EDUKACJI POLONISTYCZNEJ
My, niżej podpisani przedstawiciele różnych środowisk uniwersyteckich zaj- mujący się dydaktyką polonistyczną, wyrażamy głębokie zaniepokojenie zmianami zapowiedzianymi przez minister edukacji narodowej – Annę Zalewską. Nasze oba- wy budzą przede wszystkim:
1) brak przedstawienia szerokiej opinii publicznej merytorycznego uzasad- nienia proponowanych przekształceń strukturalnych w szkolnictwie po- wszechnym, a w szczególności – likwidacji gimnazjum i powrotu do syste- mu edukacyjnego funkcjonującego w okresie PRL-u;
2) brak pomyślanych długofalowo konsultacji z gronem eksperckim w sprawie samego zamysłu zmiany polonistycznej podstawy programowej oraz kształ- cenia przyszłych nauczycieli polonistów;
3) niepokojące głosy dochodzące z mediów o pomyśle napisania podstawy programowej w sposób fragmentaryczny (tylko do klasy IV i VII), co jest niezgodne nie tylko z zasadami tworzenia tego typu dokumentu, ale i samy- mi zapisami prawa oświatowego;
4) utajniony sposób doboru ekspertów, którzy mają pracować nad reorganiza- cją całego systemu polskiej edukacji.
Uzasadnienie:
Rewolucyjna zmiana struktury szkolnictwa i będąca jej konsekwencją refor- ma programowa zapowiedziane przez MEN są naszym zdaniem nieuzasadnione, a brak informacji na ich temat wzbudza niepokój zarówno w środowiskach szkol- nych (nauczycieli, uczniów i ich rodziców), jak i akademickich. Jednocześnie chce- my podkreślić, iż tego rodzaju działania dopuszczalne są jedynie w sytuacjach wy- jątkowych, gdy system edukacji wykazuje głęboką niewydolność. Żadne przesłanki nie wskazują jednak na to, że obecnie mamy do czynienia z taką sytuacją.
Zmiany systemowe i programowe w oświacie nie mogą być przeprowadzane w zawrotnym tempie (minister zapowiada, że prace nad kluczowymi dokumentami potrwają jedynie kilka tygodni), gdyż tego rodzaju projekt wymaga głębokiego na- mysłu w szerokim gronie ekspertów zajmujących się zarówno dydaktyką szkolną,
jak i akademickim kształceniem nauczycieli. Podczas ich przygotowywania, i to na wszystkich etapach, muszą one być także poddawane konsultacjom nie tylko eks- perckim, ale i społecznym – co zapewnia ustawa o systemie oświatowym.
Podstawa programowa to dokument, który normalizuje całościowo pod względem merytorycznym cele i treści nauczania, a także zakres egzaminowania w obszarze danego przedmiotu z uwzględnieniem powiązań pomiędzy wszystkimi etapami kształcenia. Ani wydawnictwa, ani nauczyciele nie opracują programu na- uczania na dany etap edukacji, mając do dyspozycji zapisy odnoszące się jedynie do pracy w jednej klasie.
Podstawę programową powinni tworzyć eksperci, którzy są autorytetami w za- kresie dydaktyki polonistycznej (mają dorobek i doświadczenie w tym zakresie).
Osoby te nie powinny być anonimowe dla szerokiej opinii publicznej, by w przyszło- ści mogły ponieść konsekwencje w wypadku opracowania nietrafnego dokumentu.
Niepokoją nas zapowiedzi obniżenia rangi przedmiotu (mniej godzin języka polskiego w ostatnich czterech latach edukacji), ograniczenia swobody nauczycieli w sferze wyboru treści programowych i sposobu ich realizacji, zaprzepaszczające naj- ważniejsze idee edukacyjne wypracowane po 1989 roku, a także niemożność odpowied- niego przygotowania nauczycieli do wdrażania reformy (uniwersytety kształcą zgodnie z obowiązującymi standardami określonymi dotychczasową ustawą przez MNiSW).
Przypominamy o koncepcji kadencyjności obowiązującej podstawy programo- wej, która miała być cyklicznie modyfikowana i dostosowywana do szybko zmie- niających się uwarunkowań społeczno-kulturowych. Taka modyfikacja miała być przeprowadzona w 2015 roku i sądzimy, że warto wrócić do tych ustaleń, zamiast dokonywać radykalnych zmian we wszystkich newralgicznych obszarach polskiego systemu edukacji.
W związku z powyższym apelujemy o:
• odłożenie w czasie zapowiadanych zmian i rozpoczęcie poważnego meryto- rycznego dialogu na temat planowanych reform, chociażby przez konsulta- cje z komisjami dydaktycznymi komitetów PAN, uniwersyteckimi katedrami i zakładami dydaktyk przedmiotowych, badaczami edukacji;
• pełny dostęp do informacji na temat prac nad reformą strukturalną i pro- gramową (zmiany w podstawach programowych, koncepcji egzaminowania, standardach kształcenia nauczycieli itp.);
• wyjaśnienie, na czym polega korelacja działań MEN z działaniami MNiSW w zakresie kształtowania polskiego systemu edukacji;
• uwzględnienie w działaniach resortu miarodajnych badań edukacyjnych (ra- porty IBE, PISA oraz innych), które przedstawiają rzeczywisty i aktualny obraz polskiej edukacji;
• namysł nad sposobami odpolitycznienia reform edukacji.
Rozszerzona wersja uzasadnienia stanowiska znajdzie się w czasopiśmie „Polonistyka. In- nowacje” 2016 nr 4, http://pressto. amu. edu.pl/index.php/pi
Podpisani:
prof. dr hab. Piotr Borek, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Zofia Budrewicz, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Bożena Chrząstowska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Roman Doktór, Katolicki Uniwersytet Lubelski
prof. dr hab. Ewa Jaskółowa, Uniwersytet Śląski w Katowicach
prof. dr hab. Maria Jędrychowska, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Małgorzata Karwatowska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
w Lublinie
prof. dr hab. Jadwiga Kowalikowa, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie prof. dr hab. Ryszard Koziołek, Uniwersytet Śląski w Katowicach prof. dr hab. Małgorzata Książek-Czermińska, Uniwersytet Gdański prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński, Polska Akademia Nauk
prof. dr hab. Barbara Myrdzik, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska, Uniwersytet Śląski w Katowicach prof. dr hab. Anna Pilch, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
prof. dr hab. Stanisław Rosiek, Uniwersytet Gdański
prof. dr hab. Antoni Smuszkiewicz, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Grażyna Tomaszewska, Uniwersytet Gdański
prof. dr hab. Zenon Uryga, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek, Katolicki Uniwersytet Lubelski
dr hab. Elżbieta Awramiuk, prof. UwB, Uniwersytet w Białymstoku dr hab. Krzysztof Biedrzycki, prof. IBE, Instytut Badań Edukacyjnych
dr hab. Barbara Dyduch, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Aneta Gródecka, prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr hab. Beata Gromadzka, prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr hab. Alicja Jakubowska-Ożóg, prof. UR, Uniwersytet Rzeszowski
dr hab. Anna Janus-Sitarz, prof. UJ, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr hab. Danuta Jastrzębska-Golonka, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wiel- kiego w Bydgoszczy
dr hab. Jerzy Kaniewski, prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr hab. Zofia A. Kłakówna, prof. AJD, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie dr hab. Urszula Kopeć, prof. UR, Uniwersytet Rzeszowski
dr hab. Maria Kwiatkowska-Ratajczak, prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr hab. Jakub Malik, prof. KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski
dr hab. Ewa Młynarczyk, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
dr hab. Maciej Michalski, prof. UG, Uniwersytet Gdański dr hab. Jolanta Nocoń, prof. UO, Uniwersytet Opolski
dr hab. Małgorzata Pamuła-Behrens, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
dr hab. Marek Pieniążek, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr hab. Agnieszka Rypel, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
w Bydgoszczy
dr hab. Feliks Tomaszewski, prof. UG, Uniwersytet Gdański
dr hab. Leszek Tymiakin, prof. UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
dr hab. Krzysztof Zajas, prof. UJ, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie dr hab. Witold Bobiński, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr hab. Jarosław Fazan, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie dr hab. Katarzyna Fazan, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr hab. Rafał Kochanowicz, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr hab. Małgorzata Latoch-Zielińska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
dr hab. Danuta Łazarska, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr hab. Małgorzata Łukaszuk-Piekara, Katolicki Uniwersytet Lubelski dr hab. Dorota Michułka, Uniwersytet Wrocławski
dr hab. Agnieszka Mikołajczuk, Uniwersytet Warszawski
dr hab. Iwona Morawska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie dr hab. Ewa Ogłoza, Uniwersytet Śląski w Katowicach
dr hab. Marta Szymańska, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr hab. Magdalena Trysińska, Uniwersytet Warszawski
doc. dr Tomasz Wroczyński, Uniwersytet Warszawski dr Michał Friedrich, Uniwersytet Warszawski
dr Anita Gis, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Agnieszka Guzik, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie dr Agata Hącia, Instytut Badań Edukacyjnych
dr Danuta Hejd, Uniwersytet Rzeszowski
dr Ewa Horwath, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie dr Patrycja Huget, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr Beata Jarosz, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie dr Karolina Jędrych, Uniwersytet Śląski w Katowicach
dr Beata Kapela-Bagińska, Uniwersytet Gdański
dr Agnieszka Karczewska, Katolicki Uniwersytet Lubelski dr Dorota Karkut, Uniwersytet Rzeszowski
dr Jarosław Klejnocki, Uniwersytet Warszawski
dr Krzysztof Koc, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Elżbieta Kozłowska, Uniwersytet Rzeszowski
dr Piotr Kołodziej, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr Krystyna Koziołek, Uniwersytet Śląski w Katowicach
dr Agata Kucharska-Babula, Uniwersytet Rzeszowski dr Elżbieta Łucka-Zając, Uniwersytet Opolski
dr Renata Markiewicz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie dr Ewa Nowak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr Magdalena Ochwat, Uniwersytet Śląski w Katowicach dr Ireneusz Piekarski, Katolicki Uniwersytet Lubelski
dr Katarzyna Pławecka, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr Małgorzata Potent-Ambroziewicz, Uniwersytet Mariii Curie-Skłodowskiej dr Anna Podemska-Kałuża, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Tadeusz Półchłopek, Uniwersytet Rzeszowski
dr Marta Rusek, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr Maria Sienko, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr Paweł Sporek, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr Beata Stefaniak, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Ewelina Strawa, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr Dariusz Szczukowski, Uniwersytet Gdański dr Anna Tabisz, Uniwersytet Opolski
dr Beata Udzik, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Janusz Waligóra, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie dr Wiesława Wantuch, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Anna Włodarczyk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
dr Mirosław Wobalis, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu dr Małgorzata Wójcik-Dudek, Uniwersytet Śląski w Katowicach mgr Teresa Kantelecka, Uniwersytet Gdański
mgr Ewa Kozłowska, Uniwersytet Warszawski
mgr Katarzyna Lange, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
