1
SPIS ZAWARTOŚCI
TECZKI C
M k .
l h o 1? Q ę m .
. D f l c & i 5 . 4 3 j 4 . . Ł . j . .
I-/1-Relacja ^ / [ - [|
I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora .—
I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora _ _ II. Materiały uzupełniające relację ^—
III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora k / . b 5 Ł III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ___ _ III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ---
III./5.Inne . . . ---- - IV. Korespondencja
V. Nazwiskowe karty informacyjne ) // , ; VI. Fotografie J ^ / p o d c
2
3
4
5
6
7
warszawa /!'
S Szanowna P a n i.
Od dawna z a b ie ra m s i e do n a p i s a n i a i i l k u slow w y ja ś n ie n i a , n a te m a t in f o r m a c y o pomorskim ru c h u o p oru , a ] e za każdym razem przeryw am twoje wspomni f ^ ^ ^ e w zglądu na podstawowe b r a n i n az w isk i k o n ta k to w z lu d źm i Tub n i e c h ^ i ż n o jam tycl>
t-zasow, Będąp w T o ru n iu d w u k ro tn ie w c ią g u o s t a t n i e g o l a t a , zatrzymywałemfei£_
przećflnr. u l i c y G ag arin a^ al e n ie m iałem s z c z ę s c i a z a s t a n i a P a n i w dorru.
Również peeftie-^ *» p r z e j e ź d ź c i e p r z e z Radom chciaifem o d w ie d z ie J a n u s z » a B u szew icza aby od n ie g o z e b r a ć t r o c h ę daMchp. t e ż go n i e zastaw em .
Z n ie c h e r ©ng^ do p r z e s z ł o ś c i o g a rn ą ł© Yfrmeipu;^'- p rz y s p o tk a n i u z S y lw estrem K a lis k im . N ie poznać" mnie w c a le , rnimo ze p r z e z c a ł ą o k u p a c ję r o z n o s il iś m y codh d z ie n n e g a z e ty i o d w ie d z a liśm y c,i ę wnomach,on w ie d z i a ł o m o je j p r z y r ^ a le -
z n o t c i do ru c h u op o ru i pom agaj' mi w d o t a r c i e ^ u do a n g i e l s k i c h jencow w o jen n y d/\
w f o r t a c h na P o c g o rz u . On t e ż n ie ma o c h o ty w ra c a ć do p r z e s z ł o ś c i .
P a n i i n t e r e s u j e sięja u c z e s tn ic tw e m k o b i e t w ru c h u o p o ru « N ie w ie le mam do powśś d z e n ia pozajtym co ^p rzetc azałem t??! e f o n i ę z n i e .
PO w tórzę t o i uzupełfu^srr innym i szczes-iBfami . y
^ a ts r z jp _ _ ^damek u r . 1 0 .4 .1 8 9 8 zan ie ś zkałTa w T o ru n iu p r z y u l . o n o p n ic k ie j n r l 5 M Q źonffffir gfej n i k a k u r a to r iu m s z k o ln e g o , k t ó r y od j e s i e n i 3 9 r . b y ł'' zw iąz an y rucj^gw o p o rn . A reszto w a n y , trzy m an y w f o Y tie V*lB1jW 1940Vkw m arcu w y w ieziony ddóbozu
‘'S n ę . w O r a n ie n b u rg u , g d z ie z g i n a ł w 1945 r . Tam p r z y u l.K o n o p n ic k ie j 15 n r 7 m ie s z k a li p p . C h o j e c c y .,b y l i ró w n ie ż zaag ażo w an i w ruchu o p o ru . Obóz k o n c e n t r a c y jn y p r z e ż y ł a t y l k o c ó rk a .M ie s z k a o b e c n ie n i e d a le k o m o je i m a tk i n a dzia> ka.ch
kw. J ó z e f a . i ,
Na p r z y u l . Kono. n i c k i ę j 15 m§ m ie s z k a li p .F o c z y n s c y ( ró w n ie ż zaan g ażo w an i w ru c h o p o ru , Z g in ę ła c a ł a r o d z i n a •, T a b l ic a parniatkow a u p a m ię tn ia t e n f a jf t P i s z e o tym. p o n iew aż m oja r o d z in a ./lia -ła z jiim i p o w i^ z a n ia .v P o d c z a s pobytu^r f o r c i e v t l l p . ^oczy psK ieg o,C h ojecki< ?g ck m o je g c /o jc a , j a m aj^c l2 j l a t ęrzeK radarłem s i ę m t e r e n f o r tu ii d o rę o iju łt m p a c z k ę ii w yniosłam i i s t .PlPwtórrte p ró b y w n a r./c ia sjfi n a t e r e n f o r t u ^ ju z s i e n i e p o w i o d ł y . Tamże prz^r - u l. K o n o p n ic k ie j 15 n a .
IV p i e t r ^ z e s t a l e z b i e r a ł a s i e grup? m ło d zi eż|$1fo t ^ t i r e j jer,n a le ż a ła m . Tam s k r a d a ł i smy p r z y s ię g ę tak h i s t o r i i p o l s k i , . W y k o ^ ^ ^ ii^ j p r^ z e d i o t y do p r z e n o s z e n i a rreldunkbw , wx\kRwy^onff1 isVny ^ wybuchowe, u czo n o n a s s z y f rów z k tó r y c h k o s z y s ta łe m p r . y wic l u o k a z ja c h w a k ę j i £ w Danii i
r ł -r 2. i I r H T f c u*yJ J -I 2
do ODCZUTOj c a r e g u l a r n i e p a c z k i & z ż y w n o ś c ią , W l a t a c h 1943-5 w naszym mieszkamy w p o k o ju z osobnym w ejście m z k l a ttc i s c h o d o w e j^ ik ry w a ł s i e S e r g iu s z K o s te c k i b r a t są s ia d ó w z pod^K J. W ie d z ie liś m y o nim^ i e j e s t w k ie r o w n ic tw ie kom unistow
vipw ardii Jtfax»»»xsęxI,udowej, p r z ś k 9 ztałcO T#J n a s t ę p n i e w ;W ielokt^otnie.byl<em je g o łą c z n ik i e m , 'tyczy> . n i e on pos;W giw al$% ie z b r o n i ą . Pod k o n ie c o k u p a c ji zos»
Y tU W O S Ą -,
Ui Q ^w ^ OCła w ia i tam m ie s z k a doty.cnczas»«yzyK o i p o ś w ie c e n ie m o je j N&HA-C brzym ieji chyba n i e .o c e n ia n e . M atka ftr^źSO lat..i , ^ ię s z k a p r z y I r y s ^ g 33
w domku jn ^ n offid z ifm y a - Robriowany™ p r z e z s i e b i e a. t Z p a rn ia tf k
okupacyjnycW ^rfie w i e l e ^ ^ o s t a ł b ^ , a z pa; i ^ c i ą J e s ^ n T e n a j l e p i e . i d f i c y ^ a l n i e « n i e o y la a n i w AK a n i w AL a l e z a s ł u g i J e j afla obu o r g a n i z a c j i b y ły b . duzefi w a r t o o n ic h p a m ig ta ó . D z i a ł a l n o k i g ru p y m->ou:zic żowe j AK, do k t ó r e j n ależałeirfzasV u g u j£ . n a s p e c j a l n e o p raco w an ie y. B y b . s p r a w n i e z^-organizow ana g r\tp a , n i e m ie liśm y ż a d n e j w ^padkijnie lic z a c :^ w < 3 ^ /f 7 p . B ug ze^iagĄ po w y z w o le n iu ., 4 l e o tym może p r z u
i n n e j o k a z j iv r w T o r u n iu . ^
‘ " -Łacz^ w yrazy sz a c u n h u J . Adamek " j u r "
p i s a ł a 9 . J a g i e l s k a
8
warszawa 22
S tefcanowna P a n i.
Od dawna z a b ie ra m s i e do n a p i s a n i a S i l ku slow w y ja ś n ie n i a , n a te m a t in fo rm a o pomorskim ru c h u oporu , a l e z a każdym razem przeryw am woje wspo.r.fljL nia>, ze w zględu n a / odstawowe b r a k i n azw isk i k o n ta k tó w z lu d am i lu b n ie c h f ć N E r tM iy c I ?
zasów . Będąc w Toruniu d w u k ro tn ie w c ią g u o s t a t n i e g o l a t a , zatrzym yw a^enijsię p rzeow r. l ^ c n a u l i c y G a g a r i n a .a l e n ie r ia łe m s z c z ę s c i a z a s t a n i a P a n i w domu.
Również w p r z e j t z d z d d e 1 p r z e z Radom .c h c ia łe m o d w ie d z ie J a n u s z s a B u3zew icza aby od n ie g o z e b r a ć t r o . hę aanyeH i t e z go n i e z a s ta łe m .
Z n ie c h e c a n ^ do p r z e s z ł o ś c i o g a r n ę ły lin ie 7 u .u « p rz y s p o tk a n iu z S y lw e stre m K a lis k im . N ie p o z n a ł' mnie w c s le , mimo ze p r z e z c a ł a o k u p a c ję r o z n o s il iś m y cod ćzięirŁ e g a z e ty i o d w ie d z a liśm y j>ig w^iomach,on w ie d z i a ł o m o je j p r z y n a l e
ż n o ś c i do ru c h u o p oru i po m ag a!'m i d o t a r c l e i u do an i e l s k i c h jeńców w o je n n y ^ 1 w f o r t a c h n a P o d g ó rz u . On t e z n ie rr»a o c h o ty w ra c a c do p r z e s z ł o ś c i .
P a n i i n t e r ę s u j t s ie tf u c z e s tn ic tw e m k o b i e t w ru c h u o p o ru .N ie w ie le mam do p o w ii d z e n ia pozjjatym co p rz e k a z a łe m 4 f e le f o n i ę z n i e .
POwt&rzę t o 4 u z u p e łn ię # innym i s z c z e g ó ła m i . \j K a ta rz y n ^Adamek u r . 1 0 .4 .1 6 9 $ z a u i e r z k a l a w T o ru n iu p r z y u l . o n o p n ic k ie jn r l 5 iorla^/O T Z^jnika k u r a to r iu m s z k o ln e g o , k t ó r y od j e s i e n i 3 9 r . b y ł zw iaz an y ż ru c t? e ^ o p o ru . A re sz to w a n y , trzy m an y w f o r c i e VL11 w 1940£w m arcu w yw ieziony dc/obozu F©nc. w O ra n ie n b u rg u , g d z ie z g i n a ł w 1945 r . Taa. p rz y u l.K o n o p n ic k ie j V) n r7 m ie s z k a li ę p . C h o j e c c y .,b y l i ró w n ie ż zaag azb w an i w ru c h u o p o r u . Oboz k o n c e n t r a c y jn y p r z e z y ł a t y l k o c ó rk a .M ie s z k a o b e c n ie n i e d a le k o m o je j m a tk i n a d z i a łk a c h
s w .^ J Ó z e fa . ,
Nć J ł ^ .p r z y u l . K o n o p n ic k ie j 15 m£ r i e s z k a l i p.M oczynscy, ró w n ie ż zaan g ażo w an i w ru c h ip o ru , Z g in ę ła, c a l a r o d z i n a , T a b l i c a pairdatkow a u p a m ię tn ia t e n f ą k t P i s z e o tym po n iew aż m oja r o d z in a .m ia ła z rii^ ii p o w ią z a n i a . ✓ P o d czas pobytuw f o r c i e V l l l p . S o c z y ń s k ie g o ,C h o je c k i2 g < |i m o jeg o jcjca j a m ajac l i i a t p r z e k r a d a ł e ś s i ę n t e r e n f o r tu ji dorgijgfyłrm p a c z k r i w y n io ślim list.P & w tó rrtfe p r l b y w d a r ^ c ia Sl<£
na t e r e n f o r t u / \ j u ż s i e n że p o w i o d ł y . Tamże prz^, u l . K o n o p n ic k ie j 1^ n a t ó r e j n ą leżałfe m . Tam
,l“ ' 1 '^ r^ z e d y y i ojby dp IV p i e t r ^ e s t a l e z b i e r a ł a . s i e grupa mlodziejByxdo k t ó r e j Jsa. n a le ż
e k ^ d a liś m y p r z y s ię g ę Intf .h i s t o r ie '- |5 o lę k i. W yk oŁ /^ ^ '^ > :
p r z e n o s z e n ia iłęldunkow,wyxiB»wy.-onoliśmy ła d ^ s i c e ^ . wybucnowe, uczono nas s z y f rów z k tó ry ch ko$fżystałem iiókKikija ■, przy w if lu ok azj ch w a k c j i | w la n i* i Oranienburgu, a l i y t o całk iem in n y ro z d z ia ł" d z i a ł a l n o ś c i .Wspomęnam^fyTkd 9_ ^jjvyy z^wzgledu na m ojafr.atke,która bardzo c ię ż k o
ctikierfcow WEESjJ Jr> ^ d r a Ł ^ a i # n a t ^ d z i a ł a l n o ś ć
do ob< zu‘ o j c a r e g u l a r n i e p a c z k i $ z ż y w n o ś c ią . W l a t a c h 1943—5 w naszym mie zka^ty w p o k o ju z osobnym w ejście m z k l a t k i s c h o d o w e jju k ry w a ł s i ę S e r g iu s z K o s te c k i b r ą t s ą s ia d ó w z pod 1 $ . W ie d z ie 'is m y o nim. z e 1 j e s t w k ie r o w n ic tw ie kot iunistoW
wgiwardii #ax:oxi®KBgx L udow ej, p r z e k $ z ta łc o n y ; n a s tę p n i e W ie lo k r o tn ie .b y łem je g o łu c z n ik ie m , u c z y łr w iie on p o s łu g i viaH^ńię z ś r o m ia . Pod k o n ie c o k u p a c ji zo s
ta ł" on dowódcy Al n a o b c z a r p ó łn o c n y . W taarcu 4 5 r ., ki> dy r&nny w ró -iłe m do domu, o d w ied ził" on m oja m a tk ę z k w ia ta m i,r ó w n ie ż i m n ie . By3r wówczas s t o p n i u m a jo ra U/b .
do, W ro cław ia i tam m ie s z k a d q ty ę ;ric z a s;Ry zyko 1 p o ś w ię c e n ie m o je j B yły o lb rzy m ieli ch y b a n i e o c e n ia n e . M a t k a - T ^ ^ O l ^ t ,. ^ ^ i ę ę z k a p r z y I r y s o ę 33 w domku je^lfrorb^awinyis ,;cobu owanym p r z e z s i e b i e 'ł ^ ^ S w ^ j o z e f a , Z p a - n ia te k j ^ j Rk
o k u p a c y jn y c ly rn e w i e l e ^ o r t a ł o . , a z p a m ię c ia je& tvp l I e " n a j ] e p i e i 0 f i c ^ a l r i i e « n i e o y la a n i w AK a n i w A L ,a l e z a s ł u g i J e j l a obu o r g a n i z a c j i b y ły b . d jjzęi w a r
t o o n ic h p a m ię ta ć . D ziałaInoA fe g ru p y m ło d z ie ż o w e j AK do k t ó r e j n a le ż a łe n jfc a s iu g u j 0.
n a s p e c j a l n e o p raco w anie,; . B y łą t o b . s p r w n i e z .-organ k o w a n a g r u p a , n i e m ie liśm y ż a d n e j w --padkj|nie l i c z a c z « w ® ł ^ r p . B u g z e ^ io g ^ po w y z w o le n iu ., a l e o tym może p r z y i n n e j o k a z j i, ^§tfda£ w T o r u n iu .
^ -Łącze w yrazy s z a c u n k u J . Adamek " j u r "
p i s a k a b . J a g i e l s k a
9
10
A
Adamek Jerzy Zenon ps. „Jur” (1927-2002), żołnierz Insp. ZW Z-A K Toruń.
Urodzony 18 V 1927 w Toruniu, syn Toma
sza, urzędnika kuratorium szkolnego, i Katarzy
ny z d. Pawlak, nauczycielki gry na fortepianie.
Do wybuchu wojny ukończył pięć klas szkoły powszechnej w Toruniu. Przed w ojną i w czasie okupacji mieszkał razem z rodziną w domu przy ul. Konopnickiej 15 m. 2 w Toruniu. W latach 1940-1945 roznosił do urzędów i firm gazety, m.in. „Vólkischer Beobachter”. W latach 1940- -1941 dostarczał korespondencję, paczki z żyw
nością i bielizną więźniom Fortu VII oraz jeń com angielskim w obozie na Podgórzu w Toru
niu, a także przekazywał listy od nich. Jego działalność konspiracyjna jako łącznika i wy
wiadowcy odbywała się na wielu odcinkach. W maju 1942 został zaprzysiężony przez Longina Hejkę ps. „Kazimierz”, „LO”, żołnierza AK zamieszkałego w Toruniu przy ul. Piemikarskiej 1. Od tego czasu działał w jego grupie z Fer
dynandem Stachowskim, Edwardem Woppem, Januszem Buszewiczem, W itol
dem Rygielskim i Jerzym Thrunem. Przeszedł szkolenie w zakresie szyfrowania meldunków, wybierania miejsc dla zrzutów lotniczych, posługiwania się bronią i materiałami wybuchowymi. Lokalami konspiracyjnymi, w których spotykała się młodzież, były: mieszkanie jego rodziców, m ieszkanie siostry Edwarda Woppa przy Starym Rynku, w domu obok hotelu „Trzy K orony”, mieszkanie Ireny Buszewicz przy ul. Sukienniczej 4. Był łącznikiem Sergiusza Kosteckiego ps. „Czarny”, członka KG PAP, który w czasie okupacji w ynajm ow ał pokój w mieszkaniu jego rodziny. Od 1945 śledził S. Kosteckiego, wówczas komen
danta PAL.
Dnia 4 X 1945 w lokalu konspiracyjnym przy ul. Jęczmiennej 22 m. 2 (mieszkanie Buszewiczów) został aresztowany przez UBP. Po kilku dniach przesłuchań podpisał deklarację lojalności wobec władz Polski Ludowej, dzięki czemu odzyskał wolność. W 1948 w Lic. Ogólnokształcącym im. M ikołaja K o
pernika w Toruniu uzyskał świadectwo dojrzałości. W 1952 ukończył studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym UMK w Toruniu. Całe życie poświęcił pol
skiemu szybownictwu jako organizator, sportowiec i pedagog-instruktor, szkolą
cy młodzież. N a emeryturę przeszedł w 1987. Zmarł 12 X 2002 i został pocho
wany w grobie rodzinnym na cmentarzu w Kiełpinie.
Z małżeństwa zawartego w 1952 z W andą Zajączkowską m iał córki Jadwigę i Marię.
Adamek Tomasz (1989-1945) (ojciec); powstaniec wielkopolski, działacz plebiscytowy na W armii i Mazurach. W okresie m iędzywojennym urzędnik w Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego w Toruniu. W czasie okupacji członek organizacji „Bataliony Śmierci za W olność”; współredaktor i kolporter
27
11
gazetki wydawanej przez tę organizację pt. „Za wolność” . D nia 6 III 1940 aresztowany ze stu członkami „Batalionów Śmierci”, „Grunwaldu” i KOP. W ię
ziony w Forcie VIII w Toruniu, był przewożony na przesłuchania do siedziby ge
stapo przy ul. Bydgoskiej. Pod koniec 1940 umieszczony w obozie koncentracyj
nym Sachsenhausen-Oranienburg (nr oboz. 27058). Zmarł w lutym 1945 w czasie transportu więźniów do Bergen-Belsen.
Michał Ojczyk
