Wo d ę (skropliny) z g r z e j n i k ó w u s u w a m y

T E C H N I K

ORGAN POLSKIEGO S T O W A R Z Y S Z E N IA IN Ż Y N IE R Ó W I TE C H N IK Ó W W O J. Ś LĄ S K IE G O

T R E Ś Ć N U M E R U

1. O d w a d n i a n i e i odpowietrzanie aparatów ogrzewa- 3. Telewizja dzisiaj i jutro — inż. A. L idw in . . . 406 nych parą wodną — inż. Wacław Gutowski . 385 Przegląd Czasopism T ec h n icz n y ch ...409 2. Bezpieczeństwo zacisków linowych — inż. 5. Dział G o s p o d a r c z y ... ...414

O. P o p o w ic z... 398 6. Z życia Towarzystw T ech n icz n y ch... 419

Odwadnianie i odpowietrzanie aparatów ogrzewanych parą wodną.

In ż . W a c ł a w G u t o w s k i , K a t o w ic e .

W

o d ę (skropliny) z g r z e j n i k ó w u s u w a m y z a p o m o c ą g a r n k ó w k o n d e n s a c y j n y c h . G a r n k i k o n d e n s a c y j n e są to aparaty, m a j ą c e za z a d a n i e d o p r o w a d z a ć ciecze, zaś z a t r z y m y w a ć g a z y lub p ar ę w mi ej sc ac h, z k t ó ­ ry ch te ostatnie usiłują ujść ze z b i o r nik ó w, w ę ż o w n i c p a r o w y c h , g r z e j n i k ó w p a r o w y c h itp.

W ten s p o s ó b u s u w a m y w o d ę w y d z i e l o n ą z g a z ó w , p r z e d e w s z y s t k i e m zaś o d p r o w a d z a m y skropliny p a r y w o d n e j . A p a r a t y te p o m i m o spełniania b a r d z o w a ż n e j funkcji, s ą t r a k t o w a n e p o m a c o ­ s z e m u . Z a p o m i n a się o t e m, że g a r n e k k o n d e n s a - cyjny, p o d o b n i e jak k a ż d a m a s z y n a , m u s i b y ć o b s ł u g i w a n y , jeżeli m a s pełniać należycie p o w i e ­ r z o n ą m u c z y n n o ś ć . Z w y k l e p o z a b u d o w a n i u , cz ę sto n a w e t b e z w y r e g u l o w a n i a , p o z o s t a w i a się g o s w e m u losowi, k a ż ą c m u p r a c o w a ć w w a r u n k a c h najbardziej n i e k o r z y s t n y c h , b e z obsługi i n a p r a w . W y n i k i e m t a k i e g o p o s t ę p o ­ w a n i a s ą k ł ę b y pary, w y d o b y w a j ą c e się z a p a ­ r a t ó w cieplnych, a s t a n o w i ą c e o c z y w i ś c i e p o w a ż n ą stratę dla przedsiębiorstwa. Z a m i a s t n a p r a w i ć g a r n e k k o n d e n s . , w y r e g u l o w a ć go, a z w ł a s z c z a d o b r a ć j e g o o d p o w i e d n i ą wielkość, całe z a i n t e r e s o w a n i e k o ń c z y się n a p o w i e d z e n i u , że jest o n w o g ó l e zły i s z k o d a w y d a w a n i a p i e ­ n i ę d z y n a j e g o k u p o w a n i e W o g ó l n o ś c i z a d a ­ w a l a m y się, jeżeli g a r n e k k o n d e n s . p r ę d k o o d p r o w a d z a skropliny b e z p r z e s z k ó d r u c h o w y c h i jeżeli w n a j p o m y ś l n i e j s z y m w y p a d k u u z y s k a n e skropliny s k i e r u j e m y d o kotła. Ile ciepła p r z y ­ t e m tracimy, n a to nie z w r a c a się u w a g i i g a r n e k k o n d e n s . u w a ż a n y jest z a aparat b e z znaczenia,

2250 2200

2000

Str. 386 T E C H N I K Nr. 12.

j a k k o l w i e k p o w o d u j e o n c z ę s to w i ę k s z e straty

cieplne, aniżeli c a ł k o w i t a sieć r u r o c i ą g ó w , ulega rdzewieniu.

U m i e s z c z a się g o też z w y k l e w m i e j s c a c h t r u d n o d o s t ę p n y c h i n i e w i d o c z n y c h , a p r z y p o m i n a m y sob ie g o d o p i e r o w t e d y , g d y grzejnik lub t. p.

przestaje działać. N i e r a z z n a j d u j e m y g o w takich mie jsc a ch, g d z i e o n w o g ó l e działać nie m o ż e , np. w bliskości zbi or ni ka p a r y p r z y kotłach p a r o w y c h lub też n a krótkich r u r o c i ą g a c h dla p a r y przegrzanej. Jeżeli w takich w y p a d k a c h g a r n e k k o n d e n s . o d p r o w a d z a j e d n a k w o d ę , to b a r d z o r z a d k o są to skropliny, najczęściej zaś jest to w o d a p o c h o d z ą c a z plucia kotła lub o d p a r o w a l n i k a . M a ł o z w r a c a się też u w a g i n a straty w y w o ł y w a n e o c h ł a d z a n i e m się d o ś ć d u ż e g o k o r p u s u g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o . N i e n a l e ż y z a p o m i n a ć , że g a r n e k k o n d e n s . nie p o w i ­ nie n b y ć k o n d e n s a t o r e m .

G a r n k i e m k o n d e n s a c y j n y m o n a j p r o s t s z y m kształcie jest s p i ę t r z a c z p a r y (rys. 1, 2 i 3).

Dz i a ł a n i e j e g o p o l e g a n a st aw i a n i u d u ż e g o o p o r u h y d r a u l i c z n e g o p r z e p ł y w a j ą c y m skropli- n o m z a p o m o c ą m a ł e g o o t w o r u wz gl . s y s t e m u w ą s k i c h k a n a ł ó w . C iś n ienie w apa racie c i e p l n y m , tj. grzejniku, w y p y c h a parę, g a z lub w o d ę p r z e z o t w ó r wz g l . kanały, zależnie o d tego, jakie m e d j u m dostaje się d o g a r n k a k o n d e n s a ­ c y j n e g o . P o n i e w a ż spiętrzacze p a r y u m i e s z c z a n e są w n a j n i ż s z y m p u n k c i e grzejn ikó w , dl a teg o o d p r o w a d z a j ą o n e w o d ę tak d ł u g o d o p ó k i o n a jest, n ast ę pni e w b r a k u w o d y , p a r ę wzgl. gaz.

P r z y o d p o w i e d n i m p r z e k r o j u o t w o r u wzgl. k a n a ­ ł ó w m o ż n a liczyć n a to, że p r z e z w i ę k s z ą c z ę ś ć c z a s u spiętrzacz b ę d z i e o d p r o w a d z a ł tylko w o d ę . P o n i e w a ż w j e d n o s t c e czasu, p r z y j e d n o s t a j n e m ciśnieniu pary, ujść m o ż e w a g o w o p r z e z o p o r y z n a c z n i e m n i e j p a r y aniżeli w o d y , w o b e c t e g o w a r u n k i , licząc w k i e r u n k u o d p ł y w u skroplin, kształtują się w ten s p o s ó b , że istotnie tylko w o d a u c h o d z i z g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o . W o b e c t e g o z d a w a ł o b y się, źe m a m y w r ę k u aparat

Rys. 2.

o najprostszej konstrukcji, który, nie p osi a d a j ą c r u c h o m y c h części, daje na jl ep sz ą g w a r a n c j ę p e w n o ś c i ruchu. U s z k o d z e n i a , j a k i m spiętrzacz p a r y ulega, s ą d w o j a k i e g o rodzaju. W ą s k i e k a n a ł y ł a t w o z aty k a j ą się, g d y p a r a z a w i e r a np.

stałe z a n i e c z y s z c z e n i a wzgl. g d y r ur o c i ą g p a r o w y N a s t ę p n i e stały przekrój k a n a ł ó w m o ż e d o b r z e o d p r o w a d z a ć tylko p e w n ą o z n a c z o n ą ilość skroplin wzgl., p r z y z m i e n n e m

Rys. 3.

ciśnieniu pary, taką ich ilość, jaka o d p o w i a d a d a n e m u ciśnieniu. Ilość o d p r o w a d z a n y c h s k r o p ­ lin stoi w p e w n y m j e d n o z n a c z n y m s t o s u n k u d o ciśnienia pary. P r z y z m i e n n e m o b c i ą ż e n i u aparatu cieplnego, g a r n e k k o n d e n s . nie b ę d z i e w stanie o d p r o w a d z i ć całkowitej ilości skroplin, g d y z u ż y c i e p a r y b ę d z i e w i ę k s z e o d n o r m a l ­ n e g o , w o b e c c z e g o nastąpi spiętrzenie skroplin w e w n ą t r z grzejnika, c o p o c i ą g a za s o b ą z m n i e j ­ szenie p o w i e r z c h n i o g r z e w a l n e j , w ł a ś n i e w m o ­ m e n t a c h ż ą d a n e g o n a j w i ę k s z e g o w y k o r z y s t a n i a u r z ą d z e n i a ciepln e g o. Z c h w i l ą m n i e j s z e g o o b c i ą ż e n i a c i e p l n e g o o d n o r m a l n e g o nastąpią straty pary, które w p r a w d z i e w s k u t e k d u ż e g o o p o r u w k a n a ł a c h g a r n k a nie b ę d ą wielkie, ale m o g ą b y ć dotkliwe, g d y ż w y s t ę p u j ą w czasie n a j m n i e j s z e g o o d b i o r u ciepła. N i e s k r o p l o n a p a r a w grzejniku, w s k u t e k m a ł e g o p r z e p ł y w u ciepła p r z e z j e g o ściany, d o s t a w s z y się d o w ą s k i c h k a n a ł ó w g a r n k a , skrapla się, w o b e c c z e g o w y p ł y ­ w a j ą c a w o d a z g a r n k a w p r o w a d z a o b s ł u g ę w błąd.

W ą s k i e k a n a ł y p os i a d a j ą w ł a ś c i w o ś ć rurek w ł o - s k o w a t y e h , w k t ó r y c h p ara w o d n a u l e g a s z y b ­ k i e m u i b a r d z o n i e r ó w n o m i e r n e m u skropleniu.

W y p ł y w a j ą c a w o d a w t y m w y p a d k u nie jest k o n d e n s a t e m , p o w s t a ł y m w s k u t e k o d e b r a n i a ciepła p a r z e p r z e z p o w . o g r z e w a l n ą grzejnika.

Spiętr zac z e p a r y p r acują z a d a w a l a j ą c o w ó w c z a s , g d y p a r a skrapla się r ó w n o m i e r n i e . Jeżeli w a r u n k i są inne, n a t e n c z a s przekrój k a n a ł ó w w i n i e n b y ć w y k o n a n y j a k o z m i e n n y ze s t e r o w a ­ n i e m , w celu d o s t o s o w a n i a g o d o n i e r ó w n o ­ m i e r n i e s p ł y w a j ą c y c h skroplin i z m i e n n e g o ciśnienia. Z a d a n i e m z a t e m s t e r o w a n y c h g a r n k ó w k o n d e n s . jest o d p r o w a d z a ć te ilości skroplin, jakie d o n i e g o w k a ż d y m czasie spływają, n i e­

zależnie o d z m i a n y ciśnienia. Z a d a n i e to m o ż n a r o z w i ą z a ć w r ó ż n y s p o s ó b , w o b e c c z e g o d o c h o ­ d z i m y d o n a s t ę p u j ą c y c h t y p ó w g a r n k ó w k o n d e n ­ s a c y j n y c h :

s a m o c z y n n i e działające n i e s a m o c z y n n i e „ lub r ó w n o m i e r n i e działające z p r z e r w a m i „

P o z a t e m s t e r o w a n i e m o ż e b y ć r o z w i ą z a n e z a p o m o c ą ciężaru g a t u n k o w e g o lub z a p o m o c ą temperatury.

Z a d a n i a te m o ż n a r o zw ią z a ć , u m i e s z c z a j ą c za p o w i e r z c h n i ą o g r z e w a l n ą grzejnika z a w ó r . W t y m w y p a d k u już z°óry r e z y g n u j e m y z a u t o ­ m a t y c z n e g o działania g a r n k i k o n d e n s . i w ł ą ­ c z a m y d o a pa ratury c z y n n i k n i e d o k ł a d n y , z k t ó ­ r y m m a m y r ó w n i e ż d o czynienia, g d y z a w o d z i działanie s a m o c z y n n e j regulacji. Z a w ó r m a j ą c y z a s t ę p o w a ć g a r n e k k o n d e n s . p o w i n i e n b y ć z a w o ­ r e m i g l i c o w y m , b y regulacja m o g ł a b y ć w w y s o ­ kiej m i e r z e czuła, tj. b y trzeba b y ł o wiele o b r o ­ t ó w d o z a m k n i ę c i a w z g l . o tw ar ci a z a w o r u , p r z e z c o u z y s k u j e się d o k ł a d n o ś ć p o ś r e d n i c h nasta­

wie ń . P r z y a p a r at a c h c i e p l n y c h o d u ż y m o d ­ p ł y w i e skroplin n a l e ż y d a ć p i e r w s z e ń s t w o r e g u ­ lacji ręcznej. K o s z t y obsługi z a w o r u nie są duże, g d y ż p r z e d e w s z y s t k i e m s a m aparat ci eplny w y m a g a d o z o r u i obsługi. R z e c z oczywista, że z a w o r u i g l i c o w e g o nie m o ż n a u w a ż a ć za p r z y ­ rząd, k t ó r e g o działanie jest r ó w n o m i e r n e ; r z a d k o b o w i e m tratimy n a takie p o ł o ż e n i e iglicy, b y skropliny c a ł k o w i c i e o d p ł y w a ł y . W pr a k t y c e n a s t a w i a się iglicę w ten s p o s ó b , b y przekrój m i ę d z y s i e d z e n i e m a iglicą był mniejszy, aniżeli to o d p o ­ w i a d a ilości o d p ł y w a j ą c y c h skroplin i o t w i e r a m y z a w ó r m n i e j lub więcej, c e l e m o d p u s z c z a n i a n a g r o m a d z o n e j w o d y , aż p a r a z ac z n i e uch o dzi ć . R ó w n i e ż w ten s p o s ó b p o s t ę p u j e m y c e l e m u s u ­ nięcia p o w i e t r z a z grzejnika, które o b n i ż a w w y s o k i m sto pni u p r z e w o d n i c t w o cieplne.

W za sadzie z a w ó r i g l i c o w y nie n a l e ż y d o g a r n ­ k ó w k o n d e n s . i został o p i s a n y tylko dla całości zagad n ien i a.

G a r n k i k o n d e n s a c y j n e z p ł y w a k i e m o t w a r t y m (rys. 4) z a w d z i ę c z a j ą s w e działanie sile ciężkości.

Rys. 4.

P r a c u j ą o n e z p r z e r w a m i i m o ż n a b y je n a z w a ć

„ p u 1 s u j ą c e m i“. R ó ż n i c e g ł ó w n e , jakie z a c h o ­ d z ą m i ę d z y temi g a r n k a m i , są n a s t ę p u ją c e : o d p ł y w skroplin m o ż e o d b y w a ć się g ó r ą lub d o ł e m , nas t ę p n i e regulacja p o j e d y n c z e g o z a w o r u o d p ł y w o w e g o lub z a o p a t r z o n e g o w d o d a t k o w y z a w ó r p o m o c n i c z y jest b e z p o ś r e d n i a lub też o d b y w a się z a p o m o c ą d ź w i gn i . P o z a t e m c e c h ą tyc h g a r n k ó w k o n d e n s a c y j n y c h jest ł a t w a d o s t ę p ­ n o ś ć w nęt r z a, u m o ż l i w i a j ą c a ich o c z y s z c z e n i e i s p r a w d z e n i e ich stanu, b e z u s u w a n i a r u r ocią­

g ó w d o - i o d p ł y w o w y c h , w r e s z c i e ł a t w y s p o s ó b o d p o w i e t r z a n i a i o d p r o w a d z a n i a n a d m i e r n i e n a g r o m a d z o n y c h skroplin.

G a r n k i k o n d e n s . z z a m k n i ę t y m p ł y w a k i e m (rys. 5, 6, 7 i 8), które o d p r o w a d z a j ą s kr o p l i n y r ó w n o m i e r n i e b e z p u l s o w a n i a , p r a c u j ą r ó w n i e ż n a z asadzie działania siły ciężkości, w s z c z e ­ g ó l n o ś c i n a z a s a d z i e r ó ż n i c y c i ę ż a r ó w m i ę d z y w o d ą a p a r ą wzgl. p o w i e t r z e m . R ó ż n i ą się o n e m i ę d z y s o b ą p o d o b n i e jak g a r n k i k o n d e n s a c y j n e pulsujące.

P o z a te m i d w o m a z a s a d n i c z e m i t y p a m i g a r n k ó w k o n d e n s . m a m y ga r n e k , który z a m i a s t z a w o r u o d p ł y w o w e g o p o s i a d a s u w a k w y k o n a n y z e stali n i e r d z e wi e j ą ce j V 2 A . N o r m a l n a w y d a j ­ n o ś ć k a ż d e g o g a r n k a r ó w n a się w y p ł y w o w i , jaki stale o t r z y m u j e m y p r z y p e ł n e m o t w a r c i u z a w o r u .

Str. 388 ^{T E C H N I K} Nr. 12.

C e l e m u z y s k a n i a m n i e j s z e g o o d p ł y w u , z m n i e j ­ s z a m y przekrój o d p ł y w o w y u g a r n k ó w r ó w n o ­ m i e r n i e i stale o d p r o w a d z a j ą c y c h skropliny.

P r z y g a r n k a c h pulsujących, p e ł n y o d p ł y w o d b y w a

Z a m k n i ę t y p ł y w a k jest z n a c z n i e cz u l s zy n a nie­

szczelności. P o w i n i e n o n stale p ł y w a ć n a w o ­ dzie. P o n i e w a ż n ap e ł n i a się o n s t o p n i o w o w o d ą p r z y najmniejszej nieszczelności, d l a t e g o n a w e t

Rys. 5.

się w b a r d z o k r ó t k i m czasie. U tych ostatnich o r g a n d ł a w i ą c y ( z a w ó r lub z a s u w a ) jest o s z c z ę ­ d z a n y , p o n i e w a ż s t r u m i e ń n a w e t z a n i e c z y s z c z o n y , w y p ł y w a j ą c z w i e l k ą s z y b k o ś c i ą , działa n a ste­

rujące k r a w ę d z i e tylko pr ze z krótki czas.

O t w a r t y p ł y w a k , kt ór y n a p r z e m i a n na pe łn i a się i opróżnia, sterując t e m s a m e m o d p ł y w , m o ż e b y ć n i e c o n i e s z c z e l n y b e z z n a c z n e j s z k o d y dla s w e g o działania. P u l s u j ą c e o d p ł y w y o d b y w a j ą się w t y m w y p a d k u n i e c o p o w o l nie j , działanie g a r n k a z a w o d z i dopiero, g d y n i e s z c z e l n o ś ć p r z e p u s z c z a c a ł k o w i t ą ilość s p ł y w a j ą c y c h skrop- lin wzgl., g d y ilość skroplin jest n ie z n a c z n a . D o p i e r o g d y n i e s z c z e l n o ś ć jest w i ę k s z a aniżeli to o d p o w i a d a p o d a n e j granicy, g a r n e k w y p r ó ż n i a się c a ł k o w i c i e z w o d y i p r z e p u s z c z a parę.

Rys. 7.

Rys. 6.

n a j m n i e j s z y o t w ó r c z y n i g o z u p e ł n i e b e z u ż y ­ t e c z n y m . Z a m k n i ę t y p ł y w a k p o w i n i e n b y ć w y k o n a n y z miedzi, j a k k o l w i e k i takie w y k o ­ n a n i e nie chroni g o o d t w o r z e n i a się m a ł y c h o t w o r k ó w w j e g o płaszczu. O t w a r t y p ł y w a k m o ż e b y ć w y k o n a n y z żelaznej blachy. D l a w i ę k s z y c h ciśnień p ł y w a k z a m k n i ę t y b y w a w y k o ­ n a n y z b l a c h y stalowej, pokrytej m i e d z i ą p r z e z n a t r y s k i w a n i e lub t. p. W o g ó l n o ś c i o t w a r t y p ł y w a k b y w a chętniej u ż y w a n y , g d y ż j e g o p u l ­ sujące działanie u m o ż l i w i a s p r a w d z a n i e u c h e m , c z y g a r n e k w y k o n u j e p r a w i d ł o w o s w ą pracę.

P o z a t e m r e g u l a r n e w a h a n i a części r u c h o m y c h u n i e m o ż l i w i a j ą p r a w i e z a t r z y m a n i e ich działania w s k u t e k za r d z e w i e n i a , p o d c z a s g d y p ł y w a k z a m k n i ę t y , p r a w i e że nie w y k o n u j ą c r u c h u p r z y stałej ilości d o p ł y w a j ą c y c h skroplin, ul e ga z n a c z n i e p rę d z e j u n i e r u c h o m i e n i u (dźwigni), w z g l . za t kaniu lub t. p. Istnieje z a p a t r y w a n i e , że g a r n e k z z a m k n i ę t y m p ł y w a k i e m lepiej n a d a j e się dla p a r y przegrzanej, p o d c z a s g d y g a r n e k z o t w a r t y m p ł y w a k i e m w o g ó l e nie n a d a j e się d o t e g o celu. B o w i e m w w y p a d k u , g d y g a r n e k z ostanie zup e łn i e w y p r ó ż n i o n y , z a m k n i ę t y p ł y ­ w a k z a m y k a o t w ó r o d p ł y w o w y , p o z w a l a j ą c n a g r o m a d z e n i e się w o d y r ó w n i e ż p r z y p a r z e przegrzanej. O t w a r t y p ł y w a k w t a k i m w y p a d k u nie z a m y k a o t w o r u o d p ł y w o w e g o , p a r a z a t e m m o ż e s w o b o d n i e uc h o d z i ć , p r z y c z e m g d y to b ę ­ dzie p ara p r z e g r z a n a , t e m p e r a t u r a tak wz r o śnie, że nie d o p u ś c i nietylko d o u t w o r z e n i a skroplin, lecz w y p a r u j e resztki wilgoci. J a k k o l w i e k r o z u ­ m o w a n i e to jest słuszne, to j e d n a k r z a d k o z d a ­ rza się, b y o t w a r t y p ł y w a k b y w a ł c a ł k o w i c i e o p r ó ż n i a n y , w o b e c t e g o g a r n e k z p ł y w a k i e m o t w a r t y m b ę d z i e d o b r z e lub źle p r a c o w a ł tak p r z y p a r z e p r z e g r z a n e j jak i p a r z e n a sy c on e j .

P o z a t e m w z g l ą d taki w c h o d z i tylko w ó w c z a s w ra c hu b ę , g d y m a m y d o o d w a d n i a n i a r uro c iąg p r o w a d z ą c y parę p r z e g r z a ną . Z a g r z e j n i k a m i i o d p a r o w y w a c z a m i m a m y d o c z y n i e n i a tylko z p a r ą n a s y c o n ą , g d y ż p r z e g r z a n i e w ty c h m i e j ­ s c a c h już nie istnieje.

J a k o o r g a n y z a m y k a j ą c e są w u ż y c i u z a w o r y i s u w a k i płaskie. S u w a k m a tę w y s o k ą zaletę, źe k r a w ę d z i e j eg o ścinają i u s u w a j ą z a ­ nie cz yszczenia, p o d c z a s g d y talerzyk z a w o r u je zgniata, psu je się i staje się w k o ń c u b e z ­ u ż y t e c z n y m . N a s t ę p n i e garnki k o n d e n s . z a w o -

Rys. 8.

r o w e n a d a j ą się tylko w zakresie p e w n e j g r a ­ nicy ciśnień. Z a w ó r , n a który ciśnie para, m u s i b y ć p o d n i e s i o n y p r z e z p ł y w a k . B y m ó g ł o n to uczynić, n a d w y ż k a c i ę ż a r u n a p e ł n i o ­ n e g o p ł y w a k a m u s i b y ć w i ę k s z a o d s i ł y , j a k ą p r z e d s t a w i a c i ś n i e n i e p a r y p o m n o ż o n e p r z e z p r z e k r ó j z a ­ w o r u . Z a t e m d o ś w i a d c z a l n i e wzgl. r a c h u n k o w o

o t r z y m u j e m y m a k s y m a l n e ciśnienie, p r z y k t ó r e m n a p e ł n i o n y p ł y w a k m o ż e jeszcze p o d n i e ś ć z a w ó r g a r n k a k o n d e n s . Poniżej tej g r a n i c y p ł y w a k p o d n o s i w p r a w d z i e z a w ó r p r z y k a ż d e m ciśnie­

niu, lecz w y d a j n o ś ć ga rnka, tj. ilość skroplin, która o d p ł y n ą ć m o ż e z n i e g o p r z y stale o t w a r ­ t y m z a w o r z e , s p a d a s z y b k o z o b n i ż a n i e m się ciśnienia. D l a t e g o n o r m a l n ą w y d a j n o ś ć g a r n k a k o n d e n s . osi ą g a się w p obliżu n a j w y ż s z e g o j e m u w ł a ś c i w e g o ciśnienia. P r z y n i ż s z y c h ciśnieniach trzeba s t o s o w a ć g a r n k i k o n d e n s . o w i ę k s z y m p r z e k r o j u z a w o r u , który j e d n a k prz y w y ż s z e m ciśnieniu nie b ę d z i e się otwierał. Z p o w y ż s z e g o w y n i k a , że dla r ó ż n y c h ciśnień trzeba s t o s o w a ć r ó ż n e g arnki k o n d e n s a c y j n e lub też p r z y n a j ­ m n i e j s t o s o w a ć w y m i e n n e z a w o r y (siedzenie i talerzyk).

N a t o m i a s t s u w a k płaski, p r z y k t ó r y m ciśnie­

nie p a r y n i e z n a c z n i e w p ł y w a n a j e g o tarcie, jest w s w e m działaniu p r a k t y c z n i e n i e z a l e ż n y o d ciśnienia pary. Tutaj m o ż n a o t w o r y d o b r a ć

w i ę k s z e , u m o ż l i w i a j ą c t e m s a m e m w i ę k s z y o d p ł y w , b e z o b a w y z m n i e j s z e n i a w y d a j n o ś c i g a r n k a p rz y p r z e j ś c i o w y c h w a h a n i a c h ciśnienia. Jeżeli takie g arnki k o n d e n s . b y w a j ą d o s t a r c z a n e z p o d a n i e m ciśnienia, to d o t y c z y o n o je d y n i e w y t r z y m a ł o ś c i k o rp u s u , który dla w y s o k i c h ciśnień w y k o n y ­ w a n y jest ze stali lanej, n o r m a l n i e z a ś z żelaza lan e g o . O g ó l n e m u s t o s o w a n i u g a r n k ó w s u w a ­ k o w y c h stoi n a p r z e s z k o d z i e s t o s u n k o w o w y s o k a ich cena. S u w a k i g ł a d ź j e g o p o w i n n a b y ć w y k o n a n a z n i e rd z ew i e j ąc e j stali, jeżeli n i e z a ­ w o d n e działanie j e g o m a b y ć dłuższe.

K a ż d y g a r n e k k o n d e n s . w y p o s a ż o n y jest w z a w ó r o b i e g o w y w z g l . w z a w ó r o d p o w i e t r z a ­ jący. O b a z a w o r y służą d o o d p o w i e t r z a n i a d a n y c h a p a r a t ó w c ieplnych, w s z c z e g ó l n o ś c i z a w ó r o b i e g o w y s ł uż y d o o d p r o w a d z a n i a n a d ­ m i e r n i e d o p ł y w a j ą c y c h skroplin. P o w i e t r z e u s u w a się z a p a r a t ó w c i e p l n y c h i r u r o c i ą g ó w p a r o w y c h z c h w i l ą p u s z c z e n i a ich w r u c h z a p o ­ m o c ą pary. P a r z e w o d n e j t o w a r z y s z y z a z w y ­ czaj p o w i e t r z e i b e z w o d n i k w ę g l o w y . P o w i e ­ trze p o c h o d z i z w o d y zasilającej kocioł, która je pochłania, zaś b e z w o d n i k w ę g l o w y z n a d ­

w y ż k i rozkładającej się sody, która p r z y t e m p e ­ raturze p a n u j ą c e j w kotle r o z p a d a się n a s o d ę ż r ą c ą i b e z w o d n i k w ę g l o w y . S o d a ż r ą c a u l e g a koncentracji i p o w o d u j e w z r o s t alkaliczności w o d y w kotle, którą o b n i ż a się p r z e z o d s z l a m o - w y w a n i e i m o ż e służyć d o z m i ę k c z a n i a ś w ieżej w o d y zasilającej. B e z w o d n i k w ę g l o w y i p o w i e ­

trze w r a z z p a r ą w o d n ą w ę d r u j ą p r z e z rurociągi d o a p a r a t ó w cieplnych, g d z i e zbierają się p r z e ­ d e w s z y s t k i e m w m i e j s c a c h skraplania się pary.

P o n i e w a ż z a m k n i ę c i e w o d n e nie d o z w a l a g a r n ­ k o w i k o n d e n s . o d p r o w a d z a ć g a z ó w , m u s i m y je u s u w a ć z a p o m o c ą w s p o m n i a n y c h za w o rów'.

Rys 9.

Z a w ó r o b i e g o w y utrudnia d o z ó r g a r n k a k o n d e n s , a n a w e t g o u n i e m o ż l i w i a w t y m w y ­ p a d k u , g d y d o g a r n k a d o ł ą c z o n y jest długi r u r o ­ ciąg. D l a t e g o nie p o l e c a się z a o p a t r y w a ć g a r n ­ k ó w w z a w o r y o b i e g o w e p o m i m o t w i e r d z e ń firm je p r o d u k u j ą c y c h , n a t o m i a s t n a l e ż y p r z e w i ­ d zieć d o s t a t e cz ni e d u ż y z a w ó r o d p o w i e t r z a j ą c y n a g a r n k u w z g l . n a r u r o c i ą g u ł ą c z ą c y m g o z a p a r a t e m c i e p l n y m . Lepiej jest n a d m i e r n ą ilość skroplin, t w o r z ą c y c h się p r z y u r u c h o m i e n i u z i m n e g o a pa r a t u cieplnego, o d p r o w a d z i ć p r z e z

Str. 390 T E C H N I K Nr. 12.

z a w ó r o d p o w i e t r z a j ą c y aniżeli n a r a ż a ć się n a nie­

p e w n o ś ć działania z a w o r u o b i e g o w e g o , który w n o r m a l n y m r u c h u p o z a s w ą n ieszczelnością m o ż e p r z e z p r z e o c z e n i e p o z o s t a ć o t w a r t y wz gl . n i e d o m k n i ę t y .

J a k w s p o m n i e l i ś m y , p a ra w o d n a , u ż y w a n a d o o g r z e w a n i a a p a r a t ó w cieplnych, z a w i e r a z w y k l e po w iet rze, b e z w o d n i k w ę g l o w y , a p o n a d t o c z a s e m a m o n i a k i s i a r k o w o d ó r , które p r z y ciśnieniach najczęściej u ż y w a n y c h nie s k r a p ­ lają się.

G a z y , a z w ł a s z c z a powietrze, z n a j d u j ą c e się w p a r z e w n ajw ię ks ze j ilości, d o s t a w s z y się d o grzejnika

a) p o g a r s z a j ą ró żnicę temperatur, g d y ż pa ra nie skrapla się p r z y t e m p e r a t u r z e n a s y c e ­ nia o d p o w i a d a j ą c e j c a ł k o w i t e m u ciśnieniu p a n u j ą c e m u w grzejniku,

b) o b n i ż a j ą p r z e w o d n i c t w o ciepła skraplającej się pary.

C a ł k o w i t e ciśnienie (p), w m i e s z a n i n i e p a r a + p o w i e t r z e (gazy), skł a da się w e d ł u g p r a w a D a l t o n a z ciśnienia c z ą s t k o w e g o p a r y (p,) i ciśnienia c z ą s t k o w e g o p o w i e t r z a ( p2)

P = Pi + Pa

P o m i j a j ą c w y p a d e k , g d y para jest p r z e ­ grzana, t e m p e r a t u r a m i e s z a n i n y r ó w n a jest t e m ­ peratu r ze nas yceni a, o d p o w i a d a j ą c e j c z ą s t k o ­ w e m u ciśnieniu p a r y ( p i ). Z a t e m p r z y p e w n e m ciśnieniu (p) t e m p e r a t u r a m i e s z a n i n y m o ż e b y ć różna, zależnie o d s t o s u n k u ciśnień c z ą s t k o w y c h . Jeżeli t e m p e r a t u r a ś c i a n y p o w . o g r z e w a l n e j jest niższa o d t e m p e r a t u r y pary, n a t e n c z a s para skrapla się, t w o r z ą c c i e n k ą w a r s t w ę w o d y na ściankach . P o n i e w a ż skropliny w y d z i e l a j ą się z m i e s z a n i n y , w o b e c t e g o tuż n a śc i a n a c h ciśnienie c z ą s t k o w e p a r y b ę d z i e niższe aniżeli w p e w n e j odległości o d ścian. C a ł k o w i t e ciśnie­

nie m u s i j e d n a k b y ć w s z ę d z i e r ó w n e , z a t e m r ó w n i e ż b e z p o ś r e d n i o n a ścianach, z c z e g o w y n i k a , że c z ą s t k o w e ciśnienie p o w i e t r z a jest t a m wi ększe. W s k u t e k różnic ciśnień c z ą s t k o ­ w y c h w m i e s z a n i n i e p ar a + powietrze, p r z e ­ m i e s z c z a się p a r a n a p o d s t a w i e p r a w dyfuzji i k o n w e k c j i k u ś c i a n o m , uz up e ł n i a j ą c s k r o p l o n ą ilość pary. P o n i e w a ż d yf uz ja i p r z e w o d n i c t w o ciepła są z j a w i s k a m i p r z e b i e g a j ą c e m i a n a l o ­ gicznie, w i ę c w m i e j s c u s p a d k u t e m p e r a t u r w y s t ę p u j e r óżnica ciśnień c z ą s t k o w y c h , a w m i e j ­ s c e s p ó ł c z y n n i k a p r z e w o d z e n i a ciepła w y s t ę ­ puje s p ó ł c z y n n i k dyfuzji, w o b e c c z e g o z m i a n a ciśnienia c z ą s t k o w e g o o d b y w a się w k i e r u n k u p r o s t o p a d ł y m d o ścian. Ciśnienie c z ą s t k o w e o b n i ż a się stale k u ś c i a n o m , p o c z ą t k o w o p o w o l ­

nie, w k o ń c u b a r d z o s z y b k o . R o z m i e s z c z e n i e tych ciśnień z al e ży o d s z y b k o ś c i s trumienia p a ra + powietrze. W k a ż d e m m i e j s c u p r z e ­ strzeni grzejnika, t e m p e r a t u r a m i e s z a n i n y r ó w n a jest t e m p e r a t u r z e n as y ce n i a , o d p o w i a d a j ą c e j ciśnieniu c z ą s t k o w e m u p a r y w d a n e m miejscu.

P o n i e w a ż ciśnienie c z ą s t k o w e p a r y jest m n i e j ­ sze o d c a ł k o w i t e g o ciśnienia, w o b e c t e g o r ó w n i e ż t e m p e r a t u r a jest w s z ę d z i e niższą o d t e m p . n a s y c e n i a o d p o w i a d a j ą c e j c a ł k o w i t e m u ciśnieniu.

Z e w z g l ę d u n a to, ż e w m i e s z a n i n i e w y s t ę p u j ą r óżn i ce tem p e ra t ur , w i ę c ciepło udziela się cienkiej w a r s t w i e w o d y s k r o p l o n e j n a ś c i a n a c h tak, jak p r z y p a r z e przegrz a ne j p r z e z k o n w e k c j ę i p r z e w o d z e n i e . P r z e z w a r s t e w k ę w o d y n a ścia­

n a c h ciepło p r z e d o s t a j e się tylko przez p r z e ­ w o d z e n i e . Ciśnienie c z ą s t k o w e p a r y (p:!) n a p o w i e r z c h n i w a r s t e w k i w o d y m u s i b y ć tak niskie, b y skr a p l a j ą c a się p a r a p o d w p ł y w e m r óż n ic y ciśnień (p^— p ;j) m o g ł a p ł y n ą ć k u ścianie n a p o d ­ s taw i e p r a w a dyfuzji i k o n w e k c j i . P o z a t e m t e m p e r a t u r a n a s y c e n i a t3, o d p o w i a d a j ą c a ciśnie­

niu (P;s)> j a k ą p o s i a d a w e w n ę t r z n a p o w i e r z c h n i a w a r s t e w k i w o d y , m u s i b y ć d o st at e cz ni e w y s o k a , b y ciepło k o n d e n s a c j i i ilość ciepła, jaka p r z y ­ w ę d r o w a ł a d o w a r s t e w k i w o d y w s k u t e k k o n ­ w e k c j i i p r z e w o d z e n i a , m o g ł a b y ć p r z e p r o w a ­ d z o n a prz e z w a r s t e w k ę w o d y d o ś c i a ny n a p o d ­ stawie r ó ż n i c y t e m p e r a t u r (t;i— t,), p r z y c z e m ts o z n a c z a t e m p e r a t u r ę ściany.

N a p o d s t a w i e p o w y ż s z e g o m o ż e m y p o w i e ­ dzieć, że i m w i ę k s z a ilość p o w i e t r z a ( g a z ó w ) z a w a r t a jest w parze, t e m m n i e j s z e b ę d ą różnice ciśnień ( c z ą s t k o w y c h ) p r z y tych s a m y c h c a ł k o ­ w i t y c h ciśnieniach, a t e m s a m e m i d o t y c z ą c e t em p e r a t u r y , w o b e c c z e g o m n i e j s z e ilości ciepła b ę d ą p r z e w o d z o n e . J u ż p r z y s t o s u n k o w o m a ł y c h ilościach p o w i e t r z a w parze, p o g a r s z a się p r z e ­ w o d n i c t w o ciepła i jest z n a c z n i e m n i e j s z e ani­

żeli p r z e w o d n i c t w o ciepła p a r y b e z d o m i e s z k i powietrza, po s i a da j ąc e j takie s a m e c a ł k o w i t e ciśnienie. T e m p e r a t u r a p a r y t2 p r z y d a n e m ciśnieniu p a r y z a l e ż n a jest z a t e m tylko o d ilości (1) p o w i e t r z a (gazu), która z m i e n i a się w s a m y m grzejniku. Jeżeli ilość p o w i e t r z a p r z y w e j ś c i u p a r y d o grzejnika o z n a c z y m y p r z e z (lj), to w m i e j s c u o d p r o w a d z a n i a p o w i e t r z a z grzej­

nika b ę d z i e g o w i ę c e j 12. M i e j s c e o d p r o w a ­ d z a n i a p o w i e t r z a z grzejnika p o w i n n o b y ć tak d o b r a n e , z w y k l e n a p r z e c i w m i e j s c a w c h o d z ą c e j pary, b y o n o zbierało się t a m w n a j w i ę k s z y c h ilościach. P r z y f a ł s z y w y m o b io r z e m i e j s c a o d p r o w a d z a n i a powietrza, m o ż e się z d a r zy ć , że ilość p o w i e t r z a w p e w n y c h m i e j s c a c h p o ­ w ier z c h n i o g r z e w a l n e j b ę d z i e w i ę k s z a , aniżeli w miejscu, g d z i e je o d p r o w a d z a m y . B y z d a ć

so bi e s p r a w ę z n i e o d p o w i e d n i e g o o d p o w i e t r z a ­ nia, p o d a j e m y d w a w y k r e s y rys. 10 i rys. 11, ilustrujące w a r u n k i p a n u j ą c e w grzejniku.

W y k r e s 10 p r z e d s t a w i a t e m p e r a t u r ę skraplania dla trzech r ó ż n y c h ciśnień w zależności o d ilości

Rys. 10.

O bniżenie te m p e ra tu ry kondensacji w zależności od ilości pow ietrza.

powietrza. W y k r e s 11 p rzedstawia, jak o b n i ż a się w y d a j n o ś ć grzejnika, jeżeli p o o d p o w i e d n i e m o d p o w i e t r z a n i u , g d y grzejnik z n a j d u j e się w sta­

nie termicznej r ó w n o w a g i , n a g l e u n i e m o ż l i w i m y o d p ł y w powietrza. W t y m w y p a d k u r o z c h o d z i się o grzejnik p r a c u j ą c y p o d ciśnieniem, g d z i e w o g ó l n o ś c i p o w i e t r z a jest s t o s u n k o w o m a ł o ,

p o n a d t o p o w i e t r z e z z e w n ą t r z p rz e z nieszczel­

ności. Z e w z r o s t e m g a z u w p a r z e s p a d a t e m p e r a ­ tura skroplin. P o r ó w n u j ą c z a t e m m i e r z o n ą t e m ­ peraturę o d p ł y w a j ą c y c h skroplin z t e mperaturą, jaka m u s i a ł a b y o d p o w i a d a ć c a ł k o w i t e m u ciśnie­

niu w grzejniku, m o ż e m y o r j e n l o w a ć się, c z y grzejnik p r acuje p r a w i d ł o w o . N a o b n i ż e n i e się t e m p e r a t u r y w g rz e j n i k u w p ł y w a r ó w n i e ż s p a d e k ciśnienia, w y w o ł a n y p r z e p ł y w e m pary. T e n c z y n n i k j e d n a k jest m a ł y i w p ł y w j e g o n a s p r a ­ w n o ś ć g r zejnika m o ż e b y ć p o m i n i ę t y , jeżeli s p a d e k ciśnienia w s k u t e k n i e c e l o w e j konstrukcji jest n i e z n a c z n y . C e l e m u n ik n i ę ci a s p a d k u ciśnienia w grzejniku, n a l e ż y tuż p r z e d w e j ś c i e m p a r y u n i k a ć rur g r z e j n i k o w y c h i i n n y c h p o d o b ­ n y c h p r z e s z k ó d .

P o z a o b n i ż e n i e m się t e m p e r a t u r y k o n d e n ­ sacyjnej, p ara z a w i e r a j ą c a g a z p o s i a d a niższe p r z e w o d n i c t w o ciepła aniżeli p a r a b e z d o m i e s z k i g a z o w e j . E. L a n g e n b a d a ł w p ł y w p o w i e t r z a n a p r z e w o d n i c t w o ciepła skraplającej się p a r y i d o s z e d ł d o w y n i k ó w p r z e d s t a w i o n y c h n a w y ­ kresie rys. 12. O p r ó c z p o w y ż s z y c h d w ó c h strat

N

O '

o o

3

1 1 0 0 0 0

4 .

^{t o o 0 0 0}

•w

u

^{8 0 o o o}

o

t r >

w 8 0 0 0 0

£ M

“T J

4 o o o o

- C

2^{o o o o}

a . 0

' u

_ 0

Rys. 11.

P o g o rszen ie w ydajności i obniżenie się te m p e ­ ra tu ry k o n d en satu w zależności od czasu

przy b rak u o dpow ietrzania.

w p r z e c i w s t a w i e n i u d o gr ze jnika p r a c u j ą c e g o p o d próżnią, d o k t ó r e g o m o ż e d o s t a ć się

10 20 30 40

T a r n f l . Ś c i a n k i r u r y

Rys. 12.

Ilość p rzech o d ząceg o ciepła w zależności od tem p . ścianki ru ry d la różnych ilości p o w ietrza w sk rap lają cej się m ie­

szaninie p a ra + pow ietrze.

pary, d o c h o d z i jeszcze strata p a r y u c h o d z ą c e j z grzejnika p r z y j e g o s t a ł e m o d p o w i e t r z a n i u .

Strata ta w a h a się w o b s z e r n y c h g r a n i c a c h i za l e ż n a jest o d ilości g a z ó w z a w a r t y c h w parze, które m u s i m y o d p r o w a d z i ć , zaś ilość t y chż e zal e ży o d tego, c z y grzejnik pracuje p o d c i ś n i e n i e m c z y próżnią.

Str. 392 T E C H N I K Nr. 12.

Jeżeli o z n a c z y m y w e d ł u g Dr. Ing. E. K i r s c h b a u m a ( C H . F. 1932):

D i — k g / g o d z . — ilość p a r y d o p ł y w a j ą c e j d o grzejnika b e z d o m i e s z k i g a z ó w

D 2 — „ — » „ o d p ł y w a j ą c e j z

li — k g / k g — „ g a z u w k g p r z y p a d a j ą c e g o n a 1 k g p a r y d o p ł y w a j ą c e j

h — „ — » » „ „ » „ 1 „ „ o d p ł y w a j ą c e j

W a r t o ś c i li i h b e z n a w i a s ó w n a l e ż ą d o siebie, jak r ó w n i e ż w ar t o ś ci z n a w i a s a m i . W y k r e s p o z o st a je b o w i e m p r a w i d ł o w y , jeżeli w s z y s t k i e w a rtości li i h p o m n o ż y m y lub p o d z i e l i m y p r ze z d o w o l n y stały s p ó ł c z y n n i k . W y k r e s z a c h o w u j e r ó w n i e ż s w ą w a ż n o ś ć , jeżeli p r z y n i e z m i e n n e j w a ż n o ś c i ( b ) p o m n o ż y m y lub p o d z i e l i m y w a r ­ tość (li) i p r o c e n t o w ą stratę. K r z y w e (li) są h y p e r b o l a m i , które zbliżają się a s y m p t o t y c z n i e d o osi x-ó w . Jest z a t e m p r a k t y c z n i e biorąc z up e łni e n i e p o t r z e b n e d o p u s z c z a ć d o wielkiej straty pary, c e l e m o t r z y m a n i a m a ł e j w artości (b).

D l a r u c h u w a r t o ś ć (I2) jest w t y m s a m y m s t o p ­ niu w a ż n ą jak p r o c e n t o w a strata pary. Jeżeli w e ź m i e m y p o d u w a g ę p r z y g rz e jniku p r a c u j ą ­ c y m p o d ciśnieniem, że w o d a zasilająca k ocioł pr zy 15° C i 1 ata jest p o w i e t r z e m z up e ł n ie n a s y c o n a , n a t e n c z a s w p a r z e w p ł y w a j ą c e j d o grzejnika z n a j d u j e m y ilość p o w i e t r z a 1, = 0 , 0 0 0 0 2 ( B u n s e n ) . P r z y gr z ej n i k u p r a c u ­ j ą c y m p o d p r ó ż n i ą w y n o s i h = 0 , 0 0 2 4 (Weiss).

C e l e m u c h w y c e n i a z w i ą z k u m i ę d z y stratą s p o ­ w o d o w a n ą o b e c n o ś c i ą p o w i e t r z a ( g a z ó w ) i p o ­ g o r s z e n i e m się s p r a w n o ś c i grzejnika, z a s t a n o ­ w i m y się n a d o b n i ż e n i e m się t e m p e r a t u r y w m i e j ­ sc u o d p ł y w u g a z ó w , z a t e m p r z y za w a r to ś ci g a z ó w I2 i c z ą s t k o w e m c i ś n i e n i e m p a r y p2.

Jeżeli p r z e z •(1 o z n a c z y m y ciężar g a t u n k o w y czystej pary, zaś p r z e z y 2 c • g g t- powietrza, n a t e n c z a s ilość p o w i e t r z a (g a zu ) 12 z a w a r t e g o w p a r z e n a s y c o n e j b ę d z i e :

1 = JL« _ R 2 ' ( P — P a )

2

Ti Ri • p

2

R x — stała g a z o w a p o w i e t r z a

R a — » . P a r y -

Jeżeli w s t a w i m y :

R o = 47,06 R, = 29,27

n a t e n c z a s o t r z y m a m y z r ó w n a n i a n a 12 :

P2 = 12 + ’ 1,91 P “ 3 ' P

S p ó ł c z y n n i k a, który z al e ży tylko o d ilości p o w i e t r z a ( g a zu ) 12, p o d a j e o b n i ż e n i e się c z ą s t k o ­ w e g o ciśnienia p a r y w z g l ę d e m c a ł k o w i t e g o ciśnienia p. Rys. 14 p o d a j e z a l e ż n o ś ć s p ół czyn- ni ka a o d 12.

Jeżeli li = 0,002, zaś d o p u s z c z o n a strata p a r y 0,1%, n a t e n c z a s z w y k r e s u rys. 13 o d c z y t u ­ j e m y 12 = 2.

i g d y grzejnik z n a j d u j e się w r ó w n o w a d z e ter­

mic znej, n a t e n c z a s ilości g a z ó w d o p ł y w a j ą c y c h i o d p ł y w a j ą c y c h są sobie r ó w n e , c o w y r a z i m y r ó w n a n i e m :

D j • lj = Do • 12 ... (1) O d p ł y w a j ą c a ilość p a r y z g a z a m i p r z e d ­ stawia stratę (s), c o w y r a z i m y w p r o c e n t a c h w odniesieniu d o p a r y d o p ł y w a j ą c e j :

s ° /° = 100 °/°... (2)

Z r ó w n a n i a (1) m o ż n a ob li cz yć ilość g a z ó w , z a w a r t ą w o d p ł y w a j ą c e j m i e s z a n i n i e p ara + gaz y, w z al eż n o ś c i o d ilości g a z ó w , z a w a r t y c h w d o p ł y w a j ą c e j pa r z e i o d p r o c e n t o ­ w e j straty, p o w o d o w a n e j u s u w a n i e m g a z ó w z grzejnika:

U = 1, 100 D i

R ó w n a n i e (3) p r z e d s t a w i a w y k r e s rys. 13

0 0,1 0,2 <U 0.<i 0.5 0,6 0.7 0,& 0.9 1,0

proc. s tra ta jjMOO

Rys. 13.

N a osi o d c i ę t y c h n a n i e s i o n a jest strata p r o c e n ­ t o w a , zaś n a osi r z ę d n y c h ilość g a z u (12) w m i e ­ szaninie o d p r o w a d z a n e g o ga z u. K a ż d a k r z y w a w y k r e s u w y o b r a ż a p r z e b i e g w a r u n k ó w dla r ó ż n y c h ilości g a z u ( 1 J w p a r z e d o p ł y w a j ą c e j .

Z w y k r e s u rys. 14 o d c z y t u j e m y , że 12 = 2 o d p o w i a d a s p ó ł c z y n n i k a — 0,45. D l a p o d a n e j ilości p o w i e t r z a jest to z n a c z n e o b n i ż e n i e c z ą s t k o w e g o ciśnienia pary, a t e m s a m e m i p o g o r ­ szenie s p r a w n o ś c i grzejnika. Jeżeli z g o d z i m y się n a stratę p a r y 0,5^, n a t e n c z a s p r z y t e m s a ­ m e m h = 0 ,00 2 s p ó ł c z y n n i k a = = 0,77, c o r ó w n i e ż p r z e d s t a w i a j e s z c z e d u ż e o b n i ż e n i e się

d

■ -o

>o

C c>~

N IU

■ O wO.

3

Rys. 14.

s p r a w n o ś c i , k t ó r e g o nie m o ż n a l e k c e w a ż y ć . Ostatni w y p a d e k m a m i e j s c e p r z y g r zej n ika c h p r a c u j ą c y c h p o d próżnią. Jeżeli z n a n e jest ca łk o w i t e ciśnienie, n a t e n c z a s j e s t e ś m y w m o ż n o ­ ści d o k a ż d e g o a i 12 w y z n a c z y ć s p a d e k t e m p e r a t u r y k o n d e n s a c y j n e j . S ł u ż y d o t e g o w y k r e s 10. N p . dla p — 2 ata i 12 = 1,2 s p a d e k t e m p e r a t u r y w y n o s i : A t = 1 2 0 —

— 103 = 17° C.

J a k k o l w i e k w y l i c z o n y s p a d e k t e m p e r a t u r y nie o d n o s i się d o całej p o w . o g r z e w a l n e j grzej­

nika, lecz d o m i e j s c a g d z i e p o w i e t r z e jest o d p r o ­ w a d z a n e , to j e d n a k obliczenie takie d o z w a l a n a r a c h u n k o w e z o r j e n t o w a n i e się c o d o s topnia s z k o d l i w o ś c i w p ł y w u p o w i e t r z a ( gazu) w parze.

Rys. 15 p r z e d s t a w i a z a c h o w a n i e się p a r y o ciśnieniu 5 ata i t e m p e r a t u r z e n a s y c e n i a 151° C, o g r z e w a j ą c e j j a k i k o l w i e k zresztą grzejnik. S p r a w ­ n o ś ć o g r z e w a n i a w z g l . w y m i a n a ciepła zal e ży o d wielkości prz e k r o j u o t w i e r a n e g o z a w o r u g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o ; s p r a w n o ś ć p r z y z a m ­ k n i ę t y m o d p ł y w i e m u s i b y ć r ó w n a zeru, g d y ż grzejnik w y p e ł n i a się c a ł k o w i c i e skroplinami.

W y k r e s rys. 15 p r z e d s t a w i a t e m p e r a t u r ę o d p ł y w a j ą c y c h skroplin w zależności o d w y m i a n y ciepła. Z a k ł a d a j ą c tę s a m ą zależność, z uży cie p a r y p r z e d s t a w i a ł a b y prosta, która p r z y o d p o ­ w ie dn i e j p o d z i a ł c e b y ł a b y n a c h y l o n a p o d k ą t e m 45°, jeżeli c a ł k o w i t a ilość ciepła b y ł a b y

w y k o r z y s t a n a . Z u ż y c i e p a r y w z r a s t a z w y m i a n ą ciepła n i e c o szybciej aniżeli proporcjonalnie, o d d a l a się z a t e m o d w s p o m n i a n e j prostej, p o n i e w a ż wzr a st a j ą ca t e m p e r a t u r a o d p ł y w a j ą ­ c y c h skroplin z a w s z e p o w o d u j e w i ę k s z e straty cieplne, w y n o s z ą c e p r z y 150° C 1 5 2 kcal ciepła płynności, tj. 2 3 % ^ d o p r o w a d z o n e g o ciepła = 6 5 8 kcal. W m i a r ę d a l s z e g o ot w i e ra ni a z a w o r u p r z e s u w a się gr a n i c a m i ę d z y p a r ą i w o d ą w kie­

r u n k u o d p ł y w u . W k o ń c u os i ą g a p a r a całą p o w i e r z c h n i ę grzejnika i w y p e ł n i a go. O t w a r c i e z a w o r u g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o jest teraz takie, ż e p r z y ciśnieniu p o niżej 5 at m o ż e o d p ł y n ą ć k o n d e n s a t , s k r o p l o n y n a całej p o w i e r z c h n i grzejnika. S t a n taki p r z e d s t a w i a n a j w i ę k s z ą s p r a w n o ś ć grzejnika. Jeżeli z a w ó r dalej b ę ­ d z i e m y otwierać, n a t e n c z a s p a r a przebije się p r z e z g a r n e k k o n d e n s . C z y z p r z e b i c i e m p a r y p o ł ą c z o n a jest w i ę k s z a w y d a j n o ś ć grzejnika, jest w ą t p l i we. W o g ó l n o ś c i przypi s u j e się s k r o p l o ­ nej p a r z e tak d u ż e p r z e w o d n i c t w o ciepła, że p r z e z z w i ę k s z e n i e p r ę d k o ś c i p a r y nie u z y ­ skuje się p o l e p s z e n i a p r z e w o d n i c t w a ciepła, jak to dzieje się p r z y g a z a c h . Jeżeli m i m o t o s p r a w ­ n o ś ć p o w i e r z c h n i g r z e j n i k a w i d o c z n i e wzrasta, n a l e ż y to p r z y p i s y w a ć s z y b k i e m u z d m u c h i w a n i u skroplin, t w o r z ą c y c h się n a p o w i e r z c h n i , p o z a ­ t e m u s u w a n i u p o w i e t r z a i g a z ó w , które nie m o g ą ujść d o p ó k i u t r z y m u j e się w o d n e z a m ­ knięcie w g a r n k u k o n d e n s . W istocie z a t e m z u c h o d z e n i e m p a r y z g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o

Rys. 15.

I = T em p er, k o ndensatu II + III = Zużycie pary

IV + V = C iśnienie na końcu p o w .

ogrzew alnej VI = Zużycie pary d la 7] — 1.

p o ł ą c z o n y jest w z r o s t w y d a j n o ś c i grzejnika, która j e d n a k u t r z y m u j e się krótko. B o w i e m w s k u t e k z w i ę k s z o n e g o p r z e p ł y w u pary, tak w gr z ej n i k u jak i w r u r o c i ą g u d o p r o w a d z a j ą ­ c y m parę, n a s t ęp u je s p a d e k ciśnienia, który 0 0,2 0A 0,b 0,8 4,0 1,? 1,1* 1,6 1,8 2,0

Jlość g t i i ó w \z m /fc ę

Sir. 394 T E C H N I K Nr. 12.

średnie ciśnienie pary, a z a t e m i jej ś re dnią t e m p e r a t u r ę , obniża. Jeżeli z a w ó r jest c a ł k i e m otwarty, zaś przekrój j e g o dostat e czn i e duż y , n a t e n c z a s ciśnienie p a r y s p a d a n a k o ń c u grzej­

n i ka d o 1 at, a t e m s a m e m jej t e m p e r a t u r a d o 1 0 0 °C, p r z e z co, p o m i m o z w i ę k s z o n e g o z u ż y ­ cia pary, w y d a j n o ś ć p o w i e r z c h n i grzejnika spada.

P o c z ą w s z y o d chwili przebijania się pary, g rze j nik pr acu je n i e e k o n o m i c z n i e , zaś p r z y sil- n e m u c h o d z e n i u p a r y z g a r n k a nie pracuje n a w e t intensywniej. W s z y s t k i e te w a r u n k i p r z e d ­ s tawia w y k r e s rys. 15 i to w s p o s ó b s c h e m a ­ tyczny, p o n i e w a ż p r z e b i e g k r z y w y c h w y k r e s u z ale ż y silnie o d s p a d k u ciśnienia pary, tj. o d o p o r u , jaki p r z e d s t a w i a kształt grzejnika p r z e ­ p ł y w a j ą c e m u s t r u m i e n i o w i pary. K r z y w e o g r a ­ n i czające po le w s z e l k i c h w y p a d k ó w s t a n o w i k r z y w a dla grzejnika o p o d w ó j n y m p łas z c z u p a r o w y m , g d z i e p r a w i e n i e m a o p o r ó w i k r z y w a dla długiej, wąskiej w ę ż o w n i c y p aro w e j , p o s i a ­ dającej b a r d z o d u ż y opór.

D z iałanie g a r n k a k o n d e n s . p o l e g a r ó w n i e ż n a t e m , ź e u t r z y m u j e o n p o w i e r z c h n i ę o g r z e w a l n ą w stanie n a j w y ż s z e j w y d a j n o ś c i , p r z y p e w n e m o z n a c z o n e m ciśnieniu, z a p o b i e g a j ą c p r z y t e m n i e e k o n o m i c z n e m u przebijaniu się pary. Jeżeli r e g u l o w a ć b ę d z i e m y z a w ó r u m i e s z c z o n y n a r u r o ­ c i ą g u d o p r o w a d z a j ą c y m parę, w ó w c z a s nastąpi z m n i e j s z e n i e w y d a j n o ś c i p o w i e r z c h n i o g r z e w a l ­ nej, g d y ż w t y m w y p a d k u s p a d a ciśnienie p a r y w c h o d z ą c e j d o grzejnika, a p r z e z to i jej t e m ­ peratura. P o n i e w a ż t e m p e r a t u r a p a r y m o ż e s p a ś ć tylko d o 100° C , w o b e c t e g o w y d a j n o ś ć p o w i e r z c h n i o g r z e w a l n e j m o ż e , b iorąc t e o r e ­ tycznie, tylko w ó w c z a s s p a ś ć d o zera, jeżeli ciecz p o p r z e c i w n e j stronie ścian g rze jnika p o s i a d a r ó w n i e ż t e m p e r a t u r ę 100° C. Jeżeli ciecz o g r z e w a n a p o s i a d a t e m p e r a t u r ę 50° C, w ó w c z a s z m n i e j s z e n i e sk ut ec zn ej r ó ż n i c y t e m ­ peratur w a h a się w g r a n i c y o d 1 5 0 — 5 0 =

= 100° C d o 1 0 0 — 5 0 = 50° C, a w i ę c m o ż e s p a ś ć tylko d o p o ł o w y n a j w y ż s z e j w y d a j n o ś c i .

T o z a g a d n i e n i e regulacji d lat e go zostało bliżej o m ó w i o n e , g d y ż z w r a c a się n a nie m a ł o u w a g i , w o b e c c z e g o z a b u r z e n i e w p r a c y grzej­

nika, p r z y p i s y w a n e najczęściej g a r n k o w i k o n ­ d e n s a c y j n e m u , p o c h o d z i z n i e o d p o w i e d n i o d o b r a n e j regulacji.

W w i e l u w y p a d k a c h , c e l e m uniknięcia w i ę k ­ s z e g o n a g r o m a d z e n i a się skroplin, s ku te cz ni e j ­ s za jest re gulacja o d p ł y w u aniżeli d o p ł y w u pary.

C o się stanie w d o t y c z ą c y m w y p a d k u (przy o g r z e w a n i u ci e c z y d o 50° C, p a r ą o ciśnieniu 5 ata), jeżeli d o g rz ej n i k a w p u ś c i m y m n i e j ani­

żeli p o ł o w ę n o r m a l n e j ilości pary, jest termicznie

n i e o z n a c z o n e . Najczę ś ci e j o d g r y w a tutaj d u ż ą rolę g r o m a d z e n i e się g a z ó w w dolnej części grzejnika. N a s k u t e c z n o ś ć p r a c y g a r n k a k o n ­ d e n s a c y j n e g o w p ł y w a w w y s o k i m stopniu r ó w ­ nież o d p r o w a d z a n i e skroplin p o z a g a r n k i e m . Jeżeli g a r n e k k o n d e n s a c y j n y zn a jduje się p o d c i ś n i e n i e m 5 ata, w ó w c z a s s p ł y w a j ą c e s k ro pliny m a j ą t e m p e r a t u r ę 151° C. G d y b y skropliny o tej t e m p e r a t u r z e b e z strat c i e p l n yc h w y d o ­ stały się z g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o , w ó w c z a s n a s t ą p i ł o b y n a t y c h m i a s t c z ę ś c i o w e ich o d p a ­ r o w a n i e , tj. c z ę ś ć w o d y g o r ą c e j ulotniłaby się, p r z y c z e m para i w o d a p o w s t a w a ł y b y r ó w n o ­ c ze ś nie p r z y t e m p e r a t u r z e 100° C.

R u r o c i ą g p o z a g a r n k i e m m u s i o d p r o w a ­ d z a ć nietylko skropliny, lecz r ó w n i e ż p o w i e t r z e (gazy), p o z a t e m parę, p o w s t a ł ą p r z y p a r o w a n i u skroplin w s k u t e k s p a d k u ciśnienia. Rys. 16

TS C5

_O

3

"o' 500 Aoo 3s 500 'S 200 -g 100 1/1

_{O 1}

/

>/

A

^{/ /}

^{■ TM °/„}

/

/ _. 2

^■»-

_{-70 %}

/

^{y >'■}

_{10 %}

t; 0

^{Z k}

6 8 10 12 i* 16 id

^{20 atn.}

4 "Stos. obje.tości p a ra /w o d a

& -Procent, ortparow wskutek spadku

tiinienia

Rys. 16.

p o d a j e ilość p a r y i jej o b ję t o ś ć w s t o s u n k u d o w o d y . J u ż p r z y 2 atn ciśnienia w g r ze j ­ niku, paruje w a g o w o 6 % skroplin, p o w s t a ł a zaś p a r a z a j m u j e 11 0 -k r o t ną o bj ę to ś ć w odniesieniu d o objętości w o d y . P r z y d y m e n s j o n o w a n i u r u r o c i ą g ó w k o n d e n s a c y j n y c h n a l e ż y z a t e m u w z g l ę d n i a ć t w o r z ą c ą się ob j ę t oś ć p a r y i z a w a r t e w skr o p l i n a c h powietrze. R u r o c i ą g taki m u s i w i ę c m i e ć przekrój 3 d o 4 ra z y w i ę k s z y o d p r z e ­ kroju r u r o c i ą g u p r z e d g a r n k i e m .

Z a t e m o b u s t r o n n e z a o p a t r y w a n i e g a r n k a k o n d e n s . w k r ó ć c e t e g o s a m e g o pr ze k r o j u jest n i e u z a s a d n i o n e . Przekrój o d p ł y w u p o w i n i e n b y ć tak silnie r o z s z e r z o n y już w e w n ą t r z ga r n k a, p o c z ą w s z y o d z a w o r u sterującego, b y dla t e g o o r g a n u ( k t ó r e g o w i e l k o ś ć ze w z g l ę d u n a m i e j s c e jest o g r a n i c z o n a ) istniała p e ł n a r ó żn i c a ciśnień m i ę d z y c i ś n i e n i e m r o b o c z e m a z e w n ę t r z n e m . D o s t a t e c z n y przekrój, o d p o w i e d n i d o ilości p a ­

rującej w o d y , p o w i n i e n m i e ć r ó w n i e ż p r z e w ó d , kt ó ry o d p r o w a d z a p o z i o m o skropliny p o z a g a r n ­ k i e m n a z na c z n i e j s z ą odległość. W a r u n k i są z a s a d n i c z o te s a m e , g d y skropl in y o d p r o w a d z a ­ m y p i o n o w o , g d y ż w y s o k o ś ć 5 a n a w e t 10 m w o b e c n adciśnienia 5 atn nie o d g r y w a d e c y d u ­ jącej roli.

R u r o c i ą g k o n d e n s . p o w i n i e n b y ć u ł o ż o n y ze s p a d k i e m V 2 % • R u r o c i ą g i te n a l e ż y c h r o ­ nić p r z e d stratami c i e p l n e m i w t y m s a m y m stopniu jak rurociągi p a r o w e .

N i e jest r zec zą o b o j ę t n ą mi e j s c e ust a wi e n i a g a r n k a k on dens., t. j. o d l e g ł o ś ć i w y s o k o ś ć w z g l ę d e m p o w i e r z c h n i o g r z e w a l n e j , p o z a t e m p r o w a d z e n i e r u r o c i ą g ó w p r z e d i za g a r n k i e m . N i e d a się o g ó l n i e o d p o w i e d z i e ć n a pytanie, jakie jest najlepsze u stawienie g a r n k a i nieraz p o t r z e b a stawia n a s p r z e d t r u d n e m r o z w i ą z a ­ n i e m . N p . m a m y grzejnik o d u ż e j p o w i e r z c h n i o g r z e w a l n e j i w a r u n k i z m u s z a j ą n a s z a o p a t r z y ć g o w d w a garnki, z a m i a s t w j e d e n o d p o w i e d n i e j wielkości. W t y m w y p a d k u b ę d z i e m y mieli d o z w a l c z a n i a t r u d n o ś ć r ó w n e g o rozdzia ł u d o p ł y ­ w a j ą c y c h skroplin n a o b a garnki. R ó w n i e ż t r u d n e m z a d a n i e m jest o d p r o w a d z a n i e skroplin z kilku g r z e j n i k ó w l e ż ą c y c h r ó w n o l e g l e , z a p o ­ m o c ą j e d n e g o d u ż e g o g a r n k a ko nd e n s . , p o n i e ­ w a ż r ó w n o l e g ł e p r z e w o d y r z a d k o osiągają r ó w ­ n o c z e ś n i e s w ą n a j w y ż s z ą w y d a j n o ś ć . W takich w y p a d k a c h para j e d n e g o z g r z e j n i k ó w m o ż e przebić się aż d o garnka, p r z e s z k a d z a j ą c u c h o ­ d z e n i u p o w i e t r z a z p o z o s t a ł y c h g r z e j n i k ó w , c o

p r o w a d z i d o o b n i ż e n i a w y d a j n o ś c i p o w i e r z c h n i o g r z e w a l n y c h . W t y c h w y p a d k a c h nie po z ost a je nic i n n e g o jak m e t o d a p r ó b o w a n i a , która naj­

częściej daje d o b r e wyniki.

W k o ń c u o p i s z e m y g a r n e k k o n d e n s . z w a n y p ó ł k s i ę ż y c o w y m (rys. 9), k t ó r e g o działanie p o l e g a n a r ó ż n i c y temperatur. Z a w ó r t e g o g a r n k a ste­

r o w a n y jest z a p o m o c ą w y g i ę t e j rurki B o u r d o n ’a, w której w n ę t r z u p o d d z i a ł a n i e m t e m p e r a t u r y p o w s t a j e ciśnienie p r z e z p a r o w a n i e ł a t w o w r z ą c e j c i e c z y lub też p o w s t a j e ciśnienie w s k u t e k r o z ­ szerzania się rtęci. T e ga r n k i o k a z a ł y się b a r d z o d o b r e n a w e t dla w y s o k i c h ciśnień. P o z a ­ t e m d o b r y m , p e w n y m i p r o s t y m g a r n k i e m jest

„pętla w o d n a " (rys. 17), która m o ż e b y ć sto­

s o w a n a tylko p r z y m a ł y c h ciśnieniach. Pętla w o d n a m a j e d n a k tę w a d ę , że o d p r o w a d z a tylko n i e z n a c z n e ilości skroplin, n a t o m i a s t p r z y w i e l ­ kich ilościach z u p e ł n i e z a w o d z i .

W e d ł u g L. N e u s s e l ’a — A. f. W . — m a m y : N a d ł u g o ś c i a — b, ciśnienie skroplin s p a d a z 0,4 atn d o 0 atn. P o c z ą w s z y o d p u n k t u a, g d z i e s kro p li n y p o s i a d a j ą w przybliżeniu t e m ­ peraturę n a s y c e n i a o d p o w i a d a j ą c ą ciśnieniu p a ­ ry, z a c z y n a się p a r o w a n i e skroplin i t w o r z y się z 1 litra w o d y 3 0 1 pary. N a d r o d z e a — b t w o ­ rzą się p ę c h e r z e pary, które z m n i e j s z a j ą ciężar słupa w o d y , w o b e c c z e g o 1 m s łu p a w o d y nie r ó w n o w a ż y 0,1 atn ciśnienia pary. C i ę ż a r słupa w o d y (a— b) staje się t e m m ni e jszy, i m w i ę ce j d o p ł y w a skroplin, g d y ż i l o ś c i o w o m o ż e g o o d ­ p a r o w a ć więcej. Z a t e m p r z y p e w n e j o z n a c z o n e j ilości d o p ł y w a j ą c y c h skroplin, p a r a m u s i p rzebić się p r z e z pętlę w o d n ą . P o n i e w a ż pętla w o d n a , nie p o s i a d a j ą c ż a d n e g o o r g a n u z a m y k a j ą c e g o , n a d a j e się b a r d z o d o b r z e d o o d w a d n i a n i a r u r o ­ c i ą g ó w i g r z e j n i k ó w o n i s k i e m ciśnieniu, w o b e c

c z e g o m o ż n a ją u c z y n i ć p r z y d a t n ą d o o d p r o w a ­ d z a n i a w i ę k s z e j ilości skroplin, z w i ę k s z a j ą c przekrój w z n o s z ą c e g o się r a m i e n i a pętli. W ten s p o s ó b s t o s u n e k t w o r z ą ­ cej się objętości p a r y d o objętości w o d y b ę d z i e mn i ejszy, a c o z a t e m idzie z m n i e j s z e n i e cię­

żaru słupa w o d y b ę d z i e nie tak du ż e , jak w w z n o - s z ą c e m się w ą s k i e m ra­

m i e n i u pętli. G a r n k i k o n d e n s . p ó ł k s i ę ż y c o w e p r z e p u s z c z a j ą w o d ę i p o ­ wietrze, z a t r z y m u j ą zaś parę. Pętla w o d n a , której działanie p o l e g a n a działaniu siły ciężkości, p r z e ­ p u s z c z a jak inne g a r n k i k o n d e n s . tylko w o d ę .

D o d z i e d z i n y g a r n k ó w k o n d e n s . zalicza się r ó w n i e ż aparat (rys. 18), który nietylko o d ­

Str. 396 ^{T E C H N I K Nr . 12.}

p r o w a d z a skr op l i n y n a ze wn ąt rz , lecz tłoczy je s p o w r o t e m d o kotła p a r o w e g o . W t y m celu g a r n e k taki m u s i b y ć p o ł o ż o n y o k o ł o 4 m p o ­ n a d z w i e r c i a d ł e m w o d y kotła p a r o w e g o . D w a z a w o r y z w r o t n e , u m i e s z c z o n e w dolnej części k o r p u s u , p r z e p u s z c z a j ą w o d ę tylko w j e d n y m k i e ru n k u , tak jak p r z y p o m p a c h . Siłę d o tło­

c z e n i a w o d y z przestrzeni o niższern ciśnieniu

Rys. 18.

d o przestrzeni kotła o w y ż s z e m ciśnieniu zy s k u j e się w ten s p o s ó b , że w n ę t r z e g a r n k a łączy się a u t o m a t y c z n i e n a p r z e m i a n z a t m o s f e r ą z e w n ę t r z ­ n ą i k ot ł em . D o t e g o celu służą d w a m a ł e z a w o r y u m i e s z c z o n e w g ł o w i c y , które są stero­

w a n e n a p r z e m i a n z a p o m o c ą z a m k n i ę t e g o p ł y ­ w a k a , z chwilą, g d y u d e r z a o n w s w e m p o ł o ­ że n i u g ó r n e m lub d o l n e m o d ź w i g n i ę . D z i a ł a ­ nie p ł y w a k a w z m a c n i a k u l a t o c z ą c a się w r y ­ n i e n c e u r u c h a m i a n e j p r z e z p ł y w a k .

T e n s a m aparat m o ż e b y ć u ż y t y d o p r z e ­ p r o w a d z e n i a skroplin z przestrzeni b ę d ą c e j p o d p r ó ż n i ą n a ze wną trz . W n ę t r z e o d w a d n i a c z a łą­

c z o n e jest a u t o m a t y c z n i e n a p r z e m i a n z p r z e ­ strzenią b ę d ą c ą p o d pr ó ż n i ą i p a r ą o p e w n e m ciśnieniu. Jeżeli ten g a r n e k b ę d z i e p r a c o w a ł m i ę d z y p r ó ż n i ą a atmosferą, w ó w c z a s nie b ę d z i e m o ż n a tłoczyć skroplin n a j a k ą k o l w i e k w y s o ­ kość. A p a r a t pracuje b a r d z o d ob r z e , trzeba j e d n a k p i l n o w a ć s zczelności z a w o r ó w , g d y ż w p r z e c i w n y m razie p o w s t a j ą d u ż e straty pary.

W a ż n ą jest r z e c z ą d o b r a n i e w iel kości g a r n ­ k a k o n d e n s . Z w y c z a j n i e k u p u j e się g o w z a ­

leżności o d ś r e d n i c y d a n e g o r u r o c i ą g u b e z w z g l ę d u n a ilość skroplin, które w i n i e n o d p r o ­ wad z i ć , c o z t e c h n i c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a jest z upe ł nie fałszywe. W r u r o c i ą g a c h p a r o w y c h , g r z e j nik a ch itp. cz ę ś ć p a r y w o d n e j skrapla się, t w o r z ą c skropliny, które zbierając się w tychże, z m n i e j s z a j ą p rz e k r ój p r z e p ł y w u , p o z a t e m przy g r z e j n i k a c h z m n i e j s z a j ą p o w i e r z c h n i ę o g r z e w a l ­ ną, a t e m s a m e m ich w y d a j n o ś ć . N a s t ę p n i e w o d a p o w o d u j e ł a t w o nieszczelności p o ł ą c z e ń (koł­

nierze) r u r o c i ą g o w y c h i u d e r z e n i a w o d n e . Ilość skraplanej p a r y w o d n e j zależy o d t e m p e r a t u r y i stopnia n a s y c e n i a pary, p o z a t e m o d t e m p e r a ­ tury w przestrzeni, w której z n a j d u j ą się r u ro ­ ciągi p a r o w e i ap araty cieplne. P r z e z zaizolo­

w a n i e r u r o c i ą g ó w p a r o w y c h i a p a r a t ó w ciepl­

n y c h m o ż n a o b n i ż y ć skraplanie się p a r y d o p e w n e g o m i n i m u m , k t ó r e g o j e d n a k nie m o ż n a uni k nąć . D o ś w i a d c z a l n i e s t w i e r d z o n o , że przy p a r z e n a s y c o n e j , w n o r m a l n y c h w a r u n k a c h r u ­ c h o w y c h , t w o r z y się n a 1 m 2 p o w i e r z c h n i d o b r z e z a i z o l o w a n e g o r u r o c i ą g u o k o ł o 2,5 1 skroplin.

Z n a c z n i e w i ę k s z a ilość skroplin t w o r z y się pr z y u r u c h a m i a n i u z i m n y c h p r z e w o d ó w p a r o w y c h i g r zej n ikó w , z a n i m o s i ę g n ą r ó w n o w a g ę ter­

m i c z n ą . W i ę k s z a ilość skroplin p o w s t a j e p r z y r ó w n o m i e r n e m s ł a b e m o b c i ą ż e n i u a p a r a t ó w i m a ł y c h p r ę d k o ś c i a c h pary. K a ż d a instalacja cieplna w y m a g a z a t e m r e g u l a r n e g o i z u p e ł n e g o o d p r o w a d z a n i a skroplin. C e l e m określenia w i e l ­ kości g a r n k a k o n d e n s a c y j n e g o , trzeba p r z e d e ­ w s z y s t k i e m w y z n a c z y ć ilość s p ł y w a j ą c y c h skroplin.

W a p a r a t a c h c i e p l n y c h ilość t w o r z ą c y c h się skroplin o b l i c z a m y z w z o r u :

G = 1,25 -y- k g / g o d z . . . . (4)

g d z i e G — ilość skroplin w k g / g o d z . Q — „ o d d a w a n y c h kcal/godz.

i — c a ł k o w i t a ilość ciepła w 1 k g p a r y , p r z y c z e m m o ż n a o k r ą g ł o przyjąć i = 5 2 0 kcal

Przy k ład :

Jeżeli grzejnik m a o d d a ć 14.300.000 kcal/godz., w ó w c z a s ilość skroplin d o o d p r o ­ w a d z e n i a w y n i e s i e :

, nc 14.300 . 0 00 0 _ . A A . , . G = 1,25 ---- g 2 o ---- = 2 7 5 0 0 k §/g°d z -

C e l e m określenia wielkości g a r n k a k o n d e n s . trzeba z nać :

1. ilość t w o r z ą c y c h się skroplin w 1 g o ­ dzinie,

2. p o w i e r z c h n i ę c h ł o d z e n i a w m 2,