Tadeusz Felski
Glosa do uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 29 maja 1987 r., III CZP 25
Palestra 34/2-3(386-387), 71-76
Nr 2-3 (386/387) Orzecznictwo Sądu Najwyższego 71
kowski od Przewodniczącego Rady Państwa telefonicznie (w wy
niku telefonu gen. Zarakowskiego) przeszło dwa miesiące później
— w grudniu 1955 r. Zgoda Przewodniczącego Rady Państwa na
umorzenie postępowania karnego wydana została (telefonicznie)
po 6 tygodniach, a już następnego dnia wiceprokurator wydał po
stanowienie, w którym żądał umorzenia postępowania.
Pytanie: Kto umorzył postępowanie? Oczywiście wiceprokurator
w stopniu kapitana. Generał Zarakowski podejmował swego ro
dzaju czynności wstępne, a Przewodniczący Rady Państwa —
sam nie wiem, czy miał jakiś wpływ na umorzenie.
Tak to opisane są w pamiętniku wypadki rozwijające się dwoma
wątkami:
— jeden wiedzie przez wyzwiska, czasem bicie przez niższych
funkcjonariuszy, zmiękczanie więźniów przez podawanie im fał
szywych informacji, podstawianie do celi informatorów (popular
nie zwanych „kapusiami” ), conocne przesłuchiwania itp., wszystko
to są sposoby, które z różnym natężeniem pojawiają się w takich
sytuacjach, a są organy — prokuratura i sądy, których zadaniem
jest między innymi zwalczanie tych nadużyć;
— drugi wątek wiedzie przez benedyktyńskie zbieranie nie
prawdy w aktach, gromadzenie jej w protokołach, zaopatrywanie
tych protokołów w podpisy i pieczęcie, wydawanie na podstawie
takich „dowodów” wyroków bliźniaczo podobnych zewnętrznie do
sprawiedliwych.
Prawdziwie przerażająca jest tylko ta druga trasa i jakże ona
trudna jest do rozeznania, jeżeli na tej trasie łamią się najodwa
żniejsi.
Jak trudno nie popaść w głęboką niewiarę i zwątpienie, bo
przecież materiał budulcowy jest tu nie wyczerpany, odradza się
w każdym złym człowieku.
Roman Łyczywek
ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO
1. UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 29 maja 1987 r. III CZP 25/87* T e z a m a b rz m ie n ie n a s tę p u ją c e :
Treść zaginionego testamentu własnoręcznego oraz fakt sporządzenia tego testamentu w przepisanej formie ustala — na podstawie wszelkich
środków dowodowych — sąd spadku, jako przesłankę rozstrzygnięcia o dziedziczeniu, w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku albo w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku.
Glosa do uchwały P ro b le m s tw ie rd z e n ia n a b y c ia s p a d k u n a p o d s ta w ie te s ta m e n tu z a g in io n e g o lu b z n is z c z o n e g o nie je s t w p ra w d z ie w na sze j ju d y k a tu - rze p ro b le m e m n o w y m , ale po d rz ą d a m i k .c . i k .p .c . z 1964 r. S ąd N a jw y ż s z y m ia ł b o d a j p o raz p ie r w s z y o k a z ję d o w y p o w ie d z i na ten te m a t. S ta n fa k ty c z n y , k tó r y s k ło n ił Sąd W o je w ó d z k i d o p rz e d s ta w ie n ia S ą d o w i N a jw y ż s z e m u z a g a d n ie n ia p r a w n e g o b u d z ą c e g o p o w a ż n e w ą tp liw o ś c i (a rt. 391 § 1 k .p .c .), p rz e d s ta w ia ł się w s k ró c ie n a s tę p u ją c o . W n io s k o d a w c z y n i d o m a g a ła s ię z m ia n y p o s ta n o w ie n ia o s tw ie r d z e n iu n a b y c ia s p a d k u w y d a n e g o na rz e c z in n e j o s o b y o ra z s tw ie r d z e n ia , że to o na, w n io s k o d a w c z y n i, n a b y ła s p a d e k na p o d s ta w ie te s ta m e n tu w ła s n o rę c z n e g o p ra w id ło w o s p o rz ą d z o n e g o , a le z n is z c z o n e g o p rz e z o s o b ę trz e c ią . S ą d o w i r e jo n o w e m u n ie p rz e d s ta w io n o w ię c w to k u p o s tę p o w a n ia te s ta m e n tu , a le p o m im o to sąd te n o r z e k ł z g o d n ie z w n io s k ie m , u s ta liw s z y n a p o d s ta w ie in n y c h d o w o d ó w fa k t s p o rz ą d z e n ia te s ta m e n tu i je g o tr e ś ć . S ąd re w iz y jn y m ia ł je d n a k p e w n e w ą tp liw o ś c i c o d o p ra w id ło w o ś c i ta k ie g o p o s tę p o w a n ia , k tó r e w y r a z ił w p y ta n iu s k ie ro w a n y m d o S ą d u N a jw y ż s z e g o . O d p o w ie d ź S ą d u N a jw y ż s z e g o w y d a je s ię tr a fn a i c o d o z a s a d y
z g o d n a je s t o n a z lin ią o r z e c z n i c tw a p r z y ję tą ju ż p o d rz ą d a m i d e k re tu o p ra w ie s p a d k o w y m i d e k re tu o p o s tę p o w a n iu s p a d k o w y m z 1946 r .1 P o w a ż n e w ą tp liw o ś c i p ra w n e s ą d u w o je w ó d z k ie g o m o g ą b y ć je d n a k u s p r a w ie d liw o n e o k o li c z n o ś c ią , ż e n ie z o s ta ł r e c y p o w a n y d o k.c. a n i d o k .p .c . p rz e p is a rt. 94 d e k re tu o p ra w ie s p a d k o w y m . P rz e p is te n w y ra ź n ie d o p u s z c z a ł m o ż liw o ś ć w y k a z y w a n ia w p o s tę p o w a n iu d o w o d o w y m fa k tu s p o rz ą d z e n ia i tr e ś c i te s ta m e n tu z n i s z c z o n e g o lu b z a g u b io n e g o . P o m i n ię c ie za ś w n o w e j re g u la c ji p ra w nej p rz e p is u p o p rz e d n io o b o w ią z u ją c e g o w s k a z u je n ie k ie d y na z m ia n ę w ty m z a k re s ie s ta n o w is k a u s ta w o d a w c y . J a k k o lw ie k Sąd N a jw y ż s z y o g ra n ic z a s w o je ro z w a ż a n ia — z g o d n ie ze s ta n e m fa k ty c z n y m s p ra w y — d o te s ta m e n tu w ła s n o rę c z n e g o i p o s tę p o w a n ia o s tw ie rd z e n ie (u c h y le n ie lu b z m ia n ę s tw ie rd z e n ia ) n a b y c ia s p a d k u , to je d n a k n ie u le g a w ą tp liw o ś c i, że w y p o w ie d ź S ądu N a jw y ż s z e g o m a z n a c z e n ie w y k ra c z a ją c e p o z a te fo r m a ln e g ra n ic e . P o d o b n e i w y m a g a ją c e p o d o b n e g o r o z s tr z y g n ię c ia s y tu a c je m o g ą b o w ie m w y s tą p ić p rz y ro z p a try w a n iu in n y c h s p ra w c y w iln y c h , w k tó ry c h m e r y to ry c z n ą p rz e s ła n k ą o rz e c z e n ia je s t k w e s tia is tn ie n ia i z a k re s u p o d m io to w e g o p ra w a d o s p a d k u 1 Dz.U. R.P. Nr 60, poz. 328 oraz Nr 63, poz. 346. Co do orzecznictwa Sądu Najwyższego na ten temat — por. orzeczenia SN: z 25 marca 1949 r. Wa C 312/48, „Przegląd Notarialny" 1950, nr 3—4, s. 281 z notką B. D o b r z a ń s k i e g o o r a z z
23 kwietnia 1949 r. C 327/49, PiP 1949, nr 11, s. 120 z glosą B. D o b r z a ń s k i e g o .
Nr 2-3 (386/387) Orzecznictwo Sądu Najwyższego 73 lu b z a p is u n a b y te g o na p o d s ta w ie te s ta m e n tu . P rz y k ła d o w o s y tu a c ja ta k a p o w s ta n ie w p ro c e s ie o w y d a n ie s p a d k u (a rt. 1029 § 1 k.c.) a lb o o w y k o n a n ie z a p is u (a rt. 970 k .c .), je ż e li je d n a ze s tr o n p o w o łu je s ię na tr e ś ć z a g in io n e g o lu b z n i s z c z o n e g o te s ta m e n tu . S ąd N a jw y ż s z y , ro z s trz y g a ją c p r z e d s ta w io n e m u z a g a d n ie n ie , z m u s z o n y b y ł u s to s u n k o w a ć się d o k ilk u k w e s tii p r a w n y c h . P rzede w s z y s tk im w y ło n iło się z a g a d n ie n ia , ja k ie je s t z n a c z e n ie m a te ria ln o - p ra w n e z a g u b ie n ia lu b z n is z c z e n ia te s ta m e n tu . W ty m w z g lę d z ie Sąd N a jw y ż s z y s łu s z n ie z a u w a ż a , że z a g u b ie n ie te s ta m e n tu lu b z n is z c z e n ie g o p rz e z o s o b ę tr z e c ią — nie b ę d ą c o d w o ła n ie m te j je d n o s tr o n ne j c z y n n o ś c i p ra w n e j — n ie p r o w a d z i d o p o z b a w ie n ia te s ta m e n tu je g o s k u te c z n o ś c i p ra w n e j. T e s ta m e n t b o w ie m n ie s ta n o w i c z e g o ś w ro d z a ju p a p ie ru w a r to ś c io w e g o , z k tó r y m p ra w o b y ło b y ta k ś c iś le p o w ią z a n e , że re a liz a c ja te g o p ra w a b y ła b y n ie m o ż liw a be z d y s p o n o w a n ia s a m y m d o k u m e n te m . J e ż e li w ię c te s ta m e n t z o s ta ł w e w ła ś c iw e j fo r m ie s p o rz ą d z o n y ,2 a n a s tę p n ie u le g ł je d y n ie z a g u b ie n iu lu b z n is z c z e n iu (i to n ie w z a m ia rze o d w o ła n ia te s ta m e n tu ), to p u n k t c ię ż k o ś c i z a g a d n ie n ia p rz e n o s i s ię n a w y k a z a n ie fa k tu s p o rz ą d z e n ia te s ta m e n tu i u s ta le n ia je g o tr e ś c i w p o s tę p o w a n iu c y w il n y m . W ra m a c h za ś p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o w y ła n ia się p rz e d e w s z y s t k im k w e s tia , c z y u s ta le n ie te g o fa k tu m o ż e b y ć p rz e d m io te m o d rę b n e j s p ra w y c y w iln e j i w ja k im tr y b ie p o s tę p o w a n ia ro z p o z n a w c z e g o m o ż n a te g o u s ta le n ia d o k o n a ć . A n a liz a p rz e p is ó w k.c. i k .p .c . p r o w a d z i nas d o w n io s k u , że ż a d e n z ty c h p rz e p is ó w n ie s tw a rz a p o d s ta w y p ra w n e j p o w ó d z tw a lu b w n io s k u o u s ta le n ie is tn ie n ia i tre ś ć te s ta m e n tu . P o d s ta w y ta k ie j n ie s tw a rz a w s z c z e g ó ln o ś c i a rt. 189 k .p .c ., d o p u s z c z a ją c y p o w ó d z tw o o s o b y p r a w n ie z a in te r e s o w a n e j o u s ta le n ie s to s u n k u p ra w n e g o lu b p ra w a , s k o r o te s ta m e n t n ie je s t „ p r a w e m ” a n i te ż „ s to s u n k ie m p r a w n y m ” . T e s ta m e n t je s t n a to m ia s t je d n o s tr o n n ą c z y n n o ś c ią p ra w n ą , k tó ra n ie z a w s z e w y w o łu je s k u tk i p ra w n e z a m ie rz o n e p rz e z te s ta m e n t w m o m e n c ie s p o rz ą d z e n ia d o k u m e n tu . B ra k te ż b y ło b y o d rę b n e g o in te re s u p ra w n e g o w ż ą d a n iu u s ta le n ia is tn ie n ia i tre ś c i te s ta m e n tu , p o n ie w a ż in te re s te n m o ż e b y ć o b ję ty p e łn ie js z ą o c h r o ną p ra w n ą w p o s tę p o w a n iu o s tw ie rd z e n ie n a b y c ia s p a d k u (z m ia n ę lu b u c h y le n ie s tw ie r d z e n ia ) lu b w p o s tę p o w a n iu o n a le ż n e s p a d k o b ie r c y (z a p is o b ie r c y ) ś w ia d c z e n ie .3 K w e s tia is tn ie n ia i tre ś c i te s ta m e n tu je s t w ię c k w e s tią n ie p ra w a , ale fa k tu i ja k o ta k a m o ż e b y ć p rz e d m io te m w p o s tę p o w a n iu w k a ż d e j s p ra w ie c y w iln e j ( p r o c e
2 Testament sporządzony w formie niewłaściwej jest nieważny (art. 958 k.c.) i w takiej sytuacji prowadzenie dowodu na takt sporządzenia testamentu i jego treści byłoby bezprzedmiotowe.
3 Por. argumenty w dyskusji o dopuszczalności powództwa o ustalenie ważnoś ci (nieważności) testamentu, a zwłaszcza wypowiedzi: B. D o b r z a ń s k i e g o : Powództwo o ustalenie ważności (nieważności) testamentu de lege lata i de lege ferenda, PiP 1964, nr 3, s. 462—473 oraz Glosa do uchwały SN z 9 maja 1967 r. III CZP 37/67, OSPiKA 1968, z. 2, s. 64—69; J. G w i a z d o m o r s k i e g o : Prawo
s o w e j lu b n ie p ro c e s o w e j), w k tó re j is tn ie n ie i tre ś ć te s ta m e n tu je s t m e r y to ry c z n ą p rz e s ła n k ą o rz e c z e nia. K w e s tia ta je s t z w ła s z c z a is to t na d la ro z s trz y g n ię c ia s p ra w y o s tw ie rd z e n ie n a b y c ia s p a d k u b ądź o u c h y le n ie lu b z m ia n ę s tw ie rd z e n ia n a b y c ia s p a d k u (a rt. 670 § 1; 679 § 1 k .p .c .). D o k o n a n e p rze z sąd w ty m p o s tę p o w a n iu u s ta le n ie is tn ie n ia te s ta m e n tu i je g o tre ś c i m a ty m w ię k s z e z n a c z e n ie , że w p ły w a z a z w y c z a j b e z p o ś re d n io na tre ś ć p o s ta n o w ie n ia o s tw ie rd z e n iu n a b y c ia s p a d k u , k tó re to p o s ta n o w ie n ie je s t p o w s z e c h n ie w ią ż ą c e i m a z n a c z e n ie p r e ju d y c ja ln e w p o s tę p o w a n iu w in n y c h s p ra w a c h c y w iln y c h (a rt. 1025 § 2, 1027 k p . ) - * 4 W o b e c n y m s ta n ie p ra w n y m nie m a te ż ż a d n y c h p rz e s z k ó d d o te g o , a b y s p ó r o is tn ie n ie i tre ś ć te s ta m e n tu z o ta ł ro z s trz y g n ię ty w ra m a c h p o s tę p o w a n ia o s tw ie rd z e n ie n a b y c ia s p a d k u (o u c h y le n ie lu b z m ia n ę s tw ie rd z e n ia ), s k o ro u s ta w o d a w c a z re z y g n o w a ł z o d s y ła n ia u c z e s tn ik ó w p o s tę p o w a n ia n ie p ro c e s o w e g o w ra z ie s p o ru na d ro g ę p ro c e s u .5 J e ż e li w p o s tę p o w ą n iu w ja k ie j k o lw ie k s p ra w ie c y w iln e j fa k t s p o rz ą d z e n ia d o k u m e n tu z a w ie ra ją c e g o o k re ś lo n e j tr e ś c i te s ta m e n t o k a ż e się is to tn y d la ro z s trz y g n ię c ia s p ra w y, to p o w s ta ją d a ls z e z a g a d n ie n ia p ro c e s o w e z w ią z a n e ze s p o s o b e m d o w o d z e n ia te g o fa k tu . W s z c z e g ó l n o ś c i w y ła n ia s ię p y ta n ie , ja k ie są d o p u s z c z a ln e w ty m z a k re s ie ś ro d k i d o w o d o w e i ja k ie e w e n tu a ln e o g r a n ic z e n ia d o w o d o w e . T ra fn e w ty m w z g lę d z ie ro z w ią z a n ie p rz y jm u je w g ło s o w a n e j u c h w a le S ąd N a jw y ż s z y u z n a ją c , że w y m ie n io n y fa k t u s ta lić m o ż n a za p o m o c ą w s z e lk ic h ś r o d k ó w d o w o d o w y c h . Z w ie lu p o w o d ó w n ie m o ż e w ty m z a k re s ie s ta n o w ić p rz e s z k o d y art. 246 k .p .c . P rz e d e w s z y s tk im je g o tre ś ć d o ty c z y ty lk o fo r m y „ p i s e m n e j” , a n ie „ in n e j tr e ś c i s z c z e g ó ln e j” (p o r. a rt. 73 k .c .), ja k ą s ta n o w i z a w s z e te s ta m e n t.6 P o n a d to s k o ro te s ta m e n t je s t c z y n n o ś c ią p ra w n ą je d n o s tr o n n ą i te s ta to r ju ż n ie ż y je , to w ż a d n y m ra z ie n ie m o ż n a tu m ó w ić o d o w o d z ie w s p ra w ie m ię d z y „ u c z e s tn ik a m i c z y n n o ś c i” . Z re s z tą g d y b y n a w e t p rz y ją ć fik c y jn e z a ło ż e n ie , że a n a liz o w a n y s ta n fa k ty c z n y o d p o w ia d a w a ru n k o m h ip o te z y a rt. 246 k .p .c ., to tr z e b a b y b y ło — r ó w n ie ż w m y ś l p rz e p is u — k o n s e k w e n tn ie
spadkowe w zarysie, Warszawa 1985, s. 114— 115 oraz Glosa do uchwały SN z 30 grudnia 1968 r. III CZP 103/68, OSPiKA 1970, z. 1, poz. 2; W. S i e d l e c k i e g o : Przegląd orzecznictwa SN, PiP 1967, nr 4—5, s. 729.
4 Bliżej na ten temat — T. F e l s k i : Charakter i skutki prawne orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku, NP 1984, nr 7—8, s. 41 i n. oraz cyt. tam literatura.
5 Por. J. P i e t r z y k o w s k i : Postępowanie nieprocesowe w sprawach o cha rakterze majątkowym (art. 606—694 k.p.c.), Katowice 1965— 1966, s. 48 i 49: J. P o l i c z k i e w i c z (w:) J. Policzkiewicz, W. Siedlecki, E. Wengerek: Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1980, s. 247.
6 Por. Z. R a d w a ń s k i (w:) System prawa cywilnego, t. I, cz. ogólna, Ossoli neum 1985, s. 627—628. Odmiennie J. G w i a z d o m o r s k i: Nowe przepisy o formie czynności prawnych (w:) Księga Pamiątkowa ku czci K. Stefki, Warsza wa—Wrocław 1967, s. 71, ale tylko w stosunku do testamentu holograficznego. Ten ostatni pogląd wydaje się dyskusyjny, skoro obowiązek własnoręcznego napi sania testamentu wskazuje raczej na f o r m ę pisemną kwalifikowaną, a n i e zwykłą.
Nr 2-3 (386/387) Orzecznictwo Sądu Najwyższego 75 p rz y ją ć , że d o p u s z c z a ln y je s t d o w ó d z z e z n a ń ś w ia d k ó w i p rz e s łu c h a n ia s tr o n ( u c z e s tn ik ó w — a rt. 13 § 2 k .p .c .) w ła ś n ie w s y tu a c ji z a g u b ie n ia , z n is z c z e n ia lu b z a b ra n ia te s ta m e n tu p rz e z o s o b ę trz e c ią . P rz e p is a rt. 24 6 k .p .c . n ie w p r o w a d z a w ię c w in te re s u ją c y m nas z a k re s ie ż a d n y c h o g ra n ic z e ń d o w o d o w y c h , a s k o r o n ie c z y n ią te g o ró w n ie ż in n e p rz e p is y , to p rz y ją ć trz e b a , że z n a jd u je tu ta j z a s to s o w a n ie o g ó ln a re g u ła d o p u s z c z a l n o ś c i d o w o d ó w . R e g u łę ta k ą , w ś w ie tle k tó r e j są d p o w in ie n u s ta lić p ra w d ę za p o m o c ą w s z e lk ic h m o ż liw y c h ś ro d k ó w z w y ją tk ie m z a b ro n io n y c h p rz e z p ra w o , n a le ż y w y p ro w a d z ić z z a s a d y p ra w d y o b ie k ty w n e j (a rt. 3 k .p .c .) .7 W ro z w a ż a n y m w y p a d k u n ie je s t w p ra w d z ie m o ż liw e p rz e d s ta w ie n ie d o w o d u b e z p o ś re d n ie g o w p o s ta c i d o k u m e n tu z a w ie ra ją c e g o te s ta m e n t, a le n ie m a p rz e s z k ó d d o te g o , a b y is to tn y d la r o z s tr z y g n ię c ia s p ra w y fa k t s p o rz ą d z e n ia te s ta m e n tu i je g o tre ś c i z o s ta ł u d o w o d n io n y za p o m o c ą in n y c h ś ro d k ó w d o w o d o w y c h . Ó w b ra k b e z p o ś re d n ie g o d o w o d u is tn ie n ia te s ta m e n tu w y m a g a je d n a k o d s ą d u s z c z e g ó ln e j s ta ra n n o ś c i p rz y o c e n ie d o w o d ó w p o ś re d n ic h . O c e n ia ją c w ia r y g o d n o ś ć i m o c ta k ic h d o w o d ó w , sąd p o w in ie n w z ią ć p o d u w a g ę m .in . o k o lic z n o ś c i z a g in ię c ia lu b z n i s z c z e n ia te s ta m e n tu , k tó r e n a le ż y w m ia rę m o ż liw o ś c i d o k ła d n ie u s ta lić . Z p u n k tu w id z e n ia o c e n y d o w o d ó w n ie je s t b o w ie m o b o ję tn e u s ta le n ie , c z y te s ta m e n t z a g in ą ł w w y n ik u s y tu a c ji lo s o w e j, c z y też z o s ta ł z n is z c z o n y p rz e z u c z e s tn ik a p o s tę p o w a n ia lu b o s o b ę trz e c ią w n a s tę p s tw ie p o p e łn ie n ia c z y n u n ie d o z w o lo n e g o . O ile w p ie rw s z y m w y p a d k u o d p o w ie d n ie u s ta le n ie s ą d u n ie b ę d z ie z re g u ły m ia ło w p ły w u na o c e n ę w ia r y g o d n o ś c i z e z n a ń u c z e s tn ik ó w p o s tę p o w a n ia i ś w ia d k ó w , o ty le w w y p a d k u d r u g im m o ż e m ie ć na to w p ły w d e c y d u ją c y . P o p e łn ie n ie b o w ie m c z y n u n ie d o z w o lo n e g o p o le g a ją c e g o na z n is z c z e n iu te s ta m e n tu m o ż e b y ć p o d y k to w a n e n ie k o rz y s tn ą d la s p ra w c y lu b p o d ż e g a c z a tr e ś c ią te s ta m e n tu i c h ę c ią u z y s k a n ia w ty m z a k re s ie , za p o m o c ą in n y c h ś r o d k ó w d o w o d o w y c h , u s ta le ń sądu n ie z g o d n y c h z p ra w d ą , ale k o rz y s tn y c h d la w y m ie n io n y c h o s ó b . P a m ię ta ją c o ty m n ie b e z p ie c z e ń s tw ie sąd p o w in ie n d o k ła d n ie i w s z e c h s tro n n ie p rz e a n a liz o w a ć z e b ra n y w s p ra w ie m a te ria ł p ro c e s o w y, p o d e jm u ją c te ż p ró b ę w n ik n ię c ia w m o ty w y z a c h o w a n ia się u c z e s tn ik ó w p o s tę p o w a n ia , m o ty w y c z ę s to k r o ć z w ią z a n e z ro z b ie ż n y m i in te re s a m i m a ją tk o w y m i u c z e s tn ik ó w . W re s z c ie — z g ło s o w a n ą u c h w a łą w ią ż e się ró w n ie ż z a g a d n ie n ie ro z k ła d u c ię ż a ru d o w o d u . D e k re t o p ra w ie s p a d k o w y m z 1946 r. z a w ie ra ł s p e c ja ln y p rz e p is p o ś w ię c o n y , ja k tr a fn ie z a u w a ż a S ąd N a jw y ż s z y , n ie ty le s a m e j d o p u s z c z a ln o ś c i d o w o d u na fa k t s p o rz ą d z e n ia te s ta m e n tu z n is z c z o n e g o lu b z a g u b io n e g o , c o ra c z e j r o z k ła d o w i c ię ż a ru d o w o d u (a rt. 94 c y t. d e k re tu ). P rz e p is te n o b c ią ż a ł c ię ż a re m d o
7 Por. J. W r ó b l e w s k i : Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 218—222. Podobnie, w odniesieniu do postępowania administracyjnego, Trybu nał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczenia z 10 czerwca 1987 r. P 1/87, Dia riusz Sejmowy 1987, nr 1.
w o d u o s o b ę , k tó ra p o w o ły w a ła się na z n is z c z o n y lu b z a g u b io n y d o k u m e n t. M im o u c h y le n ia te g o p rz e p is u a n a lo g ic z n e ro z w ią z a n ie p r z y ją ć trz e b a ta k ż e w o b e c n y m s ta n ie p ra w n y m , p o n ie w a ż c h o d z i tu o o s o b ę , k tó ra z fa k tu s p o rz ą d z e n ia te s ta m e n tu i z je g o tre ś c i w y w o d z i s k u tk i p ra w n e . W ra z ie b ie rn o ś c i o s o b y o b a rc z o n e j c ię ż a re m d o w o d u sąd, je ż e li je s t w p o s ia d a n iu in fo r m a c ji o m o ż liw y c h d o p r z e p r o w a d z e n ia d o w o d a c h , p rz e p ro w a d z i o d p o w ie d n ie d o w o d y z u rz ę d u (a rt. 3 § 2, 232 k .p .c .). J e d n a k ż e m im o n a jw ię k s z e j n a w e t s ta ra n n o ś c i s ą d u m o ż e s ię z d a rz y ć , że fa k t s p o r z ą d z e n ia te s ta m e n tu i je g o tre ś ć p o z o s ta n ą n ie u d o w o d n io n e . R y z y k o n ie u d o w o d n ie n ia ty c h fa k tó w p o n o s i o s o b a o b a rc z o n a c ię ż a re m d o w o d u (a rt. 6 k .c .). T a k w ię c ró w n ie ż w k w e s tii ro z k ła d u c ię ż a ru d o w o d u S ąd N a jw y ż s z y , p o w o łu ją c s ię w u z a s a d n ie n iu g ło s o w a n e j u c h w a ły na o g ó ln y p rz e p is a rt. 6 k.c., z a jm u je s ta n o w is k o z a s łu g u ją c e w p e łn i na a p ro b a tę . Tadeusz F e l s k i 2. G L O S A
do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1987 r.
I CR 120/87' T e z a g ło s o w a n e g o w y ro k u ma n a s tę p u ją c e b rz m ie n ie :
Wskazanie w zdaniu drugim § 2 art. 705 k.p.c., że sąd polubowny nie jest związany przepisami po stępowania cywilnego, nie odnosi się do bezwzględnie obowiązują cych przepisów zawartych w księ dze trzeciej tego kodeksu. Artykuły 712—715 k.p.c. — mające taki cha rakter — obowiązują w każdym postępowaniu polubownym. Brak więc w tym przedmiocie wzmianki w regulaminie określającym tryb postępowania przed sądem polu bownym nie wyłącza dopuszczal ności wniesienia do sądu pań stwowego skargi o uchylenie wy roku wydanego przez stały sąd po lubowny (art. 695 k.p.c.). 1 Z u w a g i na w z ra s ta ją c e w n a s z y m k ra ju z a in te re s o w a n ie s ą d o w n ic tw e m p o lu b o w n y m , b ę d ą c e w y n ik ie m r o z w o ju p rz e d s ię b io r c z o ś c i g o s p o d a rc z e j i p e w n e g o o ż y w ie n ia w s to s u n k a c h h a n d lo w y c h , n a w e t n ie w ie lk i p rz e g lą d s ta n o w is k ju d y - k a tu r y i d o k tr y n y w ty m z a k re s ie je s t g o d n y s z e rs z e g o z a in te re s o w a n ia p r a w n ik ó w p ra k ty k ó w . O d n o s i s ię to ró w n ie ż , w e d łu g m n ie , d o w n io s k ó w w y n ik a ją c y c h z p o w o ła n e g o w y r o k u S ą d u N a jw y ż s z e g o , k tó r y w u z a s a d n ie n iu p rz e d s ta w ia n a jp ite rw ro lę K o le g iu m A r b itr ó w p rz y P o ls k ie j Iz b ie H a n d lu Z a g ra n ic z n e g o , ja k o s ta łe g o s ą d u p o lu b o w n e g o (w ra z z je g o re g u la m in e m ), z n a c z e n ie b e z w z g lę d n ie o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w k .p .c . d o
