek Województwa Âwi´tokrzyskiego

Organizacje pozarzàdowe sà bardzo wa˝nym ogniwem aktywizujàcym spo∏eczeƒstwo i przyczyniajàcym si´ do rozwoju spo∏ecznoÊci lokalnych. Przejawy ich dzia∏alnoÊci sà widocz- ne niemal w ka˝dym mieÊcie, gminie; wiele dziedzin ˝ycia nie mog∏oby ju˝ dziÊ funkcjonowaç bez aktywnoÊci ludzi skupio- nych w∏aÊnie w organizacjach pozarzàdowych.

Priorytetem Samorzàdu Województwa Âwi´tokrzyskiego

jest jak najlepsze s∏u˝enie mieszkaƒcom tej ziemi. Jestem przekonany, ˝e aktywna po- lityka polegajàca m.in. na wszechstronnej wspó∏pracy z organizacjami pozarzàdowymi jest jednym z elementów efektywnego zarzàdzania regionem. Pod∏o˝em strategii takiej wspó∏pracy jest przekonanie o korzyÊciach z niej p∏ynàcych. Spo∏eczeƒstwo powinno poczuç w sobie odpowiedzialnoÊç za siebie, swoje najbli˝sze otoczenie i wspólnot´, w której ˝yje. Aktywizacja spo∏ecznoÊci lokalnej to fundament budowania spo∏eczeƒstwa obywatelskiego. Konkretna, wzajemna wspó∏praca samorzàdu z organizacjami pozarzàdowymi dzi´ki dobremu rozpoznaniu potrzeb, pozwoli wprowadziç nowatorskie i bardziej efektywne dzia∏ania. A przede wszystkim uzupe∏ni dzia∏alnoÊç samorzàdu i administracji paƒstwowej w obszarach, które – z punktu widzenia spo∏eczeƒstwa – szczególnie tego wymagajà.

Wiele dziedzin ˝ycia nie mog∏oby ju˝ dziÊ funkcjonowaç bez aktywnoÊci ludzi pracujàcych w ró˝nego rodzaju stowarzyszeniach i fundacjach. W∏àczajàc si´ w spo∏ecznà dzia∏alnoÊç, osoby te wykorzystujà swojà wiedz´, poÊwi´cajà wolny czas i energi´, a niejednokrotnie równie˝ w∏asne pieniàdze. Takich ludzi i tworzone przez nich organizacje warto wzmacniaç w ich zaanga˝owaniu spo∏ecznym, warto im pomagaç, umacniaç z nimi wspó∏prac´ samorzàdu województwa. Temu s∏u˝yç ma przygotowany przez nas Kongres Stowarzyszeƒ. Mam nadziej´, ˝e stanie si´ on miejscem wymiany doÊwiadczeƒ oraz nawiàzywania nowych kontaktów pomi´dzy stowarzyszeniami i samorzàdem wo- jewództwa.

(8)

(9)

Krzysztof Adamczyk, kierownik Oddzia∏u Informacji w Biurze Komunikacji Spo∏ecznej Urz´du

Marsza∏kowskiego Województwa Âwi´tokrzyskiego Stowarzyszenie: na granicy w∏adzy publicznej

i spo∏eczeƒstwa

Stowarzyszenie to organizacja spo∏eczna (zrzeszenie) powo∏ywana przez grup´ osób majàcych wspólne cele lub zainteresowania. Samo istnienie stowarzyszeƒ ma na celu realizacj´

jednego z podstawowych praw konstytucyjnych: prawa do

zrzeszania si´. Jako naczelny cel stowarzyszenia przyjmujà partycypacj´ w ˝yciu publicznym, na zasadzie istnienia podmiotu, b´dàcego wyrazicielem woli grupy obywateli. Ustawodawca zagwarantowa∏ istnienie formu∏y prawnej dla istnienia stowarzyszeƒ ustawà „Prawo o stowarzyszeniach” z dnia 7 kwietnia 1989 roku (Dz. U. Nr 20, poz.

104). Zgodnie z jej literà, stowarzyszenie jest „dobrowolnym, trwa∏ym i samorzàdnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie okreÊla swoje cele, programy dzia∏ania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewn´trzne dotyczàce jego dzia∏alnoÊci, opierajàc jà na pracy spo∏ecznej cz∏onków”. Ustawa „Prawo o stowarzyszeniach” z 1989 roku wyodr´bnia dwa g∏ówne rodzaje stowarzyszeƒ – stowarzyszenia rejestrowe (posiadajàce osobowoÊç prawnà) i stowarzyszenia zwyk∏e.

Stowarzyszenia posiadajà status organizacji pozarzàdowej (ang. Non-Governmental Organization). NGO to organizacja obywatelska (za∏o˝ona przez obywateli lub ich organizacje) i dzia∏ajàca z inicjatywy w∏asnej na rzecz wybranego przez siebie wycin- ka interesu publicznego. Organizacje pozarzàdowe bywajà nazywane trzecim sekto- rem, obok sektora publicznego (w∏adz, administracji publicznej) i rynkowego (biznesu, przedsi´biorczoÊci). Organizacje pozarzàdowe - w odró˝nieniu od organów publicznych, a podobnie jak biznes - sà prywatne i powstajà z inicjatywy ich za∏o˝ycieli (prywatnych osób), ale - w odró˝nieniu od biznesu, a podobnie jak w∏adze publiczne - dzia∏ajà w interesie publicznym a nie prywatnym. Definicja ustawowa organizacji pozarzàdowej jest zawarta w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wolontariacie (Dziennik Ustaw nr 96 z dnia 29 maja 2003 roku, po- zycja 873). W art. 3 ust. 2 tej ustawy czytamy: „Organizacjami pozarzàdowymi sà, nie b´dàce jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finan- sach publicznych, i niedzia∏ajàce w celu osiàgnićia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadajàce osobowoÊci prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia”.

Stowarzyszenie – fundament spo∏eczeƒstwa obywatelskiego

W paƒstwach demokratycznych istotà jest oddzielenie spo∏eczeƒstwa od paƒstwa – ∏ad spo∏eczny wynika z istnienia instytucji neutralnej, obiektywnej oraz niezale˝nej, a co najwa˝niejsze – racjonalnej – paƒstwa. Po przeciwleg∏ej stronie znajduje si´

spo∏eczeƒstwo obywatelskie, które dotyczy sfery prywatnej, interesów osobistych po- szczególnych grup. Paƒstwo jest natomiast zobowiàzane do wyra˝ania „interesu ogól- nego”, do s∏u˝by dla dobra wspólnoty. JednoczeÊnie spo∏eczeƒstwo obywatelskie jest

(10)

pluralistyczne i nie mo˝e reprezentowaç si´ jako jednoÊç, si∏à rzeczy dà˝y wi´c do roz- przestrzenienia si´ i rozwarstwienia.

Rolà stowarzyszeƒ jako organizacji zrzeszajàcych obywateli jest przede wszystkim kszta∏towanie spo∏eczeƒstwa obywatelskiego i realizowanie idea∏ów wynikajàcych z demokracji. Stowarzyszenia sà skutkiem aktywnoÊci publicznej, nie zaÊ jej poczàtkiem. Sà narz´dziem usprawnienia tej˝e aktywnoÊci. Inaczej mówiàc, nie stowarzyszenia tworzà spo∏eczeƒstwo obywatelskie, a spo∏eczeƒstwo obywatelskie tworzy stowarzyszenia.

Organizacje pozarzàdowe stanowià tu istotny element demokracji. Dzia∏ajàc na styku w∏adzy i spo∏eczeƒstwa, sà w stanie reagowaç w bezpoÊredni sposób na potrzeby lokalnej spo∏ecznoÊci, b´dàc jednoczeÊnie reprezentantem spo∏eczeƒstwa jak i wykonujàc powierzone im zadania przez administracje rzàdowà i pozarzàdowà.

Wspó∏praca organizacji pozarzàdowych z administracjà publicznà W wi´kszoÊci urz´dów istnieje osoba odpowiedzialna za wspó∏prac´ z organizacjami pozarzàdowymi. Osoby, o których mowa, ró˝nià si´ jednak znacznie, jeÊli chodzi o miejsce w hierarchii urz´dniczej. Najcz´Êciej pe∏nià one funkcje dyrektorów lub kierowników ró˝nego rodzaju komórek – rzadko jednak sà to komórki dedykowane wy∏àcznie wspó∏pracy z organizacjami. W jednym wypadku relacje z organizacjami nale˝à do kompetencji osoby w randze podsekretarza stanu. Zdarza si´ te˝, ˝e wska- zywane sà osoby pe∏niàce funkcje doradców i ekspertów. Reasumujàc, kwestia relacji z organizacjami pozarzàdowymi jest obecna w wielu urz´dach, jednak w sensie instytu- cjonalnym rozwiàzywana jest bardzo ró˝nie.

Do form wspó∏pracy pomi´dzy administracjà publicznà a stowarzyszeniem za- liczamy: wspó∏prac´ ﬁnansowà, wzajemne informowanie si´ o planowanych kierunkach dzia∏alnoÊci, konsultowanie projektów aktów prawnych, tworzenie wspólnych zespo∏ów o charakterze doradczym.

Najcz´stszà formà wspó∏pracy jest wymiana informacji oraz ﬁnansowanie dzia∏aƒ organizacji przez administracj´. Nieco rzadziej wspó∏praca przybiera form´ powo∏ywania wspólnych zespo∏ów i konsultowania projektów aktów prawnych. Proﬁl wspó∏pracy jest wyraênie ró˝ny w przypadku ró˝nych typów instytucji. Jak si´ wydaje, najbardziej kooperacyjnie jest do organizacji nastawiony samorzàd. W ka˝dym z wymiarów (poza konsultowaniem aktów prawnych) osiàga najwy˝sze wskaêniki wskazaƒ pozytywnych.

Przy konsultowaniu aktów prawnych, z oczywistych powodów, najcz´Êciej z organizacjami wspó∏pracujà ministerstwa, co ma zwiàzek z bardzo istotnà w Polsce funkcjà legislacyjnà Rzàdu.

Wspó∏praca ﬁnansowa polega zazwyczaj na udzielaniu przez organy publiczne dotacji z przeznaczeniem na konkretnie okreÊlony cel, którego realizacja b´dzie mia∏a bezpoÊredni wp∏yw na jakoÊç ˝ycia spo∏ecznego. Zdecydowana wi´kszoÊç stowarzyszeƒ korzysta z dotacji subwencji czy grantów, które stanowià znacznà cz´Êç bud˝etu organizacji pozarzàdowych. Poza liczbà podmiotów, jakie korzysta∏y z pomocy publicznej, wa˝ny jest te˝ tryb, w jakim pomoc ta jest dystrybuowana. W tej sprawie ustawa o dzia∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wolontariacie wprowadza jasne zasady – Êrodki publiczne powinny byç dost´pne jedynie w trybie otwartych konkursów (chyba, ˝e

(11)

inne przepisy stanowià inaczej). Przyznawane w ten sposób Êrodki ﬁnansowe stanowià bardzo cz´sto pewnà tylko cz´Êç pieni´dzy przeznaczanych na dany cel, chocia˝

zdarzajà si´ i przypadki doﬁnansowania inicjatyw w stu procentach. Wymagany wk∏ad w∏asny stowarzyszenia pokrywajà ze Êrodków uzyskanych z dochodów wynikajàcych z dzia∏alnoÊci statutowej. Istotnym przes∏aniem konsekwencji powy˝szej Êcie˝ki ﬁnan- sowej jest zmiana modelu wspó∏pracy pomi´dzy podmiotami publicznymi a NGO ze sponsorskiego na zadaniowy

Przysz∏oÊç trzeciego sektora

Motywem dzia∏ania organizacji pozarzàdowych jest ch´ç naprawy Êwiata, i uczy- nienia go bardziej znoÊnym dla innych. Podstawowe cele trzeciego sektora zatem, majà charakter spo∏eczny a nie ekonomiczny. W odró˝nieniu od sektora komercyjno-pry- watnego i publicznego, zasadniczà inspiracjà dzia∏ania trzeciego sektora jest podej- mowana aktywnoÊç w kierunku orientacji na uznawane wartoÊci. ¸àczàc przymioty niezale˝noÊci politycznej i funkcji non-proﬁt w paƒstwach ustabilizowanej demokracji, organizacje obywatelskie uzyskujà coraz wi´kszy wp∏yw na animacj´ Êrodowiskowà i procesy integracyjne grup obywateli w mikro i makro skali.

Retrospektywnie, trzeci sektor by∏ i jest tyglem potencja∏u zdolnoÊci, odwagi i aktywnoÊci. W Polsce pe∏ni on wielorakie funkcje. Nie tylko dla ekspertów, przysz∏oÊç trzeciego sektora w naszym kraju jest zwiàzana z d∏ugotrwa∏ym procesem rozdzielania funkcji p∏atnika od bezpoÊredniego Êwiadczenia us∏ug. Proces ów, tworzy naturalne po- szerzanie si´ pola mo˝liwoÊci o profesjonalizm w planowaniu, innowacyjnoÊç i trafnoÊç w propozycjach oraz kompetencje w zarzàdzaniu. Bazujàc na tych cechach NGO stawiajà na skutecznoÊç wykazywanà realizacjà konkretnych wskaêników spo∏ecznych.

Ich aktywnoÊç jest nie tylko próbà „∏atania” dziur w szarej materii spo∏eczeƒstwa, ale przede wszystkim stanowi metod´ budowania potencja∏u spo∏ecznego wÊród obywateli, w celu powstawania coraz to nowych inicjatyw.

(12)

Dariusz Detka, dyrektor Biura Komunikacji Spo∏ecznej Urz´du Marsza∏kowskiego Województwa

Âwi´tokrzyskiego

Komunikacja spo∏eczna a organizacje pozarzàdowe I.

Najkrócej precyzujàc komunikacj´ spo∏ecznà mo˝emy okreÊliç jà procesem wytwarzania, przekszta∏cania i przekazy- wania danych, informacji pomi´dzy jednostkami, grupami oraz organizacjami spo∏ecznymi¹. Po co zadawaç sobie trud w trans-

misji danych pomi´dzy ich wytwórcà, a bezpoÊrednim odbiorcà? Odpowiedê jest nie- zmiernie prosta: chodzi o wzajemne zrozumienie.

Komunikacja spo∏eczna to nieustanne kszta∏towanie i modyﬁkowanie wiedzy, postaw czy zachowaƒ zgodnych z oczekiwaniami mocodawców, czy te˝ inaczej mówiàc zleceniodawców, wymagajàcych przekazania okreÊlonej informacji.

RzeczywistoÊç nie jest tak prosta. W potocznym rozumieniu komunikacja spo∏eczna jest uto˝samiana z public relations, czyli PR. Po cz´Êci rozumowania praw- dziwe, ale tylko w pewnej cz´Êci. PR to kreowanie wizerunku, a poj´cie komunikacji spo∏ecznej jest du˝o szersze. I mo˝e dlatego do tej pory spychane na plan dalszy lub zupe∏nie pomijane w dzia∏aniach du˝ych jednostek, szczególnie samorzàdowych, ale tak˝e niedocenianych przez organizacje spo∏eczne, pozarzàdowe. A przecie˝ proces komunikowania si´ to do chwili obecnej najwi´ksza bolàczka organów reprezentujàcych zarówno w∏adz´ samorzàdowà, jak i rzàdowà. Nie wspomn´ tu ju˝ o zupe∏nej ignoran- cji niektórych stowarzyszeƒ, które na mojej skórze çwiczy∏y, czy raczej leczy∏y swoje frustracje zwiàzane z brakiem wzajemnego zrozumienia. I aby byç sprawiedliwym, takie same przywary mo˝na zarzuciç wielu organom samorzàdowym. Czas walnàç si´ mocno w piersi, pozostawiç niedopowiedzenia, namazaç kilka grubych kresek i wziàç si´ do wspólnej pracy, ku obopólnemu zadowoleniu.

W ogóle relacje pomi´dzy omawianymi partnerami sà bardzo dziwne, ˝eby nie stwierdziç, i˝ momentami wchodzà w krain´ absurdu. Mianowicie cz´sto strony toczàc spory proceduralne zapominajà o istocie ich dzia∏alnoÊci, a mianowicie obywatelach, mieszkaƒcach obszaru , na którym dzia∏ajà².

A skracajàc wst´p wspó∏dzia∏anie jest konieczne choçby ze wzgl´du na PR. Dla jed- nych i drugich podmiotów jest on istotnym elementem gry – gry o ludzi, o wszystkich tych, których mo˝na aktywizowaç swojà dzia∏alnoÊcià. Czyli konieczne jest pokazywa- nie swego dorobku i to jeszcze w odpowiedni sposób, skierowanie takiego przekazu do odpowiednich grup odbiorców docelowych.

II.

Cechà, która nie pozwala na skoordynowanie dzia∏aƒ, a i inspiracj´ nowych jest jedna z naszych przywar narodowych, a mianowicie wybuja∏y indywidualizm. Bo po co grupa, kiedy sam podo∏am? A jeÊli ju˝ zbierzemy ch´tnych do dzia∏ania, to po co dzieliç si´ ewentualnym przywództwem, skoro wie si´ najlepiej? W koƒcu trzeba zbyt aktyw-

1 Leksykon politologii wraz z Aneksem o: reformie samorzàdowej, wyborach do sejmu, prezydenckich oraz gabinetach rzàdowych, pod red. Andrzeja Antoszewskiego i Ryszarda Herbuta, Wroc∏aw 2004, s.166-168.

2 Proniewicz J., O skutecznym komunikowaniu si´, w: Samorzàd Miejski. Miesi´cznik Zwiàzku Miast Polskich, nr 6,bm 2007, s. 6-7.

(13)

nych eliminowaç, gdy˝ to oni mogà zgarnàç laur zwyci´stwa, a my tylko go muÊniemy.

Takie niestety myÊlenie cz´sto nam przyÊwieca . Bardzo ludzkie, ale tak samo destruk- cyjne i zniech´cajàce do dzia∏ania nawet tych z najlepszymi ch´ciami. I tu pozwol´ sobie na zacytowanie fragmentów artyku∏u Jana Pazdura „O kulturalno oÊwiatowej pracy organizacyj spo∏ecznych”³.

„U êróde∏ apatii

Gdy nuncjusz apostolski przy dworze Zygmunta Augusta, Ruggiero, oglàdajàc cie- kawie naszà ojczyzn´, notujàc zwyczaje i wnikajàc w cechy narodowe obywateli s∏awnej i kwitnàcej Rzplitej Zygmuntowskiej, rzuci∏o mu si´ w oczy zami∏owanie Polaków do pró˝nowania i zabaw oraz nadmiernie wybuja∏y indywidualizm.

Ale ˝adna z naszych wad lub zalet nie budzi∏a w obcokrajowcach, wówczas i póêniej, tyle zainteresowania co gadulstwo. Zdumiewano si´ ob˝arstwem, gorszono niekaralnoÊcià, ale tylko jedna instytucja, Sejm, pos∏u˝y∏a z powodu gadulstwa do opracowania zagranicà widowiska humorystycznego.

Dla obcych mog∏o to byç Êmieszne, co dla nas by∏o szkodliwe. Gorzej, ˝e gadulstwo wyÊmiewamy dziÊ sami, a nie mo˝emy si´ z niego uleczyç.(…)

Nie ma sejmików, zjazdów i konfederacji, musia∏o si´ znaleêç inne pole do ujaw- nienia odwiecznych .zami∏owaƒ oratorskich – organizacje spo∏eczne. Powsta∏y sek- cje, oddzia∏y, okr´gi, zwiàzki i stowarzyszenia. G´stà siecià ogniw wype∏ni∏y granice Paƒstwa, powo∏a∏y do ˝ycia zarzàdy, zebrania zwyczajne i walne, opracowa∏y wiele, bardzo wiele statutów organizacyjnych, obszernych, skomplikowanych, bo praca spo∏eczna, to trudna praca…(…)

Urz´dy administracyjne i samorzàdowe nawiedzane dzieƒ w dzieƒ przez nieust´pliwe delegacje bankrutujàcych zwiàzków rzucajà im w miar´ mo˝noÊci ró˝ne sumy na urzeczywistnienie nader po˝ytecznych celów statutowych. B∏àd mÊci si´. Skoro zawini∏y, niech p∏acà alimenty.”

Jak s∏usznie zauwa˝y∏ J. Pazdur w opublikowanym 99 lat temu na ∏amach

„Radostowej”⁴ artykule, nikt bez winy nie pozostawa∏, ale z lektury jasna nauka p∏yn´∏a – mimo zarzutu powszechnego gadulstwa – unormowania stosunków pomi´dzy strona- mi, czyli stowarzyszeniami i administracjà. A niestety mo˝na wypracowywaç to jedynie poprzez zrzucane gadulstwo, czyli spotkania takie, jak na Kongresie i wspólne ukierun- kowywanie dzia∏aƒ.

III.

Wzajemna wspó∏praca mo˝e rozwijaç si´ szybciej, sprawniej ni˝ jeszcze kilka lat temu. Rozwój techniczny, a w szczególnoÊci gwa∏towna ekspansja Internetu oraz te- lefonii komórkowej, wprowadzi∏ nowà jakoÊç w przekazie informacji⁵. Wymuszone tempo z dotarciem odpowiedniej informacji do konkretnego odbiorcy sta∏o si´ o wiele prostsze, a tak˝e poprzez swoje ukierunkowanie bardziej efektywne. Tradycyjne formy przekazu muszà funkcjonowaç równolegle, ale nowoczesne technologie pozwalajà docieraç do coraz wi´kszej grupy docelowej.

3 Pazdur J., O kulturalno oÊwiatowej pracy organizcyj spo∏ecznych, w: Radostowa. Ilustrowany Miesi´cznik Âwi´tokrzyski. Literatura-Historia regionu-Kultura, Rok III, nr 2, Kielce 1938,s. 21-29.

4 Praktycznie w ka˝dym numerze „Radostowej” znajdowa∏ si´ artyku∏ mówiàcy o wspó∏pracy stowarzyszeƒ z administracjà, a tak˝e o wspó∏pracy pomi´dzy organizacjami.

5 Proniewicz J., O skutecznym…, s. 6.

(14)

I tu mo˝emy mówiç o niezobowiàzujàcej wspó∏pracy, a na pewno korzystnej i dla samorzàdu i dla organizacji pozarzàdowych. Wzajemna wymiana informacji i jej prze- tworzenie, oraz podanie w∏asnymi kana∏ami komunikacyjnymi zwi´kszy efektywnoÊç dzia∏ania partnerów.

Operujàc przyk∏adem Biura Komunikacji Spo∏ecznej Urz´du Marsza∏kowskiego Województwa Âwi´tokrzyskiego mo˝emy w prosty sposób pokazaç efektywnoÊç takiej wspó∏pracy. Zarówno strona Internetowa, jak i wydawnictwo „Nasz Region”⁶, a tak˝e komunikaty przesy∏ane do mediów sà pot´˝nà bronià, mogàcà ze zwielokrotnionà mocà oddzia∏ywaç na mieszkaƒców regionu. I tak te˝ niejednokrotnie jest czynione. Do chwili obecnej nie odnotowano pomini´cia w informacjach wychodzàcych z Urz´du jakiegokolwiek apelu stowarzyszenia, czy innej organizacji pozarzàdowej. Bardzo do- brze rozwija si´ wspó∏praca z Ludowymi Zespo∏ami Sportowymi, z którymi na zasadzie wzajemnoÊci prowadzony jest kolporta˝ wydawnictw.

Terenowe Punkty Informacyjne Biura, które systematycznie odwiedzajà poszcze- gólne powiaty – zawsze zlokalizowane sà w siedzibach Starostw, a o dacie pobytu informujà plakaty i notki w prasie oraz informacje w mediach elektronicznych – s∏u˝à nie tylko wiedzà na temat Urz´du, ale niejednokrotnie sà wykorzystywane w∏aÊnie przez ró˝nego rodzaju organizacje do przeprowadzania akcji informacyjnej.

I w tym momencie natraﬁamy na pewna trudnoÊç. TrudnoÊç, którà kiedyÊ okreÊlono, jako naszà wad´, ale bez wspomnianego wy˝ej gadulstwa cz´sto nic o sobie nie wiemy. Czyli „gadanie” mo˝e byç cnotà. Tylko w ten sposób b´dziemy mogli wzajemnie sobie pomagaç, propagowaç swoje idee, swoje akcje. Jest nam potrzebny cz´sty kontakt w celu wzajemnego doinformowywania si´, a tak˝e doskonalenia form wspó∏pracy. Jasne, ˝e mo˝na dzia∏aç obok siebie, cz´sto nawet dublowaç si´ w ró˝nych przejawach aktywnoÊci, cz´sto pope∏niaç b∏´dy, które ju˝ raz ktoÊ zrobi∏. Tylko po co?

Lepiej dzia∏aç wspólnie na co dzieƒ, co jest bardziej efektywne, a i mobilizujàce do poszukiwania jeszcze lepszych form partnerstwa.

6 „Nasz Region” jest miesi´cznikiem, dlatego informacje muszà docieraç do redakcji pisma z pewnym wyprzedzeniem, natomiast strona Internetowa jest w dyspozycji przez ca∏y tydzieƒ – w soboty i niedziele pracownicy Biura aktualizujà dane na bie˝àco.

(15)

Zdzis∏aw Wrza∏ka,

Wicemarsza∏ek Województwa Âwi´tokrzyskiego Program Operacyjny Kapita∏ Ludzki 2007-2013 jako nowe szanse wzmocnienia potencja∏u partnerów

spo∏ecznych w realizacji zadaƒ polityki spo∏ecznej oraz rozwoju aktywnoÊci obywatelskiej

w województwie Êwi´tokrzyskim

Istot´ Programu Operacyjnego Kapita∏ Ludzki mo˝na

zawrzeç w trzech s∏owach: „Cz∏owiek – najlepsza inwestycja”. To od cz∏owieka zale˝y stopieƒ wykorzystania zasobów pracy a tak˝e wzrost konkurencyjnoÊci gospodarki.

Zatem nacisk na rozwój cz∏owieka powinien byç realizowany równolegle do wsparcia infrastrukturalnego, technologicznego i restrukturyzacyjnego w celu zapewnienia opty- malnego oddzia∏ywania udzielonego wsparcia. Kluczowymi zadaniami PO KL jest inwestowanie, podnoszenie jakoÊci kapita∏u ludzkiego a tak˝e szeroko zakrojona pomoc w zakresie zatrudnienia oraz wzrostu spójnoÊci spo∏ecznej poprzez:

• budow´ spo∏eczeƒstwa opartego na wiedzy poprzez rozwój wykszta∏cenia i kwaliﬁkacji,

• zwi´kszenie elastycznoÊci rynku pracy i adaptacyjnoÊci pracowników,

• efektywnego wykorzystania zasobów pracy,

• zwi´kszenie poziomu spójnoÊci spo∏ecznej, gospodarczej i terytorialnej z kraja- mi Unii Europejskiej.

Wdra˝anie programu

W systemie wdra˝ania PO KL wspó∏pracujà ze sobà Instytucja Zarzàdzajàca (IZ), Instytucje PoÊredniczàce (IP) i Instytucje Wdra˝ajàce (IW) tj. Instytucje PoÊredniczàce IIº. Instytucjà Zarzàdzajàcà PO KL jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, któ- re to odpowiada za zarzàdzanie i wdra˝anie PO KL. Instytucja zarzàdzajàca PO KL oddelegowa∏a zarzàdzanie poszczególnymi priorytetami do Instytucji PoÊredniczàcych.

Zgodnie z uchwa∏à Zarzàdu Województwa Âwi´tokrzyskiego w Województwie Âwi´tokrzyskim funkcj´ IP pe∏ni Âwi´tokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego (Priorytety: VI-Dzia∏anie 6.3, VII-Dzia∏anie 7.1, 7.2, 7.3, VIII-Dzia∏anie 8.2 oraz IX- Dzia∏anie 9.1, 9.2, 9.3, 9.4, 9.5). Dla potrzeb wdra˝ania PO KL, ÂBRR utworzy∏o Biuro PO KL. Cz´Êç zadaƒ (tj. Priorytet VI-Dzia∏anie 6.1 i 6.2 oraz Priorytet VIII-Dzia∏anie 8.1) ÂBRR oddelegowa∏o do realizacji Wojewódzkiemu Urz´dowi Pracy w Kielcach, który pe∏ni rol´ Instytucji PoÊredniczàcej IIº. W/w zadania stanowià kontynuacj´ do- tychczasowych dzia∏aƒ WUP.

Finansowanie

Program Operacyjny Kapita∏ Ludzki jest najwi´kszym w Unii Europejskiej programem wspó∏ﬁnansowanym ze Êrodków Unii Europejskiej tj. w 85 % z Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego oraz w 15% ze Êrodków krajowych. Ârodki na wspó∏ﬁnansowanie wk∏adu krajowego PO KL pochodziç b´dà z bud˝etu paƒstwa, bud˝etu jednostek samorzàdu terytorialnego i innych Êrodków publicznych (PFRON, Fundusz Pracy).

Ca∏oÊç kwoty, jakà przeznaczono na jego realizacj´ to ponad 11,4mld EUR, z czego ponad 9,7mldEUR stanowià Êrodki EFS, a ok.1,7mld EUR – Êrodki krajowe.

(16)

W ramach Programu ok.60% alokowanych Êrodków przeznaczono na wsparcie realizowane przez regiony, zaÊ ok.40% Êrodków b´dzie wdra˝ane sektorowo przez odpowiednie resorty. Dla celów realizacji Programu Województwu Âwi´tokrzyskiemu przyznano kwot´ 317 490 tys. EUR.

Organizacje pozarzàdowe

Partnerska wspó∏praca sektora publicznego i pozarzàdowego mo˝e byç gwarancjà wi´kszego i lepszego wykorzystania dost´pnych Êrodków. Organizacje pozarzàdowe dysponujà wielkim potencja∏em aktywnoÊci w dzia∏aniach na rzecz spo∏eczeƒstwa.

Skupiajà one najaktywniejszych i najbardziej wra˝liwych na sprawy spo∏eczne obywateli danego Êrodowiska. Niezb´dne jest zatem w∏àczenie podmiotów pozarzàdowych w system funkcjonowania województwa na zasadzie równoprawnego partnerstwa w celu zaspokajania ró˝norodnych potrzeb, aspiracji, dà˝eƒ i oczekiwaƒ mieszkaƒców woje- wództwa, tworzàcych z mocy prawa regionalnà wspólnot´ samorzàdowà. Nawiàzanie wspó∏pracy pomi´dzy Województwem i organizacjami pozarzàdowymi pozwoli na zwi´kszenie efektywnoÊci wykorzystania Êrodków PO KL poprzez wielostronne i inno- wacyjne podejÊcie z wykorzystaniem ró˝norodnych doÊwiadczeƒ wszystkich partnerów.

Partnerstwo takie pozwoli na pe∏niejsze zaspokojenie potrzeb spo∏ecznych a przez to popraw´ jakoÊci ˝ycia mieszkaƒców Województwa Âwi´tokrzyskiego. PO KL nie- sie organizacjom pozarzàdowym mo˝liwoÊç wystàpieƒ z ofertami realizacji projektów konkretnych zadaƒ publicznych oraz dzia∏aƒ spo∏ecznie u˝ytecznych, na rzecz po˝ytku publicznego. Celem tych dzia∏aƒ b´dzie umocnienie lokalnych dzia∏aƒ oraz stworzenie warunków dla powstania inicjatyw i struktur funkcjonujàcych na rzecz spo∏ecznoÊci lokalnych Województwa Âwi´tokrzyskiego. W znacznym stopniu przyczyni si´ to do poprawy jakoÊci ˝ycia, poprzez pe∏niejsze zaspokajanie potrzeb spo∏ecznych mieszkaƒców Województwa Âwi´tokrzyskiego.

PO KL

Kapita∏ Ludzki to pierwszy program operacyjny spoÊród przygotowanych przez Polsk´ na lata 2007 – 2013. Jest to najwi´kszy program wspierany przez EFS ze wszystkich przed∏o˝onych przez 27 paƒstw cz∏onkowskich w obecnej perspektywie oraz hi- storii Unii Europejskiej. PO KL sk∏ada si´ z 9 Priorytetów, z czego 4 realizowane sà na szczeblu regionalnym:

Priorytet VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji spo∏ecznej Priorytet VII – Regionalne kadry gospodarki

Priorytet VIII – Rozwój wykszta∏cenia i kompetencji w regionach Priorytet IX – Aktywizacja obszarów wiejskich

Realizacja programu. Projektodawcy

W ramach PO KL przewiduje si´ realizacj´ projektu w dwóch trybach: systemowym i konkursowym. W trybie systemowym projekty sà realizowane przez beneﬁcjentów imiennie wskazanych w Programie lub dodatkowych dokumentach stanowiàcych jego uszczegó∏owienie. Natomiast w trybie konkursowym projekty b´dà mog∏y realizowaç wszystkie podmioty m.in.:

• instytucje rynku pracy

• instytucje pomocy i integracji spo∏ecznej

• instytucje szkoleniowe

• jednostki administracji rzàdowej i samorzàdowej

(17)

• przedsi´biorcy

• instytucje otoczenia biznesu

• organizacje pozarzàdowe

• instytucja systemu oÊwiaty i szkolnictwa wy˝szego

• inne podmioty Grupy docelowe

Osoby, instytucje, grupy spo∏eczne, które mogà bezpoÊrednio skorzystaç z pomocy w ramach PO KL:

• powiatowe centra pomocy rodzinie i ich pracownicy, inne jednostki organizacyjne pomocy spo∏ecznej i ich pracownicy realizujàcy dzia∏ania w zakresie integracji spo∏ecznej

• oÊrodki pomocy spo∏ecznej i ich pracownicy, inne jednostki organizacyjne pomocy spo∏ecznej i ich pracownicy realizujàcy dzia∏ania w zakresie integracji spo∏ecznej

• pracownicy instytucji pomocy i integracji spo∏ecznej dzia∏ajàcych w regionie, z wy∏àczeniem publicznych

• pracownicy publicznych s∏u˝b zatrudnienia

• partnerzy spo∏eczno – ekonomiczni

• osoby bezrobotne

• otoczenie osób wykluczonych spo∏ecznie w zakresie poradnictwa i projektów promocyjnych

• osoby ﬁzyczne zamierzajàce rozpoczàç dzia∏alnoÊç gospodarczà

• mieszkaƒcy gmin wiejskich, miejsko – wiejskich i miejskich oraz mieszkaƒcy miast do 50 tys. mieszkaƒców

• podmioty i spo∏ecznoÊci lokalne dzia∏ajàce na obszarach wiejskich na rzecz przeciwdzia∏ania ich marginalizacji i zapewnienia ich odpowiedniego rozwoju

• podmioty prowadzàce dzia∏alnoÊç gospodarczà

• przedsi´biorstwa oraz pracownicy

• uczelnie

• jednostki naukowe

• doktoranci, absolwenci i studenci uczelni i jednostek naukowych

• szko∏y i placówki (instytucje i kadra szkoleniowa) prowadzàce doradztwo zawodowe i kszta∏cenie zawodowe

• uczniowie i s∏uchacze szkó∏ prowadzàcych doradztwo zawodowe i kszta∏cenie zawodowe

• osoby w wieku 24-64 lat zg∏aszajàce z w∏asnej inicjatywy ch´ç podnoszenia, uzupe∏nienia lub potwierdzenia kwaliﬁkacji formalnych

• oÊrodki wychowania przedszkolnego

• dzieci w wieku przedszkolnym (3-5lat)

• kadra pedagogiczna przedszkoli

• nauczyciele

• kadra administracyjna i zarzàdzajàca oÊwiatà

(18)

OPIS PRIORYTETÓW

Priorytet VI - Rynek pracy otwarty dla wszystkich:

OPIS PRIORYTETU

Wsparcie w ramach Priorytetu b´dzie koncentrowa∏o si´ przede wszystkim na wy- branych grupach docelowych, które doÊwiadczajà najwi´kszych trudnoÊci zwiàzanych z wejÊciem i utrzymaniem si´ na rynku pracy. Grupy te obejmujà m.in. osoby m∏ode (do dwudziestego piàtego roku ˝ycia), które nie posiadajà doÊwiadczeƒ zawodowych oraz kwaliﬁkacji koniecznych do znalezienia zatrudnienia, kobiet (w tym zw∏aszcza matek samotnie wychowujàcych dzieci), osób starszych (po czterdziestym piàtym roku ˝ycia), majàcych trudnoÊci z dostosowaniem si´ do wymogów modernizujàcej si´ gospodarki, a tak˝e osób niepe∏nosprawnych, poszukujàcych zatrudnienia na otwartym rynku pracy.

Ponadto, wsparcie w ramach Priorytetu b´dzie adresowane do osób d∏ugotrwale bezrobotnych, których reintegracja z rynkiem pracy jest z regu∏y najbardziej czasoch∏onna i wymaga zastosowania ró˝norodnych instrumentów aktywizacyjnych.

Istotnym problemem polskiego rynku pracy jest równie˝ wyst´powanie bezro- bocia ukrytego, które w najwi´kszym stopniu dotyka mieszkaƒców obszarów wiejskich, w tym zw∏aszcza miejscowoÊci popegeerowskich. Konieczne jest zatem tworzenie warunków dla zatrudnienia w sektorze pozarolniczym, a tak˝e dostarczenie zach´t dla poszukiwania pracy poza rolnictwem. W ramach Priorytetu du˝y nacisk zostanie po∏o˝ony na podnoszenie jakoÊci us∏ug Êwiadczonych na rzecz osób bezrobotnych i biernych zawodowo, w tym zw∏aszcza na wczesnà identyﬁkacj´ potrzeb klientów instytucji runku pracy oraz diagnozowanie mo˝liwoÊci ich rozwoju zawodowego, a tak˝e na zwi´kszenie dost´pnoÊci us∏ug poÊrednictwa pracy i doradztwa zawodowego, które odgrywajà kluczowà rol´ w poczàtkowym okresie pozostawania bez zatrudnienia. Wa˝nym elementem wsparcia w ramach Priorytetu b´dzie równie˝

tworzenie warunków sprzyjajàcych podnoszeniu zdolnoÊci do zatrudnienia osób bezrobotnych, obejmujàce m.in. dzia∏ania na rzecz dalszego doskonalenia, bàdê zmiany kwaliﬁkacji zawodowych w formie szkoleƒ, kursów i praktyk oraz mo˝liwoÊci zdobycia doÊwiadczeƒ zawodowych w miejscu pracy. Pomoc b´dzie koncentrowa∏a si´ równie˝

na rozwoju przedsi´biorczoÊci i samozatrudnienia, obejmujàc m.in. doradztwo, szkolenia oraz us∏ugi ﬁnansowo – prawne adresowane do osób pragnàcych rozpoczàç w∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà.

W odró˝nieniu od dzia∏aƒ podejmowanych na poziomie centralnym, wsparcie kierowane do instytucji rynku pracy w regionie b´dzie koncentrowa∏o si´ przede wszystkim na podnoszeniu kwaliﬁkacji pracowników w systemie pozaszkolnym (poprzez kursy, doradztwo i szkolenia) i b´dzie ono bezpoÊrednio powiàzane z zakresem i specyﬁkà realizowanych zadaƒ. Ponadto, w celu zwi´kszenia dost´pu do us∏ug poÊrednictwa pracy oraz doradztwa zawodowego, mo˝liwe b´dzie wsparcie na rzecz zatrudnienia kluczowego personelu, realizujàcego dzia∏ania skierowane do osób bezrobotnych na poziomie regionalnym.

(19)

- Dzia∏anie – 6.3 INICJATYWY LOKALNE NA RZECZ PODNOSZENIA POZIOMU AKTYWNOÂCI ZAWODOWEJ NA OBSZARACH WIEJSKICH

Cel Dzia∏ania

Celem dzia∏ania jest podniesienie zdolnoÊci do zatrudnienia oraz mobilnoÊci prze- strzennej i zawodowej osób zamieszkujàcych na obszarach wiejskich poprzez przygotowanie ich do podj´cia pracy w zawodach pozarolniczych oraz wykorzystania szans zwiàzanych z powstawaniem nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich.

Uzasadnienie Dzia∏ania:

W ramach dzia∏ania realizowane b´dzie wsparcie ukierunkowane na aktywizacj´

zawodowà oraz podniesienie poziomu zatrudnienia mieszkaƒców obszarów wiejskich, a zw∏aszcza nabycie umiej´tnoÊci zawodowych przydatnych poza rolnictwem. Powy˝sze instrumenty b´dà prowadziç do zmniejszenia zró˝nicowaƒ w obszarze zatrudnienia pomi´dzy obszarami wiejskimi a oÊrodkami miejskimi. W ramach Dzia∏ania przewi- dziano formy wsparcia, przyczyniajàce si´ do poprawy sytuacji na rynku pracy osób pozostajàcych bez zatrudnienia, które odpowiadajà specyﬁce obszarów wiejskich, tj.

wsparcie na rzecz tworzenia i podejmowania aktywnoÊci przez lokalne inicjatywy i pak- ty na rzecz rozwiàzywania problemów mieszkaƒców wsi w obszarze zatrudnienia.

Typ realizowanych (projektów):

• projekty przyczyniajàce si´ do aktywizacji zawodowej mieszkaƒców obszarów wiejskich, poprawy zdolnoÊci do zatrudnienia oraz rozwoju us∏ug aktywizacyjnych (w wy∏àczeniem instrumentów obj´tych zasadami pomocy publicznej)

• wsparcie lokalnych inicjatyw informacyjnych, szkoleniowych i doradczych, promujàcych aktywizacj´ zawodowà na poziomie lokalnym

• rozwój dialogu, partnerstwa publiczno spo∏ecznego i wspó∏pracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym

• pobudzanie aktywnoÊci Êrodowisk lokalnych i ich zaanga˝owanie w dzia∏ania zapobiegajàce marginalizacji obszarów wiejskich

• zakup lub leasing sprz´tu

• dostosowanie pomieszczeƒ i miejsc pracy (w tym m.in. do potrzeb osób niepe∏nosprawnych)

Grupy docelowe (osoby, instytucje, grupy spo∏eczne bezpoÊrednio korzystajàce z pomocy)

• osoby nie pozostajàce w zatrudnieniu zamieszkujàce na obszarach wiejskich

• spo∏ecznoÊci lokalne aktywnie dzia∏ajàce na obszarach wiejskich na rzecz aktywizacji zawodowej mieszkaƒców obszarów wiejskich

• podmioty dzia∏ajàce na obszarach wiejskich na rzecz na rzecz aktywizacji zawodowej mieszkaƒców tych obszarów

Typ beneﬁcjentów (projektodawcy) - wszystkie podmioty

(20)

Priorytet VII - Promocja Integracji Spo∏ecznej OPIS PRIORYTETU

W ramach Priorytetu VII podejmowane b´dà przede wszystkim dzia∏ania zmierzajàce do u∏atwienia dost´pu do rynku pracy osobom zagro˝onym wykluczeniem spo∏ecznym oraz rozwijania instytucji ekonomii spo∏ecznej, jako skutecznej formy integracji spo∏eczno – zawodowej.

Wa˝nym elementem wsparcia jest eliminowanie ró˝nego rodzaju barier (organizacyjnych, prawnych czy psychologicznych) na jakie napotykajà osoby zagro˝one wykluczeniem spo∏ecznym. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób niepe∏nosprawnych, d∏ugotrwale bezrobotnych, imigrantów, osób opuszczajàcych placówki opieki zast´pczej czy zak∏ady karne, postrzeganych w sposób stereotypowy przez pracodawców i otoczenie spo∏eczne jako pracownicy mniej dyspozycyjni oraz mobilni zawodowo. Wobec tych osób zostanà zastosowane instrumenty aktywnej integracji, majàce na celu przy- wrócenie osób wykluczonych na rynek pracy oraz ich integracj´ ze spo∏eczeƒstwem, poprzez przywrócenie zdolnoÊci lub mo˝liwoÊci zatrudnienia, uzyskanie wsparcia dochodowego oraz wyeliminowanie przeszkód napotykanych przez osoby i rodziny w procesie dost´pu do praw i us∏ug spo∏ecznych, a przez to wspierajàcych ich powrót do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Istotne jest równie˝ tworzenie warun- ków sprzyjajàcych rozwojowi adaptacyjnych form zatrudnienia, w tym w sektorze ekonomii spo∏ecznej (organizacje pozarzàdowe, spó∏dzielnie pracy, spó∏dzielnie in- walidów i niewidomych, spó∏dzielnie socjalne), która ∏àczàc cele spo∏eczne z ekono- micznymi stanowi skuteczny instrument aktywizacji osób doÊwiadczajàcych trudnoÊci zwiàzanych z wejÊciem i utrzymaniem si´ na rynku pracy. W tym kontekÊcie kluczowe znaczenie ma wspieranie przedsi´biorczoÊci spo∏ecznej i podmiotów dzia∏ajàcych na rzecz jej rozwoju, m.in. poprzez doradztwo, szkolenia oraz us∏ugi ﬁnansowo - prawne.

Wsparcie w ramach Priorytetu b´dzie zatem przeznaczone nie tylko dla podmiotów ekonomii spo∏ecznej, ale równie˝ dla instytucji powo∏anych do jej wspierania, które poprzez dostarczanie niezb´dnej wiedzy i doÊwiadczenia w zakresie zasad prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej, zarzàdzania zasobami ludzkimi czy stosowania przepisów prawnych, umo˝liwiajà rozwój i funkcjonowanie gospodarki spo∏ecznej.

- Dzia∏anie – 7.1 ROZWÓJ I UPOWSZECHNIENIE AKTYWNEJ INTEGRACJI Cel Dzia∏ania

Celem dzia∏ania jest rozwijanie aktywnych form integracji spo∏ecznej i umo˝liwianie dost´pu do nich osobom zagro˝onym wykluczeniem spo∏ecznym, oraz poprawa skutecznoÊci funkcjonowania instytucji pomocy spo∏ecznej w regionie.

Osoby zaliczone do grup zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym wymagajà kompleksowego wsparcia i stworzenia niezb´dnych warunków do integracji ze spo∏eczeƒstwem. Mo˝liwe jest to m.in. poprzez dzia∏ania zmierzajàce do kszta∏cenia umiej´tnoÊci w zakresie pe∏nienia ról spo∏ecznych, wspierania samodzielnoÊci oraz zdo- bywania i aktualizacji kwaliﬁkacji zawodowych. Wsparciem dla przemian na rynku pracy powinny byç skuteczne i nowoczesne us∏ugi, Êwiadczone przez instytucje pomocy i integracji spo∏ecznej. Niezb´dny w tym celu jest rozwój form i narz´dzi aktywnej

(21)

integracji zarówno w jej wymiarze zawodowym, spo∏ecznym jak i edukacyjnym czy zdrowotnym. Ponadto wobec zwi´kszonej liczby zadaƒ z zakresu pomocy spo∏ecznej zmierzajàcych do szerszego ni˝ dotychczas wykorzystania aktywizacyjnych instrumen- tów wsparcia, konieczne jest wzmocnienie i doskonalenie kadr instytucji odpowiedzialnych za realizacj´ tych dzia∏aƒ. W szczególnoÊci dotyczy to pracowników oÊrodków pomocy spo∏ecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie, zajmujàcych si´ pomocà osobom wykluczonym i prowadzàcych dzia∏ania w ramach aktywnej integracji. S∏u˝yç temu powinny kompleksowo prowadzone szkolenia i inne formy aktualizowania wiedzy, realizowane w ramach projektów systemowych ROPS, zgodnie ze specyﬁkà i potrzebami regionalnymi w tym zakresie.

• rozwój form aktywnej integracji poprzez: kontrakty socjalne, (w tym: indywidualne programy wychodzenia z bezdomnoÊci), programy aktywizacji lokalnej) obejmujàce:

• wspieranie zdolnoÊci do podj´cia zatrudnienia poprzez zatrudnienie socjalne, szkolenia, oraz zaj´cia reintegracji zawodowej u pracodawcy

• us∏ugi o charakterze edukacyjnym, zdrowotnym i spo∏ecznym, których celem jest wsparcie mobilnoÊci na rynku pracy pozwalajàce na przezwyci´˝enie indy- widualnych barier w powrocie na rynek pracy

• rozwój nowych form wsparcia indywidualnego i Êrodowiskowego umo˝liwiajàcych integracj´ zawodowà i spo∏ecznà osobom ze specyﬁcznymi trudnoÊciami na rynku pracy

• upowszechnianie aktywnej integracji i pracy socjalnej w regionie (wzmocnienie kadrowe s∏u˝b pomocy spo∏ecznej);

• wspieranie zdolnoÊci do podj´cia zatrudnienia poprzez zatrudnienie socjalne, szkolenia, oraz zaj´cia reintegracji zawodowej u pracodawcy

• us∏ugi o charakterze edukacyjnym, zdrowotnym i spo∏ecznym, których celem jest wsparcie mobilnoÊci na rynku pracy pozwalajàce na przezwyci´˝enie in- dywidualnych barier w powrocie na rynek pracy upowszechnianie aktywnej integracji i pracy socjalnej w regionie (wzmocnienie kadrowe s∏u˝b pomocy spo∏ecznej)

• szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy spo∏ecznej, dzia∏ajàcych na terenie regionu, powiàzane bezpoÊrednio z potrzebami oraz ze specyﬁkà realizowanych zadaƒ.

• osoby korzystajàce z pomocy spo∏ecznej, które nie pracujà i sà w wieku aktywnoÊci zawodowej, w szczególnoÊci nale˝àce do jednej (lub kilku) z poni˝szych grup:

• osoby po zwolnieniu z zak∏adu karnego lub innej placówki penitencjarnej (do 12 miesi´cy od jej opuszczenia);

• osoby bezdomne;

• osoby niepe∏nosprawne w tym z zaburzeniami psychicznymi;

• osoby uzale˝nione od alkoholu lub innych Êrodków odurzajàcych, poddajàce si´ procesowi leczenia lub w okresie do 1 roku od jego zakoƒczenia;

(22)

• m∏odzie˝ w wieku 15 – 25 lat zagro˝ona wykluczeniem spo∏ecznym (z wyjàtkiem osób obj´tych wsparciem na szczeblu ogólnopolskim w ramach projektów systemowych realizowanych przez OHP);

• oÊrodki pomocy spo∏ecznej i ich pracownicy;

• inne jednostki organizacyjne pomocy spo∏ecznej i ich pracownicy realizujàcy dzia∏ania w zakresie integracji i pomocy spo∏ecznej w regionie. pracownicy regionalnych oÊrodków polityki spo∏ecznej;

• pracownicy i wolontariusze oÊrodków pomocy spo∏ecznej i powiatowych cen- trów pomocy rodzinie;

• pracownicy i wolontariusze innych jednostek organizacyjnych pomocy spo∏ecznej oraz instytucji pomocy i integracji spo∏ecznej realizujàcy dzia∏ania w zakresie integracji.

Typ beneﬁcjentów (systemowy) - oÊrodki pomocy spo∏ecznej

- Dzia∏anie 7.2 - PRZECIWDZIA¸ANIE WYKLUCZENIU I WZMOCNIENIE SEKTORA EKONOMII SPO¸ECZNEJ

Cel Dzia∏ania

Celem dzia∏ania jest poprawa dost´pu do zatrudnienia osób zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym i rozwijanie sektora ekonomii spo∏ecznej.

W ramach Dzia∏ania przewiduje si´ realizacj´ projektów skierowanych bezpoÊrednio do osób i grup zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym a tak˝e wzmacnianie podmio- tów wspierajàcych i realizujàcych us∏ugi wobec podmiotów ekonomii spo∏ecznej oraz budowanie otoczenia sprzyjajàcego ich rozwojowi. W szczególnoÊci promowane b´dà inicjatywy partnerskie, wykorzystujàce mo˝liwoÊci wspó∏pracy partnerów publicznych z organizacjami pozarzàdowymi.

Typ realizowanych (projektów)

• wsparcie (m.in. prawne, organizacyjne, szkoleniowe i ﬁnansowe) dla tworzenia i dzia∏alnoÊci podmiotów integracji spo∏ecznej, w tym: centrów integracji spo∏ecznej, klubów integracji spo∏ecznej, podmiotów dzia∏ajàcych na rzecz aktywizacji spo∏eczno-zawodowej;

• kursy i szkolenia umo˝liwiajàce nabycie, podniesienie lub zmian´ kwaliﬁkacji i kompetencji zawodowych dla osób zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym;

• zatrudnienie subsydiowane osób zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym w organizacjach pozarzàdowych oraz spó∏dzielniach socjalnych po∏àczone z zaj´ciami reintegracji zawodowej i spo∏ecznej;

• poradnictwo psychologiczne, psychospo∏eczne, zawodowe i inne, prowadzàce do integracji spo∏ecznej i zawodowej, skierowane do osób zagro˝onych wykluczeniem i ich otoczenia;

• rozwój nowych form i metod wsparcia Êrodowiskowego na rzecz integracji zawodowej i spo∏ecznej w tym Êrodowiskowej pracy socjalnej, centrów aktywizacji lokalnej, animacji lokalnej, streetworkingu;

• rozwój us∏ug spo∏ecznych przezwyci´˝ajàcych indywidualne bariery w integracji spo∏ecznej w tym w powrocie na rynek pracy;

(23)

• rozwijanie umiej´tnoÊci i kompetencji spo∏ecznych, niezb´dnych w poszukiwa- niu i utrzymaniu zatrudnienia;

• wsparcie tworzenia i dzia∏alnoÊci Êrodowiskowych instytucji aktywizujàcych osoby niepe∏nosprawne w tym zaburzone psychicznie;

• promocja i wsparcie wolontariatu, w zakresie integracji osób wykluczonych i zagro˝onych wykluczeniem spo∏ecznym;

• wsparcie dla tworzenia i funkcjonowania pozaszkolnych form integracji spo∏ecznej m∏odzie˝y (Êwietlice Êrodowiskowe w tym z programem socjotera- peutycznym, kluby Êrodowiskowe);

• organizowanie akcji i kampanii promocyjno – informacyjnych m.in. z zakresu równoÊci szans, mobilnoÊci i elastycznoÊci zawodowej, promowania postaw aktywnych oraz przeciwdzia∏ania wykluczeniu spo∏ecznemu;

• rozwój dialogu, partnerstwa publiczno spo∏ecznego i wspó∏pracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie regionalnym i lokalnym;

• prowadzenie, publikowanie i upowszechnianie badaƒ i analiz z zakresu integracji i polityki spo∏ecznej w regionie

• doradztwo (indywidualne i grupowe) oraz szkolenia umo˝liwiajàce uzyskanie wiedzy i umiej´tnoÊci potrzebnych do za∏o˝enia i prowadzenia dzia∏alnoÊci w sektorze ekonomii spo∏ecznej;

• realizacj´ us∏ug na rzecz podmiotów ekonomii spo∏ecznej, obejmujàce m.in.

us∏ugi prawne, ﬁnansowe, marketingowe;

• dzia∏ania na rzecz partnerstwa lokalnego na rzecz rozwoju ekonomii spo∏ecznej;

• osoby d∏ugotrwale bezrobotne

• osoby niepe∏nosprawne, w tym z zaburzeniami psychicznymi

• osoby powracajàce na rynek pracy po urlopach wychowawczych i macierzyƒskich

• osoby po pi´çdziesiàtym roku ˝ycia (50+)

• m∏odzie˝ w wieku 15 – 25 lat zagro˝ona wykluczeniem spo∏ecznym (z wyjàtkiem osób obj´tych wsparciem na szczeblu ogólnopolskim w ramach projektów systemowych realizowanych przez OHP)

• osoby bezdomne

• uchodêcy, osoby z pobytem tolerowanym, oraz osoby nie b´dàce obywatelami polskim posiadajàcymi zezwolenie na osiedlenie si´ lub zezwolenie na zamie- szanie na czas oznaczony majàce trudnoÊci z integracjà zawodowà i spo∏ecznà

• cz∏onkowie mniejszoÊci etnicznych i narodowych (z wyjàtkiem Romów)

• osoby opuszczajàce rodziny zast´pcze oraz placówki opiekuƒczo-wychowaw- cze majàce trudnoÊci z integracjà zawodowà i spo∏ecznà

• osoby po zwolnieniu z zak∏adu karnego lub innej placówki penitencjarnej (do 12 miesi´cy od jej opuszczenia)

• osoby uzale˝nione od alkoholu lub innych Êrodków odurzajàcych, poddajàce si´ procesowi leczenia lub po jego ukoƒczeniu

• otoczenie osób wykluczonych spo∏ecznie (w zakresie poradnictwa i projektów promocyjnych)

• pracownicy instytucji pomocy i integracji spo∏ecznej dzia∏ajàcych w regionie (z wy∏àczeniem publicznych)

(24)

• partnerzy spo∏eczni i gospodarczy

• podmioty ekonomii spo∏ecznej (w szczególnoÊci: stowarzyszenia, fundacje, spó∏dzielnie socjalne, spó∏dzielnie pracy);

Typ beneﬁcjentów (projektodawcy) - wszystkie podmioty

- Dzia∏anie – 7.3 INICJATYWY LOKALNE NA RZECZ AKTYWNEJ INTEGRACJI Cel Dzia∏ania

Celem Dzia∏ania jest wsparcie dla rozwoju inicjatyw na rzecz aktywizacji i inte- gracji spo∏ecznoÊci lokalnych, przyczyniajàce si´ do realizacji strategii rozwoju kapita∏u ludzkiego na terenach wiejskich

W ramach Dzia∏ania realizowane b´dzie wsparcie ukierunkowane na zwi´kszanie uczestnictwa mieszkaƒców w ˝yciu spo∏ecznym swojej miejscowoÊci, zwi´kszenie mobilnoÊci i aktywnoÊci spo∏eczne i rozwój lokalnych inicjatyw na rzecz rozwiàzywania problemów spo∏ecznych na tych terenach. Wsparcie zostanie skierowane do gmin wiejskich, miejsko – wiejskich oraz miast do 25 tys. mieszkaƒców. Zgodnie ze specyﬁkà obszarów wiejskich oraz potencjalnych ostatecznych odbiorców wsparcia, dzia∏ajàcych na tych obszarach, system wdra˝ania Priorytetu zostanie skierowany do podmiotów o mniejszym potencjale or- ganizacyjnym (które nie mia∏yby mo˝liwoÊci realizacji projektów w ramach pozosta∏ych Dzia∏aƒ Priorytetu VII) i b´dzie obejmowa∏ realizacj´ ma∏ych projektów o wartoÊci do 50 tys. PLN. W szczególnoÊci promowane b´dà inicjatywy partnerskie, wykorzystujàce mo˝liwoÊci wspó∏pracy partnerów publicznych z organizacjami pozarzàdowymi na rzecz przeciwdzia∏ania wykluczeniu spo∏ecznemu i marginalizacji.

Typ realizowanych (projektów)

• projekty przyczyniajàce si´ do integracji spo∏ecznej mieszkaƒców obszarów wiejskich oraz rozwoju us∏ug spo∏ecznych na tych obszarach (z wy∏àczeniem instrumentów obj´tych zasadami pomocy publicznej)

• wsparcie inicjatyw lokalnych o charakterze informacyjnym, szkoleniowym i promocyjnym (np. w formie szkoleƒ, spotkaƒ, seminariów) majàcych na celu przeciwdzia∏anie wykluczeniu spo∏ecznemu mieszkaƒców obszarów wiejskich

• rozwój dialogu, partnerstwa publiczno spo∏ecznego i wspó∏pracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym

• mieszkaƒcy terenów wiejskich w gminach wiejskich, miejsko – wiejskich i miejskich

• oraz mieszkaƒcy miast do 25 tys. mieszkaƒców

• spo∏ecznoÊci lokalne aktywnie dzia∏ajàce na obszarach wiejskich na rzecz przeciwdzia∏ania wykluczeniu spo∏ecznemu mieszkaƒców tych obszarów

• podmioty dzia∏ajàce na obszarach wiejskich na rzecz przeciwdzia∏ania wykluczeniu spo∏ecznemu mieszkaƒców tych obszarów

Typ beneﬁcjentów (projektodawcy) – wszystkie podmioty

(25)

Priorytet VIII Regionalne Kadry Gospodarki Opis Priorytetu

Niezb´dne jest zapewnienie szerokiego wsparcia dla przedsi´biorstw i osób obj´tych procesami przemian gospodarczych zachodzàce w poszczególnych regionach i sektorach gospodarki. Wymusza to potrzeb´ elastycznego reagowania kadr zarzàdzajàcych przedsi´biorstw. KoniecznoÊç zakoƒczenia procesów restrukturyzacyj- nych oraz naturalne procesy zmiany profilu dzia∏alnoÊci przedsi´biorstw w regionach wymagajà akceptacji przez ich pracowników, partnerów spo∏ecznych i gospodarczych oraz przez samych pracodawców. W celu wzmocnienia atrakcyjnoÊci regionów istotne b´dzie rozwijanie Regionalnych Strategii Innowacji oraz wspieranie transferu wiedzy w ramach wspó∏pracy pracowników przedsi´biorstw oraz jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych w sektorach o strategicznym znaczeniu dla regionu. Do osiàgnićia powy˝szego zamierzenia przyczyni si´ równie˝ wspó∏finansowanie stypen- diów dla uczestników studiów doktoranckich, kszta∏càcych si´ na kierunkach uznanych za przyczyniajàce si´ w najwi´kszym stopniu do wzmacniania konkurencyjnoÊci i rozwoju gospodarczego regionu.

- Dzia∏anie – 8.2 TRANSFER WIEDZY Cel Dzia∏ania

Celem Dzia∏ania jest zwi´kszenie transferu wiedzy i wzmocnienie powiàzaƒ sfery Badanie i Rozwój z przedsi´biorstwami, s∏u˝àce rozwojowi gospodarczemu regionów

Wysoka aktywnoÊç innowacyjna przedsi´biorstw oraz efektywne wykorzysta- nie przez przemys∏ wiedzy i badaƒ naukowych sà obecnie kluczowymi czynnikami konkurencyjnoÊci gospodarki zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.

Skala tworzenia i absorbowania innowacji jest w Polsce wysoce niewystarczajàca.

Niskie zaanga˝owanie sektora przedsi´biorczoÊci w ﬁnansowanie dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej Êwiadczy o braku wspó∏pracy pomi´dzy przemys∏em i sferà nauki oraz wskazuje na strukturalnà s∏aboÊç sektora badawczo-rozwojowego w Polsce. Jednym ze sposobów zwi´kszenia poziomu innowacyjnoÊci polskich przedsi´biorstw i nawiàzania bliskich powiàzaƒ pomi´dzy naukà i przemys∏em jest zbudowanie na poziomie regio- nów partnerstwa na rzecz wspierania innowacji w regionie oraz wypracowanie kon- sensusu w zakresie wspólnych dzia∏aƒ strategicznych. Realizacja dzia∏ania przyczyni si´ do wzmocnienia korzystny procesów i zmian, jakie obecnie zachodzà w poszcze- gólnych regionach w zakresie w∏aÊciwego pojmowania i wspierania innowacyjnoÊci przedsi´biorstw. Poprawie innowacyjnoÊci i zwi´kszeniu konkurencyjnoÊci regionu b´dzie sprzyja∏o równie˝ inwestowanie w m∏ode kadry naukowe, realizowane za pomocà naukowych stypendiów doktoranckich.

• sta˝e i szkolenia praktyczne dla:

- pracowników przedsi´biorstw w jednostkach naukowych

- pracowników naukowych (uczelni i innych jednostek naukowych) w przedsi´biorstwach

(26)

• promocja idei przedsi´biorczoÊci akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiej´tnoÊci zespo∏u dzia∏ajàcego na uczelni lub w przemyÊle (ﬁrmy typu spin off lub spin out)

• szkolenia i doradztwo dla pracowników uczelni i jednostek naukowych, dok- torantów, studentów i absolwentów uczelni zamierzajàcych rozpoczàç w∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà typu spin off lub spin out

• zakup lub leasing sprz´tu wykorzystywany w dzia∏alnoÊci szkoleniowej i doradczej

• adaptacja pomieszczeƒ instytucji szkolàcych na potrzeby osób niepe∏nosprawnych

• zakup lub leasing sprz´tu i oprogramowania Komputerowego

• studia, analizy, ekspertyzy

• wsparcie szkoleniowo-doradcze dla podmiotów odpowiedzialnych za opracowanie i wdra˝anie RSI

• tworzenie i rozbudow´ systemu monitorowania RSI

• wsparcie tworzenia i rozwoju sieci wspó∏pracy i wymiany informacji mi´dzy badaczami naukowymi a przedsi´biorcami w zakresie innowacji i transferu technologii pomi´dzy przedsi´biorstwami a instytucjami badawczo rozwojo- wymi , uczelniami i innymi podmiotami na poziomie regionalnym i lokalnym, poprzez m.in.:

• kampanie informacyjne i imprezy s∏u˝àce kojarzeniu partnerów i promocji transferu wiedzy i innowacji

• rozwój systemu komunikowania si´ i wymiany informacji

• stypendia naukowe dla doktorantów kszta∏càcych si´ na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa (okreÊlonych w RSI)

• zakup lub leasing sprz´tu wykorzystywany w dzia∏alnoÊci szkoleniowej i doradczej

• adaptacja pomieszczeƒ instytucji szkolàcych na potrzeby osób niepe∏nosprawnych

• zakup lub leasing sprz´tu i oprogramowania komputerowego do komunikowania si´ oraz tworzenia platform wspó∏pracy przedsi´biorców z pracownikami sektora nauki, s∏u˝àcych transferowi wiedzy

• przedsi´biorcy

• pracownicy naukowi

• doktoranci

Typ beneﬁcjentów (projektodawcy) - wszystkie podmioty

Priorytet IX Rozwój Wykszta∏cenia i Kompetencji w Regionach Opis Priorytetu

W ramach Priorytetu realizowane b´dà dzia∏ania obejmujàce wsparcie kierowane do osób i placówek realizujàcych proces kszta∏cenia, majàce na celu wyrównywanie szans edukacyjnych w trakcie procesu kszta∏cenia poprzez wysokiej jakoÊci us∏ug edukacyjnych. W szczególnoÊci wspierane b´dà te obszary i Êrodowiska, które napotykajà na najsilniejsze bariery w dost´pie do wysokiej jakoÊci us∏ug edukacyjnych.

(27)

Upowszechnienie edukacji przedszkolnej, a co za tym idzie, wyrównanie szans edukacyjnych dzieci na poczàtkowym etapie edukacji wymaga systemowego wdro˝enia elastycznych form edukacji przedszkolnej, szczególnie na obszarach wiejskich, gdzie edu- kacja przedszkolna jest upowszechniona w niewystarczajàcym zakresie. Zapewnienie równego i szerokiego dost´pu do edukacji przedszkolnej przyczyni si´ do mo˝liwe wczesnej identyﬁkacji barier edukacyjnych i opracowania regionalnych strategii ich eliminacji.

Istotnym elementem Priorytetu IX b´dà programy rozwojowe szkó∏ i placówek oÊwiatowych,które obejmà m.in. dodatkowe zaj´cia pozalekcyjne i pozaszkolne dla uczniów, z jednej strony stanowiàce instrument wyrównywania szans edukacyjnych uczniów napotykajàcych si´ z ró˝nych przyczyn na problemy edukacyjne, zaÊ z dru- giej strony wzmacniajàce znaczeniekompetencji kluczowych w trakcie procesu nauczania. Programy rozwoje b´dà silnie ukierunkowane na dostosowywanie kompetencji przysz∏ych absolwentów do potrzeb rynku pracy, a tak˝e przygotowanie uczniów do funkcjonowania na nim. W tym obszarze szczególny nacisk zostanie po∏o˝ony na szkolnictwo zawodowe, które pomimo sygna∏ów p∏ynàcych z rynku pracy, cieszy si´ znacznie ni˝szà atrakcyjnoÊcià i jakoÊcià nauczania ni˝ kszta∏cenie ogólne. W ramach szkolnictwa zawodowego oprócz wy˝ej wymienionych instrumentów wsparcia znaczàco wspierana b´dzie równie˝ wspó∏praca szkó∏ i placówek z pracodawcami, co przyczyni si´ do wzmocnienia nauczania praktycznego m.in. poprzez sta˝e i praktyki odbywane u pracodawców, a co za tym idzie wyposa˝enia przysz∏ych absolwentów w praktyczne umiej´tnoÊci wymagane na rynku pracy. Wspierana b´dzie równie˝ modernizacja oferty edukacyjnej szkolnictwa zawodowego zarówno poprzez dostosowywanie kierunków kszta∏cenia do potrzeb rynku pracy jak i wyposa˝enie szkó∏ w nowoczesne materia∏y dydaktyczne. Instrumentem towarzyszàcym wyrównywaniu szans edukacyjnych i podnoszeniu jakoÊci kszta∏cenia poprzez programy rozwojowe b´dà programy stypendial- ne dla uczniów szczególnie uzdolnionych (zw∏aszcza w zakresie nauk matematyczno – przyrodniczych i technicznych), którym trudna sytuacja materialna uniemo˝liwia roz- wój edukacyjny.

- Dzia∏anie – 9.1 WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH I ZAPEWNIENIE WYSOKIEJ JAKOÂCI US¸UG EDUKACYJNYCH ÂWIADCZONYCH W SYSTEMIE OÂWIATY

Cel Dzia∏ania

Celem Dzia∏ania jest tworzenie warunków równych szans edukacyjnych poprzez udzielenie wsparcia na rzecz instytucji systemu oÊwiaty oraz osób napotykajàcych na bariery o charakterze Êrodowiskowym, ekonomicznym, geograﬁcznym i zdrowotnym utrudniajàce lub uniemo˝liwiajàce dost´p do us∏ug edukacyjnych, wzmocnienie atrakcyjnoÊci i podniesienie jakoÊci oferty edukacyjnej instytucji systemu oÊwiaty realizujàcych kszta∏cenie w formach szkolnych (z wy∏àczeniem kszta∏cenia osób doros∏ych) ukierunkowane na rozwój kluczowych kompetencji oraz wzmocnienie zdolnoÊci uczniów do przysz∏ego zatrudnienia

Warunkiem niezb´dnym do podniesienia ogólnego poziomu wykszta∏cenia spo∏eczeƒstwa jest stworzenie warunków powszechnego dost´pu do edukacji ju˝ od najwczeÊniejszych etapów wychowania i kszta∏cenia tj. etapu edukacji przedszkolnej.

(28)

Upowszechnienie edukacji przedszkolnej, a co za tym idzie, wyrównanie szans edukacyjnych dzieci, szczególnie z obszarów wiejskich, wymaga systemowego wdro˝enia elastycznych form edukacji przedszkolnej przy jednoczesnym wzmocnieniu dzia∏ajàcej sieci oÊrodków przedszkolnych i uelastycznieniu ich oferty do rzeczywistych potrzeb dzieci i ich opiekunów. JednoczeÊnie niezb´dne jest równie˝ prze∏amanie barier kul- turowych poprzez przekonanie rodziców o znaczeniu wczesnej edukacji dla dalszego rozwoju dziecka i decyzji o skierowaniu dziecka do przedszkola. Podniesienie ogólne- go poziomu wykszta∏cenia spo∏eczeƒstwa wymaga równie˝ od systemu oÊwiaty stworzenia mechanizmów eliminujàcych lub kompensujàcych oddzia∏ywanie czynników utrudniajàcych uczestnictwo w procesie kszta∏cenia.

Istotnym elementem polityki wyrównywania szans edukacyjnych powinno byç zatem wzmocnienie dzia∏aƒ instytucji oÊwiatowych ukierunkowane na pomoc uczniom, którzy ze wzgl´du na czynniki ekonomiczne, spo∏eczne czy kulturowe nie funkcjonujà prawid∏owo w systemie oÊwiaty. Do grupy takich uczniów mo˝na zaliczyç: uczniów wykazujàcych problemy w nauce, uczniów niepe∏nosprawnych, uczniów pochodzàcych z mniejszoÊci narodowych lub etnicznych, uczniów pochodzàcych z rodzin patologicz- nych oraz uczniów dotkni´tych patologiami spo∏ecznymi itp., a tak˝e m∏odzie˝, która ze wzgl´du na ró˝ne czynniki przedwczeÊnie opuÊci∏a system szkolnictwa.

Wsparcie szko∏y powinno obejmowaç nie tylko realizacj´ programów edukacyjnych (dodatkowych zaj´ç pozalekcyjnych i pozaszkolnych) skierowanych do powy˝szych grup uczniów, ale tak˝e wsparcie pedagogiczno – psychologiczne skoncen- trowane na eliminacji czynników lokujàcych uczniów w niekorzystnej sytuacji edukacyjnej. Powszechnemu dost´powi do edukacji powinna towarzyszyç atrakcyjna i o wysokiej jakoÊci oferta edukacyjna instytucji systemu oÊwiaty. W obecnej sytuacji istotnym problemem polskiego systemu edukacji jest znaczne zró˝nicowanie jakoÊci szkó∏ pod wzgl´dem geograﬁcznym (miasto – wieÊ) oraz poziomu szkolnictwa. Wsparcie wdra˝ane w ramach Dzia∏ania umo˝liwi zmniejszenie tych ró˝nic poprzez realizacj´ programów ukierunkowanych na podniesienie jakoÊci pracy szkó∏ m.in. poprzez wprowadzenie innowacyjnych form nauczania o wy˝szej skutecznoÊci czy wdra˝ania bardziej efek- tywnych modeli zarzàdzania placówkà oÊwiatowà. Programy rozwojowe szkó∏ b´dà równie˝ przyczyniaç si´ do podnoszenia u uczniów podstawowych umiej´tnoÊci oraz kompetencji o kluczowym znaczeniu dla zdolnoÊci do zatrudnienia oraz dla kontynu- owania edukacji. W tym celu szko∏y oraz ich organy prowadzàce otrzymajà wsparcie na rozszerzenie swojej oferty edukacyjnej o elementy wykraczajàce poza standardowy program nauczania np. dodatkowy j´zyk obcy. Realizacja programów rozwojowych przyczyni si´ do podniesienia jakoÊci nauczania w szkole, a co za tym idzie do lepszych wyników w nauce osiàganych przez uczniów, którzy uzyskajà dzi´ki temu wi´ksze szanse na kontynuowanie edukacji lub podj´cie zatrudnienia.

• tworzenie oÊrodków wychowania przedszkolnego (w tym równie˝ realizacja alternatywnych form wychowania przedszkolnego) na obszarach i w Êrodowiskach o niskim stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej (w szczególnoÊci na obszarach wiejskich)

• wsparcie istniejàcych oÊrodków wychowania przedszkolnego przyczyniajàce si´ do zwi´kszonego uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym np.

d∏u˝sze godziny pracy przedszkoli, uruchomienie dodatkowego naboru dzieci, zatrudnienie personelu

(29)

• opracowanie i realizacja kampanii informacyjnych promujàcych edukacj´

przedszkolnà

• dostosowywanie budynków i pomieszczeƒ do wymogów prowadzenia wychowania przedszkolnego

• Programy rozwojowe szkó∏ i placówek oÊwiatowych prowadzàcych kszta∏cenie ogólne ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiàgni´ciach uczniów w trakcie procesu kszta∏cenia oraz podnoszenie jakoÊci procesu kszta∏cenia, w szczególnoÊci obejmujàce:

• dodatkowe zaj´cia dydaktyczno - wyrównawcze oraz specjalistyczne s∏u˝àce wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kszta∏cenia

• doradztwo i opiek´ pedagogiczno – psychologicznà dla uczniów wykazujàcych problemy w nauce lub z innych przyczyn zagro˝onych przedwczesnym wypadni´ciem z systemu szkolnictwa (np. wsparcie dla uczniów z obsza- rów wiejskich, wsparcie dla uczniów niepe∏nosprawnych, przeciwdzia∏anie uzale˝nieniom, programy prewencyjne, przeciwdzia∏anie patologiom spo∏ecznym)

• programy skierowane do dzieci i m∏odzie˝y, które znajdujà si´ poza sys- temem szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego (przedwczeÊnie opuszczajàcy system szkolnictwa) umo˝liwiajàce ukoƒczenie danego etapu kszta∏cenia oraz kontynuacj´ nauki

• dodatkowe zaj´cia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, ze szczególnym uwzgl´dnieniem ICT, j´zyków obcych, przedsi´biorczoÊci, nauk przyrodniczo – matematycznych

• rozszerzanie oferty szkó∏ o zagadnienia zwiàzane z poradnictwem i doradztwem edukacyjno - zawodowym, informowaniem uczniów o korzyÊciach p∏ynàcych z wyboru danej Êcie˝ki edukacyjnej oraz mo˝liwoÊciach dalszego kszta∏cenia w kontekÊcie uwarunkowaƒ lokalnego i regionalnego rynku pracy(szkolne oÊrodki kariery)

• wdro˝enie nowych, innowacyjnych form nauczania i oceniania cechujàcych si´

wy˝szà skutecznoÊcià ni˝ formy tradycyjne

• wdra˝anie programów i narz´dzi efektywnego zarzàdzania placówkà oÊwiatowà przyczyniajàcych si´ do popraw´ jakoÊci nauczania

• dostosowywanie budynków i pomieszczeƒ szkolnych do potrzeb uczniów niepe∏nosprawnych

• zakup/wynajem Êrodków transportu dla uczniów zamieszka∏ych na terenach o utrudnionym dost´pie do edukacji

• zakup materia∏ów dydaktycznych s∏u˝àcych realizacji programów rozwojowych szkó∏ (np., pracownie specjalistyczne, laboratoria)

• realizacja wojewódzkich programów pomocy stypendialnej dla uczniów szcze- gólnie uzdolnionych (zw∏aszcza w zakresie nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych), których niekorzystna sytuacja materialna stanowi barier´

w rozwoju edukacyjnym.

• dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat)

• istniejàce oÊrodki wychowania przedszkolnego

• szko∏y (instytucje, kadra) i ich organy prowadzàce realizujàce kszta∏cenie ogólne

(30)

• poradnie psychologiczno – pedagogiczne

• uczniowie szkó∏ podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych i police- alnych prowadzàcych kszta∏cenie ogólne

• szczególnie uzdolnieni w zakresie nauk matematyczno – przyrodniczych i technicznych uczniowie szkó∏ gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, którym trudna sytuacja materialna utrudnia rozwój edukacyjny

Typ beneﬁcjentów (projektodawcy): wszystkie podmioty

- Dzia∏anie – 9.2 PODNIESIENIE ATRAKCYJNOÂCI I JAKOÂCI SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO

Cel Dzia∏ania

Celem Dzia∏ania jest wzmocnienie atrakcyjnoÊci i podniesienie jakoÊci ofer- ty edukacyjnej szkó∏ i placówek oÊwiatowych prowadzàcych kszta∏cenie zawodowe (z wy∏àczeniem kszta∏cenia osób doros∏ych) s∏u˝àce podniesieniu zdolnoÊci uczniów do przysz∏ego zatrudnienia

Szkolnictwo zawodowe w obecnej sytuacji znacznie odbiega jakoÊcià od szkolnictwa ogólnego przez co cieszy si´ znacznie ni˝szym zainteresowaniem uczniów. W tym kontekÊcie oraz zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy niezb´dne jest zwi´kszenie potencja∏u szkó∏ zawodowych i propagowanie korzyÊci p∏ynàcych z wyboru tej Êcie˝ki kszta∏cenia. JednoczeÊnie modernizacja szkolnictwa zawodowego powinna byç wspierana dodatkowymi zach´tami dla uczniów, którzy podejmà kszta∏cenie w tym kierunku. Wszystkie te dzia∏ania przyczynià si´ do zwi´kszenia popularnoÊci wyboru kszta∏cenia zawodowego jako Êcie˝ki edukacyjnej, a tak˝e dostosowania jego oferty do potrzeb rynku pracy (szczególnie w wymiarze lokalnym i regionalnym). Dzi´ki temu system szkolnictwa zawodowego b´dzie w stanie dostarczyç na rynek pracy wi´kszà liczb´ wykwalifikowanych specjalistów o kwalifikacjach odpowiadajàcych aktualnym wymogom pracodawców. Dzia∏ania w powy˝szym zakresie b´dà realizowane poprzez kompleksowe programy rozwojowe szkó∏ i placówek prowadzàcych kszta∏cenie zawodowe obejmujàce zarówno wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych pomi´dzy osiàgnićiami uczniów, modernizacj´ procesu kszta∏cenia poprzez dodatkowe zajćia pozalekcyjne i pozaszkolne rozwijajàce kompetencje kluczowe uczniów, doradztwo edukacyjno – zawodowe jak i instrumenty o szczególnym znaczeniu dla szkolnictwa zawodowego: sta˝e i praktyki realizowane we wspó∏pracy z pracodawcami. Programy rozwojowe umo˝liwià równie˝ w∏àczenie pracodawców w proces kszta∏cenia zawodowego w innych, szerszych ni˝ praktyczna nauka zawodu, formach np. diagnozowanie popytu rynku pracy na absolwentów o okreÊlonych kwalifikacjach zawodowych.

W ramach programów rozwojowych szko∏y i placówki realizujàce kszta∏cenie zawodowe b´dà mog∏y równie˝ wyposa˝yç uczniów w nowoczesne materia∏y dydaktyczne (w tym podr´czniki szkolne), które zagwarantujà wysokà jakoÊç kszta∏cenia zgodnà z wymogami wspó∏czesnej gospodarki.