Udział adwokatury w obchodach
Wielkiej Rocznicy
Palestra 12/1(121), 5-9
Udział adwokatury w obchodach Wielkiej Rocznicy
Staraniem Naczelnej Rady Adwokackiej, W arszawskiej Rady Adwo kackiej i Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR przy Warszaw skiej Radzie Adwokackiej odbyło się w dniu 25 listopada 1967 r. w W arszawie uroczyste posiedzenie adwokatury dla uczczenia 50 Rocz nicy W ielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. Zostało ono pom yślane jako zamknięcie podobnych posiedzeń i akademii w szyst kich organów adwokatury, tej rocznicy poświęconych.
Posiedzenie odbyło się w uroczystej atmosferze, w pięknej sali po siedzeń Centralnej Rady Zw iązków Zawodowych. Na posiedzenie to przybyli:. P ierw szy Prezes Sądu Najw yższego prof. dr Zbigniew Resich, przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości radca M inistra do spraw adwo katury Maria M atwinowa, przedstaw iciel Kom itetu Centralnego PZPR Jan Syty, przedstawiciel K om itetu W arszawskiego PZPR Stanisław Kurek, przedstawiciel W arszawskiego Kom itetu Frontu Jedności Naro du płk Stanisław Łastowski, dziekani wojewódzkich rad adwokackich, pierw si sekretarze PO P przy wojewódzkich radach adwokackich, cała Warszawska Rada Adwokacka, cała Naczelna Rada Adwokacka oraz
duża część warszawskiej adwokatury.
Posiedzenie otworzył oraz przewodniczył mu Pierw szy Sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej przy W arszawskiej Radzie Adwo kackiej tow. Józef B o r o d a. Otwierając posiedzenie, tow. Boroda po w iedział m iędzy innymi:
50 lat od dni W ielkiej Rewolucji Październikow ej — to w ielki ju bileusz ludzi radzieckich, państwa radzieckiego, ale jednocześnie także w ielk i jubileusz dla ty c h w szystkich, dla których idee Października są ich ideami.
Dni rewolucji zdecydow anie podzieliły świat na dw a obozy. W strząs nął św ia tem Październik, którem u p rzew o d ził Lenin. Na św iatow ej
mapie politycznej pojawiło się nowe państwo. Nie uznawane przez burżuazję, tw o r z yło n o w y porządek, nową sprawiedliwą, socjalistyczną rzeczywistość. Marzenie i ideały proletariatu urzeczyw istn ił lud ro syjski.
Prawo do samostanowienia narodów o w ła sn y m losie stało się jedną z podstaw ow ych zasad w zagranicznej polityce w ła d z y Rad. W ielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa miała za tem decydujące zna czenie dla b y tu państwa polskiego i narodu polskiego, przyniosła ona niepodległość i niezależność dla Polski.
6 U d z i a ł a d w o k a t u r y w o b c h o d a c h W i e l k i e j R o c z n i c y N r 1 (121)
Jubileusz W ielk iej Rewolucji Październikow ej obchodzony jest w Pol sce L u d o w e j i na całym kwiecie z uwzględnieniem wielu aspektów. Każda dziedzina pracy zaw o d o w ej i każda dziedzina w ie d z y znajduje szczególne dla siebie tradycje, które w obchodach jubileuszowych w y s u wa na m iejsce naczelne. Dla nas, prawników, 50 Rocznica W ielkiej Socjalistycznej Rewolucji P aździernikow ej to 50 lat istnienia socjalis tycznego państw a i socjalistycznego prawa.
Nawiązując do dni Października, należy wspomnieć, że wśród bojow ników o n o w y porządek społeczny, o n o w y ład wśród proletariatu r o s y j skiego i w śród przedstawicieli proletariatu polskiego walczącego na uli cach M o sk w y, Petersburga i innych miast rosyjskich nie zabrakło r ó w nież postęp o w ych jednostek spośród adw okatów Polaków. Także i to środowisko w łączyło się w nurt w y d a r z e ń tych wielkich dni.
Do czołowych postaci spośród nich należy adwokat M ieczysław K o z ło w ski, czołow y obrońca p o lityc zn y w Piotrogrodzie. B ył on członkiem pier wszego K o m ite tu W ykonawczego Piotrogrodzkiej Rady D elegatów Ro botniczych i Żołnierskich z ramienia SD KPiL.
D alej — wspomnieć należy o Stanisławie Pilawskim, Mikołaju Czer- lunczakiewiczu, Stefanie Puchalskim, Bolesławie Sobczaku i Franciszku Mazurze, k tó r z y czynnie uczestniczyli w wydarzeniach październiko w ych, zajm ując odpowiedzialne stanowiska i biorąc a k t y w n y udział w organizowaniu w ła d z y rewolucji.
W okresie Polski b urżuazyjnej adwokatura nasza miała swoich bo
jow ników o w y zw o le n ie społeczne. Działalność Teodora Dura cza, Edwar da Grabowskiego i w ielu innych uczestników proletariackiej w alki o w y zwolenie tw o r z y postępową trad y c ję adw o k a tu ry polskiej.
Teodor Duracz — to jedna z najpiękniejszych postaci a d w o ka tu ry pol skiej, to jeden z najwspanialszych ludzi noszących togę adwokacką, to jeden z nieskazitelnych bojowników o prawo do życia klas pracujących, o p r z yja ź ń m ię d z y ludźm i a narodami, o wolność, postęp i pokój świata.
Teodor Duracz w y s tę p o w a ł jako obrońca w e w szystkich niemal w ie l kich procesach politycznych. Franciszek Łęczycki, oskarżony w tzw . procesie świętojurskim , będącym pierw szą w ie lką sprawą polityczną w II Rzeczypospolitej, tak ocenił w swoich wspomnieniach rolę obroń ców, wśród k tó rych b y ł Teodor Duracz:
„My, oskarżeni, b y liśm y niepomiernie radośnie zdziw ieni szlachetnym patosem, o d w a żn ym id eo w y m zaangażowaniem s ię ' naszych obrońców: n a jw y ż s zą oceną z naszej strony było stwierdzenie, że m ogliśm y się z c z y s ty m sumieniem k o m u n istyczn ym obu rękami podpisyw ać pod ich p rzem ó wieniam i”.
N r 1 (1 2 1 ) U d z i a ł a d w o k a t u r y w o b c h o d a c h W i e l k i e j R o c z n i c y 7
Nazwisko Teodora Duracza p rzez 20 m ię dzy w o je n n yc h lat zrosło się z walką o n o w y ustrój społeczny i demokrację, z walką o postęp społecz ny. Duracz b ył e rudytą w dziedzinie socjologii i historii. W obronach s w y c h dawał analizę stosunków społecznych i dopiero na ich tle omawiał skrupulatnie materiał dowodow y, snuł rozważania prawne na tem at kwalifikacji czynu. Proces sądow y rozumiał jako fragm ent ogólnej walki rew olucyjnej.
Duracz w y s tę p o w a ł jako obrońca w e w szystk ich niemal procesach po litycznych. Bronił a k ty w is tó w lubelskiego K o m ite tu Rewolucyjnego, w y stę p o w a ł w sprawie strajku rolnego w Wielkopolsce i strajku kolejarzy,
brał udział jako obrońca w słynnej, wspom nianej już w y ż e j sprawie św iętojurskiej. Staw ał te ż w obronie Hibnera, K n iew skiego i R u tk o w skiego. Bronił działaczy bratnich narodów białoruskiego i ukraińskiego, działaczy K om u n istyczn ej Partii Zachodniej Białorusi, K om u n istyczn ej Partii Zachodniej Ukrainy oraz posłów z Białoruskiej Hromady.
W y stę p o w a ł poza t y m w słynnych procesach działaczy robotniczych w K o bryniu (1933 rok) i Łucku (1934 rok). N azwisko Teodora Duracza jako obrońcy je s t związane z procesami Mariana Buczka, Marcelego N o w o tk i, M ałgorzaty Fornalskiej, Franciszka Jóźwiaka, Edwarda Ochaba, Aleksandra Zawadzkiego. B y ł te ż je d n y m z obrońców wodza niemieckiej k la sy robotniczej Ernesta Thaelmanna, zamordowanego p rzez h itlerow skich faszystów.
Teodor Duracz nie b y ł sam, wokół niego skupiało się szereg postę p o w y c h adwokatów, o k tó rych wspomniałem.
W ielka Rewolucja Październikowa, obalając panowanie burżuazji, burząc ustrój kapitalistyczny, stała się słupem granicznym pom iędzy dw om a epokami w dziejach ludzkości. W Polsce zasady utrwalone przez W ielką Rewolucję Październikową m o g ły być w pełni realizowane do piero po odzyskaniu niepodległości w roku 1944. Od tego czasu adwoka tura polska zyskała warunki społeczno-ekonomiczne do tego, b y włączyć się w nurt p rzeb u d o w y społeczno-politycznej, współuczestniczyć w k ształ towaniu nowego ustroju i stawać się coraz a k ty w n ie j współczynnikiem socjalistycznego w y m ia ru sprawiedliwości.
P rzem iany w adwokaturze, tak jak w innych dziedzinach, nie m ogły nastąpić od razu, to te ż proces je j uspołecznienia ma już swoją historię. Ustawa, z roku 1952 powołała do życia zespoły adwokackie, co zd e c y dow an ie w p łynęło na kierunek r o zw o jo w y ustroju adwokatury. Ustawa
o ustroju adw ok atu ry z 1963 r. stanowi dalszy krok uspołecznienia •adwokatury i włączenia jej w ogólny nurt życia społecznego w Polsce
Ludowej.
W ładze samorządowe adw okatury wraz z po d sta w o w y m i organizacja m i p a r ty jn y m i PZPR p r z y radach adwokackich i stronnictiuami poli
8 U d z i a ł a d w o k a t u r y w o b c h o d a c h W i e l k i e ) R o c z n i c y N r 1 (121>
ty c z n y m i czynią wielkie w y s iłk i w celu właściwego i p raw idło w eg o wcielenia te j u s ta w y w życie. Udział w t y m biorą przede w s z y s tk im sami adwokaci, rozumiejąc dobrze społeczne i polityczne cele tych p r z e obrażeń.
Postępow e tra d y c je adw o k a tu ry polskiej przyśw iecać nam będą nadal w pracy, co niew ątp liw ie p r z yc z y n i się do realizacji naszych ustrojo w ych założeń zarówno w życiu społecznym, jak i w pracy z a w o d o w ej. Mówiąc dziś, że będ ziem y nadal kroczyć obraną drogą i opierać się na postępow ych tradycjach adw o k atu ry polskiej, i zarazem realizując to — od da jem y należną cześć ideom W ielkiej Rewolucji Październikow ej oraz sprawie, o którą na gruncie polskim w a lc zyli adwokaci komuniści.
N astępnie dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych dr Adam K r u c z k o w s k i w ygłosił referat na tem at „Rewolucja Paź dziernikowa a współczesne stosunki m iędzynarodowe”, a dr Stanisław Ł o p a t n i u k — referat pt. „W pływ R ew olucji Październikowej na odzyskanie niepodległości Polski”. Obaj referenci w sposób w n ik liw y i wszechstronny, opierając się na m ateriałach źródłowych, om ówili po w yższe zagadnienia, wnosząc w iele inw encji i osobistych spostrzeżeń do zdarzeń W ielkiego Października. U czestnicy posiedzenia z przyjemnością słuchali tych znawców zagadnienia.
Pierw szy Prezes Sądu N ajw yższego prof, dr Zbigniew Resich w ser decznych słowach podziękował adwokaturze za zaproszenie go i życzył jej oraz w szystkim koleżankom i kolegom dalszych osiągnięć osobistych i społecznych oraz dobrych w yników w pracy zawodowej nad umacnia niem praworządności.
Na w niosek Warszawskiej Rady Adwokackiej odznaczono 41 adwo katów odznaką Tysiąclecia. Odznaczenia w ręczał przedstawiciel Sto łecznego Kom itetu Frontu Jedności Narodu płk Stanisław Łastowski. Odznaczeni zostali adw.: T. B a r t c z a k , E. B i e j a t , Z. B r a n i c k i, B. B u d k a , N. C e r a n k a , L. C o h n , Z. C z e r s k i , W. D ą b r o w s k i , W. D o m i n o , A. D u b r o w s k i , H. E j c h a r t, S. G a r 1 i c k i„ S. G o d l e w s k i , A. G r a b o w s k a , K. I l c e w i c z o w a , S. J a n c z e w s k i , H. J a r m u s i e w i c z . M. K a l i c k i , W. K l e i n , M. K l o - c z e w s k i , L. K o ł a k o w s k i , Z. K r o p i w n i c k i , Z. K r z e m i ń s k i , A. L a s o c k i , J. M a l e w i c z , R. M a r e k , M. M a ś l a n k o , E. M a z u r , H. N o w o g r ó d z k i , S. P a r y s , E. O r ł o w s k i , M. P i e s i e w i c z , K. P o t r z o b o w s k i , E. P y r ż a k , M. R o m a n i k, F. S a - d u r s k i , T. S a r n o w s k i , W. S z c z y c i ń s k i , T. d e V i r i o n , L. W o ł o d k i e w i c z , W. Ż y w i c k i .
N r 1 (121) O b i b l i o g r a f i ę p a m i ę t n i k ó w a d w o k a c k i c h 9
wiedział on, że odznaczeni, przyjm ując przyznane wyróżnienie, traktują je nie tylko jako osobiste uznanie wkładu pracy, ale również jako pod kreślenie roli adwokatury w dziedzinie umacniania praworządności i jako zobowiązanie do dalszej ofiarnej pracy.
/
ROMAN ŁYCZYW EK
O bibliografię pamiętników adwokackich
1. Adwokatura, tak jak każdy zawód, ma tradycje dobre i złe. Pra w idłowej segregacji na złe i dobre tradycje można dokonać dopiero w te dy, gdy tradycje te się zgromadzi i gdy u aktualnych przedstawicieli tego zawodu żyw a jest świadomość i chęć oceny wartości historii zawodu.
W stosunku do tradycji zawodowych można zająć dwojakie stano wisko. Można w ięc — zakładając lub dom niem ywając, że tradycje te są niem al w yłącznie tradycjam i złym i — odciąć się od takich tradycji, by chronić „współczesnych” reprezentantów zawodu od złego wpływ u.
Metoda ta, zastosowana do tradycji zawodowych, ma na pewno ten ujem ny skutek, że nie pozwala należycie oddziaływać tradycjom pozy tyw nym , zmusza zaś w zakresie doświadczeń i postaw zawodowych do po now nego „dopracowywania się” tych osiągnięć, które zawód zdobył już przedtem i które w eszły w zasób zaniedbanego dorobku tradycji. Nie m oże to pozostawać bez ujem nego w pływ u na uzyskiw anie dalszych osiągnięć zawodowych. Stanowisko takie zaniedbuje również szansę tego dodatniego w pływ u, jaki uzyskać można ze złych tradycji poprzez ich analizę i ostrzeżenie przed tym , co w nich było złego.
Stanowisko drugie koresponduje z ogólnohum anistyczną postawą:
nihil m e alienum puto i zakłada, że tradycje zawodowe należy poznawać
i znajomość ich z rozwagą szerzyć, nie uchylając się od ciężkiego nieraz obowiązku krytyki określonych tradycji i świadomego od nich odżegnania się, jak również od niełatwego obowiązku harmonizowania tradycji za wodowych ze zm ieniającym i się szerszymi warunkami życia społecznego. Przy całej atrakcyjności takiej w łaśnie postawy nie da się zaprzeczyć, że kryje ona pewne niebezpieczeństwo w wypadku zbyt powierzchownej i liberalnej oceny tradycji.
Jeśli chodzi o adwokaturę polską, to zaraz w okresie powojennym przeważały tendencje do przyjęcia pierwszego z powyższych stanowisk. N iew ątpliw y w p ływ na to m iały ogólniejsze warunki polityczne, głębia przełomu społecznego dokonanego w państwie ludowym , konieczność szczególnie szybkiego utrwalania się nowych pojęć ustrojowych i praw
